F. 1350 DE AMSTERDAMMEE WEEKBLA A°. 1903 NEDEBLAND Onder Redactie van J. DE KOO en JUSTUS VAN MAURIK Jr. Dit nummer bevat een bijvoegsel. Uitgevers: VAN HOLKEMA & WAEENDORF, Heerengracht 457, Amsterdam. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1381 (Staatsblad No. 124). Abonnement per 3 maanden /'1.50, fr. p. post f 1.65 Voor Indiëper jaar mail 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken verkrijgbaar 0.121/» Dit blad is verkrijgbaar Kiosk 10 Boulevard des Capuciaes tegenover het Graud Café, te Parijs. Zondag 10 Mei, Advertentiën van 1?5 regels / 1.10, elke regel meer f 0.20 Reclames per tegel O.iO Annonces uit Puitsohland, Oostenrijk en Zwitserland worden uitsluitend aangenomen door de firma KUDOLF HOSSE te Keulen en door alle filialen dezer firma. i nr H o r D> VAN VEEBE EN VAX NABIJ : Hulp voor slacht offers. De arbei .ersbenxging. Geneeskundige hulp aan Inlanders, I f, (Slot) door A B. Een paar politieko penn<Ai'assen uit Rotterdam, door P. Onier de vroede mannen, door N. v. D. De verkiezingen voor den Duitschen Bijksdsg. SOCIALE AANGELEGENHEDEN: Ee:i Bond van de Kamers van Arbeid, door mr. dr. H. S. Veldman. KUNST EN LETTEREN: Ten toonstelling in Aiti, I, door W. Steei.hoff Een merkwaardig boek, II, iSlot', dojr J Tersteeg Lentezon, door 1. W. Drijver, beoordeeld door v. H. ??Pokken, koepi kinenting, v Iksgezondh:id. door H. Sterneberg, beoordeeld door d'-. G. Vf. Bruinsma. - FEUILLETON: De juff.ouw die door den hoepel sprong Naar het Engelsch. (Slo'.) BECLAMES. VOOB DAMES: Een nieuw arbeids veld voor vrouwen in Amerika, door M. G. Ghetlo in Londen geconsterneerd, door J. K. v. d. V. Phantasie en waarheid, door W. A. W. Moll. Kunstbloemen. AlU-rlei, door Caprice. KUNST NIJVERHEID : Moderne Meubelen, III, (Slo1), door P. J. W. J. van der Burgh. - UIT DENATÜUB, door E. Heimans. SCHAAKSPEL. INANCIEELE EN OECONOMI3CHE KRONIEK, d-.or D. Siigter. Tegen de tering, door S. SCHETSJES: Komedie." Schets van Liesbeth BUI. ADVERTENTIES. llflIllllllllllllllllllllltllMlinillllltlllUIIIHtllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIII Sanders?Huidökoper, van Eeglienstr. 78; Mej. C. P. Asporcn van der Velde, Sec. Ons Huis, Rozenstraat. j Ondergeteekenden, bewogen met het lot der velen, die door de jongste Spoor- en andere stakingen broodtloos zijn geworden, en meenende dat bij zóó groote ellende in ontelbare gezinnen de humanitaire daad j zich \óór alles moet doen gelden, doen een beroep op uwe offervaardigheid. ! K. J. L Alberdingk Thym (Van Dejssel), Ba»rn; Dr. A. Aletrino, Amsterdam; Dr. Vitus Bruinsma, Lochem; Cyriel Buysse, Den Haag; Mr. Frans Oenen Jr., Amsterdam; j Et h a Fles, Utrecht; Herm. Hey«r1 mans Jr, Kat\v\jk aan Zee; Prof. (J. Jelgersma, Leiden; Prof G. Kalft*, Leiden; Willem Kloos, Den Haag; Dr. J. van der Kolk, Oegstgeest; Jac van Looy, Soest; Frans Nels;-her, Santpoort; W. U. van Nouhuys, Den Haag ; Prof. B. 11. Pekelliaring, Delft; Willem Royaards, Bloemcndaal; Frl. Anna de Savorin Lohman, Den Haag; J. Thorn Prikker, Den Haag; Jan Toorop, Katwyk aa<i Zea; Albert Vervvey, Noordwtfk aan Zee ; Jan Veth, Bussum; Bernard Zweers, Amsterda n; Ph. Zileken, Den Hulp voor Slachtoffers. Amsterdiimsch Ouderstennings Comité. Vele zijn de uitingen, die we in deze dagen te hooren en te lezen krijgen betref fende de aan te nemen houding jegens de slachtoffers der treurige stakingsdagen, stemmen ten gunste van »genade voor recht/' naast betoogen ter