N°. 1372 DE AMSTERDAMMER 1903, WEEEBLAD VOOK NEDEKLAND Onder Redactie van J. DE KOO en bevat een bijvceesel. JUSTUS VAN MAÜRIK Jr. ers: VAN HOLKEMA & WARENDORF, Heereneracht 457, Amsterdam. Het auteursrecht voor den inhcud v«n dit Blad wordt verzekerd overeenkomst!? de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad Xo. 124). Abonnement pee 3 maanden r 1.50, ir. p. post t l.tjj Voor liidiëvu.'r jaar ., mail 10. Alzonderiu'ke Aummers aan de Kiosfcen verkrijgbaar . . . . . 0.\J2'ji J)it Uail is verkrij.abaai- Kiosk 10 Boulevard des C'ajmciues tegenover het Grand Café, te l'ai-i.i'. Zondag 11 October. iticii van l?5 rebels / 1.10, elke ie^el meer / O.-'U Reclames per regel O.tU Ainui ets uit Ouitsclilim', On-(enrijk en Zuilser'a ,il worden ii'fsiniiriiil .?anjier'ouicu <i«or ile lirum UUliULl' JU >Sstëte Keulen iu ilooi aüc tilinlrii il "ter liniia. I X H O 17 Di 'VAN VEBBE EN VAN NABIJ: Comptabiliteit bii oorlog, door Lamen llinor Aan hetNederlaml.sche volk! Brieven nit Nieuw Nederland, door A. . Sf 8, te L»er 80 JIALR AANGELEGENHEDEN: De EngeUche Fibriekswetgeving II, (Slot), door J. K ». d V. KUN3T EN LETTEREN: Muziek in de PooWstmi door Ant. Averkafnp - FEUIL LETON: Een Aquarel Novelle van Ida Boy-Ed. Vertaling van J. Bronwer, I. RECLAMES. VOOR DAMES: De beschaafde, arbeiden.Ie vronw in Engeland. II (Slot), duor ME. Gezondheid ea opvoeding. Wettken voor het hnwelgk. door prof d . Georg Sticker, beoordeeld door dr Stephau. Allerlei door Caprice. De Kunsthandel van Frans Buffa en Zonen te Amsterdam. Jhr mr. J. Wi Schorer t (net portr.) Mgr. Callier. bisschop »»n Haarlem, (met portret.) UIT DE NATUUR. ,. door E. Heinans Mooi Drente, door B Bymholt. FINANOIERLE EN OBCONOMISCHE KRONIEK, door D. Stigter. Ce stedelijke tentoonstelling v»n konstwerken, II. (Slot), door J W. N. - Londen Een dramatisch gedicht, door 0. 8. Adem a van Scbeltema. beoordeeld door ur. Edward B. Koster. Heilige banden, door T. H. INGEZONDEN 8CHAAK8P E L. - PEN- EN POTLOODKRA8SEN.ADVEBTENTJEN. miiiiitiiiMiiitiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiMiuiiiiiiinii Comptabiliteit b« Oorlog. Toen in dit voorjaar Minister Bergansius werd benoemd tot Minister van Staat, gaf dit bij de departements-ambtenaren natuurlijk de noodige stof tot commen taar,- in het halfuurtje, dat ze voor de departementen staan te boomen", tusschen een kwartier vóór en een kwartier na het aanvangsuur van hun bureautijd. De een zei: hij is Minister van Staat geworden, omdat hij ZE staat". ZE zijn dan natuurlijk de socialisten of de stakers. Een ander, wien uit vroeger dagen nog zoo iets schemerde van een bewijs uit 't ongerijmde", had een andere oplossing.... Neen, zie je, hij is Minister van Staat geworden, omdat hij nergens voor staat; want, behalve dat hij zijn eigen ministerie heeft, staat hij er ook niet voor om Koloniën of Marine er bij waar te nemen. Er is zelfs sprake van, dat hij Oorlog en Marine allebei zal houden. Net een gymnast, die twee zware halters boven z'n macht zet". We willen deze commentaren laten voor hetgeen ze zijn, doch n ding is zeker, dat de Minister van Staat llergansius, bij al zijn veelzijdigheid, hiervoor nog altijd staat: het comptabel beheer v»n zijn departement buiten opspraak te houden. Nu waren bij zijn weder optreden de omstandigheden hem niet juist gunstig. Het onderzoek van de veertientonzaak, waarmede hij uit eene vroegere ministeriëele periode nog intieme relaties had, naderde zijn