4 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD t:00R NEDERLAND. No. 15&6 van de zon die de wereld beschijnt l net h\j afzonderlek, hjj voelt het groot*; veifcand der dingen, want alles is toeter-, tnMwd aan de zorg van den grooten Baas die daar hooge, den eeuwigen gang der dingen baheeracht en beheert.'-" (blz. 55). Wij beneren bier van zelf de diepe geestelijke tont van Streuvels' werk: de berustende ? «vergave aan, en het vertrouwen op de Opperste Macht. Ia dit, natuurlijk met de schrijversgave en het groote gemoed, wellicht 'niet de oorzaak, waarom by Streuvels de f»»t*urbeschrijvingen bijna altijd den toon i hebben van een verheerlijking, een eerbiedige '«n vreugde-volle aanbidding? Zooala bij Crai(k> Geielle, dien groptsten dichter? Voorbeelden ter verduidelijking van wat ik boren reide, zijn téover, doch eenige zinnen ?al ik aanhalen, die, hoewel uit hun verband genomen, u toch ineens zullen doen voelen weik een diepen zin de schoone natuurbe«chrij ringen bij Streuvels bevatten, (bl. 47^:.... n deed hy zonder inzicht of bedoeling, vrijen zin. Gelijk de zonne komt op tjjd, zoo kwam de zaaier omdat de leato naakte, omdat de lucht, het land milde «B gereed waren om het zaad groeiveerdig t* ontvangen. En onderaan dezelfde blz.... dat verheugde den jongen boer en hij voelde aith «p het hoogland, de belangvolle uitvoer?4fi v»n een groote daad: de levenwekker ?Vf het doode land. blz. 57. Binst de week, of kotter voor, was het groote wonder gebeurd ?«p 4e kouters: het zaad was levend gewor?HumZ. blz. 63 al wie nu op 't land vertoevde en wrocht, was onder den indruk en «??gedaan door het onbesefbaar wonder dat «?d en altijd even nieuw, de groote gebeur*«ms bluft van het jaar. Het ontwaken, het levend worden uit den dood, van alle" dingan. En blz. 74 en ylg.; blz. 128 de alinea ?Mt den aanhef: In den openen buiten zijn «Heen dégroote en eeuwige dingen: enz. Eo dan het onweer van blz. 246 en volgende, <«ramr het opkomen, en losbreken en weer ?vergaan van de donderbni boven de aarde, ?wonderschoon verwoord wordt. Vooral het «tuier worden, het einde van de bui, w,an^ neer het weer langzaam opklaart, is ala muziek «?troerend. Ik heb bülezing onmiddellijk xt*a de Vle symphonie van Beethoven ge dacht. Er kwamen openingen en groote Uaarten in de lucht. Van langerhand ver«tiMe 't geweld; de regen suisde nu zachtjes ?«? de waterstralen blonken als glasdraden; «r scheen eene vermoeidheid, eene verademing ?te komen; 't geweld loste van kracht. De ngen streelde lijzig. De donder rolde heel » de verte, 't gevaar was geweken en de ntfaxhea kwasaea weer tot 8J»ak6", Doch om dit aangehaalde miver te waar«feecea moet ge het voorafgaande, van blz. 3*5 *£ lezen. Sa is het beslist jammer, dat aan Streu vels, dje ons den diepen zin der natuur openlegt met zjjn schoone taal, het vermogen ontbreekt, niét om mepachen te laten be wegen in hun gewone doening, afzonderlijk of te zamen, -^ want dit kan hij zeer goed, (zie de bewerking van nét land, het wieden, de elyting enz.), maar om ons een psychisch conflict, zqpwel in n enkel mensch, als tusschèn meer personen, werkelijk te maken. HU vermag meesterlijk u een boer te typee ren, den