7 Dec. '13. No. 1902 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND JÜQ /'\ini5TEFf U'AH U-AHQ. BOaw" MlDWErTHEIQ EH QfZ TTLBaFr-GSCME 01 HULDE-ADRES AAN MINISTER TALMA Namens een groot aantal vereenigingen, samen omvattende meer dan 10.000 leden, is aan oud-Minister A. S. Talma een hulde-adres aange boden. Ho»bedroevend het nog gesteld is met de eischen, die bij ons te lande aan sierkunst worden gesteld, toont weer eens dit namens het heele Zuiden des lands plechtig aan een bekwaam oud-Minister aange boden document. De letters, die aan derde rangs bazar-meubelkrullen doen denken, en het weeke en onbeholpen geteeken herinneren ons eraan, dat een enkel goed affiche en een enkel.goed aangekleed boek evenmin een volkomen hervorming beteekenen in de grafische kunst in Nederland als n zwaluw den zomer maakt. lllllllllrlltltllllltllllllllMIIIMIIJIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIKIIIIIIII steil tegen den wind en zwiert in breede kringen zich naar de plek, die hij voor zijn duikeling bepaald heeft. Dan knettert de motor uit met een laatste plof, de stilte valt dof en kil als een wolk van lood-zware sneeuw. En boven gaat het wonder gebeuren: de gespreide staart van het toestel cirkelt snel naar onder, het dubbele dek suist in koenen zwaai over het zinkende roer, en terwijl het in zijn val als een zeisslag door de lucht zoeft, herstelt het vliegtuig zich honderden meters lager in zijn gewone positie. De motor slaat met korte knallen weer aan, en dan pas is de betoovering, een samenvloeien van bewondering en beklemming, geweken. Een volgende duikeling geeft al meer zekerheid en vertrouwen iHiiniiiiiimiMiiiniiHiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiHimiMimiimiMiui ENSCHAPPE1UKE V xcn Photographeeren met onzichtbare stralen Eenigen tijd geleden heb ik in deze rubriek reeds geschreven over het photographeeren met ultra-violet licht. Toentertijd was het mij meer erom te doen de methode aan te geven die men volgen moest om een lens te krijgen, die geschikt was voor deze soort van photographie. Een gewone lens is name lijk niet bruikbaar, daar glas ultra-violet licht niet doorlaat, zopdat men een kwarts-lens gebruiken moet die met een dun laagje zilver bedekt is. Een dergelijke lens laat geen ander licht door dan alleen ultra-violette stralen. Prof. Wood, die indertijd de te volgen methode voorschreef, heeft zijn onderzoekingen op dit gebied verder voortgezet en uitgebreid. De resultaten, waartoe hij komt, zijn zonder twijfel merkwaardig genoeg om hier ver meld te worden. De zaak waar 't om gaat is deze: het licht dat de zon ons toezendt is slechts voor een gedeelte in staat ons oog te prikkelen, zoodat wij alleen dit deel van het licht zien. Een niet onbelangrijk deel is hier niet toe in staat of slechts in zeer ge ringe mate. Om deze deelen gemakkelijk aan te geven, ontleden wij het zonlicht met behulp van een glasprisma in de regenboogkleuren, van rood tot violet. Aan beide uiteinden komen nog stralen voor die ons oog niet prikkelen kunnen; aan den kant van het rood liggen buiten het zichtbare deel de zoogenaamde infra-roode stralen, die, tenminste wat betreft het gebied dat onmiddellijk aan de roode stralen grenst toch nog eenigermate ons netvlies prikkelen kunnen, al hangt dat in hooge mate van den waarnemer in questie af; de eene mensch is er gevoeliger voor dan een anChanteloup is meer demonstratief dan acrobatisch, en