einde, De onthullingen door de Staatscommissie in haar verleden jaar verschenen rapport gedaan, omtrent de comptabiliteit die bij Oorlog wordt ge voerd, liggen ieder nog in het seheusen; ze waren zoo vernietigend, dat door die Commissie op een algeheele reorganisatie werd aangedrongen. In de Tweede Kamer kreeg de Minister er al het noodige over te hooren. Inmiddels deed zich bij Oorlog een ander gek geval voor. T)o Algemeene Rekenkamer vestigde in haar jaarver slagen van 1930 en 1901, er de aandacht op, dat een, (sedert bevorderd) referen daris voor een werk, uitgegeven op last van den Minister, boven zijn jaarwedde een honorarium van ?2365.?had ge noten. De Minister maakte wel in 'het Rekenkamer-verslag do kantteekening, dat dit honorarium strektï: ter vergelding van arbeid, verricht als privaat persoon en gedurende den tijd waarover genoemde ambtenaar vrije beschikking had", maar tegen beide beweringen is nog al wat in te brengen. Den Haag is wel een muzikale stad, waar je van alles kunt komen te hooren, maar het is er toch nog nooit op de viool gespeeld, dat arbeid van een departements-ainbtenaar, buiten de bureau uren op 's Ministers last verricht, wordt beschouwd als werk van een privaat persoon, dat afzonderlijk moet worden gehonoreerd, met ?20.?per vel druks. En dit nog daargelaten, het is van vol doende algemeene bekendheid, dat de be werking oener uitgave van hot Beknopt Rccueil alleen aan het Departement kon geschieden, wegens de daartoe te gebrui ken bescheiden; maar ook is bekend dat een groot deel van het voorbereidend werk van die uitgave is geschied door Ondergeschikte ambtenaren bij de nfdeeling van den bedoelden, sedert bevor derden, referendaris. Maar liet gekste van dit gekke geval was en daarop is toen ook ergens (ik meen in uw blad) de aandacht gevest'g l dat, in verband met de legerwetten die toen nog moesten komen, degehcule uitgave zeer ontijdig was. liet had er wat van alsof het geheele werk onder nomen was om iemand aan een extra honorarium te helpen. Toen heeft men gehad de ontvreem dingen, aan de artillerie-inrichtingen bij de Heinbrug. De bladen hebben bericht, dat er voor duizenden gestolen is aan materiaal en meerdere personen zijn reeds in arrest gesteld. Dat die ontvreemdingen tot zoo belangrijk bedrag konden oploopen, 'wijst er duidelijk op dat er onvoldoende toezicht is op het bedrijf en jan en alleman bij de voorraden kan komen en zijn zakken kan vullen. Ala om de kroon op het werk te zetten, moet ten slótte nu blijken, dat de Minister die in zoo verschillende departementen thuis is, in zijn eigen huis wordt bestolen idoor den chef van den huishoudelijken dienst. Dat dit kon, ja, haast moest ge beuren, is alweer bet gevolg van comp tabele toestanden, zooals alleen bij Oorlog mogelijk zijn. Alleen daar toch kan dank zij of gemakzuchtige of onkundige chefs, de aankoop, de controle op den aankoop, en de zorg voor de betaling in n en dezelfde hand gebracht worden, zonder dat klaarblijkelijk eenig toezicht wordt gehouden op wat besteed werd, hoe het besteed werd en of hot al dan niet noodig was, dat het besteed werd. Hoeveel er op die wijze verdwenen is, hoe groot de schade is, die do goode belastingbetalers zullen hebben te dragen, zal wel nooit blijken. Hot zal wol gaan zooals een der bladen schreef: als men maar voldoende bewijs heeft om den verdachte te straffen on uit den dienst te krijgen, laat men hot vorder rusten. Het mocht eens to compromitteerond