Historisch Archief 1877-1940
Ynn alle ziekten, ilie dagelijks de sterllijat
vernieerdeivii, is de longtering roker de meest
algemeene, de moest wanhopende voor de huisgezinnen.
De ondervinding beeft eerst te lirussiA en later
büiü» overal uele.'rd dut de teer. die een h:\rt.-iachtig
product i< v:m de dcnnuu, een zeer merkwaardigen
,en gelukkigen invloed heeft op de zieken, die aau
tering ol' bronchitis lüdru.
D» beste wyze 0111 de teer te gebruiken is in dei)
vorm van kapsules. De Ti'frkafifulfts fan Gu/iot
zfln «en der meest populaire geneesmiddelen voor
bovengenoemde ziekten. Gewoonlijk ueewt men twee
kapsuïes telkens voor men jt»;it eten. He weldadige
invloed doet zii-h spoedig bi'merken. Om zeker te
?s.\\u dat men de echte knpsules heeft, moet men op
de driekleurige hüudteekenini? van den heer Guyot,
op het etiijuotte letten. In de meeste goede apothe
ken zijn de kapsnh-s te verkrijgen. (1110)
Door vertrek naar buiten wordt TE KOOP aan
geboden wn bloeiende Kruidenierszaak, met Huis en
Pakhuis. Hrieveii fram-o lett. P., bij de
oekhandelaars SCHE1.TEMA A H01.KEMA, IVursstoeg 12
te Amsterdam. (1111).
PRACHTIGE
TE Mirttti
HUIS en TUIN. T. (.'. llooftstraat hoek 1ste dwarsstraat,
V ?''T- huiiriirijo / !'i». Te uien Woensdag en
Vrydau' vu n L'-1 m.\ BOVENWONING. vrij en riant
uit.zii'hf. P. C'. Ilni't'tsfraat bo.'k l.-tiMhvai's.tniat, N'. Js.
huur/ut»». T.-xi<-ii Woensdagen Vrij.lag:. van'J-4 ure.
BOVENWONING. Dhu-in^rui-ht N". Ni. t--, S4; huur
:ide iiovcnwoniiiü/' 2?O fff .i»:"1. Te zien Diu>dag
vu Donderdag, van 'J?l uiv.
Na bezichtiging te bevragen bij den Makelaar
C. C. VAN DEH'lIEÏDE. O.L. Voorburgwal \\ 171
bij de Hoogstraat. (1112)
Kamers Gevraagd
voor een lieer. Twee Gemeubileerde Kamers of een
Kamer met Alkoof, Helst in het midden der slad.
\dro< niet opslaat' v.m iirijs. on.lt'r lett. (.'.. aan den
Kantoorboekhandel R. V. I.EPPER A 7.00N.
Rokiu 14. ».H13l
Ken HEER. zijn bezigheden buitenshuis hebbende,
vraagt tesen 10 April eene Gemeubileerde Kamer met
Uedieninc; I-Vanco -brieven met prijsopgaaf worden
incewaclit bii ? de Uockhandelaars iSCllELlEJIA A'
HUl.KEMA.'P.eurs=.traat 12. (H14)
ASSOCIATIE.
Ter uitbreidins cener .iou;:c handelszaak hier ter
stede vraaat men ? U-ni'and. ki'iieijen hutzïj als'Com
manditair of uls werkend Deelgenoot'.daarin op te
treden. -' 'ok is men niet onaenesjcu inet'eene bestaande
l-'irma iu overleg te treden, ten einde zich eventueel
daarmede ie usMjciecreu. ISriciren.- onder lett. (J. A..
"elieve men te bezorsïen. urcau '!'.' AHiihi'ifniiniH'i',
Rokiu J. \ ^113'
i.i uur 'j iniddags!.
(11171
tivr. okin .
(.111!.'')
'. Aftn de Steenhouwerij van D. WEEGEWIJS, Rapenburg 43 te Anuttrdam wordon bty Ml*
! H\KIKSTtr,\- en ^lAIOII'itUtHKi:\,
ook voortdurend vervaardigd:
H \inil III \ SniOO'ISTKKM! \MELS.
; Een groot weliugericht MAGAZIJN is daurvan stords ruim gi-rortverd: alsmede MARMEREN
MEUBEL: BLADEN. Alles net en solide bewerkt, tegen zeer billijke (iryzi-n. j1" lll-li)
' Een 11EEI!. van seporoerdeu leeftijd, vrnagt^eene
fav-oi'iilijke Betrekking. ? waar vertrouwen
hool'dvereisi'ïiTüis. g'in'de in'tiirmatiè'u kunnen verschaft worden.
rievcii franco, onder li-tt. K. .1. S., bij de
lioekliandehiats SLT1ELTEMA .v UOLKtMA. Deursstraat 11',
te Auiïterdam. Hllli)'
-^lEl
liekwaiue Meubelmakers en Jongmaatje» kunnen vast
werk bekomen bij S. M. WAKENDOlir', St.
AuthomeOKVlt AAO»
door een .K>NGMEN.S(.'H.'yan iirtte familie. 21 jaar
oiiil. bekend'met de-moderne talen, het boekhouden
en verdere kautourwerkzaanihedeiu plaatsing op Kan
toor of Maiiaziju.- Otterten, pudei; lett. A., JSureau
BIFFKTJ C F VHOV'H'.
Een faf-.ocnlijk SlKI.'-.I'E. 2 jaar oud. zag zich
gaarne .:oo -purili^inufielijk geplaatst voor het IJutiet
ju een net Cafi'-. r liinco brieven, cindpf lett. \V.. ,ian
detr.Ktintoorbockhaudel'K. C. LEITEU & ZOON,
Rokin'll. . (l^U
(,oiiniMti;\.
Er.'worde A TE -OOP aangeboden 18 Goudvinken,
2 Ma.nnt'n,fii I W.iifje, l jiar oud, voor f Iti. Adres
onder letter U. 11., liureau ile Amsterdammer,
Kokin i'. ' .ÜIJS).
an
(n-7>
De grootste
MAIN1KRM SdHHIItSTMYIi \\TKLS
WvinJi'C iii-li: .«innterdMUi !}',?? n/rafli! ". Hntlertlnill .\iruu-fnnd 1. !V!Jm<>ufn Sit'jJfntraat 426.
Al ili-ic Mignugiiru zijn stirJj ruim vour/ii-n van BflIOOHSTKK.VW.tXTEI.!» vcnrhillriiil in kkur en stijl.
C7. 4$* «f. CO1H^ Fabrikanten.
Bekroond AWSTKm» «.M 1MG4». VAHUMldttf. AHXHKn IHIiM. l'IIII.AOKKPHI* 1HJ«.
DE P HE W IX.
FltA\SCi{E IKVE\SVi:i{XEIiER!\<.1.TlAATS(ll\l>l>l.l TE PARIJS.
tl'aui'üoryi Mioinlei'fltlerKt'H JitfHoet» Francs.
O^^IlDDUIilLIJKK LIJFUK\TK\.
Men kan zijne inkomsten op eiken leefty'd nanzienlijk vcrhoogen, indien men een kapitaal in lijfrenten
jilaatst: dit M aan ongehuwden en ech'. Seiioolen n.uider kinderen liij/.onder aan te bevelen dat zij hierdoor
Cp hun ouden dag hunne inkomsten vergroot zien.
