No. 1199 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. teictói Natura Saiiaf' Op de tentoonstelling te Parijs in de Galerie des machines, op den Champ de Mars, zyn de Nederlandsche gezondheidgetablissementen ?waardig vertegenwoordigd door de model-in richting «Natura San at", te Scheveningen. Geheel in miniatuur op een schaal van 3/ioo is het gebonw der physiatrische inrichting met zijn tuinen en | wandelgaandery nagebootst; zóó, dat zelfs alle bijzonderheden van toe stellen en meubelen daarin zyn weer te vin den. Reeds op de historisch-geneeskundige tentoonstelling in het vorig jaar te Arnhem, trok dit miniatuur, [waarvan de afbeelding hierbij gevoegd is,';dealgemeene_l>elangstelling Op het dak is de plaats waar ons verweekely'kt, koudevattend geslacht door methodische luchtkuren weder gehard wordt, om ten slotte zelfs bij koud weder de inwerking der buiten lucht op het lichaam zonder schade te leeren verdragen. Geheel dus in tegenstelling met het meestal geldende principe, waarby' een gevoelig persoon door verwennen met warme kleederen en opsluiten in een verwarmd ver trek nog gevoeliger wordt gemaakt. Trouwens, niet-alleen als middel tot harding maar ook tot versterking, dus tot genezing werken deze luchtbaden uitstekend. Als afscheiding tusschen de heeren- en dam esZaal voor Zweedsche gymnastiek (voor Heeren). Duidelijk is op het platte dak iets ongewoons te zien: het is namelijk omgeven door een muur met een hek erop, en groen en bloemen vormen daar een soort tuin. (Het meisje houdt op de afbeelding de damesafdeeling van het dak in de hand, waarop een scherp oog spoedig tenten en hang matten onderscheidt). afdeeling is op het dak een middenbouw, waarin kleed- en badkamers zich bevinden; want ook de koudwateraanwendingen worden op het dak gedaan, n.l. in den zomertijd, wanneer by' sterken zonneschijn de gele wimpel wordt geheschen, ten teeken dat er zonne baden kunnen worden genomen. E renais vóór 20 eeuwen volgt er nu nog «p de zonnebaden steeds een koudwateraanwending, om het lichaam van zyn overmatige warmte te bevrijden. Dit oude geneesmiddel, dat bijna geheel verlaten was, krijgt weder groote beteekenis, nu men door wetenschappelijke proefnemingen den grooten invloed van het licht op levende orga nismen heeft leeren kennen. In den middenbouw is een lift, waarmede de zwaar-zieken of lijders, die niet kunnen loopen, in hun wagentje worden omhooggevoerd, om daar de weldaden van lucht en zon te genieten, liggende in een tent, min of meer beschut, naarmate de lichamelijke toestand het toelaat, al of niet afgewisseld met gymnastische beweging. De damesafdeeling is op de eerste tage; in de damesgymnastiek met de eenvoudige banken en rekken, volgens het systeem der Zweedsche gymnastiek, worden met de patiënten meer speciale bewegingen uitgevoerd door assistenten, naar eigenaardig daarvoor bestaande voorschriften. In deze zaal worden ook op onbepaalde tijden door den geneesheer-direc teur voordrachten gehouden voor het publiek, om de grondbeginselen dezer nieuwe (of zoo men wil zeer oude) geneeswijze te verbreiden en den mensen te leeren, dat de beste wij ze om de gezondheid te behouden en te herstellen is door het aannemen van natuurlijke middelen: licht, lucht, water, beweging en doelmatig voedsel. Aan deze zaal grenzen eenige kamers, die voor massage, natte inwikkelingen etc. worden i gebruikt. Aan de voorzijde van het gebouw vindt men een dergelijke zaal met kamers tot hetzelfde doel voor heeren. Behalve een groote wachtkamer en een ver trek voor het personeel, is