: DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND, No. 931 Sociale iiiiiiiiitniiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiitiiiKiiniiiiiiiitiiitiiiiiiiiiiii De Vrowenliefmi in DnitscMani De vrouwenbeweging blijft een, maar zelden meer luid uitgesproken, maar niettemin hard nekkige tegenwerking ondervinden, van den kant der vrouwen zoowel als van dien der mannen. Daartegen valt weinig anders te doen, dan het groote publiek zonder ophouden te wijzen op den arbeid der vrouwenvereenigingen. De meerdere bekendheid zal veel vooroordeel uit den weg ruimen, en eerst wanneer dat op zijde is gezet, wordt een vruchtbaar debat over de zaak zelf moge lijk. Het wil mij toeschijnen, dat wie zonder hoogmoedigen mannen-naijver kennis neemt van de werkzaamheden der eerste algemeene vergadering van den bond van Duitsche vrouwen-vereenigingen, eerder verbaasd moet staan over de bescheidenheid, waarmede in het naburige rijk onze zusteren haar recht trachten te krijgen, dan ergernis gevoelen over haar zucht om den broek aan te trekken den gewonen dooddoener, waarmede de vrouwen zoodra er van haar rechten sprake komt, naar huis worden gezonden. Twee dagen waren de Duitsche »vriie" vrouwen te Miinchen bijeen. Er waren vereenigingen vertegenwoordigd van den meest uiteenloopenden aard: de meesten houden zich bezig met onderwijs, paedagogische en liefdadige doeleinden, een kleine minderheid tracht hervormingen in de wetgeving tot stand te brengen, hooger loon voor de vrouwen te bedingen, de positie van de vrouw in de maatschappij te verbeteren. Uit beide kampen klonk de klacht, dat het in Duitschland nog zooveel moeite in heeft, beschaaf Ie vrouwen in het openbaar te doen optreden. Zij kennen de wetten niet d:e het vereenigingsleven in een keurslijf sluiten, spreken zeer ongaarne in het publiek, en zijn als als de dood zoo bang, om vragen aan te raken, die ook maar in de verte verband houden met het sexueele leven. Hier ten er ngresse werd uitgemaakt, dat alleen door zeer omzichtig op te treden lang zamerhand eenige verbetering zou zijn te brengen. Een kleine partij wilde den knoop wat beslister doorhakken, maar de groote meerderheid hield haar daarvan met klem terug. Uit het verder verhandelde op dit eerste congres neem ik twee punten, die in Neder land zeker op belangstelling kunnen aan spraak maken. In de eerste plaats het streven naar de vertegenwoordiging der vrouw bij de arbeidsinspectie. Zoo goed als alle vereenigingen hebben zich daarvoor ingespannen en bij regeeringen en Landdagen adressen inge zonden, of persoonlijk de zaak bepleit- De wijze waarop de kwestie hier werd besproken, de eischen die aan de ingpectrices werden gesteld, rechtvaardigen in geenen deele de vraag, door tal van regèeringspersonen tot de petitioneerende vrouwen gericht, waar de inspectrices dan wel moesten worden gezocht. Hier in deze vergadering waren er te vinden, die de inspecteurs zouden hebben beschaamd gemaakt. Alleen de Saksische regeering had geantwoord met een verzoek om een twintigtal exemplaren van de memorie, waarin het ver zoek met redenen was omkleed Een pover resultaat; maar mogen wij in Nederland van uit de hoogte er op nederzien ? In de tweede plaats is belangrijk een ver handeling van Frau Cauer uit, Berlijn. De vereeniging »Frauenwohl" heefteen commissie ii.gesteld, die het recht der vrouwen moet voorstaan bij de herziening van het burger lijk wetboek. Na de eerste lezing van bet ont werp, nu driejaar geleden, had de commissie bij den rijkskanselier een adres ingezonden, met de strekking om het recht van den man, om zijn vrouw het -Schlü-selrecht" *) te ont nemen, te beperken, de echtscheiding te ver gemakkelijken, en met het beginsel dat de vrouw geen voogdijschap kan waarnemen te breken Caprivi heeft het f tuk geen antwoord waard gekeurd maar bij de tweede lezing zijn kleine veranderingen in den geest