ouden, stuggen Vermeulen, of een jonge deerne, als Schelïbelle; doéh de ver zwegen strijd, de innerlijke verwordingen, welke een mensch doormaakt, zijn er niet; wij voelen niet de wondere inwerking van den eenen op den anderen mensch; de per sonen staan allen afzonderlijk, zonder onder ling verband; en daarin meen ik de oorzaak te vinden dat het verhaal van den ouden boer die de meester wil blijven op zijn hoeve en met weerzin ziet dat zy'n zoon volwassen wordt en hem ontgroeit, en' .die zy'n kind ten slotte met den stok neerslaat omdat hy tegen vaders bevel de slijtinge leidt op de-, »laschaard, dat dit verhaal, hoe schoon ook van -onderwerp, ons niet aandoet als iets diep-tragisch'; wy voelen de onderlinge verhoudingen der menschen niet. Wanneer de oude Vermeulen na den slag alleen op zy'n avondland staat, is het weer goed, daar gaat een adem van grootheid die aan het Oude Testament doét denken. En dat be wonder ik ten zeerste. Want geenszins ver lang ik van treuvels dat hij me boeren zou beelden, zooals men vindt in mentgen Hollandschen roman der werkelijkheid, integen deel ik waardeer in dit boek het streven om als een bybelsch verhaal te schrijven van het landleven, voor mij een schoone wyze waarop de psychologische onbelang rijkheid van boerenmenschen in kunst ge bruikt kan worden. ' Doch de hooge vreugde van Dl Vlatchaard blijft my de natuurbeschrijving, waar ik den diepen zin bespeur. P. VAN DER MEER. Godsonteering. Roman uit de Christelijke wereld, door DAAN VAK DER ZEE. Van Holkema en Warendorf. En wat noemt gij my': Heere. Heere.... en doet niet hetgeen ik zeg?'' is het motto van dit werk. 't Ia n pleidooi tegen het officieele Christendom, het Christendom van het woord, dat gerugsteund wordt, waar 't noodig bly'kt te zy'n, door de ordonantiën Gods", Is zjJs Isleidsad -waard" s«igt v, d. Zee, geen tendens in zijn werk te willen leggen, 'k Zou zeggen dat 't heele werk n ieudenz ie. De sehr§?er plaatst E|JB hoofd persoon * in een Christelijk milieu", en Iaat zien dat geen dier Christenen" een navolger van Christus genoemd kan worden. Op allen is het motto-van toepassing: allen hebben den mond vol van hetgeen Christelijk is, van hetgeen een Christen al of niet doen moet, maar zy denken er niet aan hun woorden in daden om te zetten. Dat gemis aan daden, dat spreken in den naam van God en Christus, zonder er maar een oogenblik aan te denken dat juiat het Christendom vóór alles daden eischt, dus juist het tegendeel doen van wat Christus zoo nadrukkelijk geboden heeft, dat noemt D. v. d. Z. Godsonteering". Ii het boek n pleidooi tegen het officieele Christendom, 't ig tegelykertyd een pleidooi vóór het Christelijk Socialisme, of beter ge zegd : D. v. d. Z. laat zijn Nico v. Weening geleidelijk komen tot de consequentie van de leer van Christus, en tot het besef dat de Christelijke maatschappij" c. a. zoo bedroefd weinig met Christus te maken heeft. Dit nu ia niet nieuw, hoevelen hebben vóór D. v. d. Z. al op datzelfde aambeeld gehamerd l Of du i r om zyn boek overbodig is? 