Historisch Archief 1877-1940
Dl AlïflTSEDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Na 388
L
Wrwfl «m «rtflften
%u w L")wp»tW»«»
D* Koning btêtttwoorWe
ge
fr
**«]. «B deed ?« aoMprook ?*»*?»
R fetnMB, dea QoawBMr «M H
?B kan de koopUedu.
H| | whttojet «pul, U *
(tolt een woord van de voormalige beur» te zeggen,
bond» de i^gen*«e eB wwe^ge beriimerin.
0en op, daaraan verbonden, en haalde aan, dat
b vroegere tydea het vtoren van
geUgenheidrfeesten niet no algemeen was al* nu, t eerste eeuw
feest der voormaligebeurf met herdacht werd; ?
naar wel bei tweed*, door dra dichter Loot»
bezongen. ? ? ? ? ? ? ? ? ?
*~Nn~weBKhte de Burgemeester den Heer Zooher
geluk met de voltooing der beon, doorhem ont
worpen, en wat het welttandlge van den bouw
betreft, door hem bestuurd, en h|j hoopte, dat de
handel baar zal beschouwen ali de
meestdoekreffeude «n beetingeriohte plaat*, waarop atjne ver
richtingen kunnen worden uitgeoefend.
Een vrome wensen! ... ,
De Comminarii voor de publieke werken ont
ving vervolgen* een welgemeeimen dank, en daarop
wendde «ion de Spreker tot den handel.
Ho hoopte, dat een iegelijk veel voordeel op de
Beurt ion vinden, dat onte handel meer en weer
blooie, en... w|j «ouden haut durven vermoeden,
dat er ook een fijne, boo-gstvoorzichtige toespeling
in '? Burgemeester* rede was gevlochten, die in
de verte op meerdere handelsvrijheid doelde!
( Haar wq willen ODI gevoelen aan niemand op
dringen, en «uilen oni wel voor den *chifobaren
toeleg wachten, aan den Burgemeetter van Meer
land* hoofd- ra eerste handelttad, woorden toe
to schrijven, die loovele wenichen waren voor
welvaart van het geheele rijkl .
De Burgemeester zeide verder: dat de koning
wicht hecht aan den handel; daarvan wa* het
aaie Hercnriufbeeld, als een geschenk van Z|jne
Majesteit, een aangenaam bewös, niet alleen voor
ons, maar ook voor onie nakomelingen. Dat
Mercurinsbeeld, zon een teeken blijven, dat Z. M
den koophandel aanmerkte, all de hoofdbron die
voor het rUk moet vloeien.
Voor die blijken van |Z. M. belangstelling in
de welvaart van Amsterdam, bracht de Burge
meester aan Z. M. den dank dei volks, met een
betuiging van gehechtheid aan Z. M. koninklij
ken persoon ea aan 't Vorstelijk stemhuis van
Oranje. Eindelijk bad de Burgemeester 's Hemels
aegen af, en sprak: i* heb gwegd.
't Schijnt eene erfelijke ziekte onder de Burge
meesters van Amsterdam te zfln, gaarne lang en
gemoedelijk tot den volke te spreken. Ook de
Heere Huidekoper Ifldt aan 't zelf de zwak, althans
dé redevoering, waarvan we slechts een extract
gaven, levert er een duchtig bew|j« van.
Ongeraden was het echter ? om voor een
Koning, dien nooit naar recht het verwijt van
langdradigheid trof, een half uur lang een nabou w
der beun te honden ? vr|j seker is het tevens,
dat de koninklijke Prinsen, met even veel smart
hebben verlangd war het ? ik fob het geeegd,
als de wachten naar het hanengekraai van den
morgen, en nog minder is het aan eenigen twijfel
onderhevig, dat de drieduizend kooplieden, waar
van tweederde gedeelte, noch den Koning, noch
Z|jne Zonen, noch den redenaar kon zien, wie het
slechte gegund was, een enkelen klank van
die lange redevoering op te vangen, er een uiterst
neuraal genoegen in vond, om zonder handel te
drijven elkander in den nek te zien. Een zeer
klein getal, in de onmiddellijke nabijheid van
de estrade geplaatst, mocht de rede uit '?Burge
meesters mond hooren, maar niet gaarne zonden
«ft h*n m d* sn*ia+ nitv«i.lni|i*ii« ixumun.
Indien net Handelsblad dat stuk officieel en
op schrift ontving, dan verklaren w(j zonder
' schroom, dat de redactie dier aanspraak beneden
de waardigheid der zaak was, en er' een matheid
in betrachte, te ondragelijker naarmate van hare
uitvoerigheid. .
De Koning antwoordde niet op de aanspraak
des burgemeesters. ? ? ? ? ? ? ?
De Koning antwoordde niet, maar scheen,
volgeus 't Handelsblad, diep getroffen door de tref
fende woorden des achtiugwaardigen burgemees
ters.
En ook ieder ? zegt dit blad ? die de
uitge?prokeae rede hoorde of las, zal er het zegel
z\jner goedkeuring aan hechten en beiiinen, dat
de spreker zoover is gegaan en zooveel heeft
gezegd, als htt in z|jn stelling gaan kon en
zegfen mocht; erkennen, dat hy niet was 'torgaan
van den handel.
Waar was echter de Kamer van Koophandel?
Moest deze niet de toespraak des burgemees
ters aan den handel hebben beantwoord V
Haar waarom hud het Handelsblad dan niet
l>|| yda dia Kamer opgeroepen, om tot don Koning
te spreken, zooals bat in zijn manifest
vooiBchreef?
\V'g gelooven dat het Handchllad zich wel
dogalyk den Burgemeester als tolk voorstelde,
toen' zü 't artikel: de plechtige opening dor
nieuwe Boors, voor den volke ter neder schreef.
't Beroep op de' Kamer vnu Koophandel was
«ene achterdeur, waardoor do redactie zocbt te
ontkomen, toen van hare profetie geen titel of
jota werd vervuld.
Waarom kwam zij er niet openhartig vooruit,
dat ze ernrtige woorden over handelsvrijheid en
grondwetsvoorziening uit 's Burgemeesters mond
bad verwacht, 't Zou de eerste keer niet zijn
gewast, dat een Burgemeester der prooto
koopBlad eeue veelbeteekenende taal voerde tegen de
Machtigen der Aarde!
Moor ook hierin verschoot het Handelsblad
v/oor van kleur. Het maakte eene «tirade die
?outs glansrijker z|jn kan dan eene overwinning
maar die hier'de palm der eere niet kon worden
gisjhonken.
De redactie gevoelde dit; zy beloofde op deze
Baak terug te komen ? tot op dit oogen blik U
dia belofte niet vervuld.
Hoe t zy,t<le lange aanspraak des Burgemeesters
vond geen weerklank; «n 't U ook vrij zeker, dat
een iegelijk .naar 't einde der inwijding verlangde.
Na den afloop der plechtigheid, terwijl de
muziek hot Wilhelmus speelde en 't geschut der
Flevo op den rug der baren, de voltrokken
inwijding verkondigde, begaf de Koning met H. D.
Zonen en gevolg, en begeleid door den Burge
meester, zien weder naarst paleis.
Vele kooplieden, gelukkiger dan de vrouwen
'Lothi nit hunne positie verlost, bekeken na met
verschillende aandoeningen de nieuwe beurs,
waarop z« straks een bedrijviger rol zonden «pe
len, en maakten daarna plaats voor eene onstuimige
menigte, dia als in razernij de beurstrappen op
drong, terwijl de verbazende menaohenstroom
Bieb. allengs verdunde, en IQ koffiehuizen of
onder eigen dak de overtuiging mee nam, dat de
inwijding der nieuwe Beurs, tot nog toe geen
feest was voor de Amstelstadl"
: Aldus het korte verslag van de barensweën, die
' bet aanzijn der beurs van 1845 vooraf gingen.
' Zal het eeschiedboek vau den nieuwen
Heri ouriustempel op schoonerbladzjjdenkunnenbogen?
l
Amsterdam.
F. v. d. e.
OPENBAARHEID DER KOHIEREN.
In BW nummer van 84 December lees ik in
Mn ingezonden stukje, geteekend ?Uw abonné"
?enige opwerkingeji betwÖsnde de openbaarheid
' «ia 4a kohiart» 4ar.JnkomjtfiBfckittBg, ea de^j zjjoe
-wnkfcrnj van de commM* tot voorUoMtag,
Sedert d» faatathnc dier oommisrte daarvanUd
bea ik altijd een voorstander van
opender kohieren geweest, «iet nit.iuit.od
tit e*a wettoUjk oogpunt, maar ook omdat naar
m|jne metnlng de onvolmaakt* werkMamhedea
oaaer oommWe door de controle van het publiek
?ouden worden aangevuld ea daardoor de
onNsto aanlagen hoe langer hoe geringer worden.
Daar wMr du die inzage niet gewhiedt uit
oaUesche jnwawagierkheiT maar wal uit belang;
?telling voor een belasting die alleen dan goed
kan zon wanneer zy eerlyk wordt toegepast,
ligt het aeker op den weg vau het
gemeeutebestuur die belangstelling te bevorderen of op
te wekken, en deel ik dienaangaande het gevoe
len van nw abonoé, oftchoon;ik|mg overigens de
opmerking veroorloof dat hjj op den goeden weg
aanvankelijk door .hem ingeslagen, niet is
voortBegaan.
In plaats toch van losjes daarheen eenige cijfers
op het papier te werpen, cijfers die daarenboven
bet ongunstige retultaat kunnen hebben van
onschuldigen verdacht te doen z|jo, zon het «Qn
plicht ign geweest, sfln ervaring mede te deelen
aan een der 40 leden der oommissie, wanneer
althans, sooals ik hoop, uw abenué er een of
meer bekenden onder neeit, op wiens beschei
denheid hy meent zich te kunnen verlaten, ? en
is dit niet het geval dan zal voorzeker de ge
achte hoofdambtenaar aan het kantoor der ge
meente-belastingen met belangstelling zijne
medodeelingen aanhooren en daarvan voor het vervolg
een dankbaar en bescheiden gebruik inakeu.