van het gevraagde tot stand gekomen. Ook tegen het nog niet tot stand gebrachte deel der herziening heeft de commissie haar bezwaren, die zij te gelegener tijd kenbaar zal maken aan de regeering. Zij komen allen neder op de achterstelling van de vrouw bij den man door wet en ontwerp, hans kan eerst nadat de man aan de vrouw het Schliisselrecht" heeft ontnomen, deze zich beklagen, Frau Cauer bepleitte de billijkheid van liet eerst vervallen van dit recht nadat de man zijn inge brachte klacht heeft gestaafd met de noodige bewijzen. Tegen de ook in Duitschland gewet tigde sexueele moraal, waarbij de man niets heeft te vreezen, maar de vrouw alleen den last draagt voor de gezamenlijk begane overtre ding, om dit woord nu maar te behouden, komt de commissie met kracht op, daarbij, en dus doende verzekert zij zich ongetwijfeld ieders sympathie, voornamelijk voor de kin deren partij trekkend. Zij wil voorkomen, dat kinderen, gesproten uit een verbindtenis van rijke, althans wat rnen noemt beschaafde mannen,en vrouwen van de lagere volksklasse, in het proletariaat worden gestooten, of onver mijdelijke offers van misdaad en prostitutie worden. Alleen door den vader op te sporen, zoo meent zij. en hem te dwingen, voor zijn buiten echt geboren kind te zorgen alsof het wettig was, kan aan het ondermijnen van godsdienst, zedelijkheid en familie, waarover Duitschland's mannen zich in den laatsten lijd zoo bijzonder druk maken, paal en perk worden gesteld. Het proletariaat zal er door worden gedund, eii het aantal misdadigers verminderen. Zij stelt dus voor, bij de wet te bepalen : »Het buiten echt geboren kind neemt met betrekking tot zijn moeder en haar bloed verwanten rechtens de plaats in van een echtelijk kind, zoolang niet is vastgesteld, wie de vader is." »Het buiten echt geboren kind krijgt den familienaam van den vader ; van de moeder alleen dan, wanneer de vader niet kan wor den aangewezen." »De vader van het buiten echt geboren kind is verplicht, dit, tot het onafhankelijk is, (en niet: tot zijn 16;le jaar) te laten op voeden overeenkomstig zijn eigen levensvoor waarden. De vader is verplicht, aan de moe der de kosten der bevalling overeenkomstig zijn stand (niet: gerekend naar het allernoodigste) te vergoeden." Overigens verlangt de commissie van »Frauenwohl", dat bij echtscheidingen op de behoeften van de vrouw evenzeer als op die van den man zal worden gelet, dat vervallen zal de bepaling, die bij het huwelijk de eigen dommen der vrouw brengt onder de beschik king en het vruchtgebruik van den man, en meer dergelijke, door het eenvoudigste rechts gevoel gecischte verhoudingen. Al te gaar dingen die voor zich zelf spreken, maar (looi de wet, zoowel in Duitschlaud als ten onzent een «monument van manncnhoogmoed" gelijk dr. Pierson haar eenmaal noemde, eenvoudig genegeerd. Toen Frau Cauer mededeelde dat het burgerlijk wetboek in Duitschland de bepaling bevat: »Tusschen eeu buiten echt geboren kind en zijn vader bestaat geen bloedverwantschap," geraakte de vergadering der vrouwen in opschudding. In opstand geraakt telkens het gemoed ook van menige n man, bij het zien hoe de wet de vrouw nis een wezen van minderen rang dan den man beschouwt. Goen beter middel om aan dat onrecht een einde te maken, dan dat de vrouwen zelf met nadruk ertegen protesteeren. En geen andere weg daartoe, dan vereeniging der vrouwen. Mogen dat allen bedenken, die over vrouwenvereenigingen den neus plegen op te halen, of er den draak mede steken ! P j; o S De Paus tot het engelsche volk. De Times publiceert den tekst van oen apostolischen brief van den l'au-t aan het «engolschc volk". Leo Xlil verklaart daarin, reeds lang den wensch te hebben gekoesterd, zich tot het «roemrijke engelsche volk" te wenden, en het een bewijs van zijn oprechte genegenheid te geven. Hij wijst op de zorgende liefde, die alle pausen, van (iregorins den