verdediging van zuivere gestrengheid. Wij wenschen geenszins het aantal dier uitingen te vermeerderen met nog eene onzerzijds, maar eenvoudig afgezien van eenige oordeelvelling een beroep te doen op ieders medewerking tot wat ons voor komt te zijn een eisch van menschelijk meegevoel zonder meer: tot geldelijken steun, voor tal van gezinnen in onze ge meente, waar gebrek reeds heerscht of voor de deur staat, steun om hen in den allennoeilijksten. tijd altijd eenigazins tege moet te komen. Ieder moge het »schuldig" of «niet schuldig," over wie de daad bedreven, uitspreken naar eigen verantwoording, nie mand, die helpen kan, zal lijdelijk willen aanzien de ellende, waarin dan toch on tegenzeggelijk tal van onschuldigen (denken we maar alleen aan de kinderen) zijn meegesleept. Dringend roepen wij daarom aller kracht dadige hulp in tot steun aan de slacht offers te Amsterdam, bijdragen worden liefst spoedig ingewacht bij de 12 laatst ondergeteekenden, die zich gaarne belasten met uitreiking der gelden, waar die het dringendst noodig zullen blijken, daarbij rekening houdende met de uitkeeringen door andere bestaande comité's van wier werkzaamheid zij zich op de hoogte blijven stellen. Dr. J. A. Beyerman, Mr H. J. Bicderlack, Mej. E. Boissevain, Prof. W. Brandt, Dr. H. Burger, Dr. J. H. Gunning Wzn., Mr. J. N. van Hall, Dr. H. W. Heinsius, Dr. C. W. Jans sen, Prof C. M. Kan, Prof. Dr. C. W. Kenikamp, Mr. E. J. Korthals Altes, Dr. Cornelia de Lange, Prof. C. A. Lobry d» Bruin, Mej. Hel. Mercier, Mej. Joh. ter Meulen, Mej S. G. F. Meüboom, J. E. van der Pek, Mevr. L. van der Pek?Went, Dr. H. Pinkhof, C. U. Polvliet, Dr. P. H. Bitter, Th. Sanders, L Simons, Mej. C. TiiaMUS, Prof. I. M. J. Valeton, P. van der Teen, N. Versluis, Mr. Alex H. Wertheim, C. F. A. Zernike, P. H. Hugenholtz Jr, Willemsparkweg 12, Ie Voorzitter Comitévan Uitvoering; J. A. Tours, Rozenstraat, Ons Huis, 2e Voorzitter Cutnitévan Uitvoering;; Mr. J. Hingst, Van Eeghenstraat 111, Secr. Comitévan Uitvoering; H. Wertheim, Oosteinde 14, Ie Penningmeester Comit van Uitvoering; Mej. i. A. Hingst, Joh. Verhulststraat 103, 2e Penningmeester , Comitévan Uitvoering; II.P.BerlageNzu., l Overtoom 365; Dirk lieereuds, Prin- ! sengracht 1089; P. van der Laan, ! Prinsengracht G34; Mej. Henriëtte v. J d. Mey, van Baerlestraat 28; Mevr. j Onder den oproep van het »Cbristeljjk Comité" zijn de volgende adressen opge geven, leden van een Comitévan Bijstand. Dr. J. Th de Visser, Keizersgracht 415; Mgr. G. W. Koning.*, Spaarndammcrstraat; Ds. P. van W\jk, Leidschekade 82; W. Hovy, Keizers gracht 452; L. M, Bonnike, Heeren gracht 118; Mr Frank K. van Lnimep, Prinsengracht 739; Mgr. A. tx Schweitzer, Singel 427; Mr. J. G. Schölvinck, Vy/elstraat 65; E Killem, Paulus Potierstraat 8; Mr. W. S. J. van Waterschoot van der Gracht, Heeren gracht 280. Voor hen, die bijdragen willen zenden, aan het Landelijk C>mi(éis het adres: v. Kuykhof, De Gcnestetstraat 16. De arbeidersbeweging. Na de stakings-tragaedie zijn reeds een aantal verklaringen en beschouwingen ver schenen, waarin de hoofdmannen der anar chisten en der socialisten hunne houding hebben toegelicht en verdedigd. Onder dezen schijnt ons geen van meer beteekenis dan die van den heer Oudegeest in het maandschrift De Nieuwe Tijd, wijl zij almede een duidelijke voorstelling geeft van de zwakke zijde der arbeiders beweging in Nederland, en ook den moreelen kant der kwestie niet geheel