D<? eijfetiaai-s van Lijfrenten waanlfcivii drti.'1'lliks inefr hft voordeel met eene groote
I,pvcn»verzpkering-Maatscliapjiij in verbinding te staan, daar zij hoogt-r interest van hun geld ontvangen dan by welke
andere solide, plaatsing ook. en daarbij /.ekerh"id hebben van prompte en gi'iii;ikkelijkc betaling der renten,
alle waarborgen welke de P H EN IX aanbiedt.
De renten worden betaald in IIoll. geld per halfjaar of per drie maanden tegen quitantie, in alle
hoofdplaatsen van 2ff>li'.rliiinl en bet buitenland.
Het eenige formulier dat uoodüakelijk is on eene lijfrente aan te gaan is de geboorteakte van den
aanvrager. > t ' ?
In geval van ziekte wordt di' rente op verzoek t(. huis uitbetaald.
Later inyaamle IJJ f renten tt'yrn Jaurnjkitehr premte'n op
roorrteeltffe roortraartfen.
BV* Videre iiiliclitiiiirt'ii wonli-ii versnekt door den HoufdüKcitt te Anisterduiii den Heer
J. C. !H. J. K.\EGT, l>riiiseiijri-.itlit !).M en d?ur den Inspecteur ileii HeerEd. BlHChlIARIH.
te Kotterdaiu. Wijnstruat >". 10:1. . (1128>
Magazijn van Thee.
V AH" VJBEM «*? Cw.,
Aiustenluin, DuHiruk over de Beurs, 00.
Leveren CHINESCHE THEE in alle bekende soor
ten vuil af de goedkoopste tot de allorlijnste, en
Gros en nu Detail. Prijscouranten gratis. (113e)
HAMJFACTUREN.
Het MAGAZIJN der Firma
BARTELS &TAN'HO.ITEI*
(l 12!» l
vuurheen K. IJ V K T J I>.
eROOTE E.XPOW1-Ï1 IE f
H H.
Ecu JuNliMENsCIL -7 jaren oud. de moderne talcti
macluiir. reeds a IK Portier in H.'.tel et-i>te rang
Jfelila;ir^t' yewee.-t.'waarvan n-oo;de L'etuigen kunnen
ovt-r.}ie!i-i;d worden. /.:i!T /.ich uuarne weder al- zoodanig.
gei» Ltittst. Adtc- tr;Micu brie\en. letter C. K., bij de
oekliiindelaars .S(.'11K1.TEMA ,V HoLK'EMA.
lieuisstraat li'. ? ' d HM
Op een EFFECTENKANTOOR wordt gevraagd
een Jongste Bediende, aoed ? schrift en vlug reken'eu
zijn eer.-re veici-cliti-n. Adres met franco' brieven,
lett. S.. Bureau <// Aiititvf'lttuiiiier. Rukiu J. l.lli")
ONT V A N GE N:
de Hntite ]%*oiivea»1é*. 1!))
van Zwarte Goederen,
~Fran*ch Tliybet Zaivcr Wol 1OO Xed. Wisiin broed,
tt 9O t'ents en Itootfer.
' faehcmire de* link'* I2O Xed. ISuiin breed,
! iifi.iOen/iooyer.
INieim eiMlIJk \m. J. von der Möhleii.
~~m L L E M,
(1131)
Geïiiiiiorteerrte Havana Sigaren.
94. I^eldscliestraat hij de Ilèereii^raclit.
20 NOOHTKV
% O M E R B L O E M'Z A D E K,
ven>i»kt in nette doözeu. met gedrukte Aanwijzing van
Delianilelini.'. worden.'teperi tuczcndihgr van.
eenpostwis^ol groot /' l.:i'>. franco verzonden door
,IOH. VAN DEN BERG,
ill:'2) ' Bloemist, Steenpad 2.
VAX G U IL & T. .
(de ECHTE, met de driekleurige Handte.ekening) (1134)
zijn ti feu Gulden per FlaCon verkrijgliaar
by(itST\V. KRAISS, Damrak 63, Amsterdam.
BRILLEN.
ONTVANGEN eene groote partij FHAX8CHE
BHIIjljEX» die door zorgviJdig'geslepen Glazen en.
fijne Montiu'eu uitmunten. De prijzen zijn bijzonder
, voordeelig, als: ge«ron<; soorten 40 Cents, fijnere
(iO Cents, met dubbele 'pehroevcu 65 Cents,
gegalvaniseerde' f l, 1.2"> .en 1.5f), met rijveercu convex of
«oncave f 2..V), Pincenez f '1.25, 1.50 ii 2, met
groefglazen . f J.óiJ, ract losse veeren proefgluzen f4.00,
aon.d«r montuur niet kristallen fjla'/.en f 4 en 4.50.
Daar het ons 'streven >". dnt het bij on» gekochte de
' ALGEMEENE GOEDKEURING WÉGDRAGE. kun
nen bij XIET-VOLDOF.Xlxa <\v «uil.!.»:*
«EHCIt.» worden. . :.
DE (JROKNE I.AMP. Singel hoi-k KoningK|iIrin. X 478.
xn. pnzf coNsEiïVATiE-,
zoN-'on'AVOND](!(! I1I.EN wordenfevens büzondcr aanbevolen. (1125)
Aan hetzelfde adres wordt een BEDIENDE gevraagd.
-(im
op «Ie Eerste tage
hij l, HIKS< III i:i It & Co, RoKiii, ?« 86.
'. Wij berichten de ontvangst van de Nituwstc Voorjaars- en Koilieriliaillcls
in Xijdf. Cavliemire. de I*liule. Wlasonnal. IVfnlólasMtS I^amgareu,
, Cïliliclllllas en 'verder m aïl« 'ieÉlWC Sloffen van hot SAISOEX, tegen
prezen waar niemand kan tei;eii concur<>i;reii, boncveus 5Bw«r«? Kwnr<« ljjoiisfIiéZI|«le.
TROMP & C°.
BpeclalMel* In
OWERVALSCIITE
Wy beveleu on* mui by ieder, die i>riji stelt op
goeden, zuiveren Wijn.
Proeven worden geleverd zouder verplichting tot
bestellen. ' (Uifl)
Onze Pr\js-Cournut is voor een ieder verkrijgbaar.
AMSTERDAM, Kcizorsfraöhl bij «Ie U-liegnu'ht.
OLSH;KI»II.
v«u « A
''es '» "?
APARTEMENTEN VOOR
QEZELSCHAPPEN.
itESTAt Hi.VT DE \t IT.
Delieieuse OESTERS, KIPPEN, HIEKSTUK. GE
BAKKEN en UKCHYI.KKRDK PALING, FUNK
WIJNEN, ENGELSC1IE lKliKN enz. (U35)
ELUM4N, IHRMS « f,
spuistraat 2MS
Kantoor: Ho kin 2
Boek-enSteendrukkerij,
1000 NOTA'S met firma bedrukt; van af f ».
KXKI RKKEXINOKX ' ».
1000 KVYtTANTIËN ,,?,,
».U>Xl MKMOUANUUMS ' ,
».HU u root f re liovvrel heulen aanmerkelijk
lager In prij«. (1138)
'Abonnement per 12 maanden ft.)
l' UT I
. ~ lujiurii wil
Derde Jaargang. ingewacht.
lït'/lttcti'ur en Uitgever.