Groote af. aan Enge land hebben betoond, en nadat hij met welge vallen eraan heeft herinnerd, welke machtige pogingen in Engeland zijn gedaan tot oplossing der sociale kwestie, tot het opvoeden in godsdienstigen zin, tot strenge in acht neming der Zondagsrust, en het onderhouden van dea eerbied voor den bij'iel, komt hij tot do conl clusie, dat alle menschenwerk onvolmaakt en j onvruchtbaar moet blijven, zoo God daarbij niet in den gobede wordt aangeroepen, en (i.nies zegen erbij wordt gemist. Evenals in vroegere brieven drukt Leo XIII op de noodzakelijkheid van nauwere aaneensluiting der belijders van den christo'tijken godsdienst om bet voortwoekeren der dwaalleeren van dezen tijd te bestrijden, on opdat deze :herecniging in den schoot der katholieke kerk'' worde bevorderd, eindigt hij mot het aan roepen der hulp van alle ongiilscho heiligen on bovenal van de Moeder (iods en spoort hij alle engelsche katholieken aan, ijverig daarvoor to bid den : een aflaat van :>()() dagen zal hun loon zijn. *) Hit «SchlÏHselrecht" is het oudgermaansche recht der gehuwde vrouw, om rechtzaken die de huishouding m }debrengt, zoiitler mede werking of goedkeuring vau den man af te sluiten. Inhoud van verschillende bladen. Het Handelsblad. 21 April. .Het Hofveld te Appeldoorn" l met at b.) 2.", April. «Suikercultuur op Java " «Landkolonie van het Heilslegor'1 (ingez. door J. lioissevain.) 21 April. «Nederland en Japan." 27 April. «Delft of Batavia" (opleiding van Ind. ambt.) De Standaard. '22 en 24 April. «Proe ven van oplossing" III en lV(slot arbeidspensioen.) 2(> April. »Boaz" in zake pcnsioneering. II e t Centrum. 22 April. »Half of heel ?" (Vetter-hulde). 22 April. »De tegenwoordige toestand bij de Ned. Hervormden", (het conflict te Leiden). 2üen 27 April. «Moderne Theologen over Rome," I, II. (Het referaat van Dr. Nijhoff). De T e l e g r a a f 25 en 2G April. »l!eetvvortelcultuur" I en II (ingez.). De Tijd. 18 April. «De vrede in het oosten." (van Simoneseki.) l!) April. »Arbeidcr-ponsioneering in Frankrijk." 22 April. «Mooi," door Jan Holland. (Mooi is een taalwolf.) 2:i April. «Revolutie van beneden en van boven." (Voor de L insturzvorlage.) 24 April. «De aanstaande verkiezingen in Italië." Het Nieuws van den Dag, l!) April. «Aan hun stand verplicht'', door G. Z iemeeuw. 20 April. «Point d Huiiiieur." (liet duel-von Kot ze). 22 April. »'s Lovens doel", door O. te U. 2> April. «Zondagsrust voor kappers en bar biers'', door J. A. Tours. (Een pleidooi daarvoor, tot het publiek gericht). De N. R o t t e r d C r t., 21 April. «Wettelijke interessen." (Aandringing op wetsherziening in dezen). D e (antir.) N e d e r l a n d e r. .2 5 April. »Calvijn democraa ," III. (slot). 20 April. «Calvinistisch of antirevolutionairV" De Maasbode. 17 April. »I)e wandelende jood," I. 18 April, II. l i) April, III (dot.) (Het jodendom.) 20 April. «Het mandement der bisschoppen over het onderwijs." I. 21 April, II. II e t Vaderland, 21 22 April. «Rechts toestand-Reservekader", door Q. (Rechtszeker heid een onafwijsbare eisch). II e t H a a g s c h e Dagblad, 11) April. «De Eerste Jvimer". (Versterking harer remmende kracht bij kiesrechtuitbreiding). 21-22 April. «Ken stap vooruit". (Ilefling der invoerrechten naar de waarde). 2:1 April. «Geen tegenstelling". (Scheveningen visschersdorp en badplaats). 25 April. «Frankrijk en Madagascar.'' Het Utreclitsch Dagblad, 21 April. «Handhaving onzer neutraliteit". (Naar aanleiding van het artikel van den heer R>osenboom in de Vrufjen de* 'J'ijris) 21 April. »Een liasco." (De meeting in Tivoli). A r n h. C t. 2C> April. «Iloe de regeling van het politiek kiesrecht in Belgiëtot stand kwam" I. l'r o v. Gr o n ('t. 22 April. »Ken nieuwe partij'', (soc. dem. arbeid rspartij). Middel b. C t. 24 April «Antwoord aan de Volksstem." (Democratie en anti-clericalisme.) W i n s c h. C t. --Niets leeren, niets verstaan". (Do Liberaal over l'rof. Krabbe). Z a a n l a n d s c h e C o u r a n t en Delftsche O j) m erker. 