'k Geloof 't niet. Waar dagelijks in naam van Christus noem het 't menschelijk ideaal, zoo ge wilt wandaden bedreven worden, waar dagelijks met den naam van Christus op de lippen onchristelijk gehandeld wordt, of slechts zaken worden goedgepraat, daar ia een boek' als Godsonteering" nog zér wel op zij o plaats, 't Is het frappez taujovrt". De" schrijver heeft de klip van het be lachelijke weten te vermyden. Zijn personen zy'n gewone menschen, zooals er twaalf in een dozijn gaan. Er is geen een marqué" by' en van der Zee valt die gewone menschen dan ook alleen aan omdat ze zich Christenen, d.w.E. navolgers van Christus noemen. Hij is blijkbaar opgegroeid in zoo'n kring. Ik trok dadelyk een parallel tuaschen hem en Anna de Savornin Lohman. Beiden zijn volkomen op de hoogte van zoo'n Christelijke omgeving en hebben zich vermoedelijk nog al eens gestooten aan die flagrante tegen stelling tusEchen woord en daad. Maar, waar in A. de S. Lohman faalde, daar slaagde van der Zee: in het, met enkele trekje?, met een paar lijnen aangeven van de broeders en zusters", zonder er ook maar de verste verte een caricatuur van te maken. Zy'n menschen blijven menschen. Er is nog een ander ge deelte waarin van der Zee het wint. A. de S. L. breekt af met een fanatisme, dat sterk riekt naar de geestdrijverij van den orthodox, een fanatisme waarbij alles met den grond gelijk gemaaakt wordt, waarbij we een hopelooss laagte ovsrhsadea, waarbij het nooit beantwoorde en daardoor rampzalige wat na?" overblijft. Daan yan der Zee breekt óók af, ook hij strijd tegen de conventies, tegen dat misbruik in woorden van het hoogste maar hy verliest daarom dat hoogste, dat ideale niet uit 't oog, hy houdt 't kramp achtig vast en hy geeft ten slotte aan, wat Christenen z.i. wél moeten doen. 't Is waar, bij plaatst de verschillende gevallen", de verschillende typen van chris tenen" wat dicht bij elkaar, het kringetje is wat klein voor zoovele verscheidenhedèn. Echter zullen zy, die in Christelijke" kringen bekend zijn, daar niet over vallen. Zij zullen zien dat de karakters goed zyn geteekend. Van der Zee overdrijft niet, hij geeft werkely'k de menschen zooals ze kunnen zyn. Voor enkelen weet hij zelfs sympathie te wek ken. Zoo voor het Christelijk schoolhoofd. Diens uiterlijk is niet innemend, en het is 'n beetje een pedanticus, maar dat belet niet, dat hij toch nog wel een man kan zijn waarmee men op kan schieten." En zoo is 'fc ook, men gaat wat voor hem voelen. Maar hij doet iets wat -hij als navolger van Christus niet mag doen: hij vult zijn belastingbillet te laag in, pleegt dus diefstal en vindt dat heelemaal niet erg, noemt hier 't woord diefstal" zelfs een enormiteit. Een fout tegen de consequentie heeft v. d. Zee begaan, wanneer Nico van Weening, die langzamerhand Christen van den daad" is geworden en 't holle van de Christenen van het woord" door en door heeft leeren kennen, niet alleen de hulp van deze laatsten inroept by een sollicitatie, maar hierbij zelf zijn be ginselen verloochent wanneer er kans be staat, dat hij, op grond van zijn oppositie, bij de Christelijke broeders" echec zal lijden. En in een betrekking, de nieuwe werkkring, aldus verkregen, zal hij een navolger van Christus worden! Daan van der Zee had iets te vertellen en daarom schreef hij, Dat is pi ij rena