op deze verdieping het laboratorium voor chemische en bacterio logische onderzoekingen en verder kamers voor verschillende geneeskundige behandelingen met de meest volledige electrische toestellen. Behalve de gewone galvanisatie, faradisatie, electrisch bad, de toestellen voor statische electriciteit, voor sinusoïde voltaïsatie en voor doorlichting, werd de collectie kort geleden verrijkt met een volledige installatie voor X-stralen en voor de zoogenaamde Haute t'réquence," de wondervolle electrische golven, die het telegrafeeren zonder draad mogelijk maken en naar het voorbeeld van Ftansche medici met zooveel succes in de geneeskunde worden toegepast bij eenige vroeger als onge neeslijk beschouwde huidaandoeningen, by stofwisselingsziekten etc. Ook bij verschillende zenuwziekten wordt dikwijls de electriciteit toegepast en daardoor zou men misschien versterkt worden in het vreemde begrip, dat deze inrichting alleen voor zenuwlijders bestemd is, een dwaalbegrip, ontstaan door het woord »physiatrie" (behan deling door geneeskundige middelen) te ver warren met psychiatrie" (behandeling van zielsziekten). In andere vertrekken vindt men massagebanken, en den concussor, een ingenieus bewerkten toestel, om zeer snel-opeenvolgende trillende bewegingen op de zieke deelen over te brengen; by' hartziekten by'v. met veel succes reeds gebruikt. In de bad-afdeeling der dames, welke even als die der heeren is ingericht in ruime, heldere, goed geventileerde zalen, z\jn allerlei kuipen en douches, die een juiste regeling der temperatuur toelaten; stoom- en heeteluclitkasten volgens eigen systeem. Een geheele ry' kleedkamers komt in deze vertrekken uit, zoodat iedere patiënt afzonderlijk behandeld kan worden door het personeel of door een der geneesheeren. Het personeel voor de damesafdeeling bestaat natuurlyk uit dames. Waterkuren worden tegenwoordig tegen vele kwalen nuttig geacht, maar vooral ly'ders aan hart of ingewanden, rheumatici en zenuwlyders vinden hier de hulpmiddelen tot herstel. Bij slecht weder zou er voor gevoelige per sonen kans zijn koude te vatten; daarom is er over de geheele diepte van het gebouw een wandelgaandery' met planten en bloemen verDe heerlijke omgeving der Scheveningsche boschjes met de mooie vijvers, de duinen, het strand der zee; maar vooral ook de uitermate zuivere gezonde zeelucht, die men ia ruime Franklinisatie. sierd, om een ty'd lang jbswegingj te nemen nd, het bad vóór men zich buiten begeeft. In een tusschenbouw aan de voorzijde vindt men het bureau en de portiersloge, welke toegang geeft tot de wachtkamers en consul tatiekamer met daarby behoorende kleedkamers, mate] in het gebouw* toelaat, wetende dat frische lucht voor gezonden en zieken het leven is, houden alle onaangename ziekenhuis-luchtjes verre. Zoo zal de vreemdeling door de inzending der Physiatrische Inrichting te Scheveningen, Wandelgaanderij. welke zich in de woning van den geneesheer directeur bevinden. Het geheele gebouw is ingericht voor genees kundige behandeling; logeeren kan men er niet; maar daartoe vinden de patiënten ruim schoots de gelegenheid in naburige pensions. de eenige in ons land van die uitgebreidheid en volkomenheid, een goeden indruk kragen van ons sanatoriumwezen en de badplaats Scheveningen zal daardoor nog meer in trek komen by landgenoot en vreemdeling. Dr. v. N. IHIIMIIMIIIlmlMIIJII llinillllMimiimMJHMIIIIIimilllHIIJIIimilMHIIIIIHmilHHHIIH DAMEjS. ?IE:: De yronw en fle kunst, Het bekende spreekwoord: «Zeg mij met wien gij verkeert, ik zal u zeggen wie ge zyt" is