Nog heb ik een reden waarom moeidore pu
bliciteit der kohieren voor m|j aanbeveling ver
dient en dat is, om aan de Amsterdamsche mede
bewoners te doen kennen de namen van diegenen
die op Heeren- of Keizersgrachten fraaie
pereeelen bewonen, zich des winters alhier in hunne
eqtüpages laten rondrijden, maar die do T de
toevallige omstandigheid dat z|j in een of ander
dorp, vermoedelijk met (e Amsterdam verdiend
geld esn buitenplaats hebben gekocht of door
erfenis hebben verkregen, naar dat landelijke
dorpje waar inkomsten-belasting onbekend is,
huc wettelijk domicilie hebben overgebracht en
die dus, gebruik makende van de genietingen
van een groote stad, de kosten daurvan door
andere meer conscientieusen of minder bevoor
rechten laten betalen.
Amsterdam, 29 December 1682.
Een Üd der commissie van advies.
UÏT DEÜÖFSTAD.
No. 115.
Een uur gepraat over een half. uur;
uien beerputje; Een gijzeling en
Thorbecke's hulpvaardigheid.
Het was eene vermakelijke raadsvergade
ring, die den 21n dezer door onze vroede
mannen werd gehouden, en waarin ?mijnheer
de Voorzitter ik vraag het woord" schering
en inslag waal Aan de orde is bet voorstel tot
wijziging van de Instructie van den Gemeente
ontvanger, zoo 't scheen noodzakelijk geworden
door Ide benoeming van den uieuwen titularis
Jhr. Beelaerts van Blokland. Eene spec'ale
oommissie uit den Raad bad ree.ls met loffelijke
snelheid het ontwerp onderzocht en stelde bij
art. l voor, om het kantoor van den Gemeente
ontvanger, niet meer, zoo als tot nu toe het ge
val was, om 10 uur, maar reeds om 9 uur voor.
het publiek te open-m. Daar begon het
kruisvuur, en 't was alsof de «preken het onderling
hadden beraamd, zóó toevallig ging het met de
opinie» over het openingsuur om en om.
De Commissie wil 9 uur; daarop volgt
Schimmelpenuinck van der Oye met een half uurtje
later, even als B. en W. die 9% uur voorstaan.
Bloem volgt met 9 uur. de, Vries wil weer 9V«
uur, Bloem btpt nog aandringen op 9 uur,
Vaillant vind 9>& betar, Van (jeans beveelt 9 uur
aan, Van der Gon Nntseher verkient 9to uur,
Stam gooit een balletje verder tot 10 uur, dat
voorafgegaan door een matineus voorbeeld van
8 uur aoor Evers, gericocheerd wordt op 9'uur.
En aldus zou 't zijn,., de hoofdelijk
om-reslagenen zullen nu reeds om 9 uur voortaan hun
duitjes kunnon gaan offe< en. Vroeg opstaan ia
nu voor den titularis de blUde boodschap, want
de morgenstond heeft goud in den mond, en
ongetwijfeld docht de beer Bloem aan dit gulden
gezegde, toen b\j en terecht aanvoerde, dat men ?
waurllik dat vroeger opstaan er wel voor over
mag hebben, als men zulks bovendien slechts 5
dagen in de week moet doen en daarvoor ?4500
tractement geuiet, te meer omdat b|j monde van
den heer van Geuns, namens de Commissie, werd
medegedeeld dat het belang dar ingezetenen en
daardoor tegelijk dat van de Gemeentekas, hier
den doorslag moest geven en 't ook deed.
De heer de Vrio* wilde het kalfje achter 9 uur
even als B. ea \V. bewaren, en er Aan den staart
van den dagarbeid nog eeii hultjc bij doen, vooral
omdat de ontvanger toch reeds een huif nor te
voren op zijn bureau moet zijn .... om alles tot
ontvangst van het .getierd |.ühli?k van
's-Gravenhaue" gereed te kunnen maken. Nadat nog
enkel is aangetoond, dnt hiertegen zelfs voor de
bottte-feu, die voor Jo kachel zorgen most, geen
ernstig bezwnar zou z^n in te I-rangen, w|jst de
heer Bloera, als oud Controleur van Amsterdam,"1
uog even aan, dat het ?geë rd puMicum" zooveel
voorbereiding uiet nondzakelyk maakt, en de aan
de receptie voorafgaande plechtigheden hoogstens
vgf minuten vereisohen. Ü. v. de ontvanger komt
binnen en na zich VOD het een en ander ontdaan
té hebben, ontsluit hij de kustdeur, neemt jour
naal en kohier vóór zich en gaat zitten! Klaar
is Kees l
Niet onaardig was de opmerking van den Heer
dn Vries, dat net publiek, 't welk zoo dikwijls
klaagt over het lang wachten op
R|jks-Belastingksntorsa, juist door die klacht blijken geeft gaarne
spoedig te willen betalen; zulks pleit voorde
liefde van Neerland's Volk op bet ?stuk van
belastingen", die nu reeds verreweg den zoo
beruchten tienden penning van Alva overtreffen......
En zoo was er met al dat gelpraat over dat
half uurtje b|jna een uur verloren gegaan, toen
het gewichtig plan van .bet verrerschingekanaal
met Delfland verward met de rioolquaestie en
het doorspoelingsstelael door. in- en uitpompen
van zeewater aan de orde kwam, en waarbij het
Raadslid Mook, ten onrechte door den Voorzitter
werd ?ondërvangen,"en het Raadslid Polak Daniels
wederkeerig, doch ten rechte den Voorzitter
wees, dat wal degelijk het aanvragen van een
crediet tot voorbereiding van dat pompsvsteem
op den index stond, en ons Jhr. Mockinde orde
was. alhoewel de voorzitter, zonder daartoe de
goedkeuring der vergadering af te wachten een
passe-passe nad gemaakt vau de omschrijving op
't convocitiebiljet. Rietstap en van Stralen zaten
als een paar ke nphsnen ? ongelijk in grootte ?
elkander even in de veeren. Ze verloren geen
van beiden den Btaart, en professor Evers hakte
op zijne zoo eigenaardige ea vastberaden manier
den knoop door. De zoo van lieverlede beklagens
waardige stads-orohitect-directeur kreeg een veeg
uit de pan, en niettegenstaande ztfn vriend De
W(js toch nog de gevallen veer op des heeren
Reynders' muts won zetten als een pluim, werd
de peperdure technische gemeenteraadsman ter
zjjde geschoven, omdat het gebleken is, dat .zijne
denkbeelden omtrent het afloopen van het water,
veroorzaakt door het oppompen naar zee, niet
ten volle overeenstemmen met hetgeen in de leer
der waterbeweging als waar wordt aangenomen.
De heer Mode vroolQkte het saaie onderwerp
op door kwinkslagen en aardige zetten. Dat
die / 8000 weer in de riool moesten geworpen
worden, vond hij wel jammer (ik ook); dat Stam
" , , dn niaolfluestie niet
vergat stelde h|j op prik ? H WM braaf van
Stam ? maar dat de Wethouder Van Stralen
hem niet wou inlichten of het ledigen der
beerpBttea naar geuoeatn geschiedde, scheen tut
kloarblflkeltjk onheusohte vinden. ? Dat was
ook bwlyk «ia Vaa Stralen, - En toeh was de
vraag van Mock volkomen gewettigd) Doch men
is ü dea Haag natuurlijk «rg /Wwwty*. en aan
?alk een onderweru, even vóór den eten is een
luchtje aan. 't Scheen dan ook of men er genoeg
van bad. Delfland werd dood verklaard en be
sloten om 't uu eens te wagen met het «pompen
of verauipen" plan. Zoo dat niet helpt stikken de
Hagenaars door den onnitataanbaren stank van
de grachten.
t Was natuurlijk te laat geworden om do
paleis-quaestie ouder den Voorzittershamer te bren
gen.... er lispen bovendien vreamde geruchten,
van nieuwe vevwikkeUua betrekkelijk den ver
koop met Z. K. U. den Kroonprins over dit
geheinuionige punt, en toen B. en W. verklaarden
«dat z|j om 4ft uur ergen» z|jn moeiten, lis
pelde men algemeen: se zullen naar den
Kneutei-dijk moeten om met Z. K. H. te cpnfereeren.
Et'fl meesterlijke en Burgemet'sterlüke hamer
slag besloot de schermutseling van jde 44
aanvfd<i<«, uttve,'k)ren Hagenaars.
Welk eene tegcnstethng leverde dese
Raadszittinff niet on met de vorige, waarin da zoo
gernohtmakenae Mak vau den on^elukkigen
Cleuters w> rd^f slecht Zonder noodzakelijkheid ?
immers velu raadsleden erkenden zulks ? word
de man genoodsaakt om 9 wouiugou, op erfpacht
gobc'iwd, plots af te breken, om over dat t«rroin
een overtoUigjtfandelparije te mnken. En in die
zitting werd met 18 tegen 15 stemmen het voor
stel van B. en W. om hom nut /' 1500.? in de
kosten van aibraak te gemoet te komen, afgestemd.
Wolk een droevig uiteinde vun desen jaarkring
werd dien ouiiea «takkert niet bezorgd eu 't hart
brak me inderdaad, toen ik gisteren langs 't
Kanaal bet vèrnielingswerk moest aanschouwen.
Welk eeu beheerschitig is «r vour noodig om zelf
af te breken, wat men ? ter waarde van
± f 17000.?, door den arbeid van een geheel
meuscbenleven verkreeg)
Als Thorbeoke nog leefde, ware zoo iets niet
gebeurd. Die groote Staat*man zou zich dan nog
wel hebben hi'rinuerd, hoe hu ongeveer 30 jaar
geleden met zijne twee docht-rs de hoogte b|j
et kerkhof aun 't kuuaal opgaande, een armen
bleekersknecht, die met eene zware handkar
wanhopige pogiogen deed om tegen de steile
hoogte op te komen, toegevoegd had: ?Wel man,
we zullen je eens helpen" en Thorbeake met zijne
dochters duwden den zworen wazen voort, totdat
deze boven was.
Eu die Cleuters die door Tborbecke ?op de
'hoogte" w.-rd g. holpen, moest nu door een ondoor
dacht raadsbesluit wederom in de laagte worden
gestort.
Och wat z|jn er toch wreede menscheri l Zoo
komt me zoueven het -feit ter oore. dut de bekende
boekenmun David Blok reeds 6 weken wegens
eene schuld van tien gidden in de gevangenis in
gijzeling zit. Die man moet daaruit)
Nu reeds zün de kosten van f 10 tot f\ 20
gestagen. Ik zal morgen avond in de locale bla
den een beroep op de menschelijkheid doen, eu
het den heer Veegens, griffier van do 2e Kamer
afvragen of 't aiet hardvochtig WAS dat hij, om
dat Blok hem de ? 10 wegens verkocht oud
pahier (Handelingen der 2e Kamer) niet betalen
kon, daarom dien man in de gevangenis moest
doen gijzelen.
