30 Juni '17. No( 2088 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD 'V OOR NEDERLAND HYPOTHECAIRE VORDERINGEN worden overgenomen en beleend door: H. M DAM Azn. & ZONEN Hoofdkantoor: AMSTERDAM, Kloveniersbupal 70 ~|Tel. NOS. Noord 2552-8849-1684 en Zuid 4784 l»» B ij kantoren: ROTTERDAM: ARNHEM: Boompjes 43 Nieuwe Plein 6 Fr. SI N [RUS 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM. TELEFOON N. 5812. HEMDEM NAAE MAAT. 005TER5EEK MEUDlLEERiHOEN Vacantie! THE OXFORD CHAIR" HEERLIJK LUIE STOEL van af f 15.?. GEBRS.F.&LDE RIDDER Amstel b/h Muntplein 'OXYDOL' (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) 45 cent p. Tube. Naaml. VSDD. SfiHK k Ge. Chemische Fabriek ,,'s-Hage" 's-GRAVENHAGE. TAMINIAÜ'S ? JAM ? H. G. THIEME, OÜD-CHRISTIAN SCIENTIST, Haag - Denneweg 25a, geneest zieke personen, die andere Scientists onbe kwaam bleken te genezen en speciaal Blind-, Doofstomen Idiootgebor&n personen, die van af ? 1600, betalen. Zonder Genezing - Geld Terug! Tot het bouwen van Villa's en Landhuizen zfln prachtige heuvel achtige BOSCHTERREINEN te koop in HET OOSTERPARK te DE BILT Lage prijzen, mooie wegen, gas electr. licht, water. \ «talïnn lv- "aatfi. tot Eiploit TUI Het Oosterpark diauuii Dirj.j.sTOKMANSiQTTOSCHÜLZ Tel. Int. 38 & 48 MEUBILEERING-MAATSCHAPPIJ HOLLAND" N. Z. VOORBURGWAL 274 AMSTERDAM TEL. 5974 N. - '---^- IHIIIMNM?-~ -BIJ HET INRICHTEN UWER WONING HEBT GIJ 3 PUNTEN IN HET 00 Q TE HOUDEN t DUURZAAMHEID HARMONIE BiMATIBDEN PRIJS DAT WIJ IX ONZE INRICHTINQEN DEZE EIGENSCHAPPEN VEREENIBEN, BEWIJZEN DE TALLOOZE TEVREDENHEIDSBETUIQINQEN, WELKE WIJ VOOR U TER INZAGE HOUDEN. nün Kleine lutttitt Financieel Nieuwsblad Singel 842, A'dam - TELEFOON K. 6925 bevat steeds actneele arti kelen, betrouwbare cor respondentie, uitlatingen Tan premieleeningen, productie*, koerslijst enz. Abonnement slechts |so| ets. per kwartaal. Vraagt gratis Proefnummers LIBERTYs BELANCRVKE PRYSVERLACIMC OPRUIMING BELANCRYKE PRYSVERLACIMC BEGINT MAANDAG 2 JULI M ETZ,Xs AMSTERDAM ^GRAVEMHAGE N. V. Maas- en Waterweg Maatschappij tot beTordering van de vestiging van Industrieën te SCHIEDAM EN OMSTREKEN Lange Haven 3 Tel. «3 Schiedam Verleent haar bemiddeling bij den Aan- en Verkoop van Panden en Industrieterreinen en het verschaffen van Bedrijfskapitaal. IIIIMI IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIMIIIIIIIIMIIIIIIIIIII1IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIII 11 UMI Illllllllltlllllllllllllllllllin Figuur 3. Voorstelling van de wijze waarop de hulpdam i kan worden gelegd. Het gedeelte a is gereed. Het gedeeelte b e glijdt omlaag, langs het hellend vlak c d. Tusschen e en ? wordt de zak van Doven dichtgenaaid. Tusschen g en / worden de zijden van den zak omhoog gehouden. Bij h is de buis van den zandzuiger die het zand, vermengd met water, in den zak spuit. Bij / is een inrichting die den zak langzaam viert en hem tevens dichtge knepen houdt, zoodat het gedeelte / k niet gevuld wordt. Bij k wordt telkens een verlengstuk aan den zak bevestigd. leken met rijswerken, bakken van gewapend beton. enz. Zij zijn gemakkelijk aan te voeren. Wegens de goedkoopte kan zonder bezwaar een beginsel toegepast worden dat voor zulk een af damming het juiste is: de dam kan, gelijkmatig over de geheele lengte, trapsgewijs omhoog gewerkt worden. Daarbij wordt de zeebodem het best tegen uitschuring beveiligd. Ik stel mij dit thans zóó voor (figuur 2). Eerst wordt de dam l gelegd, en wel door den z'ak boven water in een drijvende (figuur 3) of in een over den bodem krui pende inrichting te vullen, terwijl het gevulde deel langs een hellend vlak afglijdt op den zeebodem en