?s I DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1806 bier wel bereikt; het gebeele tafereel in , weierkeerige overgangen en ver vloeiingen uit de hoofdkleuren van cobaltblauw, endminmgeel en lüapaarach blijheid en ruimte sjmboliaeerende kleuren is lerend in lichtrtflexen van een OBStcffeljjkheid. als de weerkaatsande en uitwisselende lichtbronnen in een kristallen kom, -een perpetuum mobile van Hout geljk. Dit een en ander heb ik opgeteekend bj] m|n bssoek aan de Utrecbtsche tentoon stelling van decen kunstenaar, wiens werken «el dikwijls tot critiek uitlokken, doch die, buiten «jjn ongemeen talent, zoo merk waardig is om Ejjn weikdadigheid en ZQU ambitieuzen geest. De tentoonstelling blyft geopend tot 18 Februari, W. STEESHOF?. Inziet in ie Hoofdstad. Da»Heldenleben. Elk eerste idee voor een kunstwerk veriflst den vinder in een toestand van t x iltatie en de nenscti ia zich bjj zuice gesteltenis immer geljjk in sjjn diepste wezen. Men torat dit aan door voorbeelden van meesters, Depiéa, Lasso, Palestrina, Bach, Mozarr, Beethoren, Brncküer, die allen hun eigen oer-steouningea hertongén tot den dood, hunne werken velschillen enkel in kleur, rang van volkomenheid, ervaring e. d., doch - het geheimzinnige brandpunt van den maker biyfi a-zelfig, 't «al slechts bleeker glanzen of glooiender._ Ik twyfal niet of men merkt dit ook op bij de vertegenwoordigers der andere kunsten, noch dat ik spreek over een bekend feit, al verirjjt men componeerendeu tjjdgenooten meermalen dat ay zich her halen." ' Wanneer nu Bichaid Stranss (bij wien ieder den centraat-klank wel boor) afwijkende typen (Maebeth, Don Juan, TJ1 Eulensplegel, on QuixQte, Zarathnstra) die ook. hun ingeboren leren bezitten, tiacht te her scheppen met behulp der tonen alleen, dan moet daaruit ontstaan: eeae botsing maschen twee psyeb.ee, waarbij de Iqdeiykste terugdeinst; de schennis van een type; de evenheid of effeuing van meerdere openbaringen van het leven in zijn verschei denheid, (tten zal zeggen: ziedaar de een heid herleid; dit. schijnt me ecnter simpeler bereikbaar i onder analyaeerende verscheiden heid van titelende .opschriften.) de aftakeling der geestelijke hoedanigheden van een type, omdat deze als concrete be grippen onuitsprekelijk zijn in muziek; (ook afraakten ze den componist;) de overwoekering van het karakteristieke", waardoor hij de Biel wil redden in de phases van het lichamelijk, leven, wat hoogstens een schjjn-leven wekt; de heerschappij van het Gazonde Verstand. Zoo staat hij ous in strijd tegen zich zelf en tegen .sjjne Herscheppingen, welke bü, ze beeldend als menach en niet als menscakeid, verminkt in haar schoonste hoedanig heid, en dubbel vervlakt door hen te vernni?eMjken ia begrensde tafereeltjes, die des te hinderlijker aandoen daar men ze moeizaam en meV, tegenzin gewaarwordt in den onbegrensden klank. Onder deze omschrijving valt slechts g«deeltelflk Das Heidenleben", antobiograpuie, direete belijdenis en zelf uitstraling. Toch ziet men opnieuw, dat hij evenmin in deze compositie naar een graadje objectiviteit tracht. Btranis stelt niet enkel voorop den soortnaam Held, hij voert hem door allerlei phantasie-bestrikkende lotgevallen van vtq nnchteren aard. Omdat een muzikaal thema symbool wordt, waardoor visie en observatie van datgene wat men schildert door het thema, niet