Dat ik voor de juistheid van dit feit borg sta,
spreekt van zelf en de trouwe lezen van dit
weekblad hebben ia de 115 stukken ?Uit de
Hofstad" die ik schreef, mty nimmer van on
juistheid kunnen betichten, 't Gaat me aan 't
hart om afscheid te moeten nemen van müne
verkregen vrienden op papier. De
Gemeentebel»ngcn tredoir*Uit den aard dw >aak, uit dit
Weekblad, en zullen in bet Dagblad de Am
sterdammer een bescheidener, doch meer bepaald
plaatsje innemen. B$ voortduring echter hoop
ik in de Penkras&e» en elders mgne lezera bin
ken te geven, dat immer bezield blijft met de
beste bedoelingen voor de stad zijner inwoning,
de nederige ?inktvermorser en pennekrasser".
'sGravenhoge 28 Deo. '82. J. A. de Bergh.
TJIT DE BISSCHOPSSTAD.
Toen onze stadgenoot Etentjes voor eenigen
tgd eene VereenigXng in hét leven trachtte te
roepen tegen de oeataaade inrichting van het
ondarwgs en wtór meerdere lichamelijke ontwik
keling bn de jeagd, heb St met een enkel woord
tot het deelnemen aan die Vereeniging opgewekt
Nu die Vereeniging bestreden wordt, wil ik ook
van die bestrijding een enkel woord zeggen, in
de hoop daardoor nog meerdere leden voor die
Vereeniging te winnen. ? 't Is wel geen uitslui
tend Utrecbtsche zaak, moor na den
verkiezingeHturui vun de vorige week, is hier een kalmte
ingetreden, waar letterlijk niets van te zeggen
valt.
De klachten over de minder doelmatige inrich
ting vau het onderwijs zijn zeker niet door den
Heer Bientjes uitgevonden, evenmin ah z|j door
den Heer Bientjes alleen zijn geuit. Bientjes heeft
de kat de bel aangehangen, maar vóór en met
Bientjes hebbeu meerderen die klachten doen
hooren. Leerlingen klaagden, ouders klaagden.
ook onderwijzers klaagden hetz|j direct, Eetzq
indirect. Meer dan één onderwijzer bij het Middel
baar onderwijs heb ik hooren verzekeren: mgn
jongens zullen daar niet van gediend worden.
Natuurlijk is er bjj al dat geklaag overdrijving,
even natuurlijk als er ook enkele leerlingen en
enkele ouders zijn, die al dat klagen bespottelijk
vinden; hun kindereu kunnen olies op hun
slofies af en houden nog oen zee van tQd over tot
ontspanning en voor allerlei liefhebberijen.
Ten allen, tijde zjjn er enkele vlugge jongelui
geweest, die met de minst mogelijke inspanning
zeer veel in zich konden opnemen. Een program
ma van een school is niet voor enlteltn, maar
voor allen, en verreweg het meereadeel der leer
lingen behoort niet tot die gebenedyden; bet
meerondeel wovdt stelselmatig met alles en aller
lei overladen. .
Toen de heer Bientjes z|jne denkbeelden had
uitgesproken, bleek het al zeer spoedig dat hfi
weerklank vond onder allerlei standen. Trek af
alle katjes-nit-den-boom-kijkers, alle
onverschilligen, allen die tegen alles zyn wat *# niet oprich
ten, allen die tegen alles z|jn omdat het alweer
wat anlers is, dan mag de Olvmpia-vereeniging
tevreden z|jn over de kwantiteit, nog meer over
de kwaliteit deelneming, die z(j reeds ondervond.
Als ik de zaak goed heb begrepen dan is het
doel der Ülympia-vereenigüig niet om onze kin
deren minder, maar beter te laten werken. Dat
betere wonscht zü te verkrijgen door inkrimping
van onderwijs, maar bovenal door meer zorg te
dragen voor lichamelijke ontspanning en ontwik
keling.
Vooral uit het Noorden spookt het erg iegea
de 01 jrnpia-vereeniging, en door een brochure
van Jan Holland is mijne aandacht gevestigd op
een Noordsch rapport dat die Vereeniging
heelemaal ondersten boven moet gooien.
Den Commissie uit den Geneeskundigen Raad
van Friesland en Groningen heeft eeu rapport
nif;f uitgebracht o,er de nadeelige gevolgen .van
ov rl 'ding |bij de leerlingen der Gymnas'a en
Middelbare Scholen. ?
Du Commissie heeft inlichtingen gevraagd aan
medici on a>n directeuren van Hoogere
Burgerscheen :.il otoeii.IiilichUojieuVromenAryyen
U niet i'recifit* littzulfde.
89 Directeuren van Baraerseholen en 11 rectoren
hebben geantwoord euaUoht* 18 geneeskundigen,
wat to opmerkelijker is omdat in het rapport
Rongd wordt: ?Hut kan du* geen verwondering
?baren dat ook de medici, meer nog dan anders
?het geval ion geweest «|iu, die Mak tot eea
?punt van ernstige overweging maakten."
Onder de antwoorden van de Directeuren der
Hoogere Burgerscholen komen er voor die zeer
merkwaardig s|jn. In plaat* dat de longen* ziek
of gek werden, welkte de overlading
ollwheilzaaiuit. ?Een Directeur eener H. B. school meldde
«ons dat zwakke bleoke knapen opfleurden en
?meer levenslust b|j meer lichamelijke en
gecste?ItJke kracht scheuen te verkrijgen; terwijl nog
«een ander Directeur ons schreef: jongens die
?eerst iwak en sukkelend waren, werden zoetjes
?aan sterker en üiiiker."
Enkele directeuren hadden wel een pnar
gevelletjes, maar zelfs die enkele govallotje* op die
honderd jongens worden door ue oommissia tot
nul gebracht. Mijn bestek taat niet toe K alles
mee te deolen maar in korte woorden is het re
sultaat: niet één jongen is Kek geworden door
hst Middelbaar onderwijs (trouwens iet* wat
nooit door de Olympio-vereeniging is beweerd)
en de weinigen die dood ajjn gegaan souden mei
of tonder middelb-iar onderwjjs even goed dood
zijn gcfiofln.
Aan de meisjesscholen waagde de commissie
zich ni'-t. Toch nam «ü achter naar rapport een
uitvoerig schi-yvca op van de Directrice der
Hoogere Burgerschool te Leeuwarden, eene di
rectrice dit» het overigens (geheel en al met de
commissie eens ia. Doodgaan, gek of ziekelijk
woptaii (teen idee.
Murkwiiardig is het deze Directrice to hooren
verklaren: ?Wy lichten dan ook nog al de hand
?met ouze leei liugaii," en niettegenstaande die
haud'icl-.terij zijn rde resultaten van het
middel?baar onderwijs hier niet slecht"
De Directrice eindigt met de plechtige verkla
ring: ?Wat ook sommigen beweren, wij hebben
?eeen schuld aan den dood on velerlei ziekten
?d t r jonge meisjes, noch aan de vermeerdering
?van net aantal moderne heksen."
Bovendien heeft die school nog een niet to
versmaden verdienste. ?Allen (al die friezinnntjei)
?gevoelen, on ik beschouw zulks als
eenouwaor?deerbaren zegen, van 't middelbaar onderwijs,
?dat bet geluk der vrouw ook bestaat in werken
?en niet iu ledigheid en het zitten wachten op
?een man."
Die Olympia-Vereeniging kan haar biezen wel
pakken.- Ziekelijke jongens wordeu door het mid
delbaar onderwijs gezond; nog wat meer mid
delbaar onderwijs ea atf worden reusachtig sterk,
en do meisjes ontvangen den onwaardeerbarcn
tegen dat z|j niet meer op een man zitten te
wachten.
Gelukkig, dat Jan Holland dat rapport in ban-,
den kreeg en er daardoor meer de aandacht op
vestigde. Jan Holland deed ook wel eenige on
dervinding op. 't Is niet aangenaam voor de
oommissie dat Jon Holland Hollandsen schrijft; het
zal nu iedereen opvallen dat de commissie raar
Ilollandech schrijft
Tegenover dat rapport uit het Koorden stel ik
een verslag van de wintervergadering van den
geneeskundigen raad van Gelderland en Utrecht.
Ook daar is de zonk door eene commissie onder
zocht en op die vergadering besproken. ?De
commissie rekende zich niet bevoegd een eind
oordeel over die zaak uit te spreken, maar ver
zocht diligent ;verklaard te worden." Toch her
innert zfj er aan ?dat, zij in de«oraervergodering
reeds geconstateerd had dat indirekt die schade
(van overlading) teer f eter aanwezig is; dat
vooral bij meisjes de nadeelige gevolgen van het
tegenwoordige opvoedingsstelsel niét te misken
nen zijn."
De Geldersche en Utrechtsche deerntjes schijnen
nog op een man-te zitten wachten.
Maar ik houd mij aan dien geneeskundigen
raad van Gelderland: er is overlading ? anders
kon z^ toch indirect teer feker geen schade doen.
Niet alleen Overlading b|j het middelbaar maar
ook bjj het lager onderwijs. Een mijner vrienden
vertelde my onlangs dot z#a tienjarig dochtertje
een opstel moest maken over de oorzaken van
de on^ustighétd der kinderen op school
Het kind wut er uiet veel van te zeggen, maar
volgens haar idee konden kinderen met zoolang
achtereen stil zitten en zü schpof daarom dé schuld
?op den onderwijzer, die de kinderen .daartoe ver
plichtte. Datzelfde kind moest' leereu hoeveel
ministeries w$ hebben en hoe >|j h'eeten. Over
lading of niet-?
Laat ons de OJympia-vere^niging steunen waar
zij wil waken tegen dergelijke dwaasheden.
21.12.1882. Jan de Bisschop.
UIT LEEUWARDEN.
Onze stad gelijkt niets op Amsterdam, maar
toch hebben wij thans bier een kwestie di« eenii>e
overeenkomst boeit met die tuisch«u do hoofdstad
des rijks ea Nieuwei-Amstel. Niet dat er r eed i
sprake is van een aan Leeuwarden grenzende
gemeente of een stuk hier vaa te
auuexo«reu,matiitoch, wie weet wat de toekomst 0113 zal bfeng«n.
De gemeente Leeuwarderadeel neemt meer en
meer in bloei toe, vooral door het zich vestigen
aldaar van een aantal personen die eigenlijk in
Leeuwarden t'huis behooren, omdat ze hier hun
werkkring vinden en hun kostwinning hebbeu.