geheel in tiguurly'ken zin van toepassing op de opvatting die de kunstenaars van af de vroegste tijden hadden, waar het gold het in beeld brengen van de vrouw. De Venetiaansche school heeft voorheen een grooten invloed uitgeoefend, op de voortbren ging der schilderkunst in andere deelen van de wereld ; en zoo komt het dan ook, dat men haar veilig tot richtsnoer kan nemen, waar men de uitingen van kunstenaars in het alge meen bepreekt. Zoolang de vrouw een geheel ondergeschikte plaats in de maatschappij bekleedde, zoolang zij slechts werd beschouwd als te zijn, niet de gelijke van den man, maar zijn dienstmaagd, was het natuurlijk, dat ie artisten haar afbeeld den in onderdanige houding, met den blik temeer geslagen en de handen deemoedig op de borst gekruisd. Het neerslaan der oogen, gaf iets geduldigs, iets lydelyks aan het ge heele gelaat, maar maakte het zonder eenige uitdrukking. Immers: >In den Augen liegt das Herz l" Zoo komt het dan ook, dat de ideaal Madonna's als reine maagden, .maar zonder eenige geestvolle uitdrukking door de schilders werden afgebeeld. Georgione was een van de eersten, die het waagde een meer wereldsch aanzien aan zyn Madonnabeeld te geven, en zijn tijdgenoot Palma Vecchio volgde zyn voorbeeld. Titiaan's Madonna's toonen leven en geest, en ook zyn Magdalenabeelden tintelen van kleur en leven. Zijn Antieken, de Yenusbeelden en zijn Danaézijn als het ware de vereeniging van hemelsch- en aordschgezindheid. Terwijl ten. tijde van Georgione zelfs vrouwen van twijfelachtige zeden, als reine maagden werden afgebeeld, met niets wellustigs, wel eerder met iets wat het medelijden opwekte, (b.v. De Hetaeren van Carpaccio) worden allengs meer en meer de vrouwen .afgebeeld, met weelderige kleederen en wulpsche blikken. Zelfs de altaarstukken vertoonden een meer wereldsche dan hemelsche kunstopvatting, en ten tijde van de Reformatie waren de beelden in de kerken zóó weinig geestelijk uitgevoerd, dat de prelaten, het met het oog op de strenge gevoelens der afgevallenen van de Roomsche kerk, noodig oordeelden tegen die wereldsche opvatting te protesteeren. Toen de weelde grooter werd, en de patricische vrouwen al meer en meer begeerden zooveel mogelijk van het korte leven te ge nieten, was het te verwachten, dat die wensen van invloed moest zyn op de kleeding en omgeving, waarin die dames leefden. Vandaar dat de kunst zich op geheel andere wijzen uitte, als toen de madonna's, met neergeslagen oogen en ietwat ovaalvormig gelaat, het haar bedekt met een doek, en in een ruim gewaad, tot model dienden. Paulo Veronese schilderde Maria, toen de Engel haar de blyde boodschap verkondigde, gehuld in een rood zyden morgengewaad. De heiligen, die haar na de geboorte van Jezus komen bezoeken, hebben niet het voorkomen of zij aanbidden, maar meer alsof zij een ge zellig praatje komen maken. Om het kindeke bekommert zich blijkbaar niemand! Waar vroeger Jezus, op den schoot zyner moeder, als hoofdpersoon werd aangemerkt, daar is nu de madonna degene, wier vereering de afbeelding ten doel heeft. De Venusfiguren, die Veronese heeft ge schilderd, gelijken niet op Grieksche godinnen, maar zij doen meer denken aan de Iletaeren. Zij spreken tot de zinnen, maar karakter moet men in haar trekken niet zoeken. Dat een schilder leven en ziel kan leggen in de beelden die hij op het doek brengt, heeft Veronese niet begrepen. Lang vóór de 18de eeuw, in den Rococotyd, was de kunst dan ook veel meer wereldsch geworden. Men wilde er liever niet aan her innerd worden, dat het leven zoo kort en