No. 1025 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 11 De oude Gids en zijn nieuwe vrienden. De heer DOMELA NIEUWENIIUIS tot ME. VAX HALL: Die stoel, die nog leeg is, heeft u zeker voor mij laten klaar zetten ? ?iniiiMiimiiiuimiiiim Himimmmr in het bijzonder, (tot d'Aubenas) : Alleen zie ik met verwondering, dat een degelijk man als mijn heer d'Aubenas gewicht hecht aan dergelijke onzinn gheden. d'A u b e n a s. Beste dokter, feiten zijn feiten, en met ze te verachten redeneert u ze niet weg! (Hij gaat rechts zitten.) P a r i s o t. En nu zal je zien dat de geesten al die guitenstreken hebben uitgehaald ! d'Aubenas. Mijnheer Davidson zal u zeggen dat dit zijn overtuiging is. Ik die niet zooveel ondervinding ervan heb als hjj, maak nog eenige bezwaren; maar toch weet ik al genoeg om te constateeren dat al die zoogenaamde uitleggingen, hallucinatie, onbewust bewegen van de vingers, «nzoovoorts, niets beteekenen; ze kunnen allee n dienen om de geleerden belachelijk te maken die zoo zwak waren zich daarmee tevreden te stellen. Parisot. Maar juist uw lichtgeloovigheid, mjjn beste mijnheer, daarover zal men lachen. d'Aubenas. Ik wil u antwoorden met de ?woorden van een groot schrijver, die niet juist zoo heel naïef was, de schrijver van de kennis der ijdelheid, Thackeray; hy zei juist over dit onderwerp: »na wat ik gezien heb, heb ik geen recht meer om te twijfelen." Parisot. Nu, en na wat ik gezien heb, heb ik nog altoos recht om niets tegelooven. (uitroepen.) Marescot. Ah! U hebt dus iets gezien ? Parisot Te Biarritz, een paar maanden ge leden, bij familie van me, beste menschep, die niet wisten dat ik komen zou. Ben oud juffertje, dat me al op het eerste gezicht verdacht voorkwam, liet heel netjes een mandje manoeuvreeren, waar een potlood aanzat. Dat potlood schreef dan de antwoorden uit de andere wereld op. Ze hadden het eerst George Sand en Alfred de Musset op geroepen. V a l e n t i n. Natuurlijk ! Parisot. Op het oogenblik dat ik binnen kwam ging juist Napoleon de deur uit. Toen riepen ze Victor Hugo, die gauw kwam aanloopen. Hadden ze Ruy Bias geroepen, hij was ook wel gekomen ! De groote man is zoo vriendelijk een paar versregels te dicteeren. Hm ! hm ! Als zij ze maar niet laten drukken .' Hij gaf'trouwen s toe dat hij niet erg op streek was, en trok zich maar voorzichtig terug. Toen zei ik, dat ik wel een enkel woordje met Homerus wou wisselen. Klop, klop ! daar heb je hem al ! Ik vuur op den beleefdsten toon twee Grieksche woorden tegen'hem af: Onos eis (je bent een ezel !) Hij denkt dat het een compliment is, en ant woordt: Dat heeft heel Griekenland me al ge zegd! En het gezelschap Oen verrukking! Iemand fluistert ons in : Vraag hem eens. o t' u al vroe ger op aarde geleefd hebt. Tk vraag het. Jawel, antwoordt Homerus, u is een historisch per soon geweest ! Och zoo 'i en wanneer l Onder Lolev.'ijk den Veertien !p. O oh kom. en wie dan 'i De man met het ijzeren masker ! (uitroepen en </el«clt). Des A u b i e r s. Zoo is dau het vreeselijk geheim bekend ! I! a y m o n d. Dus dat was u ? Parisot. Dat was ik ! U begrijpt dat ik aan zoo'n proef genoeg heb. d'A u b e n a s. Toch, dokter geloof ik dat u het verkeerd inziet. Niemand die proeven neemt, of hij heeft zich in den beginne aan dergelijke onzinnigheden gestooten. dat is de walm die het licht voorafgaat. U hadt moeten volhouden zooals zooveel anderen; dan hadt u wat later helderder gezien. De waarheid geeft zich niet aan de koele afwachters, wel aan de hartstochte lijke zoekers ! Als er in het spiritisme niet meer zat dan de proeven van die goede oude juffrouw en die goochelarüen van salongrappenmakers, die door het vertrekken van een kuitspier het kloppen van de geesten op de vloer nadoen, dan zouden we er al lang niet meer over praten. Parisot. Maar, beste mijnheer, als er iets de moeite waard in was, dan had immers de officieele wetenschap het al lang geadopteerd ? Davidson. (rechts staande). Juist, getuige het magnetisme, dat de heeren pas