2O April. -Kenige, kanttoekeningen" door U. (G ..>mecntcliriancii":ii en kiesrecht). V e n l o o s c h W e e k b l a d. 2') April. >:l)e phittelandsclub zoek." Sociaal W e e k b l a d. 20 April. Maximum arbeidsduur, niet of zonder minimum loon V (Slot) door C. V. Gerritsen. Het Eindverslag dor Staats commissie van arbeids-eni)!iote VII (het recht van vereeniging en vergadering!. De Nederlander (\Veekbi.) 20 April. Combinatie van nrbeids- en stoomketel-inspectie {Air. lleijlïgors in do Economist). Laakbare een zijdigheid (cantine-lectnnr). Pa t r i m o n i u m. 27 April. Voorheen en thans (Slot) (gilden). De V o l k s b a n i e r. 2.~> April. «Iets over het nationaal congres voor vakonderwijs en vak opleiding." F r i e s c, h A" o l k s b l a d, 21 April. De droogmakiiig der Zuiderzee" (oon bestrijding daar van) II. ?.-]?>n moeilijke keus ?" door (ï. C. S.-J. Arbeidorskwalon" (vervolg). De Liberaal. 2O April. Minimumloon en arbeidsduur". (Üe debatten in den !'trecbtschen gemeenteraad.) Ki,-swota<;itatie". De i! a a n i> r e k e r, 20 April. DJ strijd om den arbeidsdag". I) e W a c h t e r. 20 April. Ons eerste con gres" (dor S. 1). Arbeiderspartij |. Recht voor Allen. 20?21 April. «De potroloumoorlog". De \ rouw. 11 April. lirieven ."..in vrouwen." Het zedelijkheids,raag^tuk.''?Óók een be schouwing.'' liet gesprek der eeuwen." .Shnt's." «Ken goede raad." -Ons kleine goedje." -Anti Tobacco." Keu werk van reddende liefde." -Vaders van hun land." Waarheid." De Wekker, l:> April. Examens," door Va. Var. 't Platteland.'' (Woduw ipcnsioenen.) 2O April. Waanleeiiüg'.-1" door Va. (van het v;ikcoj)i!TPs voor de lagere seboo!.) Hot Schoolblad. 2:5 April. .Deskumlige Schoolopzieners !:ij de onderwijzers-examens". il et X i e u w c S c h o e l b l a il. _ji! April liet congres voor vakopleiding". X e d. L a n d b o u w W e e 1; b ! a d. 20 A pril. Kon indirect mideel tor liesiiijiling der tubcrcu'o.ic." eselionnende rerlifcü. ' i'e X ij v e r u e i d, 21 April. X'iomve, wijze om groene maï- te o:isileereü". De Vrijdenker. !?'! April. Lijkverbran ding." Zegeningen van bet Clei-ie.aH--me.'' . Ken brocine.-t van l'riesterherrsch'ippij."?Ken latrere school vóór 2' M M l jaar.'' '20 April. -Loven," dóór v. d. IJ. teil. .Paleis, kb.oster en kerken," door D. W. W e e k b l a d v o o r il e b u r g e r l ij k e a d m inistratie, 'J.» April. (ievoiuleu Vuorwerjien". M a a n d b l a d t e u' e n de K w a k z a l v e r ij. April. -Modern Uijgehiof". (liet artikel van dr. Snijders in den Tijilx^iaicl.) N.l!, liet artikel «liet lot der kinderen onder onze wetten,1' in het vorig nummer door ons be sproken, kwam oorspronkelijk voor in de Bü'ls der lleldritiygeslicMen. TOONLLKTMVZIU Kronieï. De achting welke men aan Marcellus Emants verschuldigd is, gedoogt het; en de oprechtheid waarmee de kritiek de werken van goede auteurs behoort te naderen, schrijft voor, dat onbewim peld de ongehoorde smakeloosheid worde afge keurd die de brochure (1) inleidt. Daar heeft de heer Kmants voorwaar de oordeelvellingen van couranten en tijdschriften over zijn diaina niet alleen gelezen, maar een samenlezing van te genstrijdigheden uit diverse verslagen vóór den tekst in deze uitgave doen afdrukken ! . . . «Het publiek was dankbaar, maar raakte niet in extase." «In de entr'actes was urn vrij wel in extase." Nu ja, als het scherm neer was, eene dank baarheid van het publiek, welke de schrijver wel licht niet als een opinie ten zijnen g inste mag boeken. De heer Emants, in n woord, daalt met deze citaten van het voetstuk waarop zoo niet de Artist dien hij geschreven heeft, toch de artist die hij is, behoort te staan en te blijven s'aan. Aan het einde van zijn aanhalingen gekomen, zegt de heer Emants: «en dan zijn er nog menschen, die