voor anderen worden. Doch hot treurigste van alles is wel, dat die man nu de met zooveel zorg gekozen chef der nieuwe Afdeeling (Comp tabiliteit bij het Departement van Oorlog was; de man die als hervormer zon optreden; die hot rekonplichtig beheer bij Oorlog nu eens in 't rechte spoor zou leiden. Hoc deze benoeming mogelijk is ge weest, is oen raadsel. Toen het loopondo gerucht door de benoeming een feit w;is, vond, behalve de benoemde, do minister en de socrot-irisgoneraal, iedereen hot een bedenkelijke benoeming. Er waren er die zeiden: Men wil geen reorganisatie; daarom neemt men oen man. die om zijn leeftijd en dienstjaren reeds nu gepensionneerd kan worden, on die, om niet to gauw. op stal te worden gezet, hot zaakjo vrijwel zal laten zoo als hot is. Anderen zeiden: Men heeft niets beters kunnen krijgen, want aan degenen die eerst gevraagd zijn, wilde men, om financieolo en porsoonlijko-govoolighcidsbezwaron" do onafhankelijke positie niet geven, die zij, om hun taak naar behooren to kunnen uitvoeren, voor zich opeischten. Het eerste vermoeden is onhoudbaar; wat hot twoodo betreft, er is zeer voel dat voor do juistheid daarvan spreekt. Maar de benoeming die ten slótte is gesellied, is voor don Minister zeker niet te verdedigen. Want bij hom die kon verwachten militaire autoriteiten van den hoogsten rang tegenover zich to vinden bij zijne reorganisatie dor comptabiliteit, moest men naast kennis allereerst vragen naar tact." Tact" dio geheel ontbrak bij don man, die er zich gaarne op beroemde;, dat bij aan de sta.-jtseo7umi.ssie do gevallen had aangebracht, dooi- haar in hot rapport aangehaald als voorbeelden van onjuist begrootingsbeheer. Tact" die geheel ont brak bij den 7nan, dio nog als hoofdambtonaar, tot ergernis van vele burgerambtenaren bij hot eigen, en tot spot van die bij andere departementen, don con ciërge speelde; men weet nu waarvoor. Tact" dio hom zoo geheel ontbrak, dat niemand hom vertrouwde, behalve zij wier creatuur hij was, en misschien ver trouwden dio hom zolfs ook niet, want 't wantrouwen was zoo algemeen, dat men bij do catastrofe zei: wie had dat niet gedacht. Vooral nu do Ministor in don hoogen leeftijd oon motief had om don verdachte niet te benoemen, had hij er over zijn bezwaren tegenover anderen hoen kunnen stappen. Men zout, dat oon Ministor niet alles woot. Maar voor dozen Minister, die reeds als subaltcni-oftieior den verdachte aan hot Departement in geur m kleur loerde kennen, die reeds vroeger jaren lang Minister van Oorlog is gcweost, voor dozen Minister gaat dat excuus niet op. Do benoeming van het eerste hoofd der nieuwe Afdeeling Comptabiliteit ge tuigt van weinig erns% en van weinig deferentie tegenover de Kamer, die op deze benoeming haar aandacht had ge vestigd. De Minister heeft evenwel een compensatie willen geven. Als adjunct en aanstaand opvolger van het eerste hoofd werd op zijn voordracht benoemd een atnbteuaar van de Rekenkamer, een bekwaam man zegt men, sterk in de kennis van don Catechismus, maar totaal vreemd in do samenstelling van do Oorlogsbegrooting. En don ambtenaar, die als secretaris dor 14-ton-Commissie had gefungeerd en haar voor liet Departement van Oorlog zoo belangrijk onderzoek ge heel had meegemaakt, liet do Ministor zich door oen ander Departement afhalen, dat hem aan 't hoofd van. ccn Afdeeling Comptabiliteit stolde. Dank zij dat alles, kan men vrij zeker reeds nu aan do in dit voorjaar opge richte Afdeeling Comptabiliteit