dat is voor een deel van het publiek, dat alleen voor het laatste in vuur kan komen, jammer; men had, na het be komen van de eerste ontzetting, algemeen het gevoel of hij met zijn duikelingen, voorzoowel als achterover, met rustige zeker heid aan leeken iets uitlegde: de veilig heid van zijn machine, de triomf van zijn behendigheid. Was het misschien daarom, dat de opgetogenheid ontbrak, het spontane enthousiasme dat een massa opeens zoo'n trillende, stuwende macht kan geven? Of moet ik de latente houding van het publiek als Hollandsche kilheid begrijpen? Het waren mooie en interessante middagen op Oud-Roosenburgh, ondanks de pogingen dere. Aan den buitenkant van het violette licht ligt een gebied dat ultra-violette stralen bevat, die ons oog heelemaal niet prikkelen. Niet alleen het zichtbare licht wordt door de voorwerpen in onze omgeving terugge kaatst, maar ook deze genoemde onzichtbare stralen. Wij zien deze voorwerpen dus op een onvolledige manier. Een groot deel der stralen, die zij naar ons oog zenden, negeeren wij volkomen in het dagelijksch leven. Prof. Wood meende nu zeer terecht, dat er opmer kelijke feiten konden verwacht worden wan neer wij eens de moeite namen deze onzicht bare stralen k te zien, of liever zichtbaar te maken. Dat bleek het beste te geschieden door photographieën te maken van de on zichtbare stralen; de gevoelige photographische plaat is namelijk even goed gevoelig voor het onzichtbare als voor het zichtbare deel, alhoewel niet steeds in even sterke mate. Dat is echter geen bezwaar daar een zwakke lichtindruk door langdurige belich tingstijd toch tot een goed zichtbare licht indruk op de gevoelige plaat gemaakt wordt, daar deze plaat, in tegenstelling met ons oog, onvermoeibaar is. Er moet nu echter een middel gevonden worden om een lens te krijgen die alleen de infra-roode stralen of alleen de ultra-violette doorlaat zoodat het gevormde beeld alleen uit een dezer stralensoorten bestaat en niet uit het zicht bare lichtgedeelte. Bij het ultra-violette licht heb ik de oplossing reeds vermeld. Een glaslens laat ultraviolet licht niet door, maar een kwartslens wel; verzilvert men het lensoppervlak dan kan alleen het ultraviolette licht passeeren en de rest niet, daar zilver ultraviolet licht doorlaat en geen gewoon licht. Voor het infra-roode stralengebied is de oplossing ook zeer eenvoudig. Men zet voor de gewone photographische lens (die nu niet van kwarts behoeft te zijn!) een glasbakje dat gevuld is met een oplos sing die al het licht tegenhoudt, ook het ultraviolette, en alleen het infra-roode deel laat passeeren. Een dergelijke oplossing kan men verkrijgen door een verzadigde oplossing te maken van kalium-bichromaat en hieraan toe te voegen een aniline-kleurstof, genaamd Fig. 1. MICROSCOOP ONDER GLAZEN STOLP, OEPHOTOGRAPHEERD MET ZICHTBAAR LICHT Fig. 2. DEZELFDE VOORWERPEN ALS IN FIG. l, GEPHOTOGRAPHEERD MET ULTRAVIOLET (ONzicmBk\R)Licm.Deglasstolpisondoorzichtig als metaal en werpt een donkere slagschaduw der padvinders om meer dan noodig de aan dacht te trekken. Deze jonge kereltjes, in hun afschuwelijke pakjes gestoken, schijnen niet alleen bizonder aangewezen voor de primeur van allerlei belangrijke en onbelangrijke gebeurtenissen, maar hun werd bij deze gelegenheid zelfs politiedienst opgedragen. Zij toonden zich er zeer verheerlijkt mee, dat ze de macht hadden om tegen officials en persmenschen, die zich buiten het