DE A M S T E R D AM M E R / W E E K B L A D V O O R N E P E R L A N D. *.*? punt, de inrichting, waaraan zijn naam verbonden is, in breeden omtrek,kenmerken. , Allereerst, treft u haar stilte, in theorie, negel, in practijk,niet uitzondering. Welnu, die etilte is Jevenseisch.. Ik bedoel thans de berusting, die Kant n eer lei en uitsprak in zjjn lijfspreuk: sustine et abstine duld, en ga voorbij. Welk rnenschelijk leven is niet minstens even rijk aan teleurstelling als aan voldoening? Wie wordt niet vaak tot verzet geprikkeld tegen het weerbarstige lot, of, laat het zijn, een onontwijkbaren plaaggeest? Stilte predikt hier het Leesmuseum, stilte, tot de onspoed des tijds, door behaaglijker fortuin, ie afgewisseldIk denk, verrolgenSi aan de verdraagheid, die Falek's werk, in overeenstemming met des nobelen denkers aard, veraan schouwelijkt. In het, L'esmuseum liggen Standaard en Tijd, Dagblad en Volk runig en vredig bijeen. Het Landbouw Weekblad kijkt er zoo glunder overheen, als wilde het zeggen : och, laat ze maar begaan en mij ook. Bij slot van rekening lijkt een roomeche wortel wonderwel op een doleerende peen, en de aristocratische haver heeft, in mijn rijk, niets voor, boven de democratische gort. Men moest al zeer bot of verstokt zijn van begrip, om niet te leeren inzien, dat het bruischende zwoegen der maatschappij, door gezette en aanKoudende lectuur, zijne scherpte verliest en aan afronding wint. Ten slotte, staat mij de zelfontwikkeling 's menschen hoogste levensvoorwaarde voor den geest. Door Michel deMontaigne ?werd eene leer verkondigd, die hij, in zijn eigenaardige taal, als volgt inkleedde: La plupart des controverses sont des tournois de grammairiens. Zwak vertaald, zou zij luiden: Wat gij voor een klove sariziet is niet meer dan eene nuanceeriog. Zóó is het. Hoe verketteren de menschen elkander onderling, omdat zij elkander niet verstaan, en hoe weinig verslaan zij elkander, omdat oe pasmunt van het woord den beeldenaar der gedachte zoo gebrekkig weergeeft! Zeg mij, gij die veelzijdig leest, of het algemeenmenschelijke niet den boventoon gaat voeren, en u dwingt te erkennen, dat hetgeen af stand heet, niets is dan gemaskeerde ver wantschap. In het verstreken tijdvak, heeft het Lies museum, zijnen stichter indachtig, zijne roeping met eere vervuld. Het gaat, met beperkte middelen en beperkte ruimte, jzijne tweede eeuw blijmoedig te gemoet. Wis is de Maecenas, die, een andere Falck, den naam aan diens schepping verbindend, haar helpt, plaatselijk en geldelijk, de vleugels zóó wijd uit te slaan, dat de min- en onver mogenden mede hare zegeningen deelachtig kunnen Worden? Amsterdam, November 1900. J. A. LEVY. llMUllin Sociale Ia flenst m het Rijt, Men zou zoo zeggen, dat onder de werk gevers in den lande de publieke lichamen zich steeds en in alle opzichten gunstig behoorden te onderscheiden. Zij moesten zoodra men tot de erkenning is gekomen en wie is daartoe niet gekomen ? dat aan de tegenwoordige verhouding van ar beider tot werkgever en van het arbeidsPADRE IGNAZIO. Naar het Engelsch van Ouien Wister. 5) Door G. W. (SM.) De verzoeking was met Gaston gekomen, maar zou niet zoo spoedig heengaan uit Santa Ysabel del Mar. Toch duurde bet wel byna een week eer de geestelijke wist welken gast hy' nu in zy'n huis herbergde. De gast was er niet alty'd menigmaal was er geen spoor van'hem te vinden. Meegaan met de barkentine? Het was een onzinnige gedachte; juist iets om op te komen in het brein van zuli een jongen pretmaker. Ue padre schudde het hoofd en een glimlach spselde om zijn lippen. als hij vol liefde dacht aan Gaston Villeré, Het innemende echalksche gelaat zag hy' dan voor zich en in stilte zei hij het Auber na: ;Js .het onze Lieve Heer, of komt het door den duivel, dat ik