hot graf schrift toekennen, dat do Staatscommissie hooft gegeven aan dio van 1895: IN DE Wl.JZK WAAROP ZIJ TOT STAXI) KWAM, bAOr DE KIEM VAN HAREN OSDERGAXG. Hot geluk d:ent den Minister Bergansius niet in comptabele aangelegenheden. Wij wenschon hom gaarne too dat hij bij volgende benoemingen oen gelukkiger hand mag hebben, en personen weet to vinden, die aan kennis tact weten te paren on kunnen bogen op oon niet in opspraak gobrachton naam. Lianen Aan het Nederlandsche volk! De Bond voor SUuitsptni-sioiiueuriiig", op gericht te Arnhem den tl Sopt. ISMIO, ko ninklijk goedgekeurd 14 tAé^-AÜ02, doet ecu beroep op liet rechtvaardigheidsgevoel van alle vrouwen e u mannen van Nederland. liet doel van den Hond voor Staatspensionneerin;_*" is: een wet in het leven te doen roepen, waarbij alle vrouwen en mannen van Xederland gevrijwaard worden tegen broodsjrebrok op den ouden dag. ])e Hond voor Sfaiiispeasiomieerins'" wil die onderdomsverzekerinj; geregeld zien bij wijze van onderlinge us.-mrantie, door en onder bet beheer van deu Staat, zonder premie betaling. KvcuuU de (remeen-vlmp /orjjt. voor onder wijs in allerlei takken, voor leger en vloot, voor de veiligheid vun nlle. burgers door politie en justitie; evenals zij de, ontwikke ling' van handel en nijverheid bevordert, kortom: alle-J in 't leven roept of in stand houdt, wat dienstig kan zijn aan de welvaart luirer buriiers. terwijl voor dit alles ook door allen, ieder naai- draagkracht wordt bijgedra gen in de belastingen. zoo ook wil de Hond voor Staatsjieusionneering", dat alle door den Nederlands-hen Staat worden ge waarborgd tenen brood<irebrek o;> den ouden dag. Bnmdsgebivk op den ouden d;vg achten wij een der ernstigste kwalen on/.er samen leving ! \VU' ('wei- mocht twijfelen aan de groote en heilzame gevolgen, die een wet, als dooi den ..liond voor Staatspensionneering" be doeld, zal hebben op onze samenleving, hij zie slechts om zich been, om te aanschouwen het vele en naamlooze wee, dat door dui zenden ouden van dagen wordt geleden, en waaronder ook zoovele jongere iiienschen gebukt gaan, als op hen alleen de zorg voor oude vaders en moeders wordt gelegd. Kn wie morlit twijfelen aan het goed recht van alle meiischen op ouderdomspensioen, hij wijze ons de personen aan uit het tegen woordig geslacht, die uiet hun aandeel hebben in liet scliragen der < iemeenscliap en daardoor geen rechten op ondenlomsverzekering zou den kunnen doen gelden. Wij weten, dat men ons op de zoogenaamde niets-mittei's" zal willen wijzen. Maai' toch, ook voor die mensehen willen wij oiiderdomsverzekering. I*e iiond voor Staatspensionnecring" wil voor allen een verzekering op den ouden dag, omdat, ook al worden menscheii aanirewezen, die van dit recht zouden buitengesloten moe ten worden, die menschen toch ook moeten kunnen leven als 7,0. oud zijn, en huu levens onderhoud dan ten laste zal komen van hen, die ook in den diepstgevallene een menseh" zien ! De Houd voor Staat.speusioiineering" wil een ouderdomsverzekering voor allen, als 't zekerste en eenvoudigste middel om te weten, dat niemand meer gebrek zal lijden als hij oud is en de liond wil voor die ouder domsverzekering de tusscheiikomst inroepen van den Staat, ze geregeld zien zooals alles, waarvoor particuliere krachten te kort schieten. Ter bereiking van dit doel roepen wij op: alle vrouwen en mannen van Nederland. Allen kunnen er niets voor doen, want,: de .,liond voor Staatspensioniieering" is vreemd aan alle partijpolitiek! en daarom toegangelijk voor menschen vanallerlei godsdienstige en politieke richtingen. De Hond voor Staalspeiisionneering" bestaat thans driejaar en breidde zich sinds den. dag van oprichtingen uit tot i).'