5 Oct. '13. No. 1892 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Jhr. P. HARTSEN f Oud-President van de Ned. Handelmaatschappij, Amsterdamsch koopman en kunstbeschermer Shakespeare's dochters Er is dikwijls beweerd, dat Shakespeare's dochters Judith en Susannah op zoo'n lagen trap van ontwikkeling stonden, dat zij haar eigen naam niet konden schrijven, en Andrew Lang vindt in Shakespeare, Bacon and the great Unknown" hiervoor zelfs een excuus in het feit, dat verschillende, overigens ge distingeerde, vrouwen uit dien tijd even oncapabel waren in de edele kunst van schrijven. Wat Susannah aangaat, mogen de beweringen omtrent haar ongeletterdheid zeker in twijfel getrokken worden: in het museum te Stratford on Avon, haar geboor teplaats, zijn bewijzen aanwezig, dat zij met groote gemakkelijkheid schreef. Buitendien, wanneer deze dochters van Shakespeare werkelijk zoo onontwikkeld waren, mag het verwonderlijk heeten dat zij beiden huwden met in kennis boven hun tijd uitstekende mannen. Dr. Hall, de man van Susannah, was een geleerde van zoo groote kundigheid, dat men noode kan aan nemen dat hij met een vrouw van minder beschaving en intellect zou huwen. Ofschoon grafschriften evenmin als vleiers immer de waarheid zeggen, mag men toch wel eenige waarde hechten aan het grafschrift van Mrs. Hall, het luidt: Witty above her Sexe, but that's not all, Wise to Salvation was good Mistress Hall, Something of Shakespeare was in that, but this Wholly of him with whom she's now in blisse, Then, passenger, ha'st ne'er a teare To weepe with her that wept with all ? That. swept, yet set herself to chere Them up with comforts cordiall. Her Love shall live, her mercy spread, When thou has ne'er a teare to shed". Het is moeilijk aan te nemen, dat een ENSCHAPPELUKE VAR LXXXVIII De bezwaren van het Culebra-kanaal Voor een lezer van Herodotus is al het tegenwoordige slechts een herhaling van oud nieuws. In het zevende boek (Polyhymnia) vertelt Herodotus hoe drie jaren voordat Xerxes zijn groot leger tegen Hellas liet opmarcheeren, reeds voorbereidende maat regelen getroffen waren om de landengte bij den berg Athos te doorgraven. Het kan ons weinig schelen welke volkeren precies er aan meeg roeven, wel of niet met zweepslagen aangedreven, en ook is 't nu onverschillig of 't kanaal noodig was of dat Xerxes het voor de bluf deed, zooals Herodotus gelooft; wat ons interesseert is een ander deel van het verhaal, waar het graven zelf beschreven wordt. Er werd eerst een rechte lijn ge trokken door de landengte en ieder volk kreeg zijn deel om te bewerken. Naarmate het kanaal dieper werd, werd de uitgegraven aarde omhooggereikt aan menschen die op ladders stonden enz., totdat de aarde boven was en opzij gegooid werd. Alle volken nu, behalve de Phoeniciers, hadden dubbel werk tex verrichten, want de kanaalrand viel telkens in omdat zij het kanaal bovenaan en onderaan even wijd gemaakt hadden. De Phoeniciers echter, listig zooals steeds, begonnen ook te graven, maar maakten het kanaal aan de grondoppervlakte tweemaal wijder dan de bodem breed moest zijn. Dieper gravend werd het kanaal steeds nauwer tot alles vrouw witty above her Sexe" en die something of Shakespeare" bezat, ongelet terd was. Uit wat wij weten van Judith mag evenmin als waarschijnlijk afgeleid worden, dat zij de,langzamerhand vermaard geworden, onoatwikkeldheid bezat, die vele biographen haar toeschrijven. M. C. Studentenvacantie in Amerika Terwijl voor veel menschen vacantie de welverdiende rust brengt, begint met het sluiten der colleges voor den onbemiddelden Amerikaanschen student een tijd van hard werken. Het is voor hen zaak, om de collegelden, die zij voor het voortzetten