het nog ledige deel gestadig verlengd wordt. Is dam I gereed, dan begint men aan dam II, die dadelijk op den zee bodem geplaatst wordt, terwijl de verhoogde zijwanden boven water gehouden en na het vullen toegeslagen en aan elkander gehecht worden, tot afdekking van het zandlichaam. Ligt dam II langs dam I, dan blijft nog een hoogte van l M. af te sluiten, hetgeen waar schijnlijk zal kunnen geschieden door de neergeslagen zijwanden weder omhoog te halen en daartusschen zand te storten. Of wel men kan een nieuwen zak III op dam II plaatsen, of langs dam II weder een dam maken die boven water reikt. De inhoud van deze zakken is betrekke lijk zoo klein dat het mogelijk zal zijn in groot was zijn kracht; die was de kracht in Hiawatha's leven. Voor zijn volk maakte Hiawatha de mystische cause, die met eigen kracht over de rivieren schoot; want het leven van het woud bezielde die. Voor zijn volk bevocht Hiawatha de steur Nahma, den koning der visschen. En hij versloeg Nahma, ofschoon hij eerst ver zwolgen werd met Adjidaums, de eekhoorn, die hem vergezelde. Voor zijn volk zeilde ? Hiawatha west waarts in zijn canoe, om te ontmoeten Megissogwou, den machtigen toovenaar, die ziekte en dood zond onder de stammen. En hij versloeg Megissogwou en ontnam hem den toovergordel Wampum. Maar wat de pees is voor de boog, dat is de vrouw voor den man. Schoon ze hem bindt gehoorzaamt ze hem, schoon ze hem leidt volgt ze hem en beiden zijn nutteloos zonder elkander. Zoo peinsde Hiawatha en altijd droomde hij van Minnehaha, Lachend Water, den pijlenmakers-dochter. En hij ging uit en huwde haar. Glanzender banket was er nooit geweest. Want Pan-Puk-Kuwis, de dwaas, danste voor de menigte, de man dien de krijgers minachten, maar op wien de vrouwen ver liefd waren. En Chibiados zong en lagoo, de oude dichter, verhaalde een legende van den zoon van d'avondster. Als het feest voorbij was, traden Hiawatha en Minnehaha uit in den nacht, om de koren velden te zegenen. Maar Kahkagee, de koning der raven, zag hen. En den volgenden dag riep Kahkagee al zijn raven op om het zaad te pikken uit de voren. Maar hen ving Hiawatha en hij doodde hen, maar Kahkagee zette hij op zijn wigwam, een schrikkelijk voorbeeld. De geschiedenis van zijn volk schreef hij op de stammen der boomen en de woorden van enkele weken tijds de vulling te doen ge schieden indien het gelukt het krachtige en talrijke baggermateriëel dat noodig is voor den bouw der dijken enkel van grond, met vol vermogen het zand in de zakken te doen brengen. Een handige werkwijze daarvoor moet door proefneming nog gevonden worden. Er bestaat echter geen reden om eraan te twijfelen dat die te vinden is. Een denkbeeld hoe zulk een werkwijze zou kunnen zijn geve figuur 4. De hulpdam, hetzij van zandzakken, van betonbakken of van welke samenstelling ook, maakt het gemakkelijk den dijk enkel van grond, die beschreven is in het nummer van 28 April van dit Weekblad, op te werpen. De besparing op deze wijze te verkrijgen, vergeleken met de laatste be grooting voor den afsluitdijk mag op meer dan 50 pCt. worden geschat. Goed en K waad,van Schoonheid en Slechtheid, om zijn volk te leiden op den weg naar het Geluk. En zelf leefde hij in geluk met Minehaha en met Chibiados en Kwasind en de oude Nokomis. Maar het Noodlot was daar, dat hem zou ontnemen alles wat hij lief had. Want de kwade geesten haatten hem. Leerde hij het volk niet Liefde en Vrede ? Niet Kunst en Schoonheid ? Aanbad hij niet de Goden van het Goede? Wél haatten hem de kwade geesten en zij zouden hem ontnemen alles wat hem lief was. Eerst Chibiados. Eens, toen hij een hert joeg ever de be vroren