altijd een voorliefde voel voor schelmen?" Meegaan met de Barkentine! Denk eens, afscheid nemen van de menschen hier van Felipe! In welke woorden zou hu het den knaap genoeg op het hart kunnen drukken, vlijtig met zy'n muziek door te gaan? Neen, er was geen denken aan ! Alleen reeds het af scheid! nemen was genoeg om voor goed dat denkbeeld zich uit het hoofd te doen zatten. En dan," zoo sprak hy' met zichzelven; iederen niorgen als hy' naar dan oceaan keek, ik heb hun mijn leven gegeven. Een geschenk neemt men niet weer terug," Voorstellingen van zy'n heengaan begonnen in zijn verbeel ding op te komen en dan weer te verdwijnen. H\j zag zichzelven aan Felipe uitleggen dat hy' nu ergens anders nuttig kon zijn; dat er een opvolger, in zy'n plaats komen zou om de zorg voor Santa Ysabel op zich te nemen, een jonger man, aan wien men meer hebben zou dan aan hem, die de veraf wonende zieken zou kunnen bezoeken. Want ik ben nu oud. Ik zou hier in geen geval lang meer blyven." Hy' zweeg ea drukte de handen ineen; hij had zijn verzoeker op heaterdaad betrapt. Nu zat hij hem, vlak voor zich, in het gezicht te staren, terwijl daar voor hem, op het drievlak, twee scheepjes voorbij zeilden. Op zekeren morgen vertelde Felipe hem dat de barkentine er was. op de terugreis naar het zuiden. Zoo?" ,zei .de padre onverschillig. Alles ligt; zeker klaar om méte gevea?" Want het scheepje kwam de brieven halen en een paar .kistjes die de missie verzond. Felipe "verliet het vertrek, verwonderd over loon tot de waarde van het voortgebrachte product, zekere ernstige fouten te bespeuren zijn, het voorbeeld-geven in ijveren goeden wil om de schadelijke gevolgen dier fouten zooveel mogelijk te verminderen, of te voorkomen. Staat, provincie en gemeente, die wettelijk en logisch toch niet anders ?zijn dan de bewoners van den staat, de provincie, de gemeente, zouden reeds uit een zekere zelfzucht en welbegrepen eigen belang moeten trachten, waar zij kunnen inwerken op de inkomsteruer'ioudingen van hunne bewoners, naar de verzekering van zoo goed mogelijke levensvoorwaarden. Doch zoover schijnt het nog niet te zijn. Er blijkt bij de besturende en regeerende lichamen in dit opzicht nog een andere opvatting te heersenen die meer overeen komst heeft met die welke gangbaar is in de kringen van hen die bij de tegenstelling in de verhouding van arbeider eii werk gever aan den kant van den laatste staan. Er schijnt ten opzichte der besteding van de publieke gelden, ten bate van arbeiders belangen dezelfde schroo-a te bestaan, die menig werkgever karig doet zijn, ook al kan er ten voordeele van eigen kring'wel eens een duitje overschitten. Dit is niet zooals het hoort en de arbeiders zijn dan ook bezig wat bres te schieten in die vast houdendheid, en waar zij zelf nog niet kunnen optreden met hun vragen en eischen, dringt toch vrees of overtuigd zijn tot toe geven voor zoover dh mogelijk is of ge vonden wordt. Ieder wien het ernst is met de arbeiderszaak moet met bijzondere belangstelling dit deel van de arbeidertmassa beschouwen, en de pogingen sieunen, gedaan om hun betere levensvoorwaarden te verschaffen. Niet in de eerste plaats omdat zij in minder condi ie zijn dan de overige arbeiders het tegendeel is vaak waar maar wel omdat hier met krachten daarom met kans op succes de hefboom kan worden geplaatst tot ophelfiug van den algemeenen toestand der arbeiders. Immers het is door arbeids wetgeving wel mogelijk allerlei misstanden uit den weg te ruimen, en betere voor .vaar den te scheppen, zelfs, bij een ferme ont wikkeling, te komen tot zeer tastbare voordeelen voor de arbeiders i tot hulp in hun zelf', gevoerden strijd rnaar op de verhouding van arbeider en werkgever als zoodanig, op het principieele van die ver houding werkt, men