onder de namen suggestie en hypnotisme hebben binnen gelaten, nadat ze het honderd jaar buiten de deur hadden laten staan ! Parisot. Dat was omdat de kwakzalvers het in discrediet hadden gebracht. Davidson. Kwakzalvers vindt men in alle vakken, waarde collega, zelfs in de geneeskunde, en daaruit maakt u toch niet op, dat die ook alleen op bedriegerij berust ? . Parisot. Och, behalve de kwakzalvers en hun dupes, wie geeft om die dingen V Davidson. Oho ! dan is u bij uw tijd ten achter. Wie ? De geleerdste, meest bevoegde, meest gezaghebbende menschen, door hun positie, hun goeden naam en hun kennis, en om maar alleen in Engeland te blijven, dokters en physiologen als Gully, Elliotson ; natuurkundigen als Lodge ; sterrekundigen als Challis; wiskundigen als Mor gan ; natuurkenners als Sir Hussel! Wallace; werktuigkundigen als mijn vriend Varley, de uitvinder van den electrischen condensator ! Allen zijn zy leden van de Iloyal Society of hoogleeraren in de meest exacte wetenschappen aan de universiteiten van Londen, Oxford, Cambridge, Glasgow, Dublin ! En zij allen constateeren en getuigen verschijnselen, die bij de;, tegenwoordigen toestand onzer kundigheden onverklaarbaar zijn. De meest overtuigden onder hen zijn juist die, die begonnen zijn het spiritisme te liestudeeren om er de ongerijmdheid van aan te toonen. onder anderen WiÜiam Crookes. Dat is een typisch voorbeeld ! Op zekeren dag verneemt men in Engeland, dat de voortrtn'elijke chemicus, die het thallium ontdekte, de pen opneemt om de conchisiön van de dialectinal society te Londen te niet te doen, waar men er, na achttien maanden onderzoek, toe gekomen was, de waarheid der feiten te erkennen. liet ongeloot' triiiinfoert al vast. Orookes gaat, als een echt pliysicus, de quaestie bestudeeren met hef bommen, katrollen en weegschalen. en verklaart eindelijk dat alles waar is! Kn nog meer: hij verklaart dat hij en zijn vrienden nog veel verbazcndcr resul taten verkregen hebben, dan do resultaten die zij wilden betwisten Nu <le woede var, de menschen die heul niet bloemen bestrooid /ouden hebben als hij had bewezen wat zij verwachtten ! Zijn proeven werden tegengesproken. Hij hivrigt attesten van getuigen, even geleerd als hij. Men verspreidt het gerucht dat hij zich bezonnen heeft en alles teruggenomen wat hij gezegd had. Hij antwoordt door een t'ormeele tegenspraak ! Dat is eerst een man ! Dat is er een die voor zijn overtuiging staat! Voor hem de hoeden af! Parisot. Die man is krankzinnig. d 'A u b e n a s. Xu dokter, ik wil u de krank zinnigheid wel toewenschen van dien geleerde, den ontdekker van de kathodenstralen, de man die door zijn huizen, de Crookesche buizen, ge legenheid heeft gegeven tot de Höntgenstralen ! Davidson. Wat krankzinnigheid betreft, moogt u wel eens denken aan het ernstig woord van een ander geleerde, die van krankzinnigheid eene studie gemaakt heeft, Lombroso. Mijn vrienden en ik, zegt hy, die met het spiritisme lachen, zijn misschien onder suggestie, evenals zoovele krankzinnigen; wij plaatsen ons misschien naast de waarheid, als wij lachen om anders denkenden. Parisot (opstaand en zijn handschoenen aan trekkend). Enfin; zyn er dan geleerden die de feiten toegeven, er zijn er even bevoegde en veel meer, die ze ronduit ontkennen. Davidson. Vooral wanneer zij hun kennis onfeilbaar achten en zich, zooals u, van het ge ringste onderzoek verre houden. l' a r i s o t. Men behoeft niet te bestudeeren wat niet bestaat, omdat het niet mogelyk is. Davidson. Wie verzekert u dat? Parisot. Het gezond verstand. Davidson. Dat arme gezond verstand! Als dat eens verantwoordelijk moest blijven voor al de dwalingen die op zijn rekening gesteld zijn ! Uit naarn van het gezond verstand werd indertijd ontkend dat de aarde rond was, omdat dan de tegenvoeters met hun hoofd naar beneden moesten loopen ; uit zijn naam is Harvey bespot om den bloedsomloop, Jenner om de inenting, Franklin om den bliksemafleider, Sir Ilumpbrey Davy uitgejouwd om zijn plan, Londen met