hun schouders ophalen voor liet oordeel van de critiek ! Hoe is't mogelijk'." Eene ironie, vrees ik, als van een landman die naar den tandmeester gaat. Men pleegt geen drie bladzijden te vullen met stalen van eene wijsheid welke men veracht. Dit ijverig bijhouden en nauwgezet vergelijken van hunne uitspraken, zal den heeren critici het affront met de schouders ruimschoots vergoeden. Indien er werkelijk men schen zijn, zoo onverschillig als de heer Kmanfs onderstelt, en zoo onverschillig als hij zich zelf tevsrgeefs wijsmaakt dat hij is, dan vinden zij in het hier aan het daglicht gekomen werk van Marcellus Kmants het beeld hunner ongenaakbaarheid get-nszins. Of moeten wij het er voor hojden, dat de a teur enkel in het algemeen belang deze manier van antikritiek toepast, en zich geweld heeft aangedaan toen hij een arbeid ondernam die in het lompenpakhuis thuis hoort'.' Maar dan mist men het logische. De heer Emants, een van beiden, trekt zich sterk aan wat de couranten van hem zeggen', en heeft voor eenige ongunstige k itieken wraak willen zoeken door tegenstrijdige uitspraken naast elkaar to stellen, ten vermake, zoo hij denkt, van het publiek en ten koste van de beoordeelaars ; of hij heeft, zonder er persoonlijk warm voor te worden, het bewijs willen leveren, dat verschillende manschen over een en hetzelfde werk verschillend kunnen denken. Men zou zeggen een waarheid die ook zonder hul]) van den heer Emants haren weg wel zal vinden, en [waarvan wij reeds meenden gehoord te hebben voor bij er van sprak. En, ten slotte, waar komt de heer Kmants vandaan dat hij nog hecht aan direkt practische nuttigheid van litterarische kritiek? Zou een beoordeelaar een artist j iets kunnen leeren van zijn werk dat hij zelf niet beter wist? Maar hoe dit zij, in geen geval kan men den eisch stellen dat de kritiek, om leerzaam voor de schrijvers te zijn, eenstemmig moet wezen. Men haait zijn schouders op voor de kritiek die het verdient. Do artisten zuilon er wel op letten als eenige beoordeeling iets bevat dat zij kunnen gebruiken. Voor de rest gaat hun de kritiek niets aan; ze wordt geschreven voor het publiek en is een maatstaf van de hoogte waarop staat, niet de kunst, maar de publieke opinie. Eene verdwaasde publieke opinie, hoe algemeen ze moge zijn. is er niet minder ver dwaasd cm. Als de critici het niet eens zijn, bewijst dit dat er snuggere en minder snuggere bij /ijn. ij de voorstelling van het stuk van Emants was de een in zijn schik als hij er in de entre'acte.3 eens uit kon loopen : de anuor amuseerde zich tamelijk met de voorstelling. De heer Kmants, ploeterende in de tooneel| kritiek, is ecnigermate het symbool vandentooneelschrijver Kmants. Zooveel acht te slaan op de coura ten behoort tot een artistiek temperarament, dat oogenblikken heeft van betreurens[ waardige zwakte. Zoo weinig hoog en /.uiver van l ile kriuek te denken, kenmerkt de onartistieke \l:i!'vn als momenten ontbloot van smaal; en van i gerst. Ik wil zeggen, dat in het schrijven van ? Marcoilus Kmants eene overeenkoin-tige onifelijki beid en een evenredige onvolkomenheid te be speuren zijn. De al-jemeene indruk van zijn .i'ü.guverschenen werk is: dat de minder goede j gedeelten de deugden van de betere go teelten in i ge-vaar brengen. Wie, om direkr een voorlucld te geven, wordt niet mistroostig als hij reeds in het eerste tooneel eene oude dienstbode ver neemt, die al de quasi-grappig platte woordjes | iiij.ia op een rijtje uitspreekt, welk'i in onze conventionei.de tooneclspraak gebruikelijk zijn : mijn eigen zelvers, bestig, krek . . . en welke nare ; gemeenzaamlieden de eene helft vormen van een taal, waarvan de gebrekkigheid der andere helft ; gevonden wordt in misplaatste deftighcid als: (1) Arliist. Tooneelspel in drie bedrijven. Voor het eerst vertoond te Rotterdam, 1:5 Maart ISil-l. Amsterdam, Van Ilolkema & Warendorf.