voorbijziet. Vooral het slot van het artikel, »De Crisis', achten wij de overweging waard. Laat ons het oog rich'en op de toekomst en zien, welke lessen te trekken zij a uit dezen dé^le. Het is van Domela Nieuwenhuis een gelief koosde uitdrukking: ,Men bakt geen omelet zonder eieren s!uk te slaan", en in dese dagen is dat wederom zijn slagwoord geweest. Wij zouden zeggen: hier zijn eieren stuk geslagen en is toch geen omelet gebakken. Dit was te voorzien, ook door D. N. Heeft hij heel gemakkelijk praten, das.' hij nimmer onder de stuk te slaan of stukgeslagen eieren zal behooren, voor hen, die bij staking hun bestaan in de waagschaal stellen, en dus wel vernietigd kunnen worden, ia het noodza kelijk, dat scherp en goed worde vastgesteld: Dat deze staking is mislukt. l", door het gebrek ain kracht der vakbeweging. 2'. // u u u inzicht > r 3". i, i, e , organisatie-vermogen. 4'. // // // n leiding der vakbeweging 5". , , , ,i kennis bij de leiders der vakbeweging. Schrijver dezes heef c dat meer gezegd en men heeft hem dan tegengevoerd, dat hij de vakbe weging een klap in 't gezicht gaf. Ia het wijzen op iemands zwakte dan eene beleediging? Zwakte is geen schande. Maar sc'üaade is wel, als men een zwakkeling aanhitst om een reus te lijf te gaan onder de leuze: Wilt ge omeletten bakken, Sla de eiertjes dan stak. Schande is, als men half blinde leidslieden geheel verblindt, door hen te vertellen, dat ze helderziende zijn. Schande is, als men, om dan toch eens in zijn leven, een zijner holle theoriè'n te zien in praktijk gebracht: het geluk en de welvaart van hon derden gezinnen in de waagschaal stelt en het bestaan van talrijke arbeiders opoffert aan eigen luchtkasteelen. Wij voor ons hebben nimmer geloofd aan de mogelijkheid van slagen eener uitgebreide werk staking ia dit stadium van ontwikkeling der Nederlandsche arbeidersbeweging, enwijhtbb'n het ook onomwonden uitgespr jkert, dat aan eenig succes van deze staking niet te denken viel en dat op grond van alles, wat wij hierboven hebbeu gezegd. AHereerst misken de meeste hoofdbestuurders der vakbonden de kennis, om de maatschappe lijke verschijnselen, ook maar eenigszins te kuunen verklaren en er huane takliek naar te richten. Dat is niet hunne sctluld, maar wel, althans ten deele, die hunner leden. De aloude Hollandsche krenterigheid (gevoed door de lage loonen) belet den meesten vak bonden, om eeoe contributie te heff'n, wan van het mogelijk is, eenige bestuursleden flink te bezoldigen en hen, door ze niet overmatig met werk te belaster, gelegenheid te geven, kennis te nemen van wat in het buitenland, zoowel op politiek als op economisch gebied voorge vallen is en nog voorval ; van wat in het binnenland verwordt; van de wetter, welke bet gansene leven beheersclien en deu invloed, die liet leven zelf op de toepassing dier wetten heeft ; van het eigen bedrijf en het verband, h t*elk daartusschea en de andere bedrijnen bestaat; van den geest, die niet alleen de hen omringende leden, maar de gansche vereeniging bezielt enz. Dat zijn diigen, welke mru niet in een dag en ook niet in een jiar ondsr de kni; krijgt; dingen, die noch geleerd w )rden op op nbarc , nocii ook op ja «vergaderingen, maar dingen, waarcoor gezette studie in veei tijd ve.'eisclit wordt, b halve een niet d >or dfii dagelijksclien ar'oeid vermot id en versuf i hoofd, t n een kr'.tisc'ien blik. En wanneer er al ee< s vakb)tdin zijn, die het van zic'i kunnen