verandert, zoodat de aandacht gefasci neerd bluft door den et r sten vorm van net beeld en zich daarran niet verwijdert, om deze alledaagsche reden is het voor den programma-mngicna van gewicht eene bijbe doeling te weren, of ten minste perspec tieven open te laten, of zoo te scheppen, dat niet het immer-terug»eerende tnema symbool is, tot welke vrijheid Debusey 0.7. geniaal wist te stijgen. De momenten waar Richard Suranss klom tot deze hoogte, Der Held, Des Helden Walstatt, Des Helden Weliflacht nnd Vollend nu g, zijn meesterlijk en indrukwekkend. De andere helft van het symphonisch gedicht is echter veel langer en zwakker. Das Helden Widereacher" (No. 2) werd tam geconcipieerd, opbouw en ensceneering van dit tooneel zijn ie weinig dramatisch, de fluit geef t. nooit den. indruk sehr scharf und spitiig", het qnintr parallellen-motief is wel een geestige inval, parodie op de academici en effectvolle terugwijzing naar paragraaph 2, Von den Hinterweltleru" uit Zarathustra, maar te goedig en gemoedelijk, de tegen standers impieesioneeren niet, «n dit is te ernstiger fout, daar de auteur hier den knoop" legt van zyn pa i gt exposeerde schouwspel. Motiveeren ze soms den gigantischen krijg? niemand zal dit beweren; men begrijpt dan ook niet waarom de Held een zoo spoedig en droef Graflied aanheft. Over 'c intermezzo Des Helden Gefahrtin" schrijven zelfs Stianss' vereerders ongaarne commentaren. Dat hij hier viool-concertcadensen componeert in den Bruch-stijl ia al onaangenaam, maar dat deza cadenzen eéne juffrouw beduiden, die zich vrooljjk, lichtzinnig, sentimenteel,vriendelijk of «ij vet d (toelichting van den anteui) onder ondt met dea Held, die biddend antwoordt in dompige bas-melodUën, het idee schijnt me jammer lijk. Hoe verdoolde Straues tot znlken wan smaak? Want men vraagt zich helaas af: Waarom kronkelt en krimpt de Held voor het mndkaal-vooze dametje? en andersom: waarom is dat spichtige wijfje zoo verduiveld koppig tegenover die heldenfi.nm? Stum perige emanaties van een eindeloos duo t Doch zulke indrukken komen en gaan en men beklaagt de verdwijning niet. Daar nadert de hooge en liefelijke schoon heid der Scèae d'amonr, van welke men vergetelheid hoopt; maar schielijke klanksidderingen breken den droom, men rust, en opnieuw schrikt die regelende schal, de verwenschte bewustheid beklijft. Dan het onafiienbare en oneindige orgelpunt, dat ik bewonder boven alles wat Strauss schreef, en de trompetten-fanfare. Ik w«et wel dat 't de Leonore-sitnatie is in de derde macht, maar ik onderga de mateloos geheven sensatie van: ket luisteren. Nu de kiijg, die beklemt ?iet krankzinnigen angst, mmiek die men vreut, omdat ze macht heeft, doch niets laat dan ontzetting en grenselooze wanhoop. De Friedenswerke" stellen teleur; emotie is onbestaanbaar ratst zulke n fl >xte, en waarom schiep Strauss geen toekomst- visioen in plaats van die rt-trospeciieve parade? men hoort weerklanken uit de Scène d'amonr, de harp speelt het heldenthema, cor anglais vertoovert het tot pastorale, de paakenslagnn gonzen de vroegere onstuimigheid, de violen be ginnen een evocatie van k*lme heerlijkheid, ik denk dat hy sterven wil in vuur van goddelijk rustige beschouwing, maar eens klaps rinkelen er bekkens en voor men 't betreuren kan is de schrikbarende krijg hernomen. Zoo wordt men gesl'ngerd