hunner studie behoeven, in deze periode door naarstigen arbeid bijeen te garen. Op verschillende wijzen trachten zij hun brood te verdienen en tot hun geluk maakt de Amerikaansche samenleving het hun niet overmoeilijk. Orkesten van studenten zijn in de badplaatsen en oorden van vermaak zeer gezocht, terwijl ook spoorwegen en ver schillende andere bedrijven zich gaarne van de tijdelijke hulp van collegists" voorzien. Zeer velen treden op als kellner, anderen als athleten, terwijl op Coney Island een student van de Princeton-universiteit staat met een weegtoestel en... goede zaken maakt. Het bedrag, dat gedurende de veertien vacantieweken wordt overgegaard, bedraagt gewoonlijk 200 dollars. Doch velen over schrijden deze grens en er is zelf bekend het geval van een Columbia-student die in dien tijd bijna 1000 dollars verdiende. M. C. * 9 * Lofdicht op de Sympathieken Sympathieken, sympathieken ! U ter eer een lof gezang! Tot gezonden maakt gij zieken, Gij verkwikt melancholieken, Weest gezegend, levenslang! Sympathieken, sympathieken ! Stijgt weer op, en daalt weer neer! Tusschen burgers en rustieken, Protestanten, katholieken, Brengt gij eensgezindheid weer. Eensgezindheid, sympathieken, In bewondring.voor uw werk, Weigebouwden, magnifieken, Schooner nog dan 't ras der Grieken, Als Adonis schoon, en sterk. Sympathieken, sympathieken! Zoo eenvoudig, zoo gewoon, Rustig laten zij zich kieken, Leunend tegen een der wieken, Zonder eenig praalvertoon. Sympathieken, sympathieken ! Wat zijn hun manieren fijn ! Hoe gracieus gekleed, hoe chic, en Hoe bescheiden in 't publiek, en Hoe innemend of ze zijn! keurig af was zonder hinderlijke aardschui vingen. Precies dezelfde geschiedenis, de steeds afzakkende kanaal-wanden, die pas tot rust komen als hen een voldoende helling ge geven wordt, doet zich voor bij het graven' van het Panama-kanaal. Dit kanaal loopt voor een deel door de waterscheiding bij Culebra, over een afstand van ongeveer vijftien kilometer. De diepste uitgraving is noodig bij Gold Hill waar over een afstand van 3.5 K.M. niet minder dan 40.000.000 M'. grond moeten weggegraven worden, d.i.even veel als een laag van bijna 13 cm. dik die van onze geheele Nederlandsche bodem af gegraven werd. Het hoogste punt van de oorspronkelijke grondoppervlakte is bij Gold Hill 178 M. boven volzee, of 165 M. boven den kanaalbodem. Als het kanaal gereed is zal de kanaalbodem ruim 13 M. boven vol zee liggen, en 15 M. water bevatten zoodat het wateroppervlak 28 M. boven volzee ligt. Zooals men allicht weet kan dit hooge niveau alleen verkregen worden door het geheele kanaal te bouwen als een sluiskanaal, d.w.z. aan beide uiteinden door groote sluizen van zee afgesloten. Het kanaalwater kan dus niet uit zee ontleend worden daar het zeeopper vlak veel lager ligt, maar de Chagres-rivier, die eerst een gruwelijke last gegeven heeft aan de kanaalontwerpers wordt nu juist ge bruikt om het kanaal van het onmisbare water te voorzien. Aan het einde van den regentijd zal het kanaaloppervlak zelfs 29 M. boven volzee kunnen zijn; in het volgende droge seizoen zal door het schutten der schepen, verdamping e. d. het kanaaloppervlak iets dalen, maar daar scheepvaart door het kanaal nog mogelijk is bij een waterdiepte van bijna 14 M., is er voor het droge seizoen een speling van bijna 2 M. water. Toen het werk begon was men algemeen overtuigd dat de doorgraving bij Culebra verreweg het Fig. 1. DE DOORGRAVING BIJ GOLD HlLL Waart gij vroeger, sympathieken, Wellicht lichtelijk, . . . mislukt Op kantoren of fabrieken Thans in krant en periodieken Ziet g' uw naam met eer gedrukt. Sympathieken, sympathieken ! Ja, gezegend zij uw naam! Hoog verheft g' u op