terrein der genoodigden begaven, met autoriteit en aanmatiging op te treden. Het is wel treurig, dat een deel van onze jeugd behagen gaat scheppen in het verleenen van handlangers diensten aan de politie de vijandschap tusschen jongens en politieagenten is veel sympathieker maar wat te denken van een politie-inspecteur, die zulke knaapjes in alle ernst hun opdracht geeft! HESSEL JONGSMA * * * Machine voor kunstmatige ademhaling Zonder twijfel verdrinken ieder jaar een groot aantal menschen, die gered hadden kunnen worden, wanneer goed-geschoolde hulp bijstand had verleend niet alleen bij de redding, doch ook bij de opwekking van de reeds geweken levensgeesten. Het gebeurt evenwel maar al te dikwijls, dat omstanders, hoewel theoretisch ten volle onderlegd, niet in staat zijn, hun kennis van kunstmatige ademhaling in de praktijk toe te passen, zoodat vele drenkelingen daardoor het leven moeten laten. In deze gevallen zou een apparaat, dat de bewegingen der kunstmatige ademhaling op de juiste wijze en in het vereischte tempo wist uit te voeren, van zeer groot nut kunnen zijn. In de Münchener Mediz. Wochenschrift geeft de Berlijnsche professor Lewin een be schrijving van wat hij noemt een ademhalings machine. Deze machine bestaat,uit een lichte, gemakkelijk opvouwbare taf el,'waarop de te behandelen persoon over den buik wordt vastgebonden. Door middel van een hefboom kan de tafel een verticalen stand aannemen, zoodat de patiënt feitelijk, aan den buik hangend, op het hoofd staat, terwijl de beenen bijna horizontaal afhangen. Door deze houding wordt de borst samengedrukt en een auto matische uitademing bewerkstelligd. Na 10 tot 20 seconden wordt de tafel weer in haar gewone positie gebracht, zoodat door de uitzetting der borstkas een automatische inademing plaats vindt. Deze rhythmische uit- en inademing kan door de ademhalings-machine van 10 tot 15 keeren per minuut met het grootste gemak worden uitgevoerd. M. C. * * * Gwendolen Fairfax AAN ENNY VREDE, Gwendolen Fairfax in De Ernst van Ernst." Je hupte zoo lenigjes, luchtig en zoetjes In je fel-groene jurk, op je licht-crême voetjes, Het was alles zoo gracelijk-buigzaam en fijn, Zooals er maar heel weinig poppetjes zijn. En toen je zoo boos werd en stampte met 't stafje, iimiiiiiiiiiiiiti cyanine, net zoo lang tot het doorgelaten licht zeer donker bloedrood is. Men kan de proef op de som nemen door boomen in zonlicht te bekijken door deze oplossing heen; is de oplossing goed dan moet men de bladeren veel helderder zien dan den hemel zelf. Ziet men de bladeren niet zó, dan moet meer cyanine toegevoegd worden tot dat dit feit zich wél voordoet. Bij deze proef moet men met een donkere doek om het hoofd, elk ander licht uit de omgeving uit sluiten van het oog. Nu eenige resultaten van dit onderzoek, en wel in de eerste plaats van het photo grapheeren van het ultra-violette stralengedeelte. Opmerkelijk is al reeds dat gewoon glas geen ultraviolet licht doorlaat. Dit blijkt o.a. uit de photo's, die in fig. l en fig. 2 zijn afgebeeld. Dit zijn photographiecn van een microscoop, die onder een glazen stolp staat, voor een vel wit papier als achter grond. Als lichtbron is in fig. 2 een kwiklamp van kwarts gebruikt, omdat deze lichtbron veel ultraviolet licht uitzendt, terwijl fig. l opgenomen is bij gewoon daglicht. Fig. l vertoont hetzelfde wat ons oog ook zou zien, maar in fig. 2 is de doorzichtige klok een ondoorzichtig