van Ooat rair West en de tijd moet leereo, of deze vredeloose inconst qienties de passies vaa den geest durend sullen stillen Extase beteekent niet opjj en uit den lichamelükrn slaap en schoouaeid bestaat niet uit ptysieke apocalypsen, noch in mengeling van onsterfelijkheid en dood. Het is Willem Mengelbergs oude roem dit werk met al zjjn complicaties en grillig^eien in zich te heboen opgeiomen en 't uit het hoofd te dirigeeren met onwankelbare zeker heid; ook het orches-spel was bewonderens waardig, over de uitvoering kan ik dus zwijgen. MATTHIJS VERMEULEN. . Een Tontis m lm alten Fritz". In een katholieke kers in Silezie wordt telkens zilvereeld vermist, dat degeloovigen de Heilige Maagd als dankofler brachten. De koster verdeokt^hiervan een soldaat, die bjj elke godsdienstoefening de eerste en de laatste is. De soldaat wordt gevat, en men vindt het dien dag weer vermiste zilvergeld in zijn zak. .Hy ontkent echter den dief «tal: Ia grooten nood heb ik me tot de Moeder ods gewend," zegt hy, en toen beeft ze me zelf dit zilvergeld t bun gebracht." De man wordt veroordeeld door den krijgs raad, en het vonnis ter onderteekening aan den koning gebracht. Die laat eenige katho lieke geestelijken roepen en vraagt ben, of volgens de leer hunner kerk zulk een wonder tot de mogelijkheden zon kunnen behooren ? J«,"8eggendegeesteHjken,?'tisbe8tmogeUJk." Nu plaatst de koning het vo gende onder schrift onder het vonnis van den krijgsraad: Ik scheld den bewust en misdadiger zjjn straf kwijt, daar hy zijn diefstal blijft ont kennen, terwijl de theologen van zjjn kerk verklaren dat zulk een woader niet onmo gelijk is. Maar in de toekomst verbied ik hem, op «traffj van vrjjheidsberoovinp, ooit weer iets aan te nemen van de Heilige Jonkvrouw of eenigen anderen Heilige." 8. In ie Kt.it Het boerengediert' Spuwde ongemanierd uit zijn hout'rige kakei. Een priester, grrjs oud, Stond, stijf in het goud, Vele buigings te maken. Schoon Betteken dacht Aan de lol van den nacht En aan verdere zaken. Doch hield haar fatsoen BÜ't vormelijk doen Van krnizekens maken. Maar geen in wiens ziel Eén dauwdroppel viel Van loui'rende krachten. 't Was vorm en niets meer, Gedraai heen en weer En ijdele prachten. Slechts n: 't was een wijf, Met een vod m haar Ijjf, Zich bukkend naar voren Met een rug als ten brug En een droogdorren kuch, ?Lag in aandacht verloren. O Kvkljjke pracht, O misb'lük geslacht, O mensch'lijk geloovenl Van al wat ik zag, Van ene slechts, ach, De ziel steeg naar Boven. PKERKB OEN BELQ. Cbarirari. Er kan wel eens een onaangename lucht bangen in onze slecht geventileerde kerken. Het is echter niet hierop, dat de inzender in het Oen f. Wbl. doelt, die schrijft : Of men dan al staande zingt of knie lende bidt het is een stank in Goda neusgaten." Waarêm de gezanten geaccrediteerd teordtn. Wegens verhindering van B.M.om hem te ontvangen, heeft de gezant heden zijne geloofsbrieven overhandigd aan den mi nister van bnitenlandeche zaken, en is hij geaccrediteerd." (.V. v. d. D.) Hoe men goeierenwagen»in beweging brengt. Toen deze bagagewagen eruit was, werden door de wet der traagheid de andere goederei wagen s van den trein opgeduwd." (O. H. Ci.) En het hangt af van den geest van breed- tn voornitziendheid waarmede onze vroedschap zal zijn bezield; van de verantwoordelijkheid welke zjj