Vele zulke personen wonen in de Schraus, een deel
van die nauurige gemeente dat niet verder van
het centrum onzer stad ligt dan de buitenwijken
en de nieuw aangebouwde gedeelten van Leeu
warden zelf. De huishuur is daar lager, de
belastinff niet zoo hoog en van het deelnemen aan
een dienstdoende schutterij is men er ontslagen.
Al de voordeelen van het leven in een stad als
de onze geniet men er echter even goed.
Geen wonder dat ons gemeentebestuur dit wel
ander* zou wenschen en die Sohanabewoners zou
willen laten betalen aan de uitgaven voor de ge
meentehuishouding. Het eenige echter wat ons
bestuur heeft kunnen doen is het vorige jaar bij
eene verordening bepalen dat de gemeenteambte
naren van Leeuwarden Ook binnen die gemeente
moesten wonen. Dit had enkele verhuizingen ten
gevolge, doch veel invloed oeiende het niet uit
Leeuwarderadeel vond den maatregel echter
mulder aangenaam, te meer omdat deze moeieljjk
wederkeerig kon toegepast worden. Want het
gemeentehuis van Leeuwarderadeel staat op den
vreemden bodem, in zeer vriendschappelijke nabij
heid van het Leeuwarder stadhuis, terwijl zich ook
in Leeuwarden de woningen van den burgemeester
en den secretaris van Leeuwarderadeel bevinden.
Doch hierin wil men nu verandering brengen. Er
is een nieuwe burgemeester voor Leeuwarderadeel
benoemd; deze, vroeger burgemeester
vanFraneker, scheen zoo overtuigd dat b|j wel in Leeu
warden zou mogen wonen, zooals zijn vooraan
sinds jaren had gedaan, dat hij, nog vóór i
benoeming, een huis in onze stad kocht Nu .
echter, volgens art. 74 der gemeentewet, aan dea
Koning ontheffing heeft verzocht van de ver
plichting: om to wonen in de gemeente waarover
n|j het bestuur heeft, en de gedeputeerde staten
volgens dat zelfde art. het gevoelen van den ge»
meenleraad hebben ingewonnen, heeft deze tot
afwijzing geadviseerd. Zeer terecht is er, in dezelfde
raadsvergadering, waarin dit besluit werd genomen,
ep gewezen dat ali men van oordeel is dat de
burgemeester binnen de gemeente behoort to
wonen, men ook wel binnen die gemeente bat
adhuis mag hebben; denkelijk zal dan ook wel
e .. D irstel gedaan worden om aaa
Leeowardei-Muf», (.en gemeentehuis op eigen bodem to vee»
?;. lioe deze zaak Bal afloopen wordt met
l La ,3 i liaig verbeid.
' Stoten TAB Erifikna
onlang* eea maatregel gnoBtoa dto BW* het at»
»kene la geea verband Maat, maat toea ook;
verhouding tuawhen de verschillende (tssassa.
ten betreft. Er wordt in ons* provincie vest
vuldig gebruik gemaakt vaa hondenkanea. Te**
het verkeer voa veto onzer hoitderde dorpen ea
dorpje* met elkaar of met de naburige stad, aft
die vervoermiddelen van groot belang. Tal van
personen vinden er hnn kostwinning in, met behaly
van een span krachtige honden de bewonen vaa
het ulatte land van benoodigdheden uiteen groot***
plaat* te voorzien. Door sommige gemeenten fc
echter bet gebruik vaa met honden bespannen
voertuigen verboden. Daardoor vervalt een groei
deel van het nut dat die tot trekdieren afgerichte
beesten de bevolking kunnen aanbrengen, daar
s|j in den regel op huu tochten niet binnen iea
gemeente blijven. Nu hebben de Gedep. State*.
overwegende ?dot de ondervinding heeft>tgeleer£
dat de veiligheid op de openbare wegen door hel
gebruik van het besproken vervoermiddel, b|j het
naleven van de bestaande eolitlebepahngea ia.
geen enkel opzicht wordt bedreigd", de gemeente
besturen aangeschreven om zoo mogelUk die
verbodsbepaling in to trekken, zoodot, indiea
daaraan voldaan wordt het verkeer met
hondenkarren door de geheele provincie ongehinderd
zal kunnen plaats grijpen.
Deze maatregel verdient toejuiching, ook omdat
dit het bewijs is dot men hier niet spoedig uit
overdreven dierenliefde bet aanspannen van non
den zal verbieden, zooals in andere deelen via
ons land in sommige gemeenten is geschied. D*
o verdrijvenden onder de dierenbeschermers zeggen:
de hond is geen trekdier, ? doch geen dier i* vaa
nature een trekdier, en soo goea als in het noor
don de sleden door honden worden getrokken,
mag men ze hier er aau gewennen voor karretjes
to worden gespannen. Mishandeling moet voor
komen worden, zoo goed als die van paarden ea
ezels, maar een gepast gebruik mag de mensch
van den hond maken, zonder dat Eg s|jn liefde
voor de dieren behoeft to verloochenen.
P. S. Sedert het bovenstaande geschreven werd
is door den Koning aan den Burgemeester vaa
Leeuwarderadeel toestemming verleend stynwa
plaat* in Leeuwarden to hebben. Teven* is
den Gemeenteraad van Leenwarderadeel
voorstel van een der leden ingekomen om het
gemeentehuis, dat thans in Leeuwarden staat, tf
verkoopen en een nieuw gemeentehuis ?op eigen
bodem" te vestigen.
EENIGt TOONEELKIKU WS.
talon dbs Variété*,
flordou.
Opera Typen.
BQ de Heeren De Groot & Oo. w r<"
laatste» tijd weer een stuk van Oh? in1 >«
Pfeiffer uitgevoerd: Nacht en
mm*<7>waardig is de liefhebberij van desu. "
antithetische titek: ?Moeder en ?oon'',
stad", ?Nacht en morgen". Zonder nog
to willen voegen b.j al tu-tgeen ik l
heb over het graf van Mevrouw
Birchals tooncelschrijnter, te moeten fokten», zou..
den bestuurder der Variétés willen smaeken, ook
van zfl'n kont méé te werken, tot het verstik*»
der laatste herinneringen, welke dit wangedrocht
uit de Dnitwhe tooneelwaereld aan OM
vergetensreè Nederlandsen publiek buiden. De Heat
De Groot kan in z|jn Salon, met sqn goed
georgonizeerd gezelschap, sop n|j maar wU, genoeg
meewerken tot het waardig aanzien onzer tooaeeh
knust van'toogenblik. Dramaas, zoo al* Jlen-LeS,
kunnen er- zeer wel door. De Rtiester en dev
gelijke ziet men tfaatne door vjn troep uit
voeren. Eeu Bchouwburggezelschap b*-sjt zoo ziii
eigenaardig veld, waarop bet zieb met vrucbi
bewegen kan. Weet het naar waarheid de grenzu
der waardeerbaarheid zijner krachten in t oog
to honden, dan maakt 't een goed figuur en hand
haaft zijne plaats in de achting onzer
tooneelminnaren. Wanneer men zich in den Salon da
Variétés beijvert met een goede keuze, wel to
verstaan met een werkelijk gekozen keuze, uit
dramaas of melodramaas, waarbij eenige
met koopletten doorspekt, zijn repertoire
samen te schikken, wanneer men er op uit i*
het nieuwe, wat Parijs wekelijks» oplevert, tot voor
werp zijuer verkenning te maken, eu nu en dan,
doch zelden, een saloustnkjen of oporetjeu
daartusschen schuift don doet men wat men kan, en
men doet veel. Waarom geeft ons de Salon uut
meer nieuws? De stukken vau Bouvier, h. v., zouden
die niet passend zijn? Het 0/uiteau-a'Eau,geloot
ik, maakt er de beate zaken tneê, eu dan, o
Heer, er komen zooveel fransche dramaas uit!
Allen in zulke gele omsliajyens; er is dikwerf
veel bii, wat het publiek iu don Salon zeker
niet mishagen zou en ook veel dat geuoe ud
kan worden, ook met butrekking tot imt
kurstgehalte. Nouveautés lokken; en ae grootste helft
vau de dramaas der laatste j aren staan t>o>en
die van 30, 40 jaren her, zQn althauds he'ea
inaor genietbaar: "Ltsmeres ennemits, Ie Critne,
stukken van de laatste raaaud b.v., drama»»,
waar heel Parijs zyu' handen moe voor klapt,
z|jn die reeds verkrijgbaar V ? Iets nieuws du-t suft
gewenscht z|jn. En vnords, ? jo, zou ik dat dur
ven schrijven? ? De Salon behoort tot de schouw
burgen, waar men pok stoute proeven van uog
weinig bekende schrijven voor het publiek brengt;
daarin bestaat een der groote hoedanigheden
van den Salon. Ik' noem dit een heerlijk
? voorrecht. Niemant zal beweren, dat de stukken
van Schürmann voortreffelijke kunstgewrochten
van den eersten rang zijn, dat op GabrièUe,
Josépha, Eene beleediging,met heef veel aau t»
merken valt, maar toch dunkt mij wel, dat de kri
tiek in der tyd den jongen auteur veel te hardhandig
te lijf is gegaan en min of meer riekte het strevea
dier Heeren voor m|j naar bedompte kleingees
tigheid. Het was een genoegen, die eerste
WM#hauerÜen van een moedig, z|j 't to praetontiett
brein, m den Salon te zien uitvoeren. En nu,-*
want ik dwaal af van waar ik heen wilde, ? zou ik
't misschien den Hr. De Groot in overweging wage*
te geven een* to beproeven een stuk- van-, (na
denkt nu wel hoe stotterend ik dat uitbreng).... v*»
Zola, j*, van Zola to monteeren. Indien.ik nu reedtte
veel gezegdheh, vraag ik om verschooning. WelSebJ
?oa er toch niet* van gelukken, wie weet eehtn
mogettk w»? Het publiek van dm Solo» toont
niet zelden van vooroordeelen ea konventün lol
to zijn, die men het publiek der groote schouw
burgen met geen mogelijkheid van t lijf »uku>
nen scheuren. Het publiek van dea Salon heel
z|jn grillen, zijn caprices. All de Hr. de Groot
't een* waagde! En hiermee i* na vobjtrektnj*
geenszins verklaard, dat da Beer Zola eigemf|
de eerste dramatist vaa onzen tf
geenczku. Maar toch,.» ? enfia, de
den Salon moet er maar eens over.
on* vooral, m o#CT«few»*,geen fiiroh-1
to ?Ukken geren.