verkrijgen een hunner mannen te bszoldigen met f 12. of ?13. per week een silaris waarbij het onmogelijk is zonder hui eüjke zorgen te bijven, laat s'aan dat men er boeken of tijdschriften van koopen \&i, dsn word;n deze metsclien doorgaans verlaagd tot sahrijf- en spreekmac'imes. Dan bebbea ze dag en Lac'it klaar te tt»an voor alle nesterijen, waarmede ledea of soms ook afdee'ingfin zs willen lastig vallen ; en wee Lunner, als ze zich daiiaan omtrekken willen. De algemeen"; vergadericg zal een onverbidde lijk oordeel vellen over den luiaard, die b, v. om tijd ta vindea de boekeu der Webb's door te werken, een copieerpers zou willen aanWee hem, hij leest! Wt~e hem, hij denkt! Ea hij is aangesteld om te schrijven en een vrisndelyk gezicht te zetten tegui iedereen., die hem met zijn praatjis wil komen listig vallen. Wij overdrijven niet.' Nog niet lang geleden wilde i verse dllende ledea in een der afdeelinen zich afscheiden vau de Ne i. Ver. van pcor- en Tramwegpersoneel, omdat een der bestuursleden (die in den lutte'en vrijen tijd, wel'ie de spoorwegmaatschappijen gjven, een afdeeling van circa 1ÜOO man te besturen had).., »nog wel eens kort aangebonden was, als men hem kwam spreken." En als men zoo iemand kiest, welke maat staf heeft men dan om zijne bekwaamheid te beoord e'enP De secretari-sen der Eagelsche vakbonden moeten, voordat ze worden aangesteld, een zesr zwaar (ximen afliggen, wairuit moet blij ken dat ze al'eszins bruikbaar zijn voor de taak, welke men hen wil opdragen. Wij zijn geenszins voorstanders van iximehs, maar tog minder van de wijze, waarop men hjer is lande aau bezoldigde of onbezoldigde be^tuu sleden komt. Men vraagt dan doorgaais naar iemands po pulariteit. Wie in de jaarvergaderingen het hardst kan opsnijden over de organisatie en de meeste phrazen over de waarde van den arbeid en den arbeider kau verkoopen, en daardoor de eigen liefde der leden het meeste wtet te strelen; zoo iemand is waardig plaats te nemen in het kantoor, van waaruit over de belangen vai duizenden wordt beslist. l)eze msn<chen zouden goed kunnen worden, wanneer ze tijd hadden zich te ontwikkelen en de kennis op te doen, waarmede ze leiding moeten geven aan de massa, welke nog minder in de gelegenheid is zich op de hoogte te stellen van wat er buiten eigen bep3rkten kring voorvalt. Doch door den rompslomp, waarin ze geplaatst worden en de afjakkenng, waarvan ze de prooi zijn, worden ze niet de leiders maar de n geleiden" '; mannen die nooit het overwicht o?er hunne leden zullen verkrijgen, hetwelk ze uoodig heb ben om aan hunne woorden *GEXAG" te verbinden. De leider heeft GEX.VO uvidig ! En dat krijgt, hij alleen door zijne meerdere kennis, zijn helderder inzicht en zijn stabiliteit ook tegenover de afwijkende meenmgeii eener vergadering van duizenden. Als bij begint te spreken ofte schrijven moeten de hoorders of de lezers al reeds overtuigd zijn, dat er iemand aan het woord is, »die het wel goed weten zal." Dat heeft men, bij de vrees voor «.gezag", die onze arbeidersbsweging kenmerkt, steeds verzuimd te doen, behalve bij den A. N. D. B., die daardoor juist is groot en sterk geworden. Liat vrij nu een storm, neen, een orkaan losbarsten over mijn hoofd over deze woorden: de geschiedenis der laatste weken heeft mij geleerd, dat het meer dan tijd is geworden de vinger te leggen op de wondtplek. Men aanvaarde óók in de vakbeweging de leiders en oatdoe zich van de lijders, die angs'ig