Deze Lijst verschijnt op den
laten van elke maand en Ijevat
eon «pifti/u-imn TK KOOP
AANGKHODEX en GEVRAAGDE
Mjchineriën.Landbouwwerktuigen
Materialen en diverse ander*
Voorwerpen. Opgaven en
Advertentii'-n worden vóór don 2f>sten
(1137)
General Sleuni Navigalion Coiupany,
Jf O T T JE H n .1 M-JL O JY n E JV.
vooit <;OI:I>ERI;\ M vi:i:,
De Stoomschejien dezer Maatschappij vertrekken geregeld eiken
DIMSHAO en «ATKHDAO
In jllrcelc verbinding met de LI»M)0.\ AX» XOKTU-WESTERX KAIIAVAV, di> IHAXXEL ISLVXDS,
SPAAXSCHE en rOKTl'üEESCHE HAVENS on «IBKALTAU.
GOEDEREN worden tegen matige viiichtverlioogiiig franco Domicilie geleverd.
leder Colli moot daartoe voorzien zijn van een plakétiket, gratis bij de Oiidergeteckenden verkrijgbaar.
(113V) GEIiROEDEÜS SMITII, Agenten. '
DAOËLIJKSCIIE DIENST voor Personen en Goederen fusschcn VL,IsjSl>OE.\' cn
Vertrek uit AMSTEKDAM (Oo-tersp.) -2 u. rüin
. IDEM (Kü«i*p.) 3 u. m'.
... IDEM (Holl. Sp.)Hu. f. m
Aankomst te VLLSSINGEN, (des avonds>s u.MUin.
n , LONDEN (voorui.) f u. m.
lïriz'ujrrs coorzien run 2(/t' W. biUttfcii kuniicit
bdirlini/ run: ruor'enln-le reis /' J.6'0.
Informatiëii'verstrekken: de lleeren Agenten D.
Goederen op doorvraeht-eónnos^eineiiton aan , te nemen;
Stnnt^-SponrwrgiM). linrenii Z-HEl^lXJ), te Utrecht de
1^2 Canonstruet. te I.iiniltu. en
Vi.issiX'.,t:x. Juli 1S77.
Vertrek uit LONDEN:
i Vittnria Station . . . 8 u. 45 ni.
?a avonds Ludgnto Hill .... 8 u. 43 m,
\ llülboru Viaduct. , . 8 u. 40 m.
XouilttKvn iiitt^ezoud^rd,
uu n boord nlti het Salon gebruik maken tegen
&. P. KIEVITS, te Amsterdam, gemachtigd
alsinüdo de Maatsoliiiimij tot Exploitatie van
lleeren 1JKST, KIJLEY & O.i Hoofdagenten,
(1MO)
i»K DIRECTIE.
Great Easterii
Geregelde dagelijksclie dienst tusseheii
ROTTJERldAM rn l> O ^ M S:\
VIA 11 A K U IC II,
Voor I*iissau,iors, Goederen n Vee,
tnct snel varende Jf rf ft er
'v
n
n
Vun ROTTKRIB.m
M. T ts n t '
'^ iiaiiiidtlMvH'lc » uur :>O iiihi
Ulir 1O llllll.. /><?/? sponr n'« Jfawiüt. '
ZONDAGEN UIïGÈZONDERD.
Behalve de doorbiljetten naar alle Stations van bovengemelde Maatschappij, ny'n ook directe Ililjetten
naar vwehillendi; plaatsen van ENGELAND, SCHOTLAND, 1EHLAND per Londen & North Western of
per Midland Railway vcrkrygbaar gesteld.
(1141) ' HUDIG & riETERS, Agenten.
(1142).
Otn de '& tlayen vertrekt e n SloaumicMp.
Adres liU VAX ES & VA.\ (HIHBRK\, Oelderscllekude, 9i, Amsterdam.
'"'. I'. A. VAX ES & C», -Kottcnlum, E. (i. LQEIIRS. Hamburg.
THE NI\(-i;il
C MEW-YOBK.
Grootste Naai-Machinènfabriek der wereld.
De echte Origineelc SIJÜT?HBB UTAAI-MACIiliriBS zijn door liet onpartijdige oordeel van
mér dan tWCC, Uliïliocnen Moopcrs-en het toekennen vjyi mér dan 14O ItOOgfSfC
nlngren erkend als de voortreffelijkste Naaimachines zoowel voor familie- als
Iedere OrigfinCOlC Slng'Cr Machine draagt het nevenstaande ikbrieksmerk; ZOHÜer dit
merk is géne Jflacliinc echt. , "
Prijs al niaar uitvoering. Wekelijksclie afbetalingen van af ? 1.?zonder prijsverhooging.
Tevens hevelen wij ons .steeds ruim gesorteerde MAGAZIJN van MacllinedCClcn,
SEUdC, «aren n .MapIlllieoliC beleefdelijk aan. , ,? ;
liet Generaal-Jtep&t voor net Koningrijk der Nederlanden^
. (1138)
^ *1
INSTRUMENTMAKERS. ?? 7lW3)'
Wurutoi'sstriiut, 153, by de Pupenbrugstceg,
Vervaardigen alle soorten:
en
Ortliopncilisclie Instrumenten,
zooals: Kceiibcugels. Hncliincs Ic^eii
Riijmegraatsvcrhronimiiijjen, Kunslarnicii, Kunslbccnen, enz.
l. -2.'i. A«STERD\!II. 2,'i HalvcrsW, 25.
H. & J. SI Y VER.
i
.FABRIEK VAN (1144)
Slöiiikclels cn Wcrklmgen,
tte Ml<Hlaml*fhe Tuin,
Bicket'straat 20'cn 22, te Amsterdam.
Mooili'lnikkirij F.lltnnnii, Harras & C'u. A ma ter Jam, >
BIJVOEGSEL behoorende bij DE AMSTERDAMMER van 31 Maart 1878.
LETTERKUNDE,
JHYTHE VAI¥DEN STORM.
(naar LINAU).
Stoin en roerloos, in zich zelf besloten,
Ligt de zee, in rust terug gevloten,
En haar groet bereikt het atraud niet meer;
Hare golven doen zich niet meer hooren;
Hare levensgeesten zyn .verloren. . '
Ah oen doode ligt zy stil ter neer.
Aan den oever darft geen blaadje fluist'ren,
Oansch venlager staan de boomen, luist'ren
Of Reen koeltje.'geene golf herleeft?
Óók de zon.ia bang terug geweken,
Voor den sluier is haar licht bezweken,
Die als nacht nu over alles zweeft.
Zware wolken, plotseling verschenen,
Snellen angstig door het luchtruim henen,
Somber in een rusteloozen drom.
Ijlings komen zorgvol r.i) zich scharen
Om de lieve slaapster; zy' ontwaren
Hare moeder, uitgestrekt en «torn!
Kn zy dalen neer om haar te vragen:
Leeft gy nog?" met luide donderslagen,
En in tranen uiten zy' haar wee!
Angstig laten zy haar bliksemstralen
Over 't stille krankenleger dwalen,
Is zij dood, de overoude zee?"