nut dan zeermiddelijkin. Dit wordt anders wanneer de gekozenen ook der arbeiders deze geheele ver houding te regelen hebben, wanneer zij niet alleen den arbeidsduur maar ook het loon, niet slechts de ongevallen-verzeke ring, maar ook het pensioen, ook de ziekte verzorging en de veiligheidsmaatregelen direct kunnen beïnvloeden. In sociale dingen ontbreekt zoovaak de mogelijkheid van 't zoo nuttige experiment. Maar hier is het, min of meer een mogelijkheid, zooal geen noodzakelijkheid. De staat, de provincie, de gemeente kunnen den achturigen, of' teifminste den zeer verkorten arbeidsdag invoeren voor hunne arbeiders, pensioen fondsen stichten waaraan de arbeider niet behoeft bij te dragen, behoorlijke loonen bepalen die het billijkheidsgevoel niet mér kwetsen dan het loonstelsel onvermijdelijk maakt, arbeidsraden instellen, streven naar demokratische bedrijfsregeling, in n woord al datgene doen waartoe de particuliere industrie niet dan door dwang geraken kan. Er zijn gemeenten, zooal niet vele in ons land dan toch in Duitschland, Enge land, Frankrijk, die op dezen weg al heel wat en niet onverdienstelijke stappen heb ben gedaan, en op den duur is er bij een flinken drang van onderop van dezen werkgever heel wat los te krijgen. Voor een deel ligt daarin de beteekeiiis van het gemeentelijk kiesrecht, een beteekenis die den paire, die van morgen zoo vreemd deed. Maar de geestelijke lachte toen hij alleen was, omdat het hem kou l liet of de barkentine er was, of kwam, of girg. Maar toen hij 's mid dags aan de piano zat, betrapte hij er zich op dat hij zei: Er komen hier in ieder geval nog meer schepen." En toen, voor de eerste maal, bad hij dat dergelijke gedachten van hem weggenomen mochten worden. Toch stond hij een oogenblik later op, en keek door het raam om de barkentine te zien, maar het scheepje was weg Het seizoen van het wijnpersen ging voorbij, en het binnenhalen der vruchten die op het terrein van. de missie gekweekt werden. Allerlei ?watertjes en medicijnen werden uit de planten in den tuin geper.-t. Reukwater werd getrokken uit de bloembladeren der bloemen en sommige kruiden, en ten geschenke gezonden naar San Fe-nando en Ventura, en aan goede vrienden op andere plaatsen; want de padre had een bjzonder goed recejpt. Naarmate de tijd ver liep kreeg hij nog twee ot drie malen een gast voor een nacht, en toen begon men hier en daar in andere missies elkaar te vertellen dat Padre Ignazio oud werd. In Santa Ysabel del Mar fluisterde min: De padre is lijdend; hij is ziek." Toctt reed hy dikwyls alleen door de bergen, en heel dikwijls naar het strand, waar hy' dan zitten ging op de plaats waar bij met Gaston gezeten had en opkeek naar de bergen boven hem, of uitkeek over den oceaan beneden hem. In zy'n kleine gemeente had hy moeilijkheden te ver effenen, wonden te heelen; een gezin waar het hem gelukt was de jalousie te overwinnen, te verdrijven-, een meisje, waaraan hij den min naar, die haar had verlaten, had teruggebracht. Maar allen zeiden: dj padre is ziek." En Felipe vertelde hun dat de paire niets meer gaf om zy'n muziek; hij vr^eg tegenwoordig nooit meer naar zijn D.xit Dominus. Toen kwamen er dagen dat hij werkelijk te bed blijven moest, dat hij koorts had en gekweld werd door twee stemmen die hem geen rust lieten. Gij hebt uw leven gegeven," zei de eene stem. En daarom," sprak de andere, hebt gühet recht verdiend terug te gaan naar uw vaderland en daar te sterren" Gy ver werft u betere belooningen in den dienst vai God," zei de eerste stem God kan ook op andere plaatsen gediend worden," antwoordde de tweede. Terwijl hij lag te luisteren, zag hij Ssvilla weer en de hoornen van Aranhal, waar hij geboren was. De wind deed de takken der boomen op en neer gaan, en hij kon er de