meren, braken zij het ijs onder zijn voeten stuk. Hiawatha leed zeer. Een week rouwde hij uiterlijk, dan ging hij weer werken, voor zijn volk; maar innerlijk rouwde hij altijd. Want de Schoonheid uit zijn leven was verdwenen, schoon hij nog had zijn Liefde en zijn Kracht. Zijn krachten toonde hij in een strijd met Pan-Puk-Keewis, de dwaas, die het volk tot slechte spelen verleidde en hun welvaart verminderen deed. Hem overwon Hiawatha in een langen strijd. Dan werd hem Kwasind ontnomen. De stam der Pygmaeën nam hem weg, doodend hem met pijn-appels, toen hij lang zaam de rivier afzeilde. En de Kracht uit Hiawatha's leven was verdwenen, maar hem bleef nog zijn Liefde. Eens toen Hiawatha thuis kwam van de jacht, vond hij twee mannen in zijn wigwam, twee zwijgende gasten. Dag aan dag, week aan week, bleven zij en ze namen het beste dat Hiawatha had. En op een middernacht hoorde hij dat er geween was in zijn wigwam en geklaag als om een doode. Dat deden de gasten die nu zegden, wie zij waren: de schimmen van Chibiados en Kwasind, Brief uit Indiëaan De Amsterdammer" Zal voor Indiëvan de zegeningen der neutraliteit niets anders over blijven dan de vrijheid om in vrede als Boeddha de rekening met de wereldsche zaken af te sluiten en, in stille overpeinzing op den navel turend, zich voor te bereiden op het Nirvana van zijne economische toekomstverwachtingen? De pessimisten knikken op die vraag met een blik op de stilliggende schepen en de opgehoopte balen tabak, kisten thee en zakken koffie somber van ja. De optimisten willen de hoop niet opgeven, dat de zaken nog terecht komen. Zij hopen met de hoop van zuster Anna, die uitkeek naar de ver schijning van de verlossers, welke haar zuster van Blauwbaard moesten bevrijden. Zuster Anna ziet gij nog niets komen? De richting waarheen zij uitkijken is Amerika. Van daar IIIHMIIIIIIIIIM IIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIMMIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHMIIÜIIIIII die hun vriend voorspellen kwamen van honger en kou en dood. O, de lange en droeve en wreedewinter! Altijd dieper lag het ijs in het meer ge vroren, altijd dikker dekte de sneeuw de witte velden, lag te hoop gestorven in wouden en dorpen. Hiawatha, telken nieuwen dag, zwierf de wouden door, maar er waren geen dieren die hij kon schieten. En zijn angst werd groot, zoodat hij bad: Gitche Manito! Geef uw kinderen voedsel, vader, geef voedsel voor Minnehaha, mijn Liefste'." En heel den dag zwierf Hiawatha door de wouden van droeve verlatenheid, door de struiken in wier schaduw hij eens Minne haha voerde uit het land der Dacotah's, in de dagen van den nooit-vergeten zomer, toen de vogelen zongen en de beeken klaterlachten en er geur dreef op de luchten en lachend Minnehaha zeide met water-klare stem: u volg ik naar uw wigwam uit Dacotah's land." Nu lag zij in dienzelfden wigwam met Nokomis en de twee sombere gezellen Koorts en Honger, en zij was stervende, Hiawatha's Minnehaha. Luister", sprak zei: daar gaat een ruischen bruisen van beide watervallen, die roepen uit de verte." Maar Nokomis antwoordde, het was de nachtwind door de boomen. Zie," sprak zij, mijn vader! eenzaam staat hij en wenkt aan de ingang van zijn wigwam." Maar Nokomis antwoordde, het was de rook die te wenken scheen. O", riep zij, ik voel Panguk's oogen die op mij staren uit het donker en zijn koude vingers grijpen naar mijn keel l Hiawatha! Hiawatha!" En Hiawatha, mijlen weg in de verre bergen, mijlen ver in de bosschen, hoorde plots die kreet van angst, hoordeMinnehaha's stem die hem riep: Hiawatha! Hiawatha! En thuis zat Nokomis bij een Doode en alleen verwacht men den verlosser. De