uw wieken, Hooger (volgens de klassieken) Op de vleuglen van de faam! Sympathieken, sympathieken ! U ter eer mijn lof gezang! Tot gezonden maakt gij zieken, Gij verkwikt melancholieken, Weest gezegend, levenslang! CHARIVARIUS Charivari Weer een symphatieke. En hij is vertrokken, de eenvoudige kerel, zonder interviews, zonder opzien, rustig en kalm. Hij is een van de sym pathiekste figuren van de Fransche vliegwereld." (N. R. Ct.) * De inwijding van het Crematorium werd opgeluisterd door muziek : de heer van Ooy zong eenige liederen. Gezongen werd het Adagio uit de 5de Symphonie van Beethoven." (Hbl.) Dit was gekozen, veronderstellen wij, om de zeer toepasselijke woorden. Men kent het aangrijpende gedicht: Do-do, do-re-mifa-so-la-si-do, do-do, do, enz." * Naar het Vad. verneemt, is de voor zitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal, de heer mr. H. Goeman Borgesius naar het Loo ontboden, o m aldaar een onderhoud te heb ben met Hare Majesteit de Koningin." (Hbl.) Wij spatieeren. Hiermede wordt dus voor goed een eind gemaakt aan het praatje, dat het was om eenige kippenhokken op te schilderen, in Apeldoorn. * De Rotterdammer meldt: Dinsdagmiddag heeft in de Kralingsche Plas de onderdompeling plaatsgehad van 12 vrouwen en 8 mannen. De doopelingen kleedden zich in een hemd be nevens een gummi-regenjas. Na de preek en het gebruikelijke ceremonieel werden de doopelingen achterover onder water geduwd." Flink zoo. Zómoet je zulke menschen aanpakken. Wel foei, om zoo tegen te spar telen, en dat nog wel terwijl ze een gummiregenjas hadden aangekregen tegen de vocht. Hadden ze misschien nog een paraplu ook verwacht ? * Ruwe wol zal eerst na December, bemerkte wol eerst na Januari vrij inge voerd kunnen worden." (N. R. Ct.) Gesmokkelde nu al. zwaarste en tijdroovendste werk zou zijn en dat de datum van het gereedkrijgen van het kanaal voornamelijk zou afhangen van Culebra. De sluizen en andere belangrijke onderdeelen zouden stellig eerder gereed zijn. Maar toen Culebra aangepakt werd met de krachtige stoomschop schoot het werk hier zoo snel op, dat men voorspelde dat de Culebra-doorgraving het winnen zou van de sluizenbouw en het leggen der zware dam, die over de Chagres-vallei gelegd, het rivierwater zou opstuwen tot de gewenschte kanaalhoogte. Maar toch bleek dat de Franschen niet ten onrechte in Culebra hun grootste vijand zagen. Toen zij met hun veel eenvoudiger hulp middelen Gold Hill aanvielen, ontwikkelde zich in 1884 reeds een der feiten die een groote factor is geweest bij het mislukken der Fransche onderneming. Te Cucaracha, aan de Oostzijde van het kanaal, even ten Zuiden van den stevigen rotsgrond van Gold Hill, ontstond een aardschuiving, op een afstand van 700 rneter van het kanaalmidden beginnend, en met een oppervlak van niet minder dan negentien hectaren ! De grond schoof geleidelijk in het kanaal en als men het kanaalprofiel weer herstelde, schoof de grond weer kalm voorwaarts om het kanaal te vullen. Niet alleen den Franschen hebben ermee geworsteld, maar ook de Amerikanen; tot l Juli 1911, toen de aardschuiving nog niet tot rust gekomen was, waren 2300.000 M3 grond in het kanaal gegleden en 2000.000 M ; er weer uitgegraven. Daarna is het restje ook verwijderd en gelukkig is de Curarachaaardschuiving nu tot rust gekomen. Maar dit is helaas niet de eenige aard schuiving gebleven. Elk oogenblik, naarmate het graven op dieper niveau kwam, nam het aantal aardschuivingen toe, zoodat op tien tallen punten de grond in beweging is of in beweging geweest is. Er waren er velen bij die minder dan een halve hectare groot waren maar ook verscheidene, die in grootte de oorspronkelijke aardschuiving, die de andere