beseft." (Hol). Dit samenvattende zou men kunnen zeg gen : En het haigt af van den geest van breed-, vooruitziend- en verantwoordelijkheid van de vroed- tegenover de gemeenschap." * Te Pare Pare heeft een brutale inbraak plaats gehad bij den heer M., alwaar een geladen revolver kalm werd meegenomen." (Mak. Ct.) Wjj achten dit toch de Benige praktische methode; hoe vele minder vrijmoedige in brekers hebben hun zaak totaal bedorven, door in hun agitatie met geladen revolvers te gaan zwaaien en stampen tot ze afgingen I * Meer tcherpe teg enttelling en. Verwacht wordt: lichte tot matige vorst in het noorden, in het zuiden om het vriespunt." (ü. J).) * In een tnijmea gel nopen. P. te B. had het ongeluk in een snijmes te loopen". (17. D.) Een inzender maakt bezwaar tegen dit woord, als tautologie. Ten onrechte. Men heeft immers ook drtumes, damet, en Sherlock Holmet. Zqn moeder, A« dr e w's afgod, zijn Heilige, zooala hy haar no«md», ver diende geld als waschvrouw". (HriL'ven}. De klanten bleven haar echter Koe m emen. ""»"Uil "IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIII Illllltllllllllll: GEBRS. KOCH KALYERSTRAAT 158 ETSEN VAN nODERHE MEESTERS IN ALLE PRIJZEN ADMIRAAL DE RUYTERUIEQ AMSTERDAM IBOEKDRUKCLICHES^I " VOOR ZtüART EM KLEUREN STCMPElSvooRBAMDEN KUNSTHANDEL WED. G, DORENS & ZN, ROKIN 56. AMSTERDAM. ORieiNEELE ETSEN. KLEUR-ETSEN. = = KLEUR-DRUKKEN. COPENHAAGSCH FOBCELK1N. AT KUN5T1N RJCH 5EN VAN OUDE 3CH1LDËRUEN KANTOOR-KÉRKSTR.393^ A'DAM l TELEFOON 4930-900 ^?^1-JV^^***~^J~AS^'^L***J^*<JL^^^ DE PHOENIX O ereorac J)arr>ra(( fyt rdanj. <3 970. l AMEUBLEMENTEN! Cxposiüe vop Jïlodelkamers \ ID c^rtiieke en ^Moderne SB Stijlen. Uitvoerige vJry'scoaravien.Jhearooüng gratb. 03 (30 Kennisgevingen voor Verloving en Ondertrouw Invltatiën, Programma's Dankbetuigingen, Menu's Laxepapier en Corr. Kaarten AMIatlek Stempelwerk BOEK- U STEENDRUK*1^-) l B. van Maixtgem H*ner«r«r.ei«r *??? 562. heet Holstraat. Amst. DIVAN, geheel gereed (kleed onnoodig), franco ieder Station in Nederland VOSKUYL & VAN DER LOOS Complete MeubileeringKEIZERSGRACHT 450, bij het Molenpad, AMSTERDAM. Telefoon 6940. Vraagt Catalogus onzer Complete Menbileeringen a 450, 485, 715 en 975 GId., enz. E. RE. JAARSMA'S Ventileereode Haarden. lette op dit fabriekaxnerk. JT.V. TECHNISCH BUREAU v/li MOJSBM * BECK, Importeurs van Haringgraatstaal. Brandvrg materiaal voor plafonds, vrijstaande wanden, trapbeschietingen, enz. in Keiken, Scholen, Kantoorgebouwen, Fabrieken, Schouwburgen, Woonhuizen, Boerdergen, Stal len, enz. Monsters en nienwe prospectus-prijscourant worden op aanvraag gratis toegezonden. ARTS CUOIE5 OneCRISPELIJK ZEERSHEL BILLIJK UTRECHT Alg. Kunst- en Kunstnijverheidshandel S1ERKUNST". NIEUWE SPIEGELSTRAAT 32. STADHOUDERSKADE 64. Kunstvoorwerpen. Schilderijen. Antiquiteiten: Meubelen, Aardewerk. R. ELION & Co. iROTTERDA/VV fïDOOR GEHEELS NEDERLRND. l PRACHT-ALBUMS ter herimering aan jnbi)ea,.,Naao)albaai by gf schenken, toepasselijk gtïllns'reerdr Artistieke bewerkina. Gebr. GEEVENSTÜK, Hof'Calliffi-ttfen en Teelfematirr. Eokin 122, t/h Spui, Amstetdam. P. C. FAERELS, VOOB MODKRN1 MKÜBILB^BIMO Amsterdam. ROKIN Itt, TBU «ML VOOB INBIOHTINGKr DT OUD' HOLLAKD8CH BT ANDKBB 0IULKN Magazijn Oud-Holland", Boxnr uo. nou «MI. JOS. ZANDERS, V F W L, O. BINNENHUIS' MEUBELS RAADHUI55TRAAT48-50 AMSTERDAM