blok kade, die de Vereenigde Staten in het Oosten wacht, zal deze, naar men hoopt,het Westen uitdrijven, naar ons, voor hun theeën tabak. Het geduld dezer optimisten wordt echter op een zware proef gesteld en de kansen van Blauwbaard staan nog goed. Intusschen vermeerderen zich dagelijks de voorraden producten, die niet weg kunnen, en neemt het opslagprobleem met den dag zorgelijker afmetingen aan. Van alle vragen, die op de agenda van Indiëstaan, is die van den uitvoer zijner producten door den loop der omstandigheden het meest op den voorgrond geschoven. Daarmede hangen het lot van het plantagebedrijf, dat van duizen den Europeanen en dat van honderd dui zenden Inlandsche loonarbeiders zamen door den weerslag, dien eene ernstige stoornis in dat bedrijf op de gansche volkshuishou ding onvermijdelijk hebben moet. Voor de ernst van dit probleem verbleekt hier zelfs de kleur, die de verbeelding aan de Russische omwenteling bijzet, tot een neutrale tint. De suggestieve beteekenis van deze andere werkelijke Blauwbaard-geschiedenis heeft hier de scherpte van haar prikkel spoedig verloren onder den druk van de onzekerheid van het lot van ons plantagebedrijf. Wel heeft een heet gebakerde revolutonair getracht uit deze verrassing propagandamunt voor de Inlanders te slaan ten bate van de zegeningen van eene revolutie op Java, maar de overheid heeft hem, door bijeenkomsten te verbieden, gelegenheid ge legenheid gegeven af te koelen. Deze, de overheid, begint zich tegenover de revolu tionaire aanvechtingen van de onruststokers van beroep, die Indiëtelt, in den laatsten tijd van hare roeping meer bewust te wor den nadat zij in de nadagen van den heer Idenburg het spoor min of meer bijster is geworden, zooals onlangs tot zijn nadeel ondervonden is doorMarco, een Inlandschen journalist van meer hartstocht dan politieken blik. In eenige dagbladartikelen, waarvan alleen duidelijk was, dat zij haat ademden tegen het Nederlandsch gezag, doch waarin de gedachtengang overigens weinig zamenhang vertoonde, predikte hij de heilsleer van eene onmiddellijke omverwerping in den trant van Djambi van het Nederlandsch bestuur, desnoods met Japansche hulp, met in de klaagde. En een vuur brandde in den nacht. En Hiawatha, wien nu Liefde en Kracht en Schoonheid ontnomen was, wist ook zijn einde nabij. Hoort wat de reiziger Jagoo vertelt. Van verre streken verhaalt hij, waar de menschen blank zijn en wonen in zwarte steden en van de wonderen dier steden verhaalt hij en hoe nabij reeds zijn de witte menschen, die komen zullen met Kennis en Beschaving. En het volk wilde te wapen, maar rustig sprak tot hen Hiawatha; een glimlach leefde om zijn mond. Hij sprak van Vrede en van Liefde die over heel de wereld. Maar als hij sprak, bedacht hij, hoe mogelijk zijn volk vernietigd worden zou, want ze zouden zijn voorschriften vergeten. Zijn taak was nu ten einde. Nu was gekomen een bleeke priester in zwart gewaad, die een blinkend kruis met zich droeg. En hij had gepreekt voor het volk, zeggende: Vrede zij met u! Vrede van gebed en van vergiffenis, vrede van Christus, liefde van Maria!" En hij had verteld van Maria en haar zoon, Jezus Christus den Heiland, hoe hij leefde op aarde, hoe hij werkte en vastte en blijmoedig leed. Van Kruisiging en van Herrijzenis. Nu was Hiawatha's taak ten einde en hij ging vertrekken over het avond-helder van de zee. En het volk zag van het strand vlot hun zaken en rijzen en zinken tot in een lichte zee van glans de boot omhoog getild scheen dan verging hij in de nevel als in purperen verte langzaam de jonge maan vergaat. Het volk klaagde: vaarwel Hiawatha vaarwel voor eeuwig" en