Neen, zy leeft, zij leeft! Der docht'ren klagen
Heeft haar weer gewekt; met welbehagen
Springt zy woest van 't leger op:
Moeder, kind'ren, bruischend, vreugdedronken,
Juichend aau elkanders borst gezonken,
Stuiven in een duiz'lenden galop.
ALLEENSPRAAK.
il bet Ie bedrijf nu bet dnmt ZR1NÏ".
(naar KÖBNER).
Ik zou mij sparen? zou het vonk je kracht,
Dat van myn heldenmoed nog in my sluimert,
In ledigheid en langzaam zien vergaan?
De wereld sidderde by myn verschijnen,
En oidd'ren zal zy by mijn ondergaan!
Dat is het gr'ootsch en godd'lijk lot der helden!
Geboren wordt de worm, weldra vertreden,
En van zyn leven blyft geen enkel spoor:
Het volk verjongt iu kruipende geslachten
't Ellendig aanzyn, de geringe sluipt
Onaangemeld het leven in en uit;
Doch als een held, een heerscher komen zal,
Dan spelt een God het in zijn stergellonker,
En kondigt hem 't verbaasde menschdom aan,
't Is voorbereid op zijne werkzaamheid.
Alt dan' de dood den overwinnaar breidelt,
Verwekt Natuur die duizend stomme teek'nen,
Die 't zijnen tijd reeds vooruit doen vermoeden,
Dat zich de Phoenix iu de vlammen stort.
Ik heb geleefd, ik voel 't, voor alle tijden,
Ja, tot de sterren reikt de roem my'ns uasms,
De wereld hadd' ik zekerlijk bedwongen,
Ware ik de eeu'ge held mijns tijde geweest;
Maar groote mannen zijn myn tegenstanders.
'k Zal my -Fortuna's lieveling niet heeten;
Ik heb met kracht het noodlot afgedwongen,
Wat het den smeekeling ontzeggen wilde.
Wat heeft de Alexandcrs groot gemaakt,
Déwereld den Romeinen onderworpen"^
Geen held als keizer Karel was hun vijand,
Geen La Vale t te ontrukte hun de zege.
Gy, Karel, Karel, hadt ruet moéten leven,
En uw. Europa knielde aan mijnen troon!.
Ik daag u nu voor 't laatst ten grooten kampstryd,
Huis Oostenrijk! verzamel nu uw vanen,
Held Solimon wil overwinnend sterven!
Op de bestormde muren van uw Weenen,
en ouden smaad uitdelgcnd in uw bloed,
Verkondig ik deez' eeuw nog mijne wet.
Op, Duitschland, op! vergader uwe helden!
GU' valt voor uwe vrijheid, uwen God!
Déwereld wete dat de leeuw gaat sterven,
En 't brandend \Yeenen moet mijn mutsert zyn!
Nieuwe Uitgaven: ,
Dr. Roderich licncdix, de Bandieten. Blyspel' in
tier bedryven. Naar het Hoogduitsch door II. Edwards
Capadose. ' ? .,
Dr. S. Sr. Coronel, Herinneringen aan de histo
rische 'fentdonstMiny van Friesland. Leeuwarden,
Hugo Suringar. ?
J. Hubertus Janssen, de Jioode Duivel of het
Avontuur van Ferdinand WUdeang. Oorspronkelijk
blyspel in zes tafereelen. ? .
Leonard, De eer van een Koopman. Drama in
drie bedrijven. . ,
F. A. Roaenveldt, Josef (k Tteeede^ o/ dt onbe
kende in de herberg. Blijspel met zang, het Fransch
vrij gevolgd en voor het Ned. tooneel bewerkt.
Stdnlëy in Amerika", Uit het Enpelach door
Dr. G. J. Dofey.
H. Pierson, Gewettigde ontucht, Arnhem, J. W. A
C. F. Swaan..
Statistische eii liidiistrleële
mededëellngceii.
De afdeeling voor statistiek by het Oostenrijksche
Ministerie voor handel en nyverheid heeft de statis
tiek van de telegrafen in. Oostenrijk over 187G en
daarby 'een overzicht .van de telegrafen in Europa in
,dat zetfde jaar bekend gemaakt.,De betaalde corres
pondentie bedroeg in Oostenrijk 4,656,074 telegram
men, de -telegraaflijnen per 100 v;er':ante mijlen
oppervlakte 7,3 mijlen lyn, met 20,1 mijlen draad.
depêches M.lynM.draad.
In Hongarije '. .
In hét Duitsche rijk
Groot-Brittanje en Ierland
Denemarken.
Noorwegen .
Zweden . .
Rusland . .
Zwitserland.
Nederland .
België. . .
Frankrijk .
Spanje . .
'Portugal. ',
Italië. . .
Griekenland.
2,190,304
12,844,953
21,437,303
940,655
749,086
1,105,019
3,918,653
2,918,858
2,443,ij87
9,900,718
10,052,161
1,298,614
449,953
5,617,925
268,485
4,4
9,6
12,9
7,9
2,2
1,8
15,1
31,9 .
57,8
22,4
? 4,1
4,3
geen opgave
Turkije . . . . . . . 722,236
Rumenie . 710,370
Servio. ........ 151,382
15,5
10,5
17,2
10,3
2,4
3,7
7,6
5,4
,6,8
3,3
8,3
38,1
88,5
74,9.
27,4
5,8
8,2
26,4
6,S
13,2
4,9
Den eersten December 187!) bedroeg de bevolking
van Berlijn, het garnizoen er onder begrepen, !Mj(i.S5
zielen, den eersten December 1877 was y geklom
men tot 1,108,81«, dus in twee jur*n 51,!HiO zielen of
5,4 pCt. meer. De gewone vermeerdering in de
groute steden is uu 'l pCt. Herlijn is echter sedert
1860, dus in 17 jaar, van 500.000 tot meer dan een
millioen opgeklommen.
V
Wat in Frankrijk eene courant kan opbrengen
bl\jkt uit den dezer dagen voorgevallen verkoop van
den Pctii Lyonnais, die voor 1,500,000 franc* in han
den van eene vereeniging van Parijsche kapitalisten
is overgegaan. De dageiykeche verkoop bedraagt
110 tot 120,000 exemplaren, de. dagelijksche winst
1COO francs.
Door de beleefde uitnoodiging van de Directie der
Koninklijke Fabriek van Waskaarsen werden wij in
staat, gesteld de etalage, bestemd voor de Parysche
tentoonstelling te bewonderen. Bewonderen is het
rechte woord, want echooner, artistieker, rijker en
smaakvoller etalage zal men bezwaarlijk kunnen aan
treffen ; men weet niet wat men meer moet bewonde
ren, de prachtige uitvoering of het artistieke ontwerp.
In een tot dat doel op het terrein der fabriek op
gerichte loods verheft zich een soort van tempel, ge
dragen door drie kolossale zuilen met prachtig versierde.
kapiteelen.Tusschen die kolommen bevinden zich
drie nissen, gedekt door eene rijk versierde kroonlijst
met artistiek geciseleerde frontons. De nissen, bekleed
niet blauw fluweel en versierd niet de in brons, goud
en zilver uitgevoerde afbeeldsels der verschillende aan
de fabriek toegewezen medaille», steken prachtig af
tegen de op albast gelijkende, uit zuivere stearine
gegoten pilaren en lijsten. Dit effect wordt nog ver
hoogd door de levensgroote statuen van Handel, Nijver
heid en Wetenschap, evenzoo in stearüie gegoten in
vormen door meesterhand geboetseerd, zy verheffen
zich vóór de drie zuilen op een piédestal van geïmi
teerd marmer.