Kn wat ze^ gi van de
er Ui .gesidderd en geweend* hefeben.
Handelsblad toch .
ial Sarcey maakt, in .
mfl den indruk, all wUde h^Saroou nJetgriei
en verborg hjj daarom grootondü*l* alne mar
ning, aarzelde alOiaods >haar gBBteon oaM*1
wonden uit to ?preken. Ben ~3t* frwsé*
toonatttoitioL waar* \ imqrti aaa hnfrt. oMI
ik op pro* ftol, w» kg opmat ïTw t bnrfa*
af, m net zeggen van de w**rhe3, b«*Arrts»
fifiyuflyQUU in.]hiV' WiMiHiliV^i donC^""
^j^BWV^BffT^?
hoos)»
, ,
s* tJb*n«eHw«*% ea k« vaMMt
\ Laidwaeaiebi ea OH da
?eakoop vaa Fédera *a) laten
?ser «öbet rawMn«-nubuek, dat b**r«aihaar
vsoadeaktnge mrvvwfneenweinjfiaitkodMd
weten warm te maken «a te
veriwren, dan Ml *jj t on*, die kaar alleen to
MfWiÉtoA aMboÉBa ttrifc «W awaWal awWttaW aNsf AflB Afc
?slevteeaa armen-v«ontolnaf( kier ter «tede te
kcudea, oejt aiet «dader weten to does,
DO G. KOU* te Beitta ??*? Heft IL der
r«3fr**».geteeke«ddoordea aitgever.ailf.ta
rakten*tiek*n nt|* goud-awartoa pand. Bét
kort ft Mark, P» toonaalaa uit d* groote
>a* word*a bier gekarikatureerd. Oftwhoon
streven in 't algemeen, m. L, geea
vohaondt? goedkearing verdimit ea de pogittgen niet
Meaad mogen worden, die bedoelen den
spotfe met itrwote kaast au te kweekea, 100 moet
a«n erke>an>, dat de plaotjen* dezer typen,
**k vaa eea bijtend komïsohen aait ifjn, en, bier
éj ghtda, m t geaeel niet aoutelooae,
próe*tlachwekkende overdrijvingen toonea. Haar of
4* Mhmal der aiteave ni harmonie l* met de.
wardij der oibeeloingent Iaat ik gaarn* aan
Hlonaristokraten ter oeoordedlaff over, die zich,
«t paar minuten aan ?taattahainbreeren, met
jnedWMwbeid verawkea
A. 80 Deo. '82. v. DsyteeL
Men Khrflt ons mt de residentie:
De tweede aitvoermsr vaa Jtow^twius, het
oraWam vaa W. F. ËTMeolai, had op den aden
I«ratdag plaat*, ongeveer «iea Jaren na de eerste.
O» «iet dot men oTeh met een reprise niet had
getaMt Toeh is die %BaonMn"ttwntw$eUeen
*erk van groet* vwtnewston, al van een zekere
«ntonigheM in de begeleiding ? Nieolat ichQnt
tetl vaa opsturende Molen to kenden ?
even?b to ontkennen all bat feit, «at in de twee
intermezzo m de
voordeel
enken aan instemming met daarmede verwante
?takken van Weher en anderen. Daarentegen is
Jfieohi er goed Jajealsagd de Heidenen la
te{«Dgtelliag met de Christenen muzikaal te
koraktiriseereft en Mno de geheele derde afdeeling is
l*cr vors* en inhoud aantrekkelijk. Koornnmmers
?i het .Mariealied", en ?Fraa Frigga", als de
.Wodaa" ? koren van de Ie ea 3e afdeeling (dit
lufete met het ?Murienlied* op kunstige wijto
verb*id«n) behoorea tot bet beste w*t men op dat ge
bied van HoHattdsehe componisten ooit te hooren
kreeg. De «oio's komen enn nunder gelukkig voor,
UHvhiea wel omdat de componist, die te modern'
? om neh doer gesloten vormen t e laten binden,
te veel den tekst trachtte toiHaetreeren, hetgeen
HU de solo's som* iets vaaga ea onrustigs geeft.
DB nitvoenDg was wat boren en orkest betreft
tow-traffeM*. Kinder goed waren de solisten.
Gsrl. HiM koa niet kernen en Behren» is
nietbenktnd voor een portQ als die van Bonifacraa.
Mtj. Antonia Kunerath kweet sieh verdienstelijk
usar haar stom laat ons Iraod. Blaawaert pakte
vedtrom zijn toehoorders geheel in, door zijn
rrage voordracht. Het i* jaaiBer dat dergel$k*
Btroerinaen zeoveel geld koeten: ik vrees dat
i» ?Loufe» Stichtte*", ten voordeele waarvan d*
.Boaifodus" dihaaal werd gegeven, minder
vo«r«eei diMurvao zal genieten aan men had gehoopt
ma WM de zaa| goed heaet en de koren,
oa(?rcer 180 dames en heerea (waaronder sommi
gen tut andere steden) klonken goed in de groote
ruimte. Nicolal werdseer gefttoerd ffan&res,
lautukuns, boaqut-tjes) en hoewel alle dergelijke
hukiebetoon tegenwoordig bflna «tereotwp is
geirarddu, geloof ik te kunnen zeggen dot het
tmuek het ditmaal meende. Den verdienstelijken
Nsolal gunnen wfl nog menigen avond als deze.
i? Deo. D.
DE AHSTERDAMSCHE CONCERTEN.
Bet klassiek concert, Donderdag 28
Decwaber ia het Paleid voor Volksvlijt gegeven,
Wfl m|j overvloedig «tof ter besprekiug aan.
No. l van het Programma, de Feest-Ouvertnre
ut Lossen, ia een compositie arm nau gedach
te; de componist, Uijkboar erg ingenomen met
I?B Kedjö ,es war time Tritun^" èeliruikt deze
aelodie en die van het. TMringer V«Ve<<lied, hier
lande beter bekend onder den titel weg niet
napoleon, als motiven om eyne uuvejturo op te
Kwwen en dit doet bn op een vrij vervelende
Unier, moriat ft m|j de vooi-Kefde voor ctexe
nv«rture b|j den heer Coenen niet verklitren kan.
Eet volgende' orkevtnummer, WHB voor uiij iets
IJKws, het was de tweede Sinfonie van
Si\mtMae hi A miaeM (het programma vermeldde
i majeur), By het hooren van het eerste deel
t*s mgne verwachting hoog gespannen, breed
? dit werk opvew>t, doch ik werd t e leur gesteld;
? plaats van den zoo gewensehten climax in het
taf 'te houden, heeft da componist bhjkbaar at
Hk kracht aau Let eerste deel besteed, Uitneemt
B weg dat ook het tweede, derde en vleide
ve«T belangrijks to booren gaven ; zoo b b. v.
j*t scherzo zeer geestig gedacht en geïnstrumen
teerd, terwijl de anale ma aan de notve w|jze van
?Mtpoaeereu van Haydu deed denken, maar trots
?t olie* i*~ het eerste deel geschreven op een
»fre, die van het vervolg iet* anders verwachten
?sst don .de componist geleverd heeft. Ik behoud
M bü een vulgead* uitvoering eeu nader
Weel voor, vaat ik heb groot respect
Ww d«n componist van de ?Dnnse Macobre,"
Annesse d'Hérenle,* ^ottet d'Omphale* enz.
**t ,iet teweegbrengen van den minder
gnaeti?vuk heeft de slordige uitvoering het hun
?***f bggedragtra, WMITMII k* dH? d«t men beter
Wen kaa, is vreeger dikwjps getoon*, «n «elft
*M volgende nummer, de praoktige .Suite" van
M L'ArUiitnnt gaf Uv af dadebjk het
"wijs vaa; «éér goed werd deaa
Mhooae.comKutiu weergecevea, voornamelijk het .Aadaato"
de Srriïidnstraineiiten.
6 ei» 6 van het programma deden n|j een
dunk krijgen van den ffekubchton smaak
van het pnbliek; No. 5. de ?Rêve' d* Eha
den .Lobengria'' door «en of ander
pml-comPniit als lolo-Bhik v«or orgel vnvfcnoeid, ea
uitgev««rd OB een wüze (Ke alle mam vaa m|ngemoe«
?"td titlleu, niet v*n venakking, maar van
ver«WwaurdjgiBg, werd o goden l . . . .aiigeaoton?
»««n, sciuTfc niet, g.bts*eerd.
O! pnMi*k, o! smaak! waar voet het heen,
y zelfs eenige JMgeBedea au dea defttgea
U^'"', vootav» gewUn, haaaw b|M v«or dit
?o'i t» keiitiMi ?«««? o* eea wiie üa aHeea
'?'< fohriekaai kanoer gW kaaCshseaea *ea
loede kan komen; of wai k** vaa hea misschien
f«tï \Vie weet?
Ilaru/ volgde een ?itvoering van een ve»sn*er
Q"&> >n verbatorde (?) aitgsaf van den .Oaaot
^ Xoel" van Aéan. Zuo al* ieder weet i* tik
BallMMttw^
w w*«*^^v*ivr« ?nVIUlI j
^ «^-fc?^ÉA --? T II
WaaK OTlvOVK ??? «TOKIO
? *« ff m . f * W
immumumji » af BSBW, waat er.toaKeeatrekje
voor de «eBo's to vqor, dat ikmtfnietherinaerea
kaa w«egai «*k«erd te aaboen. «f ^ket
arrau*"J*** e* aag B*Mi*r pi MOV *>ewerdeBi*deanet
al M waag ik te betwSWear^,
?*?«?» «Mtea aanhM^r; drlMBaal WM uMr
ffj^jie""»!. B| dit ???msijnJt nog even de
?Jp^eai ?? ^eaqgssi op *j*a *jran,eie, veeeaeioej*
"?? - .*m Mbt**gr«Nl wa aet erkert gespen,
~\ aefiafm ?aawendcX oat aan eea
kkviv eenige klank» to ontlokken.
Jtwteana vaa het Paleb voor
Tolk*het *M op aw wee Mina, om een*
aan to MhOWTKantt te toeh
?ia *n g»la»*ti.Uea«u nummer
_.,..
'»*?» BM
hèj a eok
tve*>, nhtwaw?
De ouverture TmmMHttr die «w volgde, moet
OM Mhfldeiwi dea str^d tnssehen netmn^k» en
het geeMeHjke; de baznnen doen dra pelgrim*.