omhulsel geworden, dat een schaduw werpt zoo zwart alsof het een metalen klok was in plaats van een glazen exemplaar. Prof. Wood merkt naar aanlei ding hiervan op dat onze huizen geen gla zen ramen konden hebben als onze oogen eens alleen gevoelig waren voor ultraviolet licht, daar wij anders niets door deze ramen konden zien. Ramen met zilverplaten in plaats van glas, zouden echter in dat geval verre te prefereeren'zijn ! Het feit dat onze oogen geen ultraviolette stralen bemerken, maakt ook dat wij alle witte voorwerpen gelijk wit zien, alhoewel zij misschien geheel verschillende stralensoorten terugkaatsen. Zoo photographeerde Wood een vaas met witte phloxen, witte geraniums en witte kamper foelie ; in ultra-violet licht gaven deze drie verschillende indruk; phlox en kamperfoelie worden inktzwart, terwijl de geraniums veel lichter van tint worden. Het blijft een open vraag of deze kleur"-verschillen van eenige beteekenis zijn voor de plant. Op natuurkundig gebied is een eigenaardig feit dat de damp, die kwik afgeeft voor ultraviolet licht ondoorzichtig is. Nu is deze damphoeveelheid gewoonlijk slechts zeer gering daar kwik moeilijk verdampt bij kamertemperatuur. Toch kan men deze zeer geringe damphoeveelheid zichtbaar ma ken, door haar te photographeeren met ultraviolet licht. Een kwarts-fleschje, zonder kwik, is op deze photo's doorzichtig; zoodra er een zeer klein druppeltje kwik ingebracht wordt, zal dat voor een zeer klein deel ver dampen, maar deze geringe dampen worden op de photo duidelijk zichtbaar als dichte zwarte rook. Voor het bestudeeren van het gedrag van metaaldampen bij lage druk is deze methode zeer geschikt. Op het gebied van de sterrekunde heeft Wood's methode ook reeds merkwaardige feiten aan het licht gebracht. Zoo vond prof. Hartman uit Qöttingen, dat de beroemde nevelvlek in Orion, gephotographeerd bij zichtbaar licht en bij ultra-violet licht verEn je woede verzette in een fel-driftig drafje, Toen was 't of de storm in je krulletjes-haren Een fluweelige gloed joeg (om blij naar te staren!) Maar heel gauw werd je weer streelend en zoetjes En vleide naar Ernst met je snoezigste snoetjes, Fijn-petillante Engelsche pop, En het kinnetjes-lijntje ging eventjes op. O Qwendolen Fairfax in 't groen-witte tooneeltje, Wat was je een heerlijk,coquet-gekleed beeldje, Zoo fiertjes van houding, met vrouwtjes-gezag, Bebloemend het feest met je zachtrose lach. O Gwendolen Fairfax, de sjieke marquise, Door Reynolds geschilderd, is minder exquise Dan de fel-groene anjer, de vreemde bloem, Die ik noem als ik Gwendolen Fairfax noem. VINCENT HARROW * * * Zak-drama (Proeve van poëzie voor tijdschriften met weinig plaatsruimte) l Flirt Zeurt. Vrouw Wou. Man Dan: Graag!" Vraag Pa!' Ja." 2 Pa, Ma, Ja. Ha! 3 Echt Slecht; Drie Kindren, Die Hindren. 4 Tweel ing: Heel Ding! Elk Melk: Dorst, Borst. 5 Meer Kindren Rijk: Zeer Hinder lijk. 6 Dan Man Vroeg Kroeg. 'k Blijf Laat." 't Wijf Kwaad. 7 't Wijf, 't Kijft; Man Later: Kan Water Op Kop. 8 Ziet Haar Boos, Vliedt Naar Soos. 9 Hij Praat, Zij Slaat, Bijt, Smijt. Mist Vaak; Is 't Raak, Dan Hard. Man Smart. * * * 10 Zij Vloekt. Hij Zoekt (Laf!) Vond Vlonder, AfGrond Onder. 