In de nissen zien wij op vyf zwaar vergulde lustres
of candelabrcs op smaakvolle wyze de .verschillende
soorten kaarsen, die in de fabriek worden gemaakt,
geëtaleerd, terwyl naast die vergulde caudelabres de
albastwitte beelden van Ceres en de prachtige, vazen
heerlijk afsteken.
Wanneer men weet, dat vóór weinige jaren nog een
paar piramides van stearine van p. m. een halven
muter hoogte de grootste stukken waren, die riien
gieten kou en naar de Weener expositie zond als
etalage, d«n staat men verwonderd over den vooruit
gang der kunst in dit vak, als men de reusachtige
'afmetingen van dezen tempel beschouwt, en men kan
begrijpen, dat het geheet zóó als het daar staat, zon
der het koninklijk wapen, dat er nog op moet worden
bevestig i op de bestemmingsplaats. 11,000 kilo weegt.
Wij gelooven gerust te kunnen beweren, dat deze
etalage een dfcr rykste en schoonste van de Parijsche
expositie zal zyn. Wanneer alle industrieclen, die in
zenden, naar evenredigheid hunne fabrieken téPiirys
deden vertegenwoordigen, zpu de afdoeling Nederland
weldra te klein zgn.
De geschiedenis van het electrisch licht, dat men
hier en daar, onder anderen in de magazijnen van het
Louvre en la Belle Jiirdinière te Pu r ij s en in het
theater te Boston begint toe te passen, is ouder dan
men denkt.
Reeds in hot begin onzer eeuw, in 1S18 deed
Humphry Davy de ontdekking dat tus^chen t wee gloeien
de koolspitsen eene electrische ronk met een
lichtgevenden boog kon overspringen. Deze boog had den
glans van het zonlicht en een hoogen warnitegraad
en kon door ^verwijdering der koolspitsen tot 10 duim
lang worden. , Hierna doofde hij uit en men moest
do spitsen weer bijeen brengen om hem opnieuw te
doen ontbranden; De proef was echter zeer duur.
voor de vonk waren 2000 elementen noodig. Er was
dan ook geen kwestie van toepassing op dagelijktch
gebruik.
Langzamerhand is de prijs der electriscire batterij
gedaald. De mannen der wetenschap, tïrove, Daniel,
Bunseu, hebben minder kostbare element»!! bedacht;
toch was er nog altoos veel 7,ink en ure.n toe uoodig
die duur waren, verderfelijke bijtende dampen ver
spreidden, en zelfs voor inftdeiuirijj gevaarlijk waren.
Voor huiselijk gebruik dus. kon het nog niets geven.
Toen heeft Faraday de inducttestroomen ontdekt,
door magneten op ijzer en koper voortgebracht en
overgeplant. Van verbetering tot verbetering heeft
men aldus de electriciteif in beweging omgezet en
het is deze toepassing die later tot den tclephon ge
leid heeft. .
Toch was het electrische licht nog'niet gevonden.
Ken Belg, de heer Nollet, liet een 'wiel met 9l> ijzeren
spillen langs % magneten draaien, en verzamelde
nldua eene groote hoeveelheid electrische beweegkracht,
en te gelijkertijd een voortdurenden cirkel van electrisch
licht. Va-n 'deze uitvinding maakte de heer Regnaud
gebruik voor de . vuurtorens, die dus door middel
van stoomvermogen een wel nog duur, maar'ook zeer
schitterend licht verkregen. De machines van den hoer
Nolk-t en den heer van Malderen worden nog verkocht
en geven ;n Sommige gevallen voordeel. Een Luxem
burger, de heer Gramme, en een Franschnian, de heer
'Lontin brachten groote. verbeteringen aan, de stroom
'werd verdubbeld in kracht, de magneten vervangen
door week yzer dat zich zelf magnctisecrt.
. 'Dit wat betréfft en stroom, de andere zijde der
kwestie betrof de kdolspitseii. De/e namen zeer snel
at, zij verbrandden ziclitbnar. Men ,yond er machines
Op uit met het, niecantóme van uurwerken die de
r' en, telkens «la ze zich van elkaar verwijderden,
r by elkaar brachten. Deze lieweging echter was
wel geregeld maar niet voordurend; het licht Kikkerde
regelmatig en zou «p langen duur verblindend werken.
Alen 'iceft eenige jaren lang beproefd de koolspit
sen, die de pit vari deze lamp uitmaken, te verbete
ren. Men heeft ze gemaakt van het zeer .harde
beziuksel of aansliig dat bij de bereiding van chtgns
achterblijft, daarna heeft' men met hydraulische par
pen kool samengeperst tot zeer groote dichtheid.
Men heeft ze doortrokken met suikerstroop en ze
roodgloeiend gemaakt om die stroop te doen verko
len en aldus alle poriën te vullen. Dit was zeer goed
maar de koolspitsen brandden altoos nog veel te
snel. Men heeft ze met nickel bedekt, 't geen de
verbranding lang tegenhoudt, toch verbruikte eene
lamp nog ,40'centimeters per' uur, 't geen duur was
en nog merklwvrc schokken in het licht veroorzaakte.
De geschiedenis van' al deze proefnemingen doet
zien' met hoeveel arbeid en kosten sommige uitvin
dingen gekocht worden.
Terwijl de werktuigkundigen hunne uurwerken
maakten, vhntl een Russisch 'ofliciur, de henr
Juhlochkoff eene toepassing uit die de uurwerken overtrof.
Als het ei van Columhus scheen zy zeer eenvoudig
toen men haar eenmaal gevonden had. Het is de
zoogenaamde bougie JablochkofT, twee lange stukke»
kool, loodrecht naast elkander geplaatst, zyn door
een dun laagje pleisterkalk g«schïiden. Bovenaan
komen de twee spitsen naast elkander uit. Do stroom
gaat. i» het eciie si uk kool. springt ovor op liet andere,
verlicht den top, en verlaat zoo de kaars. langza
merhand wordt die top gloeiend en verkoolt de
pleisi terlaag die er tusschen is, maar zeer langzaam, van
boven naar Iwueden, dit pleister smelt als de was
van eene bongie, de kool-'pit-en als de pit, even lang
zaam, met zeer weinig rook. Hier geen verminde
ring, geen flikkering, het is regelmatig »1* de bc-<te
lamp. Zoo vindt men dikwijls de eenvoudigste op
lossing na de meest gecompliceerde beproefd te heb
ben.
De bougie Jablochkofi heeft twee nodeclen, zij moet
op nieuw aanges'oken u orden wanneer zij uit is, en
vordert machines met beurtelingsche strooming. Zij
heeft- daarentegen het voordeel dat n machine vel
schillende kaarsen kan verlichten, hetgeen de exploi
tatie in het groot gemakkelijk zou maken.
Nu eenmaal de mogelijkheid der toepassing en de
exploitatie toegegeven zijn, komt men tot twee an
dere vragc-n: Is het licht bruikbaar*' en is het
voordeeliff? '
Wat de bruikbaarheid betreft, heeft men aan het
electrisch licht zyn violetteu glans tegengeworpen.