nachtegalen in hooren. Lsdig! ledig!" zei hij luid. Hij had gely'k over de vogels. De dood heerscht in de lucht waar men hen nimmer zingen hoort." Twee dagen en nachten hoorde hij den wind en de nachtegalen in de boomen van Aranhal. Maar Felipe, die bij hem zat te waken, hoorde den paire alleen telkens weer zuchten: Lïdig! Ledigl" steeds groeit naarmate de economische ont wikkeling er toe aanzet steeds meer bedrij ven te trekken binnen het arbeidsveld van het gemeentelijk beheer. Dd gemeente is zóó vaak zelf binnen haar kring de grootste werkgeefster. Ds provincie is dit minder, het R'jk weer meer dan deze en in dit laatste ook in ziin qualiteit van werkgever niet weinig btïivloedings waard. Het Rijk vooral behoort een voorbeeld te wezen. Maar tenminste het onze is dat nog bij lange niet. Wij herinneren alleen maar aan de toestanden in de militaire bakkerijen, in de rijkskleedingmagazijnen t,« Delft en Amsterdam (zie het RapportKleedingindustrie), aan de klachten van postbeambten, spoorwegarbeiders, stokers en matrozen. Klachten die altijd voorop stellen, dat tegenover het voorde J van den soheden werkgever, dat men voor heeft op den arbeid ;r in de particuliere industrie, heel wat staat dat daartegen opweegt. Zoo komen nu de werklieden van de drie Rvjkswerven te Amsterdam, Willemsoord en Hellevoetsluis, met ean adres aan den minister, een tweede reeds nadat het eerste afgewezen werd waarin zij de volgende dingen vragen : ten la a. dat de arbeidsloonen aan 's Rijkswerven meer in overeenstemming moge gebracht worden met de behoeften van den werkman, waarin deze alleen kan voorzien door het loon van zijnen arbeid; b. dat als algetneene rejrel worde vastgesteld, dat dj werklieden, op den Iseftiji gekomen zijnde van 22 jaar, het minimum Jooa zullen ontvangen, om, bij een geregelde opklimming behoudens hoogst enkele uitzonderingen op 35-jirigan leeftij j het maximum bon te kunnen gemeten; ten 2-) dat de werklieden, aan's Piijkawerven verbonden, in het genot mogen gesteld worden van enkele verlofdagen per jiar, met behoud van tractement; ten 33 dat voor de R jks Mürinewerven een Ivimer van Arbeid of een vertegenwoordiging mag worden ingesteld; ten 4j dat de toepassing der wet op de pensioenen voor alle werklieden, welke voldoen aan de de vereischten in deze wet gesteld om een volledig pensioan te genieten, zonder onder scheid op den in de wet genoemden leeftijd, moge geschieden; ten 5) dat voor de te verrichten werkzaam heden op Zon- en feestdagen, dezelfde gun stige bepalingen in het leven geroepen mogen worden, als de th.ins bestaande voor werk zaamheden, verricht na 11 uur des avonds tot het aanluiien der werven 's morgens; ten slotte is de wensch, dat door Uwe Excel lentie die maatregelen mogen getroft'jn worden, waardoor het den werklielen, in dienst van 's Rijkswerf te Willemsoord, voor hen en hun gezinnen vergund zij, zich bij ziekte of ongeval onder behandeling te stellen van H. II. Offi cieren van gezondheid. Het is waarlijk niets te veel, dat hier wordt gevraagd en dat reeds geeft geen gunstigen indruk van den algemeenen toestand. Dat men voor arbeiders van 22 jaar nog het minimum loon vragen moei, en een paar verlofdagen blijkt ie missen, die wél gegeven worden bij enkele particuliere werkgevers en zelfs onder zekere bepalingen door de gemeente Amsterdam, dat wijst niet op toestanden zooals iuen die van het R'jk verwacht. De meeste punten gpreken voor zichzelf en behoeven slechts een korte toelichting. Zoo het laatste, dat een gevolg is van de moeilijkheid om in Willemsoord genees kundige hulp te krijg-an. Het vijfde be handelt slechts een uitzonderingsgeval, daar Zondagsarbeid over het algemeen weinig voorkomt; maar volgens de geldende be palingen konden bijv. Hellevostsluizer «iHtiililiiMmiiitinitmi inmilliiiMiiiiiiiiimttiimtMM .Toen ging da wind in de boomen liggen, en de padre koa uit het be;l komen en weldra weer in zijl tuin gaan. Doch de stemmen binnen ii hem bleven niettemin spreken al den tijd als hij zat te turen naar de zeiltjes die om de punten van het gebergte kwamen ea verdwenen. Hun w Kirden, die altijd op dezeltie plaats vielen, deden hem van binnen zeer, ah was daar een wond. Als hy hetgeen zij zeiden maar veranderen koa, dan zou hij rust krijgen. Heelt de pidre ook brieven voor Santa BirbaraV' vroep Felipe. Het schip dat naar het zuiden gaat moet morgen hier zyn." Ik zal ze gsreed maken," antwoordde de priester, zonder van zijn plaats op te staan. En Felipe liet hem alleen. Toen Felipe sprak, hadden de stemmen opeens gezwegen, als een klok die ophoudt met slaan. Een gespannen z *'ijgen, als moest er iets komen, vervulde des padre's ziel. Maar in plaats van de stemmen, kwamen de bekende gezichten uit het vaderland terug, de -wuivende boomen van Aranhal; dan weer was het Rachel, die in een treurspel optrad, terwijl de oogen van een propvolle schouwburgzaal, waarvan hij ierier gelait kende, op haar gericht waren. En door heel dat panorama heen klonk immer de vroolijke lach van Gaston. Des avonds zatdepidre een oogenblik voor zijn Erard uit de Trovatore te spelen. Later, toen hy zor.dar te kunnen slapen, te bed lag, herhaalde hij onop houdelijk: Thuis te sterven! O, zeker, die weelde mag ik mij zelven wel veroorloven !" En hij luisterae naar de stommer, binnen in hem. Maar zij spraken niet langer, en het zwarte gat van hun stilzwijgen, werd nog erger pijni ging dan hun redenearingen. Tosn kwam de dageraad aan zijn raam, en bij lag te kijken naar de grauwe tint die langzamerhand kleur aannam en warm werd, tot hij eensklaps o/ereind rees. hat bed uitsprong en naar de zee keek. liet scheepje dat naar het zuiden moest, kwam aanzetten. Er waren menschen aan boord, die, over een paar weken, over den Atlantischen Oceaan zouden zeilen, terwijl hij hier uit dit zelfde raam zou staan, te kijken. Barmhartige GDdl" schreide hij, op de knieën zinkend. Hemelsche Vader! Gij ziet het kwaad dat er is in mijn hart. Gij weet, dat mijn zwakke hand het niet uitroeien kan. Mijn krachten begeven mij, er. toch maakt Gij mijn last zwaarder dan ik kan dragen/' Hij zweeg; zijn adem stokte, hij beefde over al zijn leden. Dezelfde visioenen zweefden voor zijn gesloten oogen; hetzelfde zwijgen gaapte als een krater in zijne ziel. Er is geen hulp in den Hemel noch op de aarde", zei hij, met berusting. En hvj kleedde zich. Het was nog zoo vroeg, dat alleen nog slechts een paar Indianen buiten waren; esn van hen zadelde den muilezel voor den padre. Felipe sliep nog; een oogenblik kwam het in den padre op voorzichtig ds deur .van zijn kamertje ernstvuurwerkers geen vergoeding krijgen voor een reis op Zondag in 's lands dienst gedaan. Punt vier is een gevolg van de misstand dat arbeiders die in de termen vallen voor volledig pensioen nog vergund is eenige jaren te arbeiden, wat natuurlijk anderer bevordering in den weg staat. Het tweede punt kwam ook in het vroegere adres al voor, maar de minister wees het toen af' op grond, dat reeds eenige vrije dagen gegeven worden waarvoor wordt betaald. De minister hield zich daarbij wel wat van den domme, daar dit eenvou dig de erkende christelijke feestdagen zijn, wier verzuimen evenwel in den loop van het jaar wel worden ingehaald, daar bij een werkdag van 9 uur 45 uur, of vijf' daa;en per jaar overschieten. Wat de arbeiders vragen is wat meer, en iets dat ook om de groote moreele waarde er van, moeilijk geweigerd kan worden, waar men het zooals wij boven zeiden reeds elders geeft. De beide andere punten, l en 3 gaan wat dieper en vragen wat langer