waard. Wanneer er werkelijk een drang is en men heeft te beschikken over een niet alledaagsche opmerkingsgave, dan is 't de meest natuurlijke zaak van de wereld, dat men neerschrijft wat men gezien en opgemerkt heeft. Maar en hier komt de groote maar"?dan doet men dit m. i. met zijn eigen taal en dan gaat men niet eerst na, hoe (dvraas) anderen dat wel eens gedaan hebben. Men gaat niet een ander, voor dit doel expresselyk vervaardigd taaltje gebruiken, waardoor hetgeen men wil zeggen soms niet te begrijpen is. Hoe v. d. Z., die zulke gezonde gedachten neerschreef, tot zulk een dwaas besluit gekomen is, lijkt mij een psychisch raadsel, en hij bereikt er niets mee. Ten eerste heeft hij geen enkel woord gemaakt, dat 't doet". Hy tracht soms door een eigea gemaakt woord eea stemming of een handeling uit te drukken maar 't lukt niet, Hij wil ook van alle woorden werkwoorden maken, hij maakt ze T?EB zelfsi, BBBrnwöordeu, van bijvoegeiijke n. w., van bijvoorden, het eene nog dwazer dan 't andere. Van waar die onzinnige lust? En dan zegt hy de meest gewone dingen zoo dwaas. Wanneer hy wil yertellen, dat 'een' deurtje met eenig gerucht open gaat zegt hij dat zóó: Eindelyk geruchtte het deurtje, week uitwaarts open" enz. of: Plots, 'in de dommelende deining; van= geheimende avondstilte, kletste stem geluid._ Om cirkelende deur brak den sprookjes-nevel van wég-schemerende kamer". Andere, staaltjes: Aangesuisde lucifer geelde rustig tnssehen de dikke stompe vingertjes van bewegende hospita, glimpte over het nikkel van den gebogen driepoot, waarin het spiritus bakje rondde", of: greep haar hand en gaf ze 'n enkelen zoen, die ze schuchter weeromde", of: gewillig werend het klare zonnestraal" enz. en», enz. 'k Vind zulke nonsens beneden de waardig heid van iemand die werkelijk een talent heeft, zooals Daan van der Zee bewezen heeft er een te hebben: het talent van'te hooren, te zien en weer te geven de menschen om hem heen. Als hy weer wat te vertellen heeft, laat hy dat dan doen in zyn gewone taal, en h-et aantal van hen, dienaar hem willen luisteren,' zal dan ongetwijfeld grooter «yn, dan nu 't geval zal moeten wezen. Menigeen toch zal struikelen over de vele dwaasheden, en door den nevel van nonsens het werkelijk goede niet zien. HERM. BOLT. Inhoud van Tijdschriften. Den Gulden Winckel,No.\: Onze schrijvers; Bij pastoor Hugo Verriest (een interview) door Andréde Ridder (met portret en 2 illustraties). Een en ander ,over Lithografie, door Gast. van de Wall Perné(met 5 afb.) Boekenschouw, door Gerard van Bekeren (met por tret). Boekbeschrij ving, letterkundig Ie ven. uit da tijdschriften, leestafel. Caedlia, No. 1: Een, mnziek-bibliotheek, door J. Aldus. Muziekwetenschap en muzikale techniek, door J. C. Hol. Aanteekeningen over het orgel in de St. Maar tenskerk te Zalt-Bommel, door J. W. Enschedé. Italiaansche opera ondernemingen, door Hol lander VI. Nieuwe uitgaven. - Maande lijkse h Overzicht. Muziekberichten. Tijdschrift voor onderwijs en handenarbeid, No. 2 : In Memoriam, Otto Salomon. Otto Salomon, door L. A. B. Ulehake. De leer middelen en de handenarbeid van het Philanthropinum van Basedow I.?Modern onder wijs IF, door