l DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 29 Sept. '17. No. 2101 HET LIED VAN SCHIJN EN WEEZEN DERDE BOEK, ZESDE ZAXG De dagen vlieden en Hij antwoordt niet. Ik zit en duld met saarngeklem.de handen en sin op woorden voor dit teeder Lied, terwijl de stormvloed de benarde landen dreigt te overstelpen, en n kreet van wee steigt uit der groepen donderende randen waar broedermoord geschiedt, en 't volk gedwee sich door heerschaucht'ge vorsten aan laat hitsen en meer verwoest dan de verwoede see. Diep door mijn sombere gedachten flitsen zeldsame schichten van een glans, aoo vreemd, dat die naar 't fel ontgloeyen van de spitsen der gletschers, bij het sonnerijsen, sweemt, maar bij zijn tergend, bliksemsnel vervlieden mij 't vast begrip, die zoete troost, ontneemt. 't Groeyen mijns Weezens laat zich niet gebieden maar vergt zijn tijd en volgt verheev'ner Wel. Niet mijne, maar Gods wilkeur moet geschieden. Ik ben in dit rampzalig oord gezet tot kwijting van mij niet bewuste schulden. Ik zwom als een onnoos'le visch in 't net en moet de wreede hand des visschers dulden. Wie leeft blijmoedig onder zulk een vloek? Zal ik mijn kooi met 't klatergoud vergulden van lieve illusies? 't IVeeaen dat ik zoek schijnt zoo ondenkbaar ver. De taal der sterren is mij als 't sevenvoud verzeegeld boek, wanden van dorre machtloosheid versperren mijn weg naar 't Licht al weet ik hoe't bestaat. Ik lig verlamd, droef starend naar den verren eindloosen weg, moede en ten einde raad. En toch o vreemd bestier! ook geen seconde twijfel ik aan de Liefde van wie slaat soo onverbidlijk, zulke gruuwb're wonde. Hij is de Zaligheid, Hij is de Vreugd, Hij duldt het kwaad, gedoogt de zwartste sonde, opdat wij souden kennen het gencucht der redding door Zijn lief dr ijke genade. Is het soo niet, mijn Vader? Ach, mij heugt het lichten door der droefheid digte wade van uw onzegbaar blijde schoonheid wel, en ik begrijp de Icelijkheid en 't kwade als onontbeerlijk in Uw eeuwig Spel, dat soo verwikkeld is en toch zoo simpel. Wijd luidt door 't AL der Schoonheid klare schel en op den aam van Liefde wuift de wimpel van seegening hoog booven leed en lust. Gelijk een helder bcrgmeer, sonder rimpel, wacht Uw genade in grondeloose Rust. Ik weet en moet op 't schamel weeten teeren als 't zoet gevoel mijn smachtend hart niet sust. Ik weet... doch kan door Weeten's macht niet keer en de Groote Somberheid en 't Eenssaam Leed. En al mijn lijden kon de ziel niet leeren hoe sich te hoeden voor het bitter-wreed verdriet van Vrees en Onrust, voor de lagen van 't Lijf, dat mij soo vaak verdoolen deed. Nu sie ik af van 't ongcduurig vragen, eisch geen geluk, geen klaar begrip, geen troost, laat mij geduldig door het Leeven plagen, Stil als het martelt, dankbaar als 't verpoost. 't Is alles goed sop help mij' in 't berusten Gif leader van dit blind, krioelend kroost! Gij vergt dat ik die vriendelijke Lusten van u ontvangen, weer om u verstoot, en met bewustheid keer den onbewusten drang tot geluk, opdat in Uwen schoot ik meer hervind dan al wat ik wou derven en met U leef als innigste genoot. De leevenstijd tusschen geboorte en sterven gaat sneller dan de vlugge bliksemschicht, terwijl hij toch, van wat ik kan verwerven de Grootheid en de Heerlijkheid belicht. Berust dan, siel! in den verkooren Kerker, Gij hebt dien self, tot eigen Heil gesticht. Gij hebt den Tijd, den onvermoeiden Werker, maak hem uw slaaf, hij dient u graag en staag, hij sloopt mijn Lijf, maar maakt uw leevcn sterker. Spaar mij ook niet, als ik kleinmocdig klaag, ik voel de schaamte om ai mijn swakten branden. Verstil alleen, zoolang 'k iets kostbaars draag, 't onmachtig beeven van mijn oude handen. Ik weel, dit vuur, dat nu mijn hart verschroeit, strekt tot een baken aan de duistre stranden tot veilig licht, dat door den ncevel gloeit, en wijst daarheen waar uit liet somber Heeden Ti/dloosc Waarheid glorierijk ontbloeit. Zoo blijf ik g'.ian, voor