11 Zegt: (Slecht!) Ga Mee! Ja?" ,Nee.' Nou, Kom!" Vrouw (Dom!) Doet. Goed. 12 Ga Voor." Ja, Hoor!' Gil... Stort! Stil... Vort.. . Hij Blij! CHARIVARIUS Fig. 3. MAAN-PHOTO'S. LINKS met geel licht; MIDDEN met violet licht; RECHTS met ultraviolet licht. De pijltjes wijzen een plek aan die LINKS onzichtbaar is, MIDDEN grijs is en RECHTS een donkere vlek is Fig. 4. STEEN MET ZWAVELBESLAG, gephotographeerd met geel licht (LINKS), violet licht (MIDDEN) en ultra violet licht (RECHTS). Links is de zwavel onzichtbaar, in 't midden flauw grijs, rechts een donkere vlek schillende resultaten opleverde. De vorm der lichtende nevelmassa was in beide ge vallen geheel verschillend; dit beteekent dat de nevels die ultra-violet licht uitzenden over heel andere deelen der wereldruimte ver deeld zijn dan het gas, dat zichtbaar licht uitzendt. De maan is ook een onderwerp van onder zoek geweest. Hierbij gebruikte Wood een spiegeltelescoop. De verzilverde spiegel, die in gewone omstandigheden het voornaamste deel van zoo'n verrekijker uitmaakt, is hierbij onbruikbaar, omdat zilver, dat zichtbaar licht zoo fraai terugkaatst juist ultra-violet licht niet terugkaatst maar doorlaat. Wood ver ving echter met succes de zilverlaag op den spiegel door een nikkellaag, die zeer bruikbaar bleek te zijn in voorafgaande proeven. Photo's, die met deze kijker ver kregen zijn, vertoonen eigenaardige ver schillen met gewone maan-photo's. In fig. 3 zijn drie afbeeldingen van een maangedeelte naast elkaar geplaatst, de eerste met geel licht gephotographeerd, wat vrijwel over eenstemt met dat deel dat ons oog van de maan ziet; de tweede met violet lichtende derde met ultra-violet licht. De pijltjes op deze photo's duiden een bepaald gedeelte aan, dat in de eerste photo niet zichtbaar is, in de tweede reeds een beetje zichtbaar is en in de derde een duidelijke donkere vlek vormt rechts van de witte vlek, die een maankrater is. Op deze plaats ligt dus een stof die geen ultra-violet licht uitzendt, maar wel gewoon zichtbaar licht. Wood onderzocht nu allerlei mineralen om te weten te komen Gharivari Deelwoorden}'ammer Den gang doorwandelende viel mijn oog op een zonderling beeld." (Groene) De politieman, dit vreemd voor komende, stapte vanzijn rij wiel af." (H.D.) Dezer dagen [bladerende in de 'Bij dragen,' van Van Hogendorp, beschrijft deze zijn reis naar Aken." (U. D.) Dat doende worden de belangen van de gemeenschap en die van den heer Doude van Troostwijk met elkander verzoend." (De Vad.) ? De cijfers over de afgeloopen week leden door den storm, welke toen in het Merendistrict woedde." (Fin. Wbl. v: d. Fondsenh.) Gisteren echter, zoo meldt het weerbericht, scheen er een zacht zonnetje. Dat zal ze goed gedaan hebben. * De hier staande brandkast is getracht te forceeren, maar tevergeefs." (U. D.) De hier staande zin is getracht goed te stellen, maar tevergeefs. * Wij gelooven niet alles wat de Standaard beweert. Maar wel dit: De Heere heeft nooit gezegd, er zijn te weinig wel te veel." * De Directeur-Generaal der posterijen in Engeland heeft in het Lagerhuis mede gedeeld, dat het plan bestaat voor GrootBrittannië postzegels in te voeren, welke tot heden in dat land nog niet gebruikt worden." (N. v. d. D.) Het is er niet van gekomen, zooals men weet. Bij nader inzien heeft men toch maar liever de oude wei-beproefde postzegels ingevoerd, die er al lang gebruikt werden. Van elke 1000 stadbewoners genoten er einde 1911 37,7 op eenigerlei wijze blijvend onderstand." (N. C.) Bij de 37 heeft het geholpen, maar de '/' stadbewoner mag nog wel wat hebben, dunkt ons. * LEVENSDRUPPELEN (Opgedragen aan Op de Hoogte, en andere bladen, die er chronisch aan sukkelen.) 