gas te verlichten, Thomas Gray met gevangenis be dreigd omdat hij spoorwegen mogelijk achtte. Uit naam van het gezond verstand hield Laplace de vallende steenen voor onmogelijk, en Lavoisier ook; hij zei dat er geen steenen uit de lucht kunnen vallen omdat er geen steenen in de lucht zijn. En de geleerde heer Bouillaud dan, die toen men hem een phonograaf liet hooren, den operateur bij zijn neus pakte en zei : beste vriend, je houdt me voor een idioot, je benteen buikspreker ! Parisot iicuriii irnn/ein/i. Maar al die dingen die ten onrechte een tijdlang betwist werden, zijn positief, voelbaar, stoffelijk, vast, wetenschap pelijk ! Daar is niets bovennatuurlijks bij ! Davidson. Wat noemt 11 bovennatuurlijk '! l'arisot. Wat in strijd is met de wetten van de natuur 'i Davidson. Kent u die dan, die wetten van de natuur '.' Parisot. Niet alle. Davidson. Xu, dan is u zooals die koning van Siam die een Hollander voor bedrieger uit schold omdat de man hem vertelde dat in zijn land 's winters bet water van do rivieren bard werd. zoo hard. dat hot wel een olifant kon dragen ! Voor dien Siamees was het ijs iets bo vennatuurlijks. Omdat hij het nooit gezien bad l'arisot i"/' '/( .'""'/ :illi'inli. Kn u hebt de geesten gezieti '.' Davidson (xlinunli /et/eii tlrii ln/'i'l leunend. :.'; x/,,r,?rlul: te;/en<i';;- 'H~""r,i Wel zeker! l'arisot. Als lluïdum ''. Met lichamen van lluï'lnm 'i Leg ons asjeblieft eens uit, hoe iemand met zijn heele persoonlijkheid uit deze wereld kan uittreden ! Davidson. leel gaarne: Als u mij vertelt hoe hij die wereld binnenkomt met zijne heele geslacht ! Parisot (tot liet uiterste gebracht). Maar dat feit zie ik ! Het andere ontken ik ! Davidson (spottend.) Dat kan het feit weinig schelen, (l l i/j gaat rechts.). Parisot (staande). Spoken nogal ! in onzen. tijd ! We gaan weer regelrecht naar de midden eeuwen, l Hij (iaat naar den aclitergrond om zijn wandelstok te lialen). Nu, gaat er dan maar heen ! Man ik ga niet mee ! d ' A u b i n a s dvil hem tet/e.nJtonden). Kom, dokter, ga nu niet heen. Blijf er bij ! Parisot. Neen, zeker niet. d'Au b i na s. Doe mee aan de proeven. Wie weet ? Misschien zult u er toe komen, feiten te kunnen constateeren. Parisot. Dankje hartelijk! Dan zou ik moeten afleeren al wat ik weet. d'A u b in as. En is het zinsbedrog, dan kunt u dat aantoonen. Parisot. Daar heb ik wel tijd voor, om goochelkunstjes te ontmaskeren ! Davidson. Dokter, denk toch aan de god geleerden te Pi sa, die niet door Galilei's teleskoop durfden kijken. U is nu een godgeleerde zooals zij, een godgeleerde van de wetenschap ! Parisot. En u, met uw geesten, u is de Ilohert Houdin van de wetenschap! Al zag ik ze, mijnheer, al raakte ik ze aan, ik zou er nog niet aan gelooven ! d'A u b e n a s. O, als het zoo is. ... Parisot (neemt zijn hoed en iji.iat links). Pardon dames (tot Valenthi, die liem zijn slok aanflec/l) Dank n. (Tut d'Aubenas) Pardon, beste mijnheer, dat ik zoo vlug opstap, maar bet menscbelijk geduld heeft zijn grenzen. En de licht geloovigheid heeft er geen !" Men ziet, uit de kracht van de argumenten der spiritisten, uit de volstrekt niet afdoende antwoorden van Parisot, uit het onre lelijk boos worden en wegloopen van dezen, uit alles blijkt, hoe Sardou hen in het ongelijk stelt. Zelfs in den naam l'arisot zit een nuance van lichtzin nigheid en oppervlakkigheid; hij is blijkbaar niet i bij toeval gekozen. Als de dokter vertrokken is, en liet publiek dus heel nieuwsgierig naar de manii'estatii'm, waar al vooruit zooveel over te doen is geweest, be gint de séance. Zij loopt naar wensch af. De opgeroepen geest, een goed vriend van het medisum Davidson, toont zich voorbeeldig gehoorzaam. i ()|> een gegeven oogenblik dicteert hij : »Üoe njipii .'" Wat opendoen ? De deur '.' X'-on. De . kast? Xi'en. Hot raam. Men doet h.-t raam open en ziet den vlammendon horizon, wair het station in brand staat. Dus eerst de tiieorie, dan de praktijk: eerst de redeneering, dan, vol gens Sardou, bet bewijs. v. L.