Het is niet warm, als het zonlicht, het geeft eene
paarsche tiut die op den duur onaangenaam i».
Deze tint komt, niet van de koolspitsen, het licht
van deze is geheel zuiver als zonlicht, en bevat alle
zeven de kleuren van het prisma in gelijke hoeveel
heid. Het overvloedige violet komt van den
licbtboog die tusschen de spitsen ontstaat, de reeks van
overspringende electrische vonken. Hiervoor even
wel is ook iets gevonden, er bestaan oplossingen en
? scheikundige verbindingen b-v. sulphas chinine die
aan de violette stralen va u het licht hunne kracht
ontnemen, en ze zelfs omzetten in wit licht; men zou
dus door middel van ballons of lenzen deze tint
kunveranderen.
Een ander inconvenieut van het electrisch licht is
dit: het ruischf. Het gonst evenals soms .het gas,
evenals de telegraafdraden langs esn spoorweg, even
als een kamer vol vliegen. Het is niet oorverdoovend,
maar toch hinderlijk, er ontstaat door dat wisselen
die S'roóiu, hetgeen met de bougie Jablochkoff on
vermijdelijk schijnt te zyn. Daarbij komt dat glazen
ballons den toon natuurlijk sterk vergrooten. ? ?
? Een voordeel daarentegen H het dat het electrUch
licht niet zooals de andei-e zuurstof verbruikt, en
evenmin warmte verspreidt. Dat moge zonderling
toeschgnen, terwijl toch in den stroom zelfde hoogst
mogelijke temperatuur ontwikked wordt en platin»
smelt; het wordt verkla.rd uit bet virstchil in warmte
en lichtkracht tusschen de verschillend gekleurde
stralen; de lichtkracht 'van de bougie is zoo sterk,
dat zy alle warmte uitsluit, zoodat zij voor fabrieken
of werkplaatsen in dat opzicht zeer te recoinmamleeren
zou zijn.
De tweede vraag was of het electrNch licht goed
kooper was dan het gas, en deze ook is reeds
beantwoord, hoewel verschillende toepassingen haar
nog beduidend wijzigen kiinnen. Daar «Ie
plectriciteit door beweging ontstaat, knn men deu prijs van
het licht naar de paardenkrach' der stoommachines
en de k.o-ten der steenkolen berekenen. Hijkomende
O'iistandighéden zijn: het kapitaal en de slytage der
machines, de administratie en werklootien. het onder
houd der leiilinsen. etc. De berekeningen verschillen
zeer, de eene rekent het electrisch licht op 25 %
goe'lkooper. de andore op G~> % duurder dan ga*.
De Compagnie Lontin echter neemt aan het te
leveren en zal dus hare berekeningen wel gemaakt
hebben; zij biedt aan te zorscn voor toestellen.
dra ."en, lampen, hetgeen dan alles haar eigendom
zou blyven, en dan licht te leveren i 50 centime*
per uur voor 100 pitten, op voorwaarde evenwel dat
het contract voor een bepaald aantal jaren enpitteu
gesloten wordt. De eigenaar van de magazynen dn
Louvre gebruikt een toestel van de compagnie
Deuayrouse-Jablochkon", die hem 30 % bezuiniging
geeft, en meer licht dan gas.
Wat moet dus de slotsom zyn?
Dat de'twee verlichtingen elkander weinig concur
rentie kunnen l aandoen, en naast elkander kunnen
hlyven bpstaan. Voor de zeer grooto ondernemingen,
voor openbare pleinen, vóór reusachtige magazijnen
'heeft het electpisch licht oen toi-komst en dan nou
alleen wanneer met.vot-1 zorg de overvloed" van stra
len die zich verliezen, door'rerl ctors worden opgevan
gen en toebedeeld aan de plaatsen waar "ze noodig
zy'n, en verspreid door ballons vnn matglas. Voor
het huis, voor de kleine werkplaats, voor het
d'ageIfyksch leven en de oogenblikkelyke behoefte zal het
gemakkelijke gas steeds zijne diensten bpwyzen, en
heeft i og heel wat gebied te veroveren:
Alonitegcnwoordig. en altoos gereed, om te braden, te verwar
men en te verlichten, nog voor prijsvermindering vat
baar n toch al niet duur,'zal het gas nog lang zyn
rijk behouden.
ALLERLEI.
De Keizer van Duitsc-hlaud heeft, bevel geffeven
al'e zich in openbare musea en galëryen bevindende
schilderstukken , ter beschikking te stellen Van de
commissie voor de Pary^che .tentoonitclli g, opdat
deze daaruit eeue keuze ou kunnen doen. H«t
spreekt van zelf dat allo schilderyen die veldslagen
of generaals voorstellen, zijn uitgesloten; de Keizer
zal in persoon eene laatste revue over de collectie
houden alvorens ze wordt opgezonden.
?ZooaU men zich hnrinnert, heeft de Frahsche "re
publiek ter gelegenheid van het. eeuwfeest va
Amerika's onafliankelijkheid, i an de Vereenigde Staten
een kolonsaal ? standbeeld aangeboden, de Vryheid
voorstellende, hetwelk in de haven van New-York
zal worden' opgericht en tegely'k als vuurtoren aal
dienst doen. De beeldhouwer Bartholdi heeft het ge
leverd; voor het voetstuk echter zouden déVer.
Staten' zfelvèzorgen, en tot nog toe ia er geen som
voor beschikbaar geweest. Nu heeft men besloten
de gelden er voor aan het Amerikaansche volk te
vragen en daartoe bij de postdirecteuren de
gel«genheid tot storting van bijdtagt-n open te stellen, waar
toe de postmeester-generaal te Washington zijne be
williging heeft gegeven.' . ' ', *
Deze weeV werden -twee Pary'sche werklieden,
Richard eu Miral, de een een kruidenierabediende,
de ander banketbakker, aange.houden wegens het
namaken van geld. Richard gaf Miral als
medepli> htiee op, Miral een derde, een zekeren Réquiquot.
De Coile Péital, art 13S, geelt aan den'beschuldigde
bij valüche munt vrijstelling als hy zy'ne medeplich
tigen aauwy^t. Beide waren dus vry; de ongelukkige
Réquiquot ecltri. c u i <nn< Inlt OflJigegcveD, i»
in de gevangenis gestorven. Moraal ?
In 't vorig jaar vermeldden de dagbladen
deavouluren van een ei'htptiar roodboivtjes, dat haar ne.it
gebouwd en haar kroost uitgebroed had in de hiel
van een laars, die aan den achtergevel van een
boschwnchterswoning ophing.
Het vervolg en slot hleel achterwege, doch vinden
hier een bescheiden plaatsje.
De groote vraag was hoe de jonge vogeltjes in de
cini) 40 centimeter hooge schacht rinhoog zouden
klanteren, 't IJleek dat zij met '>ohulp der- plooien
in de laars en geassisteerd door de oudelui, die, op
den rand der laars zittende, zich beijverden om do
jongelui op te hijschen, er allen iu slnasden den rand
te bereiken. Weldra zaten dan ook de zei feitjes
op den rand der lao rs en staarden met verkennenden
blik in 't woud als voorzagen zy in 't -snappen der.
rondvliegende insekten nog veel hoofdbrekens.