kijken naar hunne leden, of die het wel asje blieft eens willen zijn met hunne ideeën; men geve dea bestuurders de gelegenheid, wat ze aan onderwijs te korl gekomen zijn, iu te halen en men stelle ze voor de mogelijkheid, zonder geldelijke zorgen te leven. Bügint m-m zoo te wecken bij het 5 : der door mij hierboven opgenoemde punten, dan komt men niet zoo spoedig tot een werkstaking; en daardoor ook niet tot eene staking, die mislukken moet, maar dan komt men wel uit de periode van innerlijke zwakte, die zich alleen openbaart in het op'wmelen van eikaars kracht; dan komt men wel tot een krachtiger werken in 't waarachtig belang der leden; dan wordt het werken in de vakorganisatie niet soo roemvol als wanneer men eene algemeene werkstaking den leden kan voorhouden; maar dan voelen de leden wat meer, door kleine veordeelen, dat ze eene organisatie hebben, die hun noodig is en hunne levensstandaard weet op te voeren. Ou ze vakbeweging mist, doordat hare hoofdbe-tuurders (Ie goeden natuurlijk niet t; na gesproken) het misser, een overzicht over een ruim arbeidsveld en, in dagen van strijd, over een groot gevechtsterrein. Een groot aantal der hoofdbestuurders zijn gevet t'gd in Amsterdam, waar ze ten deele nog mier den invloed van den ^eieren-kloppfr" Domela N euwenhuis, elkaar zand in de oogen strooien door te spreken van kracht, terwijl er nog zoo bitter weinig van te bespeuren is. Ea men mist den moed om naar de andere plaatsen des lands te ziea of zich te bekennen, dat nier, kijkeed ook maar even buiten het kleine kringetje waarin men zich dagelijks bewet g", van die kracht al zeer weinig bemerkt. Misschien ook door de vorengenoemde oorzak«n missen onze voormannen het verantwoorde lijkheidsgevoel, noodig om kalm en juist de gevolgen te wikken en te wegen, welke een maatregel hebben kar. Bij het doen van een stap, of zelfs maar van een s'spjf, die niet alleen voor de organisatie, maar ook voor het leven der leden zeer groote gevolgen hebben kan, plaatse de vak-organisator zich op den zetel des schaakspelers, die geen stuk vooruit brengt, zonder dat hij dit gedekt weet. Na' uurlijk komen er bij het spel ook wel-?gewaagde zetten" voor, maar de algemeene regel blijve: voorzichtigheid; eene deugd, welke in de Nederlandsche arbeidersbewegirg vrijwel onbekend i*. Doch pa&l men deze deugd toe naar zijn beste weten, dan ook niet geweieen voor de praatjes van fljutchnitiglieid e. //., die van de zijde van roekelooze leden zullen worden opgeworpen, dan, ook f al geslaun voor eigen meening, die gegrondvest is op juiste waarneming; dan ook geducht aiin de veraiitwoordelijk'seic! voor al de ellende, al den kommer, al den honger, die door een onberaden stap van een hoo fa'bestuur kan worden gebracht in de Koningen der arbeiders, voor wier belangen wij strijden 1) dan ook goed gevoeld, dat, als een deel der arbaidersbcweging schade lijdt, ook het geheel daarvan de terugwerkinfr ondervindt; dan ook, oader dat verantwoordelijkheidsgevoel, gehcuten den moed der overtuiging, die spot en laster van oanadenkenden weet te trotseeren, nadat de Nederlandsche arbeidersbeweging komt uit het moeras, waarin ze i A de eerste A;jrilaagen dieper dan ooit is gezonken. De werkstaking is mislukt, i i't door verraad, maar door zwakte. Weg dus met het va'sch gevoel van kracht, hetwelk ons bezielde, opdat dtze les niet te vergeefsch geweest zij en opnieuw de vakbe weging opbloeie, maar dan gelouterd, en geleid