! afdeeïingeii met 7800 leden. In aanmerking nemende de geringe middelen, die ons voor propoganda ten dienste stonden, zien wij in deze sterke toename het bewijs, dat de idee: onderlinge assurantie tegen broodsgebrek op den ouden dag door en onder het beheer van den Staat" levensvatbaarheid heeft. Maar dit is niet genoeg! Wanneer te eeniger tijd door de Volksver tegenwoordiging een wet op ouderdomsver zekering in behandeling mocht wordeiygenoiiien, dan zal het nyodig zijn, wil het streven van onzen Bond eenigen invloed uitoefenen op do alsdan te nemen besluiten, dat de leuze: Recht op ouderdomsverzekering voor allen.' Xiemand buitengesloten!"; de leuze zij van de groote meerderheid van het Xederlandsehe volk. En daarom dringen wij er bij alle vrouwen en mannen van Nederland met allen ernst op op aan, dat zij zich als lid zullen aansluiten bij den liond voor Staatspeiisionneering." ])e minimuiu-contributie bedraagt 50 cents per jaar, waarvoor men gratis ontvangt het maundorgaan de Xederlandsehe Pensioenpartij. Ter bevordering onzer propaganda zij U echter een hooger contributie aanbevolen. Maar hoe dan ook: Men worde lid en helpe zoo bevorderen, dat geen ouden van dagen ia Nederland langer hroodsgebrek behoeven te lijden. I"\ve opgave voor bet lidmaatschap wordt ingewacht bij den algemeeiien secretaris A. Voorbrood, llovenierstraat ',\7, Arnhem of op plaatsen, waar afdeelingen gevestigd zijn, bij de afd.-secretarissen. liet hoofdbestuur van den Bond voor staatspensiomieering": (f. Wieringa, Apothe ker te Arnhem, voorzitter; H. I'ortheine Jr., lid van den gemeenteraad te Arnhem 2e voor zitter; A. Yoorbrood, lid van den gemeente raad te Arnhem, alg. secretaris; mevr. M. Niemeijer?llenny, te Arnhem, 2e secr.bibliotheearesse, Elise Jochim, te Arnhem, Penuingmeesteresse; Ds. P. A. Vis te Beemster; F. Hesselink, te Oosterbeek; J. H. Hietink, te, /jutphen; mevr. U. Ufkes?Mulder, te .-ljekelii; Pastoor N. Prins, te Aalsmeer; Ds. l". J. Keijnders, te ]tantmnawonde; P. Persijn, Apotheker te Apeldoorn en P. AValijr, onderwijzer te Krommenie. Brieven uit Nieuw Nederland. Tl 'Mr hi't. A rlitrii(i>'-Hi>f zich ruimer zal L'inini'ii lii'iri'ij/-n. ]>e, ijiaixtiij <jrxf.i'lt/r kiDiinklijki' l>i'ft!iin'oonli»ij ruit ('I'IIX xtllll'h'llllilKJXIJI'XI'hl'lt ''. El',11 (h'l',1 ilt'i' fi)'l)<'i'lxi)[>lri'?H<jxt' i'ftii rrn (j)'oot n>'k l:niti>inil rix»' di'» ijift cnti ilfn n'i'ilfxti'iii)»'' (ia» 't kleine XederluiuL Pi'ü.'kfii lichter ili' Kr]tfi'nif-ii hij dm nii<llii'i>r run Ski.bo Cautie. X e w - Y o r k, 16 Nept. 1903. Hij het vergaderen van het scheidsgerieht voor 't N one/uehiansclie ueschil bleek hoe er in liet gebouw op de Priusogracht in Den Haag ruimte tekort kwam. Daarom /al verlangend worden uitgezien naar het voltooien van het paleis, door Andrew Oanieu'io aangeboden. Xoir de/,er dagen werd in e«n toongevend Amerikaans..