?aac hooren (het gwrtetyke) en d* violen^**»»
toa gehoon brengen het bekend* lastige figuur
(bet werekUijkapHet wa* grapaigoit te zim
d* Moeite die de hesrea eersti wjlen drdea
osa dit figBar tot «Qa rasht to htei komen, dook
al ?poedig moesten att het opgeven en ik geloof
dat al* aten ieder 7er eente violisten eea* al
leen sgn partö had hooren spelen er onder
dis vete, behalve nataartyk den beer Craonr,
«nfciftlim nog één to vmden soade ste, die dit
figmur Kookte. Abi net -sialijke1' lóolee^kwa*
afi het Donderdag ia het Pdeü
werdvoormsteW, den waren er geen Tonnhansers meer, aan
?oog ieder men*eh vroom en to vreden zijn
pelgrimnang en dan zou (ik denk hier aan de
beiwde ploot, de malle en de breede weg"l de
breed» weg stü en verlaten s|jn en op dra smallen
dito wa* aet zeker *tempvoL
Het «jt m« dat ft «BH keer weer soo erg
hek aweton .hakken;" ik ioe het ongaarne, maar
wat waar i* blijft waar en moet gezegd worden;
van harte hoop ik een volgeadn irc«- ??"?*,> n:f<rs
dan goeds to kunnen schrijven.
AQÜABELLEN-GALLBRIJ \A., . .v-,
DikwMts vraag ik mQ af, waarom wü toch ook ie
Holland niet een soort van tentoonstellingen heb
ben, zooab wij die in het buitenland en vooral in
Londen aeo vaak vinden. By ons toeh zenden de
. kunstenaars hun werk voor eene expositie; een
jury of raad keurt deze werken, zooveel
mogelyk onpartijdig en van de 1000 schilderyen wor
den er 600 aangenomen, de ouderen teruggezon
den. Er is, dunkt mü iets ontzenuwends iu voor
den kunstenaar, als hu bedenkt niet tot het
publiek te kunnen doordringen indien L|j buiten
den smaak dezer jury valt; hoe menig jong artist
althans wordt teruggeschrikt om zich verder aan
de kunst te wijden indien h|j na jaren lange
studie en eenige jaren te vergeeft getracht te
hebben te exposeeren begint te mn, dat in deze
richting geen toekomst voor hem ligt.
' Het is voorzeker uitmuntend eene tentoonstel
ling te hebben waar ieder stuk gekeurd is door
kenners.... maar zoude men daarnaast niet aan
iedereen de gelegenheid kunnen geven om snn
werk to vertoonen? Indien een kunstminnend*
zaak, zooals öuffa b, v. ia Amsteidam, een groot
lokaal opende, waar voor teekenmgen of schil
derijen de oppervlakte der muren a.... zooveel
per vierkante el verkrijgbaar WOB, (natuurlek
een som die onder een ieders bereik lag) wie
weet of dan niet de kunstenaars die nu hnn ge
heele leven tobben en emdrfSk m een afgelegen
gefaaoat op klompen ea ia eea blauw boezeroen...
door vrienden gesteund ? helaas ik kenzulken!
? ban feveBsdagea moeMoos eindigt n, dan
niet m den smaak van den een of ander ge<
aBen souden z^n en aoo een geaeel anrtere der
aast waaxdige loopbaan wmden afgelegd
hebea. vT|j hebben toch dit jas r nog in Londen
eea dergetöke toirtoonateiling gehad van al de
seiitUantnkken enz. door de Royol Academy
afgekeurd; en ook hier werden velen verkocht.
De tentoonstelling Mcl/ean, heeft misschien
niets gemeena met hetgeen ik daareven zeiHe,
msar de geheel e inrichting herinnert jwn Bnfla's
winkel en Thomns McLenn noemt zich da« ook
zonder de mingra nntvntie: JPiibHfitifr and
Printsetter; deze firm:» bestaat oinds 1K11, en voorde
?chttiundc innal heeft r.ij IÜMIJ j,4ai!ijkscUe ten
toonstelling van Aquarellen gcm c'id.
Wij zijn hiar gch«e! B:I pjij-s d<fccon»*is(i^ncii>..,
MesrUg, Isr«üls,. fc'adde, l{o>lM)fmi. v»n Xruhnijg
eu Btumm^TS. die zo-i ietü i-chyutin tn rijn nis Ae
sc'aiitla en ''o ? /«Mffis; z\j zyn liuidtn
uitrunntend van teekenincr, en vooral de eerste
voortroffeliife in hot realisli^cho weirgoven z^uer
vwachemlkeuias; de nelieele toon h zoozeerIsrails
dat men het werk van Neuhngs voor dat des
«rooten, bekenden schilders zonde nemen, indien
ar niet iel s aun ontbrak: de ziel; zon ik mis
schien beter zeggen: het pattiétitche? Zoo vinden
w|j No. 63 van Jozef Israels: ?Peelrag
Potatoes,'een boeren jongetje en meisje die, terwijl de moe,
der op bet veld ia, to klein om zelf to werken
haar m deze huL«boude1^ke bezigheid helpen,
bet meisrje geeft aardappelen aan, ze is to Hem
om een mes to kunnen nebben; met dat eigen
aardige gewichtige en onbeholpéne, dat mannen
en ji-ngena hebben in het ver richten van huis
houdelijk werk, zit de kleine man te schillen met
een gezichtje zoo angstig.... z$nklompjes staan
naast hem; in de diepte hangt de geborsten ke
tel over het kokend water; de kinderen voelen
?wh wel verlaten maar toeh gelukkig, omdat ze
zoo teta nuttigs kunnen doen.
No. 7 i* het werk van Albert Neubuf* «fis
genaamd The VUIaga Inn. Het mweno%e der
berbev*; i* uitmuntend; hnks in dea hoek, zeer
diep », i* de toonbank, waar achter een
boerinne§e eenghs roeden jenever insjoheakt; voor de
toonbank met era waster Koks, zit aan een
tafeHj* eea «eort dorp**ehoohneeeter,
diedeeouraat voorkert, een jonge hoer s* nt«t aandacht
tegenover hem H nrimren; het kooltje vwn
staat op de tafel, heiden hebben hun pfip; b^ de
tafel itoan een jonge boerin en eenTüera kind
dat een hondje stenen, dit aMe* ï* «eer goed en
harmonisch behandeld; ook het Hebt dat door
k*t geVvenletan intaea ophnlnrmla komt i*
wonderifk naturpeireiQ de engefieae dagbladen
dwepen met . Aloort Ifennm*. IQ sjoadca aan
gaarne boren Ieder ander m alt «mr«plaate*n,
?n toeh w Hgt MM wAicMf m zaa jpcnt! waar
broD* mét léa p»i»B«k*imih em drama in t
bven roe^'daarjaeft Neafryfr sJeAtt eaa Wtoast
dat
k«rf to tot at ??
-»?- . .^« -^»
N* l W DW
Arm>. A Atek 4o Mik»
warme harmonitche tinten, dat M aau een
Uenbrjndt doen denken.
He*lara MouUlba ?on.
veel
bewoadeJTk 99
Ho* «M HoUaadeab het bloed ook amiB
adrea strooart, ft had nooit (edaeht, dat wi
>*A «? ftaehtite *tad rijk wsfsW-^t i waar ft
_??? pv»ii»Ku wiu run wvna, *? wwr n
?KT RoHnio» aooit b« moomltrtit.... de hoven
»"bkc aoo pe«ta«ti MehHdMd, dot men si*h
b4no troooton aavde ?&?» op verleden ?eemoeht
to kannen boawea, ah mea tot *>rge]|jke
*ehOderaeatigi* en grootosbe we* en badgeaiehton
stof ssoeat geven. O.
KOKST-TOPOOBAflB.
?rkead word*a dat wf,
Hederlan
der*, geeaeziaB
«p het fetried der
__,?> llfw k.
wet*aeak*pp*l|ik« iirvent*ri**£e. W2 ^n een
volk vaa kaadelun en bebbm er OM
gevotge vaa kiwUbeen af op toegelegd onadveu
rekeuwhap te geven van on* bobben en honden.
Het spretkt doarum van wlf dat we out ook to
eeniger Hjd *gn gaan afvragva, waanrit na wei het
erfdeel bestaat, dat on* door OB»» voorouder*
?aa voortbreageeliia van dea geest i* nufüttea.
Zoo besdttoa we vele en gviede biblrografiön vau
allerlei soort; we «Hn ia de ^le^enhetd ie weten
welke en hoevele de penn«vnMhton siju in
versokillande perioden aan onze wn toevertrouwd;
oasen epeabiMu ea pariiculierea bibUbthekea
ontbreekt het aiet aan n»uwk«ttrig opgiwtolde
whotidsopgaven; ook on*e manea irerdvn
Uu«zamerhand verrijkt nMtg«cdaoorwerktoe*talo|ri;
kortom, waar bat gold vau de schatten onser
cultuur boek te houden, Iwbben we in het alge
meen blijken ff«g*veii tot de vl^t.igrten en nouw*
gez«tst«n te behooivn. Tooh omlen we onze
literatuur op dit punt noe een belaagrijh eind
verder kunnen brengten, imlitm w* ook wilden
nagaan en svmematuoli bnachi ijven, wat het
scheppend genie vma <ie nmiiuen onzer kunst in
den loop der eeuwen heeft voortgebracht, niet
slechts voor Kover die oador hot t>ereik onxer
oogeu gekteki i* in m'<seün en kobin-ttou, raoar
al w»t op beuaalde pluats^a «n ia be^mold* ge
westen op dit g.'bied kan worden waan^numen.
U, a. w. er om breekt om nog k**ist- topografie.