hen die na mij treeden. hoeseer ellendig, totter dood bedroefd, en wat il! door mijn menscl.dom heb geleeden weet, wie de blocdsmaak aan mijn woorden proeft. HHilrntlmillllHHIIIftMHIHMMUIfll zij In een gasgenerator verwerkt kan worden ter vervanging van de uit het buitenland aan te voeren gasvlamkolen; reguleeren van onze transportmiddelen waarbij water en transport per as elkaar aanvullen, zoodat kolen worden bespaard en aan wagengebrek wordt te gemoet gekomen ; het snej.en doelmatig inrichten van Jn de industrie gebruikelijke machines met gasverwarming, voor electrische verwarming, als doppenverwarming in de diamantindustrie, zetmachines der dagbladen, sterilisatoren der medici zulks met het doel het gas vrij te maken voor kookdoeleinden, waaraan zulk een groote behoefte bestaat en last not least door combineeren van productie deze opvoeren tot het hoogst mogelijk nuttig i effekt, niet alleen het combineeren van be drijven van consumenten doch ook het meer uitnutten van inrichtingen, welke slechts MODES. MAISON FRANUISE. AVIS AUX LÉ^ANTES. Madame BRISSAÜD vientderecevolr les dernieres NOUVEAUTÉS PAR1SIENNES en: CHAPEAUX. Visltez ses salons vous ne Ie regretterez pas. ?Prix moilérés Triinsformatioiis. 136, NoordeJnde. - LA HAYE. - Tel. 7169. Het antwoord der centralen op het vredesvoorstel van den Paus Toen nu al weer vijf weken geleden het bemiddelingsvoorstel van den Paus be kend werd, mocht men vermoeden, dat aan de inaiening daarvan eenig overleg met sommige groote mogendheden was vooraf gegaan. Hiermede werd niet tekort gedaan aan de eerbiedwaardigheid der bedoelingen, die de Paus met zijn voorstel beoogde. Evenmin werd daardoor twijfel te kennen gegeven aan zijne onpartijdigheid. Alleen achterdocht kon veronderstellen, dat de Paus zich liet gebruiken als spreekbuis voor ne der oor logvoerende partijen. Maar noch de zaak van den vrede, noch het prestige van den Paus zou er bij ge wonnen hebben, wanneer zijn voorstel door beide partijen onaannemelijk was verklaard. Hij moest, zoo mocht men gelooven, zich althans ervan vergewist hebben.dateender beide groepen van mogendheden zulk een antwoord zou geven, dat hem de gelegen heid tot verdere stappen in het belang van den vrede open bleef, ook al liet het ant woord van de andere groep niet terstond den weerklank hooren, dien hij gewenscht had te vernemen. Van alle oorlogvoerende mogendheden is er geene, die tot het Vaticaan in zulk een nauwe betrekking staat als Oostenrijk-Hongarije. Geene ook, die zoo ondubbelzinnig haar wensch naar vrede had te kennen gegeven. De veronderstelling was dus niet gewaagd, dat de Paus zich er van verzekerd had, of zijn voorstel bij Oostenrijk een gunstige gedeeltelijk werken en waarvan de producten groote diensten kunnen bewijzen. Als uitnemend voorbeeld zou ik willen noemen: Het opvoeren van ijsproductie door ook gedurende de nachturen te laten werken; de op electrische centralen aangesloten ijs fabrieken vragen hiertoe zeer geringe hoe veelheid kool; dat ijs te gebruiken in koelkelders om den overvloed van vleesch te kunnen bewaren, ontstaan door sterk afslachten van vee als gevolg van gebrek van veevoeder. Indien gebrek aan geschikte ruimten moei lijkheden vormt dan ware te overwegen een gedeelte van de gangen van den St. Pietersberg daarvoor te benutten; de Limburgsche kolen wagens brengen de kool naar de groote steden en gaan met ijs geladen terug. Is dat alles te phantastisch, of onuitvoerbaar, best mogelijk, doch dan zal dit denkbeeld wel licht worden gevolgd door beter uitvoerbare en meer productieve voorstellen, terwijl publicatie van gedachten van den een, den ander op een goed spoor kan brengen, een gelukkigen inval kan bezorgen. Het nu reeds groote aantal ingekomen inzendingen op de prijsvragen, mededeelingen en voorstellen buiten mede dinging, de vele sympathiebetuigingen, hebben de commissie reeds de volle over tuiging gegeven, dat haar streven in een behoefte voorziet, dat