aangekondigd heeft, evenaarden. Vele millioenen M'; grond van deze aard schuivingen afkomstig, zijn door extragraafwerk uit het kanaal weggegraven en vervoerd. Sommige schuivingen zijn tot rust gekomen, ander echter zijn nog steeds in beweging. De oorzaak der aardschuivingen moet gezocht worden in de geologische formatie van de landengte. Het materiaal waardoor heen het kanaal gegraven wordt bestaat voor een groot deel uit sedimentaire vul kanische asch, die van te recenten datum is (natuurlijk uit een geologen-oogpunt be keken!) om overal een voldoende hardheid verkregen te hebben. Zelden is het zoo hard geworden dat er van rotsgrond kan gesproken worden, zooals voor een gemakkelijke kanaal bewerking noodig is. Op enkele plaatsen rust dit vulkanische materiaal op een onder grond van harde, stevige gesteenten. Juist dit feit werkt het ontstaan van aardschui vingen in de hand. Deze schuivingen kunnen eigenlijk op twee manieren optreden. De grond dringt in het kanaal f door afschui ving of door verplettering der diepere steenlagen. In sommige gevallen is de helling van de kanaalwand te steil voor het losse materiaal en in dit geval, dat hoogst een voudig is, en zeker ook toch gemakkelijk Nadruk verboden Brabantsche monniken, door Willy Sluyter iiiiiiimmiiiMHiiiiiiiiiMiimiii 1111111111111111111111111111111111111111111111111)111111111111111111111111111111111111111111111111111111111(111111 Het juiste woord 01 de juiste plaats. De Commissie is op zeer klinkende gronden een gansch andere meening toegedaan, en wijst het Nederlandsche volk met klem op zijn plicht om Indië verdedigbaar te maken, wijst uitvoerig op de redenen daarvan." (Ing. i!h Hbl.) Hierdoor zullen de depots al dadelijk belangrijk moeten worden aangespro ken." (N. R. Ct.) Deze werkelijkheidszin zijner landgenooten ontleende Heijermans aan het feit dat zijn stukken zoo tal van opvoe ringen hadden beleefd." (Midden.) 't Was stamper dan stampvol." (Vad.) IIIIIIIIIIIIIMHIIII De gezanten deden een dringenden stap bij de Regeering." (Tel.) Men laat uitsluitend deze bedoeling voorzitten." (N. Ct.) Eindelijk worden deze werktuigen nog bekroond door den toevoer van stikstof." (N. T. v. G.) Deze liet de vriendschapsdaad niet onbetuigd." (Gooi- en EemL) * De sociaaldemocraten ontbraken na tuurlijk. De meesten waren in ambtscostuum." (Tel.) Dit verklaart het. Ze dorsten zich er niet in te vertoonen. n iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiitiiiiiimiiiMiiiiiiiiuiiiiii tuin Fig. 2. SCHEMA VAN AARDSCHUIVINGEN IN HET PANAMA-KANAAL. LINKS: De losse vulkanische massa C glijdt over de hellende hardere ondergrond (gesmeerd door insiepelend water) in het kanaal. RECHTS : Het gewicht der laag B verpletterd de zwakke rotsgrond onderaan en dringt deze in het kanaal, waar een heuvel A ontstaat. Door het afgraven van den bovenrand der laag B, is het gewicht ervan te verminderen, zoodat deze aardbeweging ophoudt te voorzien was bij het projecteeren van het kanaal, zal de grond blijven afglijden nadat de helling zoo zwak is geworden dat het materiaal van zelf tot rust komt. Soms is deze natuurlijke helling pas bereikt als de kanaalwand een helling heeft gekregen van l (verticaal) op 7 (horizontaal). Een tweede manier van afschuiven gebeurt al»volgt: het vulkanische materiaal ligt op een harde rotsgrond, die zelf helt naar het kanaal toe (zie fig. 2, links). Naarmate het kanaal dieper gegraven wordt, wordt de bovenliggende vul kanische massa zoo zwaar dat zijn gewicht de wrijving tusschen deze massa en de harde ondergrond overwint en de geheele massa aan het glijden brengt, naar het kanaal toe. Deze grondbeweging wordt door bepaalde om standigheden begunstigd. Zoo is het