-)] tijdschrift terecht aange7aorkt, hoe takt.vol het antwoord van Xodorland's koningin luidde op den brief van schenking van deu multi-millionair. Aan 't eind van hetgeen omtrent hem hier wordt medegedeeld, zal men dit te meer waardeorea. Do gift van den lioer Hkibo-Castle aan vankelijk als een zijner heerlijkste weldaden afgeschilderd, begint men hier en daar in de Amerikaansche pers blijkbaar anders to bezien. Zijdelings draagt hiertoe bij Carnogie's ijveren voorgrooter innigheid tusscheu do Angelsaksische volken aan weers zijden van den Oceaan, wat met weerzin wordt vernomen, temeer na men hier zóó zeer tegen Chamberlain's plannen voor de Bvitsche tolunie is ingenomen. Na de laatste crisis in de Xow-Yorker effecten wereld, heeft men meer 't besef verlevendigd, hoe de trusts" hieraan grootelijks schuld dragen. Al mag bijv, Morgan eens nu en dan contanten behoeven, zooala beden dooi- hem werd opgevraagd 50,000,000 dollar, uTOotc.n als hij lijdon niet zoozeer onder zulke aandoeningen en horstellen zich dra genoeg. Maar zoovele matige fortuinen lijden hevig, terwijl de trust-mannen ten koste van 't geheel Inin slag slaan. Een blik op de laatste bladzijden van 't kas boek ooner beschermelinge komt op 't vol gende neer: liet verslag over 't laatste kwartaal dor U. S. Staul-Venuootschap toont aan, dat het ijs, waarover de groote trust schaatsen rijdt, hoewel vél dunner toch, nog gaaf is. Wel is er pl.m. :i,000,()00 gulden minder gemiutkt dan iu 't zelfde kwartaal van li)02, maar de netto verdienste beloopt toch nog pi.m. !!l!.500,000 Ds. en geeft een surplus van meer dan \\Vt. millioen Ds., nadat alle afschrijvingen en dividenden zijn betaald. Dit lijkt grootsch en is grootsch in ver gelijking met het kapitaal, dat metter<l«<id belegd is in de staal werken, doch niet in verhouding tot de massa papierwaarden, waarop interest en dividend moet worden afgedragen. Naar gelijkmatige, verhouding zou een vennootschap niet IX millioon Ds. kapitaal minder, dan 15,000 Ds. dit kwartaal hebben gemaakt, hetgeen kwalijk als ecu aanneme lijke bate voor verbeteringen en voor reserve tegen kwade iL-igcn valt te beschouwen. De Staal-vennootschap zou in vél ge zonder staat yerkeeren, zoo op de gewone aamleelen dividenden ad 2 pCt. waren be taald van af 't begin, terwijl de derwijze bespaarde 10,000,000 Ds. per jaar waren benut om de reserve te versterken. Op de actueele koersen zou zulke 2 pCt. gelijkwaar dig wezen met 65,a pCt. dividend op het belegd kapitaal dier aandeelen, dat elkeen een speculator uitgenomen mocht tevre den stellen. Indien men eohter van rten Wall-streetkant zich wendt naar den materieelen kant, -welke kant de menschen eerder raakt, dan ziet men in, dat de trust winsten maakt, die enorm, ja zelfs gewetenloos zijn te noemen. Het blad geeft daarop een zeer bevattelijke becijfering, waarop de uitkomsten worden geconstateerd van meer dan 120,000,000 Ds. per jaar oververdienste, waarvan 70,000,000 Ds. zuiver is te beschouwen als een niet verdiende belasting van het Amerikaansche volk, geheven door het invoerrecht. De tariefwet, beschermende het staai, vergunde de staalmagiiaten de ton rails te verkoopon tegen 28 Ds., terwijl buitenlandsehe rail* minder dan 23.50 Ds. per ton deden en de buitenlanders op hunne eigene markten van Yankees lager bod hebbeu te verduren. The World heft daarom wederom een klaaglied aan, dat de schande van 't pro tectionistisch stelsel zoo tastbaar onredelijk O)) den Yankee, die zelf massa's staal be hoeft, moet drukken. Ge wilt dus wel met mij inzien, dat een groot deel van Carnegie's gift (welke H. M.'s brief beter nog edelmoedig", of zelfs eenvoudig gul" of mild", hadde kunnen noemen dan edel" (noble),) een gift is van Amerikanen, van inwoners dor Vereenigde Staten. Me dunkt, het moet voor u van