met helder i.zicht en gezond verstand op den bodem der werkelijkheid." Zooals wij reeds zeiden, ook de moreele zijde wordt hier niet geheel uit het oog verloren; de plicht, om in zekere gevallen den aandrang tol staken weerstand te bie den, met het oog op de verantwoordelijk heid, die men voor de ellende, den kom mer, den honger der mogelijke slachtoffers draagt, hij wordt onomwonden erkend. Maar is daarmede voldoende de nog groo tere fout aangewezen, die de arbeiders beweging ten onzent kenmerkt; m. a. w. heeft niet de arbeidersbeweging, waarvoor een hooger verstandelijk peil wordt ge vraagd, allereerst meer behoefte aan een verlevendiging van het zedelijk besef? Hoe toch is het te verklaren, dat niet n der socialistische hoofdmannen zich zulk een man van karakter heeft betoond, dat bij met een: >>hier sta ik, ik kan niet anders," dat dolle bedrijf heeft durven weerstaan? Hierin zien wij de grootste nederlaag voor een liereonningspa.Ttij. Dit achten wij het droevigste van al. En wat moeten wij nu zeggen ? Was dit zoo, omdat de socialisten minder zedelijk krachtig zijn dan de aanhangers van an dere doctrinen; of heeft men hunne houding te beschouwen als de gevolgen van, althans ia samenhang met, de algemeene verslapping vaa het karakter, onder den invloed van het politieke partijleven, dat, zoowel ter linker- als ter rechter zijde, de waarheidsliefde verzwakt en de zedelijke energie van het individu tot kwijning brengt? Het antwoord te geven zou moeilijk zijn. Hoeveel valt hierbij niet te over wegen ? Toch, deze vraag mag worden gesteld. 1) Wij cursiveeren. uitgebreider oefeningen, dan aanvankelijk waren vastgesteld, het niet den tijd laten aan het ee:st opgevatte voornemen ge volg te geven. Of dit nu werkelijk de reden ig, waarom de Duitsche zeekasteelen met Prins Heinrich ons niet bezoeken zullen, weten wij niet; zeker echter is, dat men in 't algemeen in Nederland de toegedachte eer, op dit oogenblik, zonder rouw zich onthouden zal zien. Allereerst met het oog op het buitenland, dat aan zulk een opzieuwekkende vertooning allicht een be teekenis zou toeschrijven van minder on schuldigen aard. Onwillekeurig let men elders op elke beweging, die Düitsehland in betrekking tot het kleine Holland maakt, met wantrouwende oogen. En ook Nederland zelf zou in deze dagen, nu daar juist in Duitschen trant een gezags uiting heeft plaats gevonden, het beden kelijk kunnen achten, door Keizer Wilhelms vloot zoo warm te worden begroet. Heeft de Regeering deze attentie weten te voorkomen, althans te doen terugnemen, dan zijn wij gaarne bereid haar daarvoor onze hulde aan te bieden. AFGEWIMPELD. Een aangekondigd bezoek van het Duit sche eskader aan de Nederlandsche havens is weder afgewL-npeld. Het heet nu, dat Geneeskundige hulp aan lulanders. 11. (SM.) Bezoekt men een zieke meerdere keeren achter een, om zich op de hoogte te houden vai de veranderingen in zijn toestand, daa wekt dit licht wantrouwer. Waartoe die bezoeken? zoo redeneert de mlander. D, fl sch met o'jat staat er immers a', l De kleine ch:rurg'S3he operaties mak'n volgens den heer Il'gLault buiteugewojn veel opdaag onder de Chiueezen en Aunamieter, en bezorgen de Europee.-che geneeskunde tal vaa aanhangers. Gilukkig lïnd voor medici! A s er iets ter wereld omen inlander schrik inboezemt, dan is het wel het mes van den chirurg l A! is hij zelf door sprekende voorbeelden nog zoo van het nuttige der kunstbewerkitg overtuigd, al is hij overigens een gewillig, geduldig en niet kleinzeerig pat.