Wel i« waar zijn «r werken, waarin we omtrent
plaatselijke byaonderhcden, en dus ook over
gedenkatukken dw kunst, veel wetenswaardig* knnnvn
vinden, (en waarover we o.n, ió de venlienstehjke
bibliografie dei heeren Bod.-l Nijenhui^ v oor een
goed deel knnneu worden ingelielit;) wei gcvea uas
enkele genootschappen en kuiiBtueieei-dcu in dit
opzicht nu en dau veer beUingi-Üku bijürageD, ?
op het bexit van collectie Vi< wnktn, vaaria ons
ettu getrouw beeld van de vndeHamisehe
kunstvbjt, Moal* die ZKih met den gnng der tij<len
rartoond heeft, nnar districten wordt »fjf*mmtld,
i ebben we vouraLinog niet te roemen. Dit ligt
niissvhien niet xoyzeer aau gebrek uau belang
stelling von de zgden onaer kvnsflieven Ie man
nen en corporatiöu, al* wel ? naar ipü iclitjnon
wil ? daaraan, dat men meent Boeüijk du
beschikbu» krachtoa te kunnen viwi'jn,.««a wie ,
uien <\ii werk met goed vertronwen xoa mogen
opdragen. 0oV lig flc Dnitscher* ? d;e thans wel
de beste kunat-topogridtm zijn, ? liet men aanvan
kelijk door deze vrees siich leiden; men i* echter
allengs minder angstvallig geworden en de uit
komst heeft dan ook aan net licht gebracht dat
de bezorgdheid in deze zaak werkelijk »oo groot
niet behoeide to z|jn. En ik voor mn ben te
optimistisch om to gelooven, dat ? hofeer ook
voor het goed ton uitvoer brengen van deaa taak
eene veelzijdige kunsthistorische kennis vereischt
wordt ? aan het bestaan voa de hiertoe gereede
kracHlen ia ons vaderland ernstig zoude zqn to
twijfelen.
Het kan, met het oog op de hier aangeduide
leemte, welBcht van nut zyn eeu enkel woord te
wijden aan de gewichtige diensten welke door
onza Qennaanscbe naburen aan de beoefening
der kunstgeschiedenis, met name der
kunsttopognafie, ia de laatstverloopen decenniën bewe
zen zün. Ontegenzeggelijk is mét Kvgter en
Schnaase voor Duiuchuuid het tQ«b«rk der
Bnjoriteit op knnsthistorisch gebied begonnen.
Z|j loverden werken, waarop, ah Of» stevige
fondamenten, het gebouw dier wetenschap
kon worden opgetrokken. Hun tor z$de stond
Semper (.der Stil",) die, kenden de eenten de
ahüolute heencboppij aan de drie ?beeldende"
kutisteu toe, blijken gaf aorgvuldujer te willen
züu, door OOK de .kleinere", de .techniaohe" kun
sten, die zoolang ou van minder geboorte waren
geminacht, m de rij boter volbloed-zuiteren op
te nemon. Het dit werk ? wasoin die teekaische
knusteu niet alleen voor «eb, Baar ook in hare
overgrooto beteekeni* voor de beeldende kaostau
werden in bet licht gesteld ? hadden de
Duittchers een gewichtige schrede voorwaart* gezet,
en sedert dien ? moet men erkennen ? hëbb^u
zij. hun roem krachtig weten te handhaven. Wel
dra toch begonnen, naast de talrijke bijdragen
die in kunsthistorische tijdschriften en langs an
deren weg gegeven werden, ook veraomelwerken
het licht te zien, waarin men trachtte al datgene
wat bepaalde landstreken aan voortbrengselen der
aldaar inheemsche kunst opleverden, getrouw bij
een te garen en tot een voor den kuiistvorscher
en kunatminnaar hoogst belangrijk geheel te ver
binden. Reeds hadden Springer in zgne overigens
primitieve .Kunatgeschichto en Maller in zvjn
?R«gebnoh'T -r om van Baedeker e. t. q. niet te
spreken ? een toort kunst-statistiek, in
alfabetischen Vorm, van verschillende landen gegeven,
doch deze broeven kondsn door hare to groote
beknoptheid (eerstgenoemde behandelt in een kor
te appendix Italifi, Spanje, Frankrijk, Nederland,
Engeland,) nog niet gezegd worden aan da eischen
eener goede topografie to voldoen. Bet eerste
werk wat m dn opzicht van belang k en zjjne
waarde wel behouden zal i* Prof. Lot*'*
Kunsttopografie N&&*ndSild-beut$Chlandtja2dM\en,
loopende tot den t|jd der Renaissance, en waarm
ook aan ons land een goede plaat* wordt
ingesnimd. Hierin vinden we taiaeLik nwawkeurig
de bouwwerken met hnn inbond,
ssejüderstukken, sculpturen, na. noo niet alle beschreven
dan toeh vermeld, tonrijl tot verdere
nacporing de betreffende literatuur tolken* wordt in
gevoegd, Achtor kei tweede ried hebben we,
wat d» waarde vaa bat boek aanmerkeltt v^
noj*; kanaen wordea
gerasdnJeeid^H^ voortni>Qk «t w*tk echter ook
" toehnofte
- ' t. '
?a a** had
Bioff
met
«?Jpro^nate a. a«t!
depitrviaefi West-Pariam
d* BünJondea) i* aragntoAen.
het «ent k Wwtfabn tot k
waar men de *o*k ook
oW d* ott»Ui*c»* «Niateferiaatm .
een *hroito4ogiMae «a ooaavafiMae kt depbote
?wtaM^CsT d°*r <to"*T<Mrin' «yteéHffai
te komen, aan enfcef
.D»
Xunrt-nndGefcUcMidrnlmdïerdetKrii?M Ham*» vaa P^oFSordheff to Muwter,
overtrof andere kreia-hweickiaffM, bahalve
door «ene betert nrieeltagTaSli daardoor,
dat aiet «taakte d* vwraaadea voerw
daa boeoBreven. «saar ook een yvtrig
wordt iageëtold aawr datgene wat tor pfaatM i*
verloren gegaan. Immer*, wil men zieheenjaisto
voontelnng maken vaa de bedrijvigbeid welk* op
kauatgebied ia eene of audere Jaadstreek
geheersoht heeft, zal men ai* aüeoa to '
hebben sset de nog aldaar aaaweng* prodaeten,
maar ook moeten nasporen, wat er vaa dien aard
eenmaal gewee*t ea door welk* otnstaixüghejd
dan ook nibtevoerd of to niet gedaan is. Ook aan
4e ,Kleinkun*ten wordt in het laatstgenoemde
werk eeoe behoorlftke plaat* gegund, waardoor
voldaan i« ooo den eioóh, diea men ook bier to
?tollen heeft: sieh evenzeer rekenschap to «ven
van ieder voorwerp wat aan het kna*Md«<hMrk
tot eere strekt. Zoo heeft de oollotor bet oog te
vestigen op merkwaardim wecfte1*, metokn ea
ivoren werkotiikkea, zfldsome menbels, g'as- en
aardewerk. Neg onlangs aioeht het de verwon
dering wekken dot in de bewerking van dea
Sakiischen kreis PSrna do keramiek ? weleen*
de eerste aller kansten genoemd ? geheel werd
over het loifd gezien.
Overigens moet men de k. Sokiische regeering.
evenals de ar.-h. Heoiauhe, loven voor den
kraehtdadigen #ver waarmede «D dezen tak van
wetenschap ondersteunt Ook de PrmsMohe
minister van Onderwijs heeft kort geleden b|j
circulaire om inlichtingen betreffende den
voortgonir der kuaSt-topogra&Kihe werkzaamheden
verzocht, tonrijl de Heasmche thans weder over
dit onderwerp vragen tor beantwoording aan
burgemeester* en gee*tel|jken heeft toegezonden.
Men mag hierom verwachten dot spoedig, althans
in geheel Nourd-DuitBchland, op hooger wenk de
hand Kol zijn aan het werk geslagen.
Door de bedoelde ooliectanea wordt
ontogeaeen onschatbare dienst bewezen aan de
wetenschap; men verkrijgt een repertorium,
waai uit de beoefenaar der kunstgeschiedenis nnar
hartelcit putten kan en dat tevens een r|jk
mnteriaol aanbiedt voor verdere onderzoekingen.
En voorzeker ware het te wenschen dat ook in
oo* vaderland, waar zulk een vruchtbaar veld
t»r learbeiJing gereed ligt, iets dergelijks werd
tot stond gebracht De Wanner, dit vertrouw ik,
die deze twak soudeu kunnen en willen op zieb
nemen, ontbreken wel niet, en eeneverdeehngin
districten zon weinig moeilijkheid opleveren. De
prooi' zou allicht met een uebied ? ik noem hier
'ij voorkeur het Nnmeenehe ? kannen genomen
worden. En .wat betmu de zeker geweneehte
mateneele ondeisteuning: aan de eene
zgdecouden diegenen, overheden of particulieren, die
iuiichtmgfn in verband met het onderzoek kon
den leveren, die s;ker niet terughouden; even
bereidwillig alft in de genoemde landen zonden
zij de hun daartoe officieel of vriendschappelijk
gestelde vragen willen beantwoorden. Aan de
oudere zijde zouden we ook mogen hopen, dat
stedelijke en provinciale beaturen, maMnien bet
Ruk, zich zulk eene aaak die toch ook de eer van
het vaderland raakt, Bonden aantrekken en
kraehtigen steun, ook finantieel, zouden willen
verkenen. In Dititschland helpen, behalve de
burgerlijke overheden, ook wetenschappelijke ge
nootschappen, particuliere personen en ia het
bijzonder de boekhandel, de benoodigde koeten
dragen. Bovendien zqnjnj, Nederlanders,?meen
ik ? in de beoefening onzer kunstgeschiedenis
nog niet zoover gevorderd, dat we ons niet zonden
haasten volijverig naar Maecanatan om te zien die
ons bet verwezenhjken van deze en dergelijke
ülumën souden mogelijk maken. En att, die zulk
eene onderneming met raad en daad wilden steu
nen, zoaden ongetwijfeld veel er toe bijbrengen,.
niet alleen om b» den landgenoot het bewustzijn
van een roemvol verleden, ook op kunstgebied,
to verhoogen, maar ook om dn aaitanlanaer het
ba.»|pi to Wveren d«t we de prodntten van onze
na^oDole k«n*>vttt sorgvaMig narekenen en met
trots te boek stetlen, tooaenae het bezit er van
ton volle waardig to af n.
Munster. B. S.
liet Maart aanstaande ekdigt het contract van
eenips arttsten oon de groote opera te Pari}*;
de baryton LasoHe vraagt 198,000 franc»,
daarenboven vier maonden vscaiitie en het recht
iedere rol te weigeren of aantenemen.
De zanger Selhes vraazf een eotitraot over twee
ww, het eerste JMAT met 70,000,het tweedenet
SilfOOO fiancn hoaomiium.
Voor de Opér»-Popn1»ire, te Parijs, wier tot
stand komen nu voorgoed verzekerd schijnt te
z|jn, zal een opera eesohrevcn worden door Mos-'
?ener, naar Victor Hujfo's Nolre-Dame de Paris.