aandacht. Omtrent h.et loon zeggen de ressanlen ter toelich ting, o. a.: «Met volle gerustheid meenen wy te mogen zeggen, dat over het algemeen de loonen voor de werklieden, verbonden aan 's Rijkswervren, niet van dien aard zijn, dat daarmede een eerlyk en oppassend werkman op een voldoende wy'je in deze velerlei behoeften zou kunnen voorzien, waardoor dan ook door zeer vele getracht moet worden, het tekort komende aan te vullen door na volbrachte dagtaak, werk zaamheden te verrichten voor particulieren, waardoor ongetwijfeld een ongewenschte con currentie wordt aangedaan, zoowel aan patroon als aan werklieden. Wat bovendien de toestand in deze levens kwestie voor de werklieden rog treurigsr doet zijn en dan ook hoogst ontmoedigend werkt is dit, dat de opklimming of promotie door geen vaste regelen wordt aangegeven, zoodat een zeer groot deel der werklieden, welke op 60j irigen leeitiji 's Rjkswerf moeten verlaten, nimmer in het genot zijn geweest van het maximum loon, zoo:il j dit voor de verschillende bedrijven is aangegeven. Indien het ons vergund is te wijzen op een categorie van werklieden, eveneens in dienst van den Staat, dan zoude het voorzeker zijn de postbeambten, die na een zeker aantal diens'j^ren, aanspraak mogen maken op het maximum van het loon, en, lezen wy niet in de memorie van toelichting van Uwe Excellentie, dat eveneens de weikiieden der Marinebak kerij, op zeer eenvoudige wijse als het ware verzekerd zijn het maximum loon te kunnen verkrijgen, daar waar U<ve Excellentie zegt dat: »IIet tnaximuui-loon aan iedere kwaliteit «verbonden,, zal kunnen worden bereikt door «tweejuige verhoudingen, telkens van /OIO »iaags, te rekenen vjin het tijistip af dat de «belanghebbenden de qualiteit, waarin zij ver«hooging erlangen, bij de Marine-bakkerz be»kleeden. »Hat tijlvak van twee jiren is in navolging »van de Mirinewerven, zoomede omdat het «personeel by de bakkerij meerendeels uit »menschen bestaat, die op reeds betrekkelijk «gevorderden leeftijd by die inrichting in dienst »'iomen en. dus in staat gaateld mosten worden «Dm hij goed gedrag en gebleken geschiktheid, «vooral ook met het oog op het aan hen toe »te kennen pensioen, binnen niet te groot tijds«verloop, het maxiuium-loon te kunnen be«reiken." Ware deze gunstige bepaling ook van toe passing op de werklieden in dienst aan 's Rjkswerven, dan voorzeker zoude het hierboven door ons aangege?ene niet plaats hebben. Dij een vergelijking zal het Uvve Excellentie al spoedig blijken, dat het uurloon aan's Ry'kswerven vrijwel overeenkomt met het uurloon der werklieden aan particuliere inrichtingen werkzaam, doch het zy ons vergnnd er Uwe Excellentie op te wij/.en, dat ondanks deze HlHumMunMiiniiHiiiiititiiiniitMiiiiitii nmiHiiimi» te openen,, een laatsten blik op hem te slaan en heen te gaan. Maar dit deed hij niet; ook ontzegde hij zich een afscheidsblik in zijn kerkje en naar het orgel. Hij nam van niets en niemand afscheid, mair kesrde zijn kamer en zijn tuin den rug toe en reed naar het strand. Het scheepje lag voor anker; er was iemand van de bemanning aan wal gestapt, die met anderen op het strand stond te praten. Toen hij den geestelijke langzaam zag naderen, trad de onbekende op hem toe en vroeg: Staat u hier met de missie in betrekking?'' Ja ....," klonk het aarzelende antwoord. Misschien ,wel heeft Gaston Villerébij u gelogeerd?" D.e jonge man uit Nieuw Orleans ? Ja zeker. Is ben padre Ignazio." Dan bsspaart u mij een heele wandeling. Ik hei) hem beloofd u dit persoonlijk ter hand te stellen." De vreemde kweet zich van zijn opdracht. Een zakje stofgoud" voegde hij er ter ver klaring by. En een brief. Ik h;b hem ge schreven terwijl hij hem mij op zijn sterfbed dicteerde. Geen uur later was hij dood.'' De .onbekende ontstelde