de wouden in hun donkere stilte bewogen zuchtten het na. Het is een legende van kinderlijke schoonplaats stelling van een Inlandsen bestuur. Wat er den dag na deze omwenteling in Indiëgeschieden zou, was een vraag, die voor hem niet bestond. De roof in gewa pende benden, in vroeger iijden een inheemsche landsinstelling in Indiëen nog geenszins uitgestorven, zou onmiddellijk herleven en allerwege het land afschuimen. Nu nog, onder den rook van Batavia, is dit een onuitroeibaar chronisch kwaad, dat spot met alle reorganisaties van de politie en nacht aan nacht den naasten omtrek van de hoofdplaats onveilig maakt. Het optreden van de politie daartegen heeft geen ander gevolg kunnen hebben dan dat de Eurppeesche politieambtenaren de Inlandsche in verdenking brachten en van de eerste de lagere ambtenaren de hoogere diskwalificeerden. Wanneer de rooverbenden evenveel^ zin voor humor bezitten als stout moedigheid, moeten zij genoten hebben van dit tafereel van katten, die elkander onder ling aanblazen in plaats van de muizen te vangen. Stilstand van de scheepvaart, producten congestie van het plantagebedrijf, vulcanische exhaltaties van een revolutionairen geest, wederopleving van het bendewezen, is er in deze somberheid geen lichtpunt? Ja, er is het groote lichtpunt, dat men zich hier ver van verschrikkelijk oorlogstooneel veilig gevoelt als in Abraham's schoot. Geleidelijk is, nu de oude en nieuwe we reld zonder onderscheid nagenoeg in haar geheel hetzij door feitelijke deelname aan den oorlog hetzij door opzegging der diplo matieke conversatie in het wereldconflict betrokken is, Indiësynoniem geworden met laatste toevluchtsoord van den vredegeest. Deze heeft zich hier ingeburgerd niet alleen maar heeft zich hier ook onmisbaar gemaakt door den weldadigen invloed, dien zij ver spreidt. Zelfs het spook van invoergebrek en dat van de Zwarte Lijst hebben door hem hun vat op de gemoederen verloren. Ja, de vroeger zoo machtige trek naar Ne derland is door hem krachteloos gemaakt: zonder mopperen legt men zich nerrbijhet lot om in Indiëte blijven. Hoorde men vroeger vaak: Alles beter dan Indië, nu erkent men algemeen: nergens kan men beter zijn dan in Indië. Weltevreden. S. J. heid, die ik verhaald heb. Klaar van eenvoud, simpel of een kind het verhaalde is dit lied van Hiawatha, dit vertelsel van de laatste Indianen, schoon zonder cultuur. Zoo vol van Liefde. En door het geheel de droom der wouden, de zonneschijn der velden, het ruischen van de wind, het lachen van water, die het maken tot een adoratie, een Hoog lied der Natuur. Weinig meer heb ik te zeggen. Want klaar van eenvoud is het, overal. Ook in de symboliek. Moet ik nog herhalen, hoe Kwasind is de kracht, Chibiados de schoonheid, Minnehaha de liefde; hoe zonder deze iemand niet leven kan? Hoe Hiawatha's worsteling met Mondamin is een worsteling om de land bouw, met Megisgogwon, de groote toove naar die ziekte en dood zond onder de stammen, een strijd om de geneeskunde? Hoe ook Hiawatha was een profeet van Liefde en Vrede als de Christus van den Oosten ? Maar ge zult vragen: Wanneer Hiawatha wijken gaat voor den Christus, was hij dan de profeet wel, dien Gitche Manito te zen den gezegd had? Is dan niet de Christus, wiens leer de kruisprediker verkondigen komt, de ware profeet? In enkele regels geeft de dichter het antwoord: Vele manen, vele winters zullen komen en verdwijnen, eer ik tot u weer zal keeren is Hiawatha's afscheid. En de woorden van waarheid van den Christus moeten hen wijzer maken en de terugkeer van Hiawatha waardiger. Wie deze wondere legende leest, zal zelve vinden wat de beduidenis is van Hiawatha's Lied. ? ?