er veel nuttig werk te verrichten zal zijn. Niet onmogelijk is het, dat het wenschelijk zal blijken, dat haar functie na het verwerken der prijsontvangst zou vinden, en dat hij door Oostenrijk ook de gezindheid der Duitsche regeering had laten peilen. De in de laatste dagen bekend geworden antwoorden van de centrale mogendheden op het bemiddelingsvoorstel van den Paus bevestigen dit vermoeden. Van die antwoorden geeft dat van Oosten rijk een volkomen weerslag te hooren op de roepstem van het Vaticaan. Het onderscheidt zich van de andere, zoowel naar den inhoud, als naar den vorm. Naar den vorm: want het is een eigen handig schrijven van den Oostenrijkschen Keizer, tot den Heiligen Vader" gericht door zijn ,,zeer gehoorzamen zoon". Naar den inhoud: want het geeft zonder eenig voorbehoud instemming te kennen met de voorstellen, die de Paus als grond slag voor de onderhandelingen had aange geven. In de antwoorden van Duitschland en Boelgaiije ontbreekt iets van de volkomen heid van de instemming. Of eigenlijk: B'>flgarije maakt zijne instemming af hankelijk van de vervulling eener voorwaarde, waar over de Paus zich niet uitdrukkelijk had uitgelaten, omdat hij de beslissing er over aan het gemeenschappelijk overleg der mo gendheden opdroeg. Duitschland betuigt zijne instemming in zulke bewoordingen, dat er twijfel aan zijne bedoelingen over blijft. Boelgarije immers verklaart, elk voorstel te zullen ondersteunen, dat niet in strijd is met de levensbelangen van het Boelgaarsche volk en zijne eenheid en dat niet te kort doet aan de voor zijne economische ont wikkeling noodige voorwaarden." De laatste term is rekbaar. Onder de eischen der economische ontwikkeling is heel wat te brengen. Wanneer een Al-Duitscher die woorden uitspreekt, kan hij er zelfs mee bedoelen, dat Duitschland de be schikking moet krijgen over de monden van de Schelde en den Rijn. Misschien be doelt de Tsaar van Boelgarije er mee, dat vragen van blijvend karakter zal zijn en wel in den geest van een vast bureau het geen nuttige, doelmatige suggestieve denk beelden verwerkt en zoo veel mogelijk tot haar recht doet komen. De jury voor de levensmiddelen prijsvraag schrijft ons als volgt: Tof goed begrip van de bedoeling van de tweede piijsvraag voor plannen en vin dingen, die tegemoet komen aan de behoefte van ons land aan levensmiddelen, en die de oeconomische voortbrenging of verduur zaming hiervan of het doelmatige verbruik van tot dusverre ongewone levensmiddelen bevorderen", is het niet ongewenscht een enkel woord van toelichting te geven. Men moet n.l. deze vraag zoo ruim mogelijk opvatten. Op direkte wijze zou men in de behoefte kunnen voorzien, wanneer men b.v. een geschikte, in de praktijk bruikbare methode vindt voor het verwerken van bestaande stoffen met voedingswaarde, die thans nog niet voor de voeding van den mensch ge bruikt worden, hetzij, omdat de bewerking te moeilijk of te kostbaar is (dit laatste is in den tegenwoordigen tijd een punt van ondergeschikt belang), hetzij, dat er nooit de aandacht op gevestigd is, hoewel ze mis schien reeds op de een of andere manier genuttigd woraen, en wel, omdat er voldoelde ander voedsel aanwezig was. Men moet maar eens denken aan het halen hij zijn land wil vergrooten met het N. O. van Si'rvie, opdat het voortaan aan Oostemijk-Hijngarije zal grenzen; misschien ook tieeft hij het oog op een kuststrook van de Aegtïsche zee, om Bot-lgarije daar aan betere havens Ie helpen. In dat laatste ge val zou echter zijn wensch reeds vervuld zijn, indien bij den vrede 'Ie eenlieid van het Boeigaarsche volk tot stand werd ge bracht, d. w. z indien Boelgarije in het be zit bleef van die gedeelten van Serviëen van Micedonië, waar hoofdzakelijk Baelgaren wonen; misschien ook acht hij de eenheid van zijn volk niet voltooid zonder de aanhtchling van de Dobroedsja aan Boelgarije. Dat Tsaar Ferdinand dit alles wenscht, is begrijpelijk. Hij heeft aan de zaak der centraien