19.?Alles is mogelijk zelfs dit. Niets is onmogelijk zelfs dit niet. 20.?Is hoogmoed zonde of deugd ? vroeg de Dwaas. Maar de Wijze ging voorbij, en zeide: Ja. 21.?Voor den kortzichtige is het leven gelijk een windmolen: wat hij het met de ne hand geeft, vraagt hij met de andere terug. 22.?Wanneer gij u zwaarmoedig gevoelt, wijt het niet aan anderen. Vraag u zelven liever ernstig af: heb ik misschien te veel gegeten ? 23.?Wanneer twee menschen tezamen zijn, zijn zij niet langer alleen. (Thibetaansche spreuk.) 24.?De Dood en de Slaap wandeldelden arm-in-arm langs het koele meir van 't droef Vergeten in het wondere woud der Erinnering. De avond daalde ter kimme. Zuchtend fluisterde de Slaap: Dood, zijt gij de Dood ?" Het antwoord luidde: Ik ben de Dood, maar ik heb slaap." (Oostersche beeldspraak). tlllllllllllllllllllMlllllltlMlllnlIIIIIIIIMIIIMIIMIIlnlIIIIIIIIIIIIIIIIMIHIIIIIl welk ervan zich juist zoo ge draagt als deze maan-vlek. Hij vond eindelijk een grijsgele vulcanische tuff, die ook zwart werd op de ultra-violet-photo. Deze tuff bevatte ijzer en zwavel. Maar het bleek dat ijzer in 't algemeen even donker werd in violet licht als in ultraviolet licht photo's. Zwavel echter gedroeg zich anders zooals in fig. 4 te zien is, waar een steen, plaatselijk bedekt met een dun laagje zwavel, ge photographeerd is met geel, violet en ultraviolet licht. Op de eerste photo (geel) is van de zwavel niets te zien; op de tweede (violet) begint de zwavel al even zicht baar te worden als een donkerder vlek, terwijl op de derde photo (ultraviolet) de zwavel als een zeer donkere vlek uitkomt. Precies dus als op de maanphoto. Ver moedelijk is dus de maan-vlek een massa zwavel, denkelijk van vulkanischen oorsprong. Dit is belangrijk voor de beantwoording der vraag naar het ontstaan der maankraters. Er wordt n.l. dik wijls aan getwijfeld of de maan kraters werkelijk langs vulkani schen weg ontstaan zijn en ver schillende andere ontstaanswijzen zijn voorgesteld en met meer of minder succes verdedigd. Deze zwavel-vondst geeft echter een sterke steun aan de theorie der vulkanische ontstaanswijze, al is het opmer kelijk dat pas op n plaats zoo'n zwavelmassa gevonden is. Natuurlijk is dat een betrekkelijk negatief bezwaar, daar bij ver der onderzoek nog wel meer aan den dag kan komen. In elk geval wordt zwavel bijna geregeld gevonden in streken die centra van vulkanische verschijnselen zijn of ge weest zijn. Over de resultaten verkregen met infrarood licht moet ik, door plaatsgebrek, slechts kort schrijven. Landschapphoto's zijn voornamelijk een punt van onderzoek geweest tot nu toe, maar Wood hoopt ook op sterrekundig ge bied belangrijke resultaten te verkrijgen met die soort photo's. De infraroode stralen heb ben n.l. de eigenschap zeer weinig gehinderd te worden door den dampkring; zij hebben bijna geen last van verstrooien als de lucht goed helder is (vandaar dat op deze photo's de hemel zwart wordt, daar in 't dagelijksch leven de lucht alleen zichtbaar is door ver strooid licht). Photographeert men nu de planeten met infrarood licht, dan krijgen wij geen last of bijna geen last van onze damp kring waar dit planétenlieht toch steeds doorheen moet dringen, allicht worden de details dan beter en fijner zichtbaar dan bij gewoon licht. Wood hoop dat op dat gebied de grootere kijkers beschikbaar zullen komen, vooral om Mars te onderzoeken. P. VAN OLST * * *