De componist van Hérodiadt ea Le Roi
tteL»hare heeft het libretto nog niet, waarop h$ de
mtuiek schrijven zal; maar wmnehpalijk zal het
worden genomen naar een drom» dat indertijd
door Fan Meariee uit den roman werd getrok
ken en op h*t Théatre dea NotiOn* opgevoerd.
Pnülêron. «Die Welt in der «aan sieh
langweilt" maakt in Duitschland nog voortdurend den
meesten opgang. De Daitsehe tooneelkritiei den
ken Kunstiger over de letterkundige waarde
van deze zoo schitterend geestige dramatische
schets, dan de Franachen-zelï.
Barnay. De beroemde tooneelkunstonaarBarnay
die ook hier ter stede zooveler sympathie en
bewondering heeft opgewekt, speek de watete
weken Kean van den ouden Dnmae, met het
grooteto vncoes, te Bernjn in het neviueuz Theater.
Z^ne opvatting vertoont Weer den hoogeren
knnrtgloed, *an «^n spel MO etosn en versohiH
van dea reolntischen Eraesto Roasi, dfe, voor
hem, tor «elfder pkaUe, ak Ktan optrad.
FrederSte Sognar, de merkwaardige oktrice,
die hier, verleden winter, o. o. zoo aongrüpend
de venoeninmeène n dan Zfm «ON CoraUe
tfsscène
?peelde, heeft weer eea laag*
aomea door Oostenrijk.
oaderOravterlbtnst. Een even belangrijke als
goedkoope uitgave fa de serie werkjes ia 80, die. oader
dènalgemeenHi titel van SSÜo&imte dt
te*teipnemoni de* Beaux-A.ru, bfi den tnkertentQd
aooveei naam gemaakt hebbanden Parijxihea
nügever A. Quantin verschenen. Ha t laatet
t Hohb £? vrtiiHt de Ia graotm, par
dé Tiortafet, «sa hoogst le»naoro
au t
Attrad
hoek, waarin au
?He attvindinffsa
der batete jacea op Jatgifcfai,
a, k iMiiplaten te. ^^
D* HMhrar to d» Bimta ffs«a*iiiiii der
Jat BtotufArü, het
F^nkrijk. Depris
OM* 3, ai mMMa UsU, lm 4
voni Updjk*» btodt, ateh
?oft hebben SJ*MBMMJ. _
?okoawMHte. fraftTVh».
?r T*reiinlit awet zia. aai aaa Jaaa» **nv
aoo Mjrf, MO «a, 2TiaaUuSclf^; 1Z_.
voor het iamoduM r>sl»nht dw> deakbealieM ?
di* vwuatelia^juBtotrakkaB. O*a» amwad, L
totale a&ga vaa elka gederaag*nae»iw*>t
op daa kBn*t*ji*»r in den maker,
r. Of
Heeca
«a <
dea ._, m
ban ik overteigd, dat de aeth>tis*B>e and*?!
patriM op voorbeeldige wysa, door het
met de naïveteit ea d* poeaU dai B«
Kop, wordt geboren, oatwflEWdT ge»üi»Brd -.
't ware pad gehoadea. Het nieuwe element
opvoeding: de direkte kweekiag den
gave en van dan schooahakkzin wordt
betorlijk geëxploiteerd en meer daa nwaig* asdalé*
moet, dunkt mi, soo'n teekeninojetjea, m*t a* gel
waarwording, door bat hea«hoawea daarvaa Ut
eea rwo en ontvankelijk gemoed opanrakt, «r
naast aitgedrukt, de eharaktervoraBBg te aatè
komen.? voorbeelden (bty eentUpe&dmeitjen}:
Ia't blMkvtld zit ons
Zy is VOB spel» aofi,
Kn t w«oa Jend MSDM _
Kust stcht hoor oogje» toe.
(BQ met de hondtjen» vooruit staand jonf*»
jufvrouwtjen):
.lUotiA, BOS t Ae «trui op ,
Wont dur ginds komt p*li*f i
.Jt, Oatootje. «a i»f oon p»H.
"k Breng een kuohon4]e a voa :
De Heer de Rop weet in soobevoIUgenmarat»
pljnvorta onze taal te kneden, dof 't wel hè
jouff Nederlands wenjch zal aaneen volgend ja
ui t begin van December, weer met au11"
tütehjke fignurHens bestrooid to wordea.
vaersjens te dichten, die nieuw zjjnenfris
geen speciaal gpdsdienitigen gee*t to
voor allen geschikt, en die nog door
kelend oogjen, door menig bl^ handgt
kinderkamer zullen worden begroet, dat i
lgk geen gemakkeüjk werk.
A., 11
?82.
v. D.
*>*vi dovoorttateto
toa eenton male met
,Ein wort nee FfauenfrtmT wm Bert**
vo» der Lage. Berlia 1^2. Yerlag voii
H. W. Muller.
H Ware to weiuchen, dat op t ziea vaa .
aankondiging velen kouden getuigen, reed*
de genoemde brochure bekend to *$n; w*i __
deze bespreking dan reeds b|j voerbut op ii
stemming mogen rekenen, au «ij niet sndqn m
zijn dan eene oanprijainff tonder tioorbmmd,
Schijnt vermetel, in onsen tgd, de pea voor ee
beourdecling op te vatten, waar men «iechlB
S rijzen hï-eft, want deze wï«e vaa doeit, doet ces*
er denken aan de 18de eenwsche dkb
schoppen dan aan. onze tegenwoordigezi
manier. Het anachronisme, zij dirnucal
De sohrnfitar, ondenrgMns aan de(
?chule to BerBjn, richt eea woord van r .
tot hare zustêren en wenscht, dat, na de
vaardigheid de stoffel$ke bezittingen |
onder de broeders en zusters van één
heeft loeren verdeekn, de nottwen ook
geestelijk erfdeel niet verstoken zullen
Beteekent dit erfdeel misschien niet veel?
hoe z|j tot de Duitscbe vrouwen spreekt ep
Hollandsche, mogen haar ook wei een gewi
oor leenen,
?Is het u nooit gebeurd, dat uvre vaders, broe
ders of echtgenooten in uwe tegenwoordigheid
spraken over dingen, die huune oogen deden
schitteren en hunne stemmen van heilige geest
drift deden beven en dat g\j erbij zat met eea
kloppend hart, omdat gij vermoeddet, dstervsA
iets nee^lijks sprake was, maar u ontbrak het
rechte inzicht ( en gij kondt niet deelen in hun
verontwaardiging of in . hun geestdrift, ? hun
gloed liet u koudl". En verder: »Wat vertelt
men n toch voor een fabeltje ? dat echte vrou
welijkheid door kennis zou worden vernietigd,
dat kinderlijkheid, innige goedheid, enz., niet
bestaaabaar zonden zijn met dergelijke studie! 6e
weet wel beter; iedere gave des geefttes verdient
ontwikkeld te wordeu; iedere bezigheid, ook de
eenvoudigste, wordt gebost door aen ruimeren
blik van wie haar volbrengt." Bedenk, dat me
vrouw Bosboom-Tonssaiut b|j haar jubileum duor
een vereerder hater waardig genoemd is ?het
vrouwelijkst vrouwtje, dat ik ken"; heeft zg zich
misschien uitsluitend aan keukeu en kelder gewijd?
Uitspraken van tjjdgenooten zetten hier en
daar de woorden der schrijfster kracht bij ea'
daaronder trof nuj deze raid van tien grooreu
Rudolf Yirchow: ?Streef naar zelfkennis; zie de
onechtheid van den stralenkrans, dien gij mecnV,
dat uwe waardigheid als ?dame'' n om de «lapen
logt, werp dot klatergoud van u, dan wenkt
n de gloriekroon der ecliie menschcnvvaarde."1
Zelve moét gU dan de hand daarnaar uitstrekken,
al zou ook de hoon der toeschouwers uw deel
worden, leer dien hoon gt-ring achten als de
rechter in nw binnenste n vrgph-it.
Zullen on* de lichaamskrachten niet ontbreken
voor meer arbeid, zijn wij sterk genoeg voor
plichten in huisgezin en maatschappij. MÜ dnukt
de heldendaden, door vrouwen verricht op t
jachtveld der vermaken, leggen vaak van een
krachtig gestel een schitterend getuigenis af en
maken net onmogelijk, dat de vrouw zich v*i)
hare zwakheid bedien* als argument, om zich
aan hare plichten tegenover de maotschoppB te'
onttrekken, om niet een* to spreken van net
voorbeeld, dat ons de vrouw mt de volksklasse
Bladzijden, uitgezocht schoone, w|jdt
descbryfiter aan de mei»je*opvoeding; hoe die vaak «l
ju de kraamkamer begint met een sfunrsch
gezicht, omdat men op een zoon en stamhóndfr
had gehoopt, hoe verder de «Jtó» een gtoeto
rol «peelt, zelfs b|j hare beoefening der
wetoa?chappen, waartaj nooit van een dieper indringen
?prake mag zfln. Zooab «9 in de muziek net
?en of ander moet kuaoen vertoonen, om m eea
gezelschap wen al te sleebt fignnr to maken,
zóó moet BC ook haar kennis aanwenden en de»
ia dan ook oikw^Is niet meer dan het vèrma der
«abedaideadheid. Abi zoodanig beschouwt do
?earflfster ook de kenau, die het volwassen
saei*Je opdoet op voordraebten, lezingen, etc.;
snik «en ongeordende ontwikkeling na den
«aoottgd werkt, ««t «ö, de oppervJakkigheJd
kleeht* ta de baad ea daarom moet bii en boven
de hufceSfce bemigheden (ea laat ieder meiina
eaau eerb^ bekennen «f erniet veel tQd
overlafft) een of ander vak van studie beoefend
werden. Waarom wordt aaa Meisjes ook niét
gevraagd, wat au wBUa worden, zoogoed sis aaa
Joogens? GO >nlt «M bonte v*ieiuM*nk«*d
van antwoorden krijgen, al* ge ton minfto «e
kwze niet to zeer beperkt ea, ondeva»
dan daarnaar en geer kaar 4e gelegeul
kktek to ontwikkelen aaar den kant, i
hare neiging baar drift, looalt ge \ e*fc.s*4t
uwe jongen* doet. Weaaoht «we nMie<-irige
dochter niet aader*dMbBi^kepUchten,*ï«Tk«ar
dan in de gelegenheid, die veel en goed te verrichten,
ga aa«wke«f% aa, et M vorderingen maakt, toon
'?'h
Ï--I
. «:*» '
f