Er hing een tweede laars aan de muur, die weldra
de aandacht trok van een paar koolmezen. Deze ge
vederde acrobaten besloten niet voor bunna voor
ganger? ondertedoen en bevolkten den gebeden vuet
der laars met een dozijn lievelinge'jc*, di« alleu voor
spoedig opgroeiden en even vaardig als de buurtjes
wisten naar boven te klauteren. Die stomme diertjes!
roept wellicht menige ccntimenteeie ziel uit. Maar
hu, die de vogel j volgt in buu doen en laten, weet
wel dat die stomme diertjes verre van stom zyn".
Hetgeen den bezoeker van Weenen dadelijk opvalt,
is het groot aantal kr ffi->huizpn. die er coucurreeren
met de in andere stei ei van Duitschland zoo sterk
vertegenwoordigde hierkneipen. De stad heeft er dan
ook recht op; binnen hare muren werd;het eerste kof
fiehuis der Christenheid geopend.
't Wan in 1683. Wel ia waar beweren do
Parijzenaar.o, dat in 1U72 de Armeniër Pascal het eerste
caféop de kermis van Saint-Gei main geopend heeft;
dat in 1677 de Florentyn Procope het beroemde kof
fiehuis van dien naam stichtte, dat nog bestaat, maar
de Parijzenaars hebben zich zei ven en anderen iu den
waan gebracht, dat mei s goed zou zyn dan wat zy
uitgevonden eu in de mode gebracht hebben, en de
Weene» zyn van het tegendeel over'uigd.
Het was dan iu 16S3. Weenen werd voor de tweede
maal door de Turken belegerd, en de 01 tst.elteuis in
de stad was' frroot. Niettegen.-tasnde de heldhaftige
verdediging van graaf Etn<t Rudiüer Stnrenberg.
zagen de Weeuer^ niet -dirik het oogenblik naderen
dut zij zouden moeten capituleeren. als de hulp, die
zy tan buiten wachtten, niet kwam.
Men hud wel boden gezonden, om het keizerlijk
leger, dat onder K rel van Lotharingen naderde,
tot spoed aan te xporen, maar de een voor den ander
der boden was den Turken in handen gevallen, en
men kon van de stadswallen zien hoe ze aan hooge
galgen bengelden.
De angüt dus vermeerderde van dag tot dag. van
uur tot uur. Men wist dat Karel van Lotharingen
nog >-ldclta op eenisje weinige mijlen aftands was:
dat hij het wachtwoord van de stad afwachtte, en
niemand durfde zich meer door de vijaudelijkeliniëh
waiien.
In dien tijd woonde te Weenen een Pool, George
Kulozycki g^uaamd, een knap. ijveiig, moedig
joneelinsr van dne-eu-twintig jaar, die een winkeltje deed
iu de Leo|>old>tadt, en als vrijwilliger dieu^t had ge
nomen, hij een der corpsen die de stad verdedigden.
Kutczycfci verscheen op zekeren morgen i oor den
komniandant der stad.
Wat verlangt dij? vroeg graaf Starenberg, die
onrustig en ongeduldig in' de zaal van den krijgsraad
op en neer wandelde.
Komiuandant, ik kom mij aanbieden om door de
Turk-che liniüu heen te sluipen eu het leger te .aan
inlichten omtrent onzen treurigen toestand. .
' De Turken zullen u opknoopen. zeide
Starenberg voortstappende.
Zy zulten mij niet opknoopen, kommandant!
En waarom zouden zy u eer spareu dan een
ander ?
Ik heb geen lust om opgeknoopt te worden.
Bezit ge dan een talisman ?
Misschien,
Dat is uw geheim, en ik vraag het u niet. Gy
wilt u dus iu het vyandelyk kamp. wagen zeide
Siarenberp, voor den jongeling stil^taaude.
.Ik zal er door<ntippen; ik zal uwe bevelen gaan
brengen aan het keizerlijke leger, en ik zal n reken
schap komen geven van mijne zending; zie iaar.
komm.indiint, wat ik u v'orstel.
Stai-enberg dacht een oogenblik na. .
Aangenomen! hernam bij. AU gij slaagt, welke
belooniug vraagt gij dan-?
;?Geen. Ik doe het voor de eer en voor Weenen.
: 't Is wel. Dezen avond Zal ik u mijne order*
doen toekomen; gij kunt heengaan. God behoede u!
In dien nacht 't was in 't midden van Augus
tus barstte een vreeselijk onweder over Weenen en'
orasti eken. los. Kulczycki, als Turk verkleed, maakte
van de duisternis gebruik om met een bediende, Geor
ge Mihalowsky. die ook in het Oosten geweest wan,
van een anderen kant het leger ténaderen. Toen zij
met het aanbreken van den dag bij het kamp kwa
men, werden zy aangehouden en voor een aga ge
bracht. . , '
Op de vragen .die men hem deed, antwoordde
Kulczycki, dat hy een koopman uit Belgrado was, en
'aan de Turken eene overeenkomst kwam Vo rstellen,
om hun levensmiddelen voor het leger te verschaffen.
Dit voorstel beviel den aga, die er met zyn chefs
over spreken wilde. Hij liet den vaUchen Muzelman
n diens bediende eten en drinken geven, en zeide
hun tot aj'scheid: '
Ik laat. u vrij, maar ik raad u, u niet te ver te
verwijderen, want de voorposten van het keizerlijke
leger staan aan den voet van den Leopoldsherg.
Kulczycki wist van deze inlichting handig gebruik
te maken; hij bereikte de voorposten, Rprak met dr
Christen soldaten,' en kwam twee dagen later in
Weenen terug, na volkomen zijne zending volbracht
te hebben. Alles was afgesproken; eenige dagen la
ter . deden Sobieski en Karel van Lotharingen een
onveihoedschen aanval op het Turksche legeren joe
gen het op de vlucht '
Graaf 'Starenberg liet Kulczycki roepen en wilde
hem eene groote belooning geven; de Pool verlangde
allee i de tallooze zakken koffie, die die -Turken by
hunne vlucht hadden achtergelaten.
Zeer goed, zeid» de (rraaf, maar wie zal ons
wyzen-wat men. met die groene korreltjes moet doen?
' Ik, Excellentie.
Zooals ge wilt.: Maar geen Christen zal dat
Tnrksche goed .lusten. In allen gevalle zal ik ze u la
te n geven, het zijn er heel wat. Maar opdat ge ook
iets van waarde hebt voor uwe moedige daad, heeft
de gemeente besloten; u een huis te schenken in de
Leonoldtttddt, zoodat, al kuut ge niets met uw
heidensche korrels uitrichten, ge toch niet voor ellende
behoeft te «reezen.
Kulczycki ging dadelijk aan bet werk, brandde zijne
koffie, maalde ie en schonk ae in kleine Turksche
kopjes, die luj op bladen aan de hnixen In Ween»
ging rondpresenteeren. Toen de Weenen eenmaal
aan den smaak gewend waren, opende hy in het huis
dat men hem gegeven had, een koffiehuis; maar de
vraag naar koffie nam zoo spoedig toe, dat het hui»
hem te klein werd, en hu een grooter huren moest.