toch zoo ernstig was, en vond het niet aangenaam telkens te worden gewezen op al het ver gankelijke van dit ondermaansche. En nu legden de schilders zich er liever op toe, luchtige en kleurige tooneeltjes te schetsen, bekoorlijk voor het oog, maar uiterst arm aan denkbeelden. Als men Tiepolo's «Charlatan" ziet, en op den voorgrond daar van de gemaskerde, kortgerokte dame, door haar rijke kleeding bly'ken te behooren tot den voornamen stand, dan is het duidelijk, dat de beoefening der kunst een geheel ander tijdperk was ingetreden. De vrouwen van de wereld hadden nu den voorrang boven de ideale, hemelschgezinde maagden. Natuurlijk was daarvan het gevolg, dat degenen die door de natuur stiefmoederlijk waren bedeeld, door de kunst, zochten te ver krijgen, wat haar was onthouden. De pastelteekeningen gaven iets popperigs | aan de beelden der geblankette dames, en van de forsche kunst van een Titiaan was niet veel meer te vinden. De schilders kwamen er rond vooruit, op welke wy'ze zy' de vrouw het liefst schilderden, en welke hoedanigheden de hare moesten zyn, wanneer zy waarlyk een schoone vrouw wilde wezen. Om iets te noemen uit het Schoonheidswetboek van die dagen: Over den Mond: De vorm moet zoodanig zijn, dat die door lachen, aan het geheele ge laat een bekoorlijke uitdrukking geeft. Wan neer de mond niet lacht, moet hij getuigen van inwendige kalmte en tevredenheid. Schouders: «Ietwat vierkant, maar.... mollig en breed." Elk deel van het lichaam wordt afzonderlijk behandeld en alles moet natuurlyk vol maakt zijn, naar den smaak van de heeren, die zich wel met dit gewichtig punt hebben willen bezighouden. In het jaar 1786 verscheen een boekje met den titel: «Dertig eigenschappen, die de vrouw moet bezitten, om aan alle vereischten te beantwoorden, waartoe behooren: Drie zwarte, drie witte, drie roode, drie lange, drie korte, drie breede, drie dikke, drie dunne, drie smalle, drie kleine!" Bijvoorbeeld: Zwart: Haaren, oogen, wenk brauwen, enz. De heeren hebben het maar voor het zeggen! De dames moeten nu zelve maar eens verder nagaan, wat er met die, bovengenoemde eigen schappen wordt bedoeld! Alhoewel de artisten by voorkeur fraai gekleede dames op het doek brachten, zoo waren er ook eenigen die het intérieur van de minder welvarende standen, liever bestudeerden. Men denke aan onze Hollandsche schilderschool uit dien ty'd en vooral van vroeger. Immers kozen Jan Steen, Teniers en zooveel anderen liefst hun modellen, d£ar, waar z\j het volksleven in volle ontwikkeling zagen. Dat de modellen van genoemde schilders, vaak meer op furie's dan op madonna's geleken, bewy'st, dat zy een oog hadden voor de reali teit des levens. Madonnakopjes ziet men slechts zeer zelden; en als men ze ziet, dan krijgt men onwille keurig een gevoel van medelijden met de bezitsters er van. Want voor haar is de levensstrijd wel het moeiely'kst; haar al te fijn bewerktuigd gemoed komt telkens in botsing met de ruwheid van haar omgeving. Als de realiteit in de schilderkunst, de liefde voor al wat waar is, niet zoo groot was, dan zou er heden ten dage alle kans bestaan, dat er een scherpe afscheiding zou zy'n tusschen natuur- en waarheidschilders, en degenen die het liefst de salons frequenteeren. Maar de schilders hebben geleerd zichzelf te zyn, en niet maar blindelings te volgen het door een ander pasklaar gemaakte systeem. Het ia een heerlyke ty'd, nu ieder zyn eigen weg kan gaan wanneer hij dit begeert, en niet zooals voorheen heeft te voldoen aan hetgeen door de menigte wordt beschouwd als te zy'n: up to