ëut als ge hem spreekt van de operatie die aan zijn pijn een einde zal maken, dur» is zijn antwoord slechts eea zacht geprevel vaa //akot di polong", (;k beu baug om gesneden te wotden) en stil m takt hij zich uit de voeten. Neen, a's we hier te lande vorderingen maken, dank zij de chinine, de schurftzalf, de vacc'ne en?., maar het mes draagt voorloopig bitter weinig bij tut de populariteit van den Europeesclien geneesheer in de dessa. Het zij verre van ons, de schuld allesn op den inlaudsclien pitiënt te schuiven ! De Europeesch; geneesheer hier te laode bezit in den regel al erminst de hoedanigheden noodig om aan de eigenaardige bezwaren der praktijk onder inlanders bet hoofd te kunnen bieden. Hij staat als geheel vreemde tegenover zijn patiënten, kent hun taal, hua godsdienst, hun bijgeloof, hun vo iroordeelen niet. Hoe zal het hem dan mogelijk zijn om tactvol op te treden en het vertrouwen der massa te winnen ? Maar ongetwijfeld zou bet den geheel met (n tusschen de bevolking levenden en z ch geheel aan hare belangen wijdenden geneesheer wel degelijk ge lukken, naar de groot e zegeningen der Europeesche geneeskunde en g zondheidsleer te doen inzien en waardeeren. Kunnen niet de ze idelingartsen in dit opzicht reeds op betrekkelijk goede resultaten wijzen? Onder waardeering van het geen zij in hun kring tot stand brachten, achten wij het evenwel een vruchtelooze poging, bij de groote massa der bevolking de westersche ge neeskunde ingang te doen vinden, wanneer deze slechts moet dienen als lokaas om de bruine broeders onder de vleugelen van de een of andere alleenza'igmakende kerk te vereenigingen. Ook het artikel van den heer R gn&ult kan ons slechts in die meening versterken. Stel u eens voor een rechtzinnig Hollandsch boerendorp. Op een gegeven dag strijkt daar neer een dokter djawa, tevens hadji, in gezel schap van een paar lieve tc'itvriendinEetje?. Diep begaan met de verdorvenheid van zijn blanken evenmensch, wil hij de dorpelingen van hun klassieke zuzelingen", «drillighedeu", //knoeperingen in den hah" ea ^stikkens in de long" eureeren met inlandsche obat, en zorgt daarnaast met veel aandrang voor hun zieleheil door hen te dresseeren op toepasselijke spreuken uit den Koran. Of deze proef, afgezien van het daarin g ilegen hoogeiijk instructieve voor zending enthou siasten, veel praktische resultaten zou opleveren ? Wij meenen te moeten vreezen dat de welwil lende vreemdeling al spoedig als een gruwel in het oog des Heeren zou worden aangek<lkt. Het beste bewijs dat geneeskundige hulp zonder godsdienstigen bijsmaak door onontwik kelde volken graag wordt aangenomen, werd gegeven door de ervaring van versciiiilende medici-ontdekkingsreizigers, zooals Vogel, Nachtigall en Schwdnfurt in Afrika, en, wil men een voorbeeld vaa meer recenten datum, van Nieuwenhuijs op Borneo. Men leze hoe N euwenbuijs in de beschrijving zijner ontdekkingsreis dwars door Borneo vertelt hoe hij door nitdeeling van geneesmiddelen tegen koorts, svphilis en huidziekten het vertrouwen der inboorlingen alom wist te winnen. Nu zijn eehter slechts weinig geneeskundigen in deze koloniën in eb gelegenheid om een groot deel van hun werkkracht aan de inlandsche bevolking te wijden. De offi bren van gezond heid op de kleine posten zijn te zeer aan overp'ai.tsirig onderhevig. Bovendien heeft de o.nwonende bevolking meestal een geheime vrees