Hy noemde het De blauwe flesch, naar «en balsem in
eene blauwe flesch, waarmede zijne verloofde, da
dochter van een woudheeler, in het begin van het
beleg zyne wonden genezen had. Op den achtergrond
van de zaal raasden boven een groot vuur de kope
ren waterktitels, in het rond stonden tegen den munr
banken, waarop de klanten hun kop koffie en bun
Turksche pijp gebruikten. Daar kwam nog lang graaf
Starenberg, men zag er soms Sobieski en prins
Eugeniiis van Savoye; al wat beroemd of aanzienlek was
in Weenen moest de koffie van den Pool proeven, en
Kulczycki stierf als een ryk man.
IXGEZOJVDEX.
Dolende Wurgerlul.
Tegenwoordig houdt ieder burgerman er een aantal
gevestigde denkbeelden op na. Winkel-, sociëteit- en
courantenpraatjes hebben zyn blik verruimd en
zijn opinie bevestigd. Spreek hem over theologie,
over politiek, over den handel, over 't rioolstelsel,
over alles-wat jn uw brein de revue passeert en gij
staat verbaasd over zyn oordeel, over de vaardigheid
van zijn geheugen, een enkele maal ook over zijn
zelfvertrouwen. Maar toch er zijn zelfs voor EOO'U
brein, nog zoo enkele zaken, waarvan hij het fijne
niet weet op te sporen. Tot die vraagstukken waar
omtrent het groote publiek hier nog in de diepste
duisternis rondwandelt, behoort m. i. in de eerste
plaats onze defensie.
Niet alleen dat men ons burgerlui in het onzekere
laat hoe wy' ons land verdedigen, moeten iets waar
voor ieder rechtgeaard Nederlander zyn leven veil
heeft neen, men tracht ons bovendien nog te mis
leiden, men wil ons dingen op den mouw spelden,
die te dwaas zijn om alleen te loopen; wellicht met
het doel om ons daardoor, des te gemakkelijker los
témaken van die dierbare gedachte: goed en bloed
voor 't lieve vaderland over te hebbeu.
Doch wij hebben niet langer vrede met die sprookjes,
wij roepen om licht, meer licht! En zeker zal de
e -n of andere gepen.-ioneerde verdediger des vader
lands, de dienstdoeuden hebben 't natuurlijk te
volhandig ons wel dat licht willen schenken,
waarna wij dan weder onze slaapmutsen kunnm
opzoeken, ze over de ooren. trekken om indomme
lend met zoeten glimlach op de lippen te prevelen:
lief vaderland kan rustig zijn!
Ik ben er haast mee verlwaen maar ik wil heginnen
met u mede te deelen hoe ik mij de landsverdediging
denk. De gezamenlijke bevolking van Nederland
draagt gelijkelijk bij tot de niillioebcn die wy jaar
lijks voor het onderhoud van onze deiensiemidrielen
noodig hebben. De Brabander, de Fries, de Drent
evenzeer al* de Hollander. Uit alle oorden des lands
?wo den ju'irlyks de'kindereu, vergeef mij, ik .meen
de mannen opgen epen om deel uit te maken van
d.)t roemrijk leger, dat in 't jaar 31 in tien dagen
ty'cl bijna geheel Belgiëveroverde.
De gezamenlijke Nedrrlandsche zonen hebben dus
onze gezamenlijke haardsteden te verdedigen en vat
ten, bij 't uitbreken van een oorlog, daartoe aan de
grenzen post om daar te overwinnen of te sneuvelen
op hét veld van eer. Vindt gy dat niet logisch ?
En wat zeggen nu sommigen tegenwoordig? Men
noemt dit ongerijmd, men wil ons' wijsmaken
dat het gehéele land niet kan verdedigd worden,
dat Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Gelder
land, Limburg,. Noorcjbrahant en gedeeltelijk ook
Zeeland en Utrecht dadelijk moeten prijsgegeven
worden, dat de Utrecht sche linie by welwillende
medewerking aller elementen eenige weken
ojionthoud aan de vijandelijke militaire promenade kan
veroorzaken, edoch dat de eigenlijke verdediging van
ons lieve vaderland neerkomt op de bescherming van
Amsterdam en omstreken.
Daarvoor zouden wij dan 's jaarlijks tusschen de
twintig en dertig millioen guldens stukslaan! daar
voor zouden wij onze landskinderen geven!! neen,
neen bij Mar^. zulk een onzin maakt men my niet
wijs, zulke logens worden zeker door de radicalen
uitgestrooid oin het volk onverschillig te maken voor
de heilige zaak der landsverdediuiug. Zulk soort van
kerels", waarvan geen aan 't vaderland verknocht,
Weldenkend mensch den naam wil kennen, móest
afgemaakt en met ongebln-chte kalk begraven wor
den tot schrik van. Neêrlandscb volk!
'i Is zonde, een mensch die anders zoo mak als
een lam is, zou duiveUch worden over zulke
bandtastclyke onwaarheden.
. M. de .Redacteur, k woon in toosten van ons land
en' op deze wijs redenecren velen onzer 'a avonds in
de sociëteit er heel dikwijls over. Wy .branden van
vaderlandsliefde reeds voor we ons half fleschje ge
knapt hebhen, en dan zeggen we tot elkaar: wat
is dat toch een ellendige zaak, dat we bier aan da
grenzen, als hot er toe komt, voor 't vaderland niet
kunnen sterven.', Want al. is het terrein bier
eenigzins anders, wanneer het moest, wy zonden gaarne
ons leven voor den geboortegrond laten, z(j't ook
op "de wijze van Leo'niüas ui de Thermopvlen.
Mijnheer de Rédacteur, tot op- den laatiten man
? willen wy i-neven, maar liefst niet achter de Utrechtsche
linie, tot verdediging van Amsterdam. Daar hebben
wy iets tegen. En mij dunkt terecht. Men vecht
voor rhaardet<-e.en altaren," en die van een
Gelderfman of Groninger liggen immers niet. ra de
Diemermeer of bij Bluuw-Kapel ? AWaaróm," vroeg laatst
onze Voorzitter, ia 't eeuwig en alty'd. Amsterdam
en Rotterdam; al onze belastinggelden verzwelgen
die' steden aan waterwegen en sporen-én wat niét
al,- en als er oorlog komt, dan trekken 'onze zonen
naar Holland en kleuren daar het polderwater met
hun bloed. Maar wie spreekt er ooit van Coevorden,
Borculo of ,Ap|>ingadaui " ? ?
Ziet U, dat noem ik gezond verstand.
Daarvan zyn wij in 't oosten, en in 't noorden
vooral, lang niet misdeeld. ' '
Ge zult zeggen, maar die Voorzitter van uw soci
teit is een burgerman, nog wel een dolende burgerman.
Ondertqsschen mijnheer de Redacteur,1 zoo zgn er
duizen.den hier; niet uit gebrek aan vaderlandsliefde,
maar ten gevolge der zeer bégrypely'ke ontevreden
heid maakt Dr. Winkler Prina onder ons zér ge
makkelijk propoganda. Zou nu een deskundige ons
burgerlui niet eens netjes willen uitleggen, hoe 't
toch zit met die Utrechtsche linie? W.e willen het
wel begrijpen, maar wezenlijk 't is ons ta hoog. Als'
zich eens iemand opdoet, dia ons duidelijk de ge
heimen van de landsverdediging aan 't verstand
brengt zal hy velen hier verplichten en ander di»
Telen het meest nog.
Uw dienaar,
Jut