date, het moge dan genoemd worden »de kunst der Quattrocento, Cinquecento, of Rococo !... En evenzoo heeft nu een schilder zich by het kiezen zijner modellen, niet meer af te vragen, welk genre en vogue is, maar al naar de opvatting die hy' heeft van de vrouw als individu, zal hij zijn keuze zelf kunnen vestigen. VERA. Vronwen-stenirecnt en e Nefl. Her?. Kerk, Eenige weken geleden is, zooals men weet, door eenige vrouwen eene adres-beweging georganiseerd om aan de Synode der Ned. Herv. Kerk te verzoeken ook aan de vrouwelijke lidmaten het stemrecht in de kerk toe te kennen. Daartoe werd een woord van op wekking gericht tot de vrouwelijke lidmaten, om haar aan te moedigen zelf de zaak ter harte te nemen en zich eenige inspanning te getroosten tot verkrijging van hare gelijkstelling met de mannelijke lidmaten der kerk. De medewerking der vrouwen en ook die van verschillende predikanten is totnogtoe vry bevredigend. Vele lijsten met handteekeningen komen voortdurend in. Toch is het wenschely'k, dat nog meer nog veel meer vrouwen zich wenden tot mevrouw Versluys?Poelman, 2e Oosterpark straat 221, Amsterdam, om adreslysten aan te vragen en in haar kring mee te werken. Laten dus nog velen dezen stryd helpen stryden; laat de uitspraak der vrouw in haar eigen zaak zoo krachtig en zoo ondubbelzinnig mogelyk zyn. De ly'sten kunnen uiterlijk tot l Juli circuleeren. De Synode komt na 15 Juli bijeen en vóór dien tijd moeten de lijsten gerangschikt, de namen geteld worden om met een gezegeld adres te worden opgezonden. By voorbaat onzen dank aan de bereid willigheid der redacties, die deze beweging wel willen steunen door ons gastvrijheid te verleenen in hunne kolommen. Douair. KLBB.CK?v. HOGENDOBP. A. W. L. VEKSLUYS POELMAN. tmittiiititiiitiiniiiitiitnitiiiiniiniiiinmiiiiiiiiifiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiMi tiHiiiiiiiiiiiiiiiimiinmmmiiiniiniiiiiiiiiii Guy de Maupassant. Borstbeeld te liouaan. I'Vans Hals. Monument te Haarlem. »In principio muiier est hominis confusio." Dit is niet Ie dernier cri; niet het laatst be dachte, niet het fonkelnieuwe, niet de nieuwste nieuwigheid. Oud is dit gezegde; eeuwen-oud; ondanks zyn hoogen leeftijd heeft het recht van bestaan, want, het bevat een stok-oude en een gloed-nieuwe waarheid; een ongerepte waarheid alle ty'den het hoofd biedend, alle wisselingen trotseerend. Nog in onze dagen is de vrouw in de menschensoort voor den man het verbijsterend samen stel, het wezen, dat hem in de uiterste ver legenheid brengt; het schepsel waaruit hy hoogst zelden wya kan worden. Mannen hebben geen juisten kyk op vrouwen. In dat opzicht sehy'nt een aangeboren arge loosheid voorbestemd hun parten te spelen. Beschikten zij in ruimer mate over de geluk kige gave kaf van koorn, natuur van kunst te onderscheiden, allicht zouden er minder ongelukkige huwelijken zijn. Een verstandig, lief bescheiden meisje in alle stilte en zedig heid haar levens-weggetje wandelend, blyft door de mannen dikwijls onopgemerkt; zy' laten haar, die geen \jdeltuitige pogingen aanwendt de aandacht te trekken, kalmpjes kuieren of »zitten". Zy denken er niet over haar, de plichtmatige, de zich nimmer naar den voorgrond stuwende, voor te stellen vereenigd met hen zich een weg te zoeken door 's levens kreupelhout; met ondenkbare stomp zinnigheid versmaden zy' het de liefde te vragen van het eenvoudig, nederig schepseltje, wier moederlijk-zorgzame handen voor hen veel wee in wél zou doen verkeeren. Schalkachtig gaat de natuur te werk. Om l?* J?" 's Oaoct is tooslist on.gr ©