L. A. B. Ulehake. Uit de oract^k. Ieder oBiJe3-s5jj:i:e.r-/.»brikaai ?aa re liëfs, door W. van Brouwershaven. Lijs'en vaa leien,handenarbeid ea natuurlijke historie, door A. Jomac. Gaan we ferag? door A» van Waart. DE ONDERGOEDEREN VAN «JANSEN &TILANUS fe FRIEZENVEEN. ^^^~ vij n verkrijgbaar: te Arnhem bij S. de Lieme; Hatiufactiiiirhamlel voorheen J. Bunker ; Assen, A. van der laan; Apeldoorn, W. F. Meijer; Alkmaar, Inhulsen & Hoyer; *s-Bosch, E. Schmeink, H. C. Meerkerk; Breda, H. van Besouw ; Baarn, G. M. C. Smit; «eventer, T. M. Wilmink, H. & L. Elfrink ; Enschedé, Wed. D. J. Blom &Zn.; Groningen, B. Burmann, J. W. Hommes; Haarlem, F. Buhning, Abr. Meijer ; Hengelo, H. H. Bonke; Hilversum, A. Vlaanderen. Sf En verder in alle voor. naamste plaatsen. *TO8 Adressen worden gaarne opge geven. Geïllustreerde Prijscourant op aanvraag te bekomen. froor's Mosterd . A. SPOOR Jr., Fabrikant, Culemborg. THEE SEYFFARDT > BOEKHANDEL 'DfllYIRflK99 TelephoonS34l ATLASSEN AUETTBIiEDIEMTEM. meubelfabrikanten en Behangers. SINGEL 1>U de Paleisstraat 259, Amsterdam. JOAMMAft Telephoon Ho. 4646. adres voor KOFFERS en TA^SOKLEIV is W. J&IVSElu Bamstraaf l®, Eattailt uu Rëpat U Fabrleh t Spuistraat 9MO. Begrafenis-Onderneming Prinsengracht 837. Telephoon No. 906. Voorhanden bij J. H. DE WIT, Boekhandelaar Uireolilscliestraat 54, WILHELM BUSCH WERKEN in deeltjes van ? 1.95, ? 1.30, ? 1.20 en 85 ets. LUXE-PAPIER. ?MOWGIUM STEMPELEN, CEBR.SIMONS KAI.VERSTRAAT 124. 34. Chocolade Magazp LeÜSCtlCStMt^l iMnmnpIUM Galerij 32-33. . immmleBoIchel&C0, Hoogte Kadijk, Telefoon 5623 (na 6 nor 'a aronda 669<5i leveren n m BmsTE Engeische en Belgische Anthraciet. Vraagt Prijscourant PHILIPPONA KETELAAR, I^ournisseui* de la Cour., lialvet'fstntat fC»C, Amsterdam* GRANDE SPECIALITÉPOUR Trousseaux <Sc Layettes. Sur demande envoi franco de Devis et ce modèles. Téléphone No. 5939. S tf M 1W Tfc E* 1W M'ss BROOKES' billijk en gezellig Pension, aan "-^ ?" ?»?? " *^ -L? te bevelen voor Hollanders voor korter of langer (W.HAMPSTEAD.) verblijf. Gezonde ligging, Lawntennis en Billard. Eng. conversatie. Tevens gel. tot opl. L. A. Eng., door Leerares M. O. Fr. Br. 92 Fordwyek Koad, W. Hampstead. _ De SWAN" Vulpenhouder geschikt voor ELKE HAND, is wereldberoemd als DE BESTE (Verkleinde afbeelding.) Prijs vanaf ? 6.8O. "Wacht u voor namaak! SWAN" PEN ALBUM op aanvrage gratis. Verkrijgbaar bij alle soliede handelaren in schrijfbehoeften. Hoof d-A genten: GE BR. POLAK, VLISSINGEN. NAAMLÜOZE VENNOOTSCHAP iegrafenis-Vereeniging TB AMSTERDAM. j Administrateur: K. SAX Jr., adres P. O. Hoofftatr. M. Telephoon No. 941. De Raad van Bukmr: A W. VAN EEGHEN Jr, Vtanttt*. Ia. DA COSTA, Gedtlegeerdt. RESTAURANT ci-devant TAlf PER FIJI., MS Plaats, JLa Hayc. K PREMIÈRE M AIS O N DE LA HOLLAND E. ?+ S.A.NS OHCHESTBE. ~ VRAAG UW EKH PROEF= MEVERINE DE VROUW EN HAAR HUIS. GEÏLLUSTREERD MAANDSCHRIFT. ONDER REDACTIE VAN Prijs per geheelen jaargang f4 50. Dit geïllustreerde Maandblad behandelt: Kunst en Kleediug (Reformkleeding), Huis en Hof, Moeder en Kind, Hygiëne en Sport. Tal van bevoegde medewerkers hebben hunne medewerking toegezegd. eu groot aantal platen versieren den tekst. .