blijkbaar van den kreet van smart dis den padre ontsnapte. Een paar malen trachtte hij te vergeeft te spreken; toen opende hij den brief en las: Mijn lieve Vriend. Het is niemand» schuld dan de mijne dat het zoo met my geloopen is. Ik heb met alles voorspoed gehad, en telde de dagen die verloopen moesten eer ik naar huis zou gaan. Mair gisteren avond kreeg ik slechte berichten uit Nieuw Orleans, en ik vertrapte de gedroogde bloem. Onder de eerste vernedering en pijn van verbroken trouw heb ik in mijn wanhoop twist gezocht. Goddank, ben ik er voor gestraft. Mijn beste vriend, nu ik hier lig, en een wereld verlaat die niemand meer heeft lieigehad, nu leer ik u begrijpen. Want gij en uw missie zijn mij veel in de gedachten geweest. Het is vreemd hoe men iemand goed kan doen, niet op het oogenblik dat men het zelf wenscht, maar later; gij hebt het mij gedaan. Ik herzeg telkens uwe woorden tevredenheid en renunciatie", en geloof dat ik in mijn laatste levensuur iets, heb verkregen van dat wat gij my' zoudt willen geven. Want ik geloof niet dat ik. het nu anders zou wensehen. Mijn leven, vrees ik, zou nooit tot iets nut zijn geweest. Gij zijt de laatste in deze wereld, die ernstig met mij gesproken hebt, en ik wil dat gij het weten zult, dat ik nu eindelijk de rust en vrede van Santa Ysabel waardeer, zooals ik het nooit had kunnen doen als ik niet van nabij had leeren kennen uw verstandig en edel denken. Gij .hebt gesproken van een nieuw orgel voor uw kerk. Ziehier eenig stofgoud, doe er mee ,wat gij wilt. L»at mij tenminste overeenkomst er toch een aanmerkelijk verschil bestaat tusschen het weekloon der Marinewerklieden, en die welke aan particuliere inrichtingen werkzaam^ en tevens dat wat aan particuliere inrichtingen regel is, aan 's Rijks werven onder de bijzonderheden mag gerang schikt worden, namelijk: dat aan meergenoemde particuliere inrichtingen een volslagen werk man het maximum van het vaststaande loon ontvangt. Dit laatste is inderdaad een niet geringe grief en wanneer men 40 dienstjaren heb ben moet om vol pensioen te kunnen krijgeii is het toch niet te veel gevraagd als men in al dien tijd het maximum wil be reiken! Er is nog iets. Uit het bovenstaande blijkt, dat bij gelijk uurloon, minder week loon ontvangen wordt en dit is niet anders te verklaren dan bij korter werkdag. Dat is goed een negen-urigen werkdag is in ons land al vrij mooi, maar men moet daarbij niet vergeten, dat het loon niet mag verminderen maar dat men bij bekorting van den arbeidsdag een evenredige ver hooging van het uurloon geven moet, anders neemt men met de eene hand terug wat men met de andere geeft en alle ook moreele voo.-deelen gaan zoodoende ver loren. Dan punt 3: de aanvraag van een K. van Arbeid, ook reeds eens door den mi nister afgewezen. Hier ligt een dieper pok min of' meer principieel geschil: de weige ring om den Rijksarbeiders gelijke bsscherming ie geven tegen allerlei willekeur als de andere arbeiders,uitgaandeyan den regel, dat het bezit van een Rvjkswerf en het aldaar bouwen van schepen niet kan geacht worden te zijn het uitoefenen van het bedrijf van scheepsbouw omrlat het behalen va» winst is_ uitgesloten 1). Maar is er dan geen moge lijkheid van conöict is er aan een on mogelijkheid van misstanden die door gemeenschappelijk overleg, desnoods door scheidsrechtelijk vonnis verholpen kunnen worden ? Waar in hemelsnaam haalt de staat als werkgever de vrijmoedigheid vandaan om voor zichzelf' van de hand te wijzen wat hij anderen oplegt? Er is werkelijk een grievend en ernstig onrecht in de weigering, waarop wij hopen, dat de minister hoe eer hoe beter terugkomt. Het is toch te onge rijmd, dat de werkgever zelf uitsluitend te oordeelen heeft of er een kamer zal worden opgericht ut' niet een zaak