belang wezen de eigenaardigheden van Audr. Oarnegie eens nader te bezien. De man heeft de laatste jaren een ver maardheid verkregen vooral wegens zijne milde instelling van bibliotheken. Vaak voorzien deze in een behoefte, maar ook 't tegendeel komt hier en daar voor, zoodat een waarheid is te achten, wat velen zelfs bladen vermelden, dat er boekerijen door den man zijn gesticht, (gelijk ook in een Amerikaansche correspondentie N. r. <l. 1>. van voorjaar 1901 wordt vermeld) waar Caruegie's geschenken bijna alléu van nut blijken voor deu bibliothecaris. 'Wat echter weer opnieuw in 't aange haalde artikel uitkomt, is de gruwelijke onredelijkheid van 't bestaan der trusis", de instellingen, waarop de middelman, of beter 99/101» dor inenschen, terecht zoozeer zijn gebeten, 't Is geen phrase, wanneer men hoort, dat de toekomst der grootsche republiek allén kan leiden hetzij initir nuurcliie of >i/i<ir ti/riniiilf, in den uitersten vorm. Trusts" bevorderen 't ontstaan van enorme vormogeiis-opeenhoopingen. In het Century Magazine" heeft ('arnegie dit willen ontkennen, zelfs bewerende, dat zij den elleudigen afgrond tusschen rijk en arm aanvullen, maar meer dan phi-asen weet de eeredoctor van Glasgow" daarin niet aan te voeren. De daadza'ken weer leggen 's mans blindpraten onbetwistbaar; indien men 't navolgende maar eens nader wil beschouwen. In 1897, waarvan de laatste betrekkelijke statistiek wordt gegeven, waren in de V. S, van X. A. pp pi. m. 80,000,000 inwoners : Kt bezitters van 100,000,000 Ds. of meer 100 25,000,000 en 1200 6,0(K>.0()0 Ongetwijfeld zijn die toestanden niet meer in staat een alleszins up to date"-beeld te geven, omdat de toestanden sindu 6 jaar progessief zijn verergerd. Men kent hier thans al twee menschen minstens, die billionair", (het Amerikaanscho woord voor milliardair") kunnen heeten, n.l. de staal man Schwab en de petroleuiuman Kockefeller, Anderen staan op de zelfkant van 1000,000,000 dollar. In 't laatst verloopen jaar had o. a. de trustfabrikant J. Pierpont Morgan 42,000,000 dollar inkomen ! Zulke fabelachtige inkom sten zijn aanvaardbaar uit een economisch standpunt, indien zij de vruchten zijn van werkelijk productiever! arbeid, doch zoo 'niet, dan i.s hun ontstaan hoogst bedenke lijk te achten. De trusts", wier ongezonde eigenschap pen ge boven in 't licht van n voorbeeld uit vele hebt kunnen waarnemen, zijn, naast vergedreveii speculatie, de bronnen voor de Amerikaansche fortuinen. 't Is alleszins verklaarbaar, hoe wel be raden mannen van inzicht de toekomst in do V. S. mot bezorgdheid inzien en over moeten gaan tot die noodlottige prognose van cesarisme of' anarchisme, aan welk alternatief alleen is te ontkomen door ingrijpende maatregelen ten spoedigste van kracht te nittken. Ongeacht al president Koosevelt's goede eigenschappen, schijnt hij echter niet tot ' de ultiniti ratio" eener anti-trust-wetgeving te bewegen. Hij sloeg geruimen tijd he7 veelarmig monster bekommerd gade,' maar het7,ij inblazingen van zijn politieke steuuslieden (die groote makers en brekers van Amerikaansche presidenten!) hem hebben doen overhellen tot huilen met de wolven in 't bosch", hetzij dat het gruwel hem al zóó boven 't hoofd schijnt gegroeid, dat het hem onbedwingbaar lijkt, de man, die zeker zich door zulke maatregelen onvergankelijken roem had kunnen verwerven, deed' niets tot dusver en denkelijk zal dus aan don groei dier kankors vooreerst niets Mor den in den weg gelegd.