mogelijk dat oppervlakte-water (regenwater e. d.) infiltert tusschen de vulkanische massa en den harderen ondergrond waardoor het scheidingsvlak van beide lageji als het ware gesmeerd wordt zoodat de wrijving belang rijk vermindert en de grondbeweging veel gemakkelijker gaat, evenals bij een schip dat van stapel loopt. In deze gevallen zit er niet veel anders op, dan al het ingegleden materiaal weer uit te graven tot de rust is ingetreden en dan maar te hoopen dat de boel niet weer eens in beweging komt. De verplettering der diepere rotslagen is weergegeven in fig. 2 rechts. De onderliggende rotslagen zijn in dit geval van slechte hoe danigheid of door verticale naden doorploegd. Naarmate het graven op grooter diepte ge schiedt, wordt het gewicht der bovenliggende massa zoo groot dat de rotsgrond bij den bodem van het kanaalprofiel verpletterd wordt tot gruis, dat omlaag en opzij geduwd wordt naar het midden van het kanaal. Daar de kanaalbodem zelf, en de wand aan de overzijde weerstand bieden, zal het in bewegingzijnde materiaal geen anderen uitweg weten dan omhoog te kruipen uit den kanaalbodem, zoodat soms heuvels ontstaan die tot 10 meter hoog boven de kanaalbodem uitpuilen (zie fig. 2 bij A). Deze heuvel rijst net zoo hoog totdat zijn gewicht gelijk is geworden aan het gewicht van de afglijdende laag B, verminderd met de wrijving van deze bewegende laag langs de splijtingsvlakte met de stabiele lagen. Deze soort aardschuivingen worden op een aparte wijze behandeld, die goed aanpast aan hun ont staanswijze. De groote druk die laag B uitoefent wordt weggenomen door laag B aan zijn bovenrand aan te tasten en af te graven. Zoodra dit soort aardschuivingen zich voordoet word de bovenrand met flinke stoomschoppen aangetast en afgegraven, net zoo lang tot het evenwicht weer hersteld is en de laag niet verder zakt. Natuurlijk moet de heuvel op de kanaalbodem ook verwijderd worden, maar als men dat alleen deed en de laag B intact liet, zou het opwerken van den kanaalbodem veel langer voortduren. De werkwijze is in fig. 2 rechts, voldoende duidelijk zichtbaar. Het ontbreekt niet aan kwaaddenkers, die voorspellen dat deze schuivingen nooit over weldigd zullen worden door de Amerikanen maar Goethals, de leider van de doorgra ving, beschouwt het overwinnen ervan als een quaestie van tijd. Vooral is nu de hoop gevestigd op een krachtiger aangrijpen van den vijand. Zoodra n.l. het kanaal vol water kan loopen, kunnen baggermolens van ge weldige capaciteit, die reeds gereed liggen, het inschuivende materiaal veel sneller weg halen, dan nu met treinen mogelijk is. Bovendien hoopt men dat de druk van het water op den kanaalbodem en op de zij wanden voldoende zal zijn om tenminste een deel der aardschuivingen terug te hou den. Daar deze druk op den kanaalbodem (dus op zijn grootst:) nog maar 1.5 ton per M2, is, zal echter de hoop veiliger rusten op het werk der baggermolens. Een feit is 't echter dat de voorstanders van een kanaal zonder sluizen niet veel plezier van een dergelijk werk zouden be leefd hebben. Immers de kanaalbodem zou dan veel lager moeten liggen en de Culebra*waterscheiding zou 28 M. dieper uitgegraven moeten worden dan nu het geval is. Natuurlijk zouden dan de aardschuivingen in vél sterker mate opgetreden zijn. Terwijl nu de kanaalwijdte bij de bodemoppervlakte in plaats van de ontworpen 225 M. vergroot moest worden tot 600 M., zou bij een kanaal zonder sluizen deze verbreeding nog veel aanzienlijker zijn geweest zoodat de tijds duur van aanleg zoowel als de kosten allicht verdubbeld waren. Zooals de zaak nu staat zal vermoedelijk het kanaal nog wel binnen den vooraf bepaalden tijd geopend worden. P. VAN OLST * * *