die toch altijd aan de onbeperktheid van zijn macht eeuige grenzen zet. Maar de minister door 't toeval ook ie deze de beslissing hebbend, matigt zich 't recht aan, dat de wet anderen werkgevers, overigens in gelijke condities als hij ten opzichte zijner arbeiders ontneemt. Hier vooral komt de geheel onjuiste opvat ting van de taak van liet R'j k werkgever duidelijk voor oen dag. En het is te hopen dat de Kamer zich bij de begrooting niet onbetuigd zal laten, vooral in dit opzicht. Zooals trouwens reeds verleden jaar bij de begrooting gedaan is vooral bij monde van den heer Heldt, die, de formeele on mogelijkheid van eene Kamer van Arbeid in het midden latende, sterk aandrong op het instellen van eene andere soort arbeidsvertegenwoordigtng, bijv. een arbeids raad zooals op enkele fabrieken bestaat. De minister was in zijn antwoord daarop nog al heel zwak met zijn argument, dat de werklieden van de werven onmiddellijk staan, onder den minister en dat deze wat toekenning van IOOTI enz. aangaat zelf gehonden is aan de fondsen hem door de Vertegenwoordiging toegestaan. Bij een K. v. A. zou een verzoeiiingsraad den Mi nister kunnen verp/ichten tot iets waartoe hij niet in istaat zou zijn. En den arbeids1) Hindd. 181)3?99, blz 753 21e kolom, meening van den Min. v. Wat. iiHiiiiminimiiinuitHiiiHiiiiiiimminiii iMiiiiiiiiitmiiitititimmn in het uur van mijn sterven, iemand geholpen hebben. En daar er geen aristocratie bestaat voor de ziel, dit hebt gij tot mij «gezegd; herinnert gij 't u ? wilt gij misschien wel een mis voor mij lezan as ik er niet meer zijn zal. Het eenige wat ik wensch is, dat, .nu mijn lyk in een vreemd land be graven moet worden, het had kunnen zijn in Santa Ysabel del Mar, waar uw voetstap over mij heen zou ejaan." Te Santa Yiabel del Mar, waar uw voet stap over mij heen zou gaan." De geeste ijke herhaalde, zonder het zelf te weten, dezen laatsten volzin met luide stem. Dat zijn de laatste woorden die hij gespro ken heeft," zei de vreemdeling, behalve dat hij afscheid van mij heeft genomen." U kende hem dus goed?" Neen, niet voor hij gewold was. Ik ken de persoon met wien hij geduelleerd heeft." De priester keek naar het schip dat dien middag zou wegzeilen. Toen kwam er over zy'n gelaat een glimlach vol hemelsche schoon heid, terwijl hij, zich tot den vreemde wen dend, eenvoudig zei: Ik dank u. Nooit zult gij weten wat gy voor mij gedaan hebt." 't Beteekent niets," gaf de ander ten ant woord. Hij zei mij dat u erg op een nieuw orgel gesteld waart." Padre Ignazio keerde zich af van het schip en reed terug naar zijn bergen. Toen hij aan het schaduwplekj^ kwam waar hij gezeten had met Gaston Villeré, stesg hij af, ging er weer zitten en bleef er uren lang, alleen. In den laatsten tij) was hij zoo dikwijle lang uitge bleven, dat niemand zijn afwezigheid op merkte; toen hij dus des middags in de mi-sie terug keerde, nam de Indiaan zijn muilezel en hij nam zijn gewoon plaatsje in den tuin weer in. Maar met een anderen blik tuurde hij thans naar de zee; niet lang duurde het of het zeiltje vertoonde zich op het blauwe watervlak en weldra verdween het om den in zeestekenden bergrug. Gaston's eerste verschijnen zweefde den Padre voor den geest, en toen het vesper klokje zich door de stille kloostergangen deed hooren, vloog als een zucht de klagende me lodie van Auber hem door het hoofd: Maar voor de rust van Gaston's ziel zongen zij alles wat hij hun van II Travatore geleerd had. Zoo gebeurde het dat Paire Ignazio nimmer naar het vaderland terugkeerde, maar met een blijmoedig hart zich bsheerschte, als bij wy'Ien de groote begeerte daarnaar weer bij hem opkwam; tot de dag aanbrak waarop hij voor altijd werd weggeroepen van deze wereld en inging tot de gewesten waar eeuwige vrede beerscht.