goede diensten bewezen en ver langt daarvoor de belooning. De Entente zal er niet gemakkelijk in berusten, dat hem die wordt uitbetaald; een ten koste van hare bondgenooten op den Balkan vergroot Boelgarije zou hare rekening niet maken. Een hindernis op den weg naar den vrede is de door Boelgarije genoemde voorwaarde zeker; maar het is geen onverwachte hin dernis en ook geen onoverkoomelijke; zoo de groote mogendheden vrede willen sluiten, zullen zij dien aan hare bondgenooten op den Balkan opleggen; alleen ter wille van hen blijft noch de Entente, noch het MiddenEuropeesch verbond in het geweer. Van meer belang dan de reserve van Boelgarije is die van Duitschland. Altijd wanneer dit laatste rijk werkelijk een slag om den arm wil houden. Men zou dit kunnen vermoeden uit het slot van zijn antwoord. Daarin wordt de hoop uitgesproken, dat ook onze tegen standers" het voorstel van den Paus als een geschikte basis zullen beschouwen om dichter te naderen" tot de voorbereiding van den vrede. ,.Ook onze tegenstanders" dus Duitsch land vindt de basis wei geschikt. Maar ge schikt waarvoor ? Om er den vrede op te ROBBERT KALFF&CS AMSTEQDAM van meel uit landbouwprodukten, aan een geschikte toebereiding van aardappelmeel, aan het trekken van vet uit stoffen, die nu misschien weggegooid worden, enz. »? Gedachtig aan het gezegde: vele kleintjes maken een groote, kan men ook in verschil lende richting een antwoord zoeken b.v. er zullen misschien grondstoffen zijn, waar men nog eiwit uit kan halen, al is het niet veel. Toch zou hiermede het gebrek aan eiwit voor een deel kunnen opgeheven wor den. Hetzelfde geldt voor vet en voor meel. Wel moet er op gewezen worden, dat niet in aanmerking komen surrogaten in den slechten zin des woords. Voedingswaarde moet er zijn d. w. z. de stoffen moeten het noodige coloriengetal hebben, behoorlijke brandstoffen voor het menschelijk orga nisme zijn. Ook moeten ze genietbaar zijn, zoodat ongenietbare stoffen met voedingswaarde, geniet- en bruikbaar gemaakt moeten worden. Als voorbeeld, hoe men niet moet doen, kan het volgende dienen: het is denkbaar, dat iemand, laten wij maar eens zeggen saccharine aanbeveelt in de plaats van suiker of koolhydraten (wij veronderstellen hierbij, dat saccharine eene nieuwe, tot nog toe onbekende stof is); welnu, na hetgeen boven gezegd is, is het wel duidelijk, dat een dergelijke oplossing niet de bedoeling is en niet in aanmerking komt. Ook langs indirecten weg zou men het vraagstuk kunnen oplossen. Hierbij eenige voorbeelden : Behoorlijke voorstellen tot bezuiniging d.w.z. niet verminderen van de rantsoenen, maar het zoo voordeelig en zuinig mogelijk gebruik maken van de bestaande voedings middelen en partij trekken van hetgeen anders wordt verspild; goede distributieplannen met behoorlijk vervoer enz.; plan nen, om braakliggende gronden vruchtbaar te maken (dus het vinden van geschikte meststoffen; zou b.v. de humus in de bosschen als meststof kunnen gebruikt worden en zoo ja, hoe kan men zich in het bezit daarvan stellen en langs den eenvoudigsten weg distribueeren en vervoeren ?); het maken van veevoerder, waardoor de mensch door middel van het vee vet en eiwit kan krij gen; dit alles is ons welkom. Ook is het denkbaar, dat iemand een regeling aangeeft, waardoor langs diplomatieken weg van buiten af voedings- of grondstoffen verkregen kunnen worden (b.v. onze graanschepen los krijgen). Zoo kan dus op allerlei wijze een poging gedaan worden het vraagstuk op te lossen. Alle antwoorden behooren echter van een nauwkeurige en uitvoerige toelichting voor zien te zijn. Alle mogelijke voor- en nadeelen moeten bestudeerd en zoo noodig cijfers en berekeningen gegeven worden. Wanneer de bereiding van een tot nu toe niet gebtuikte voedingsstof, hetzij voor mensch of dier, of meststof aangeraden wordt, dan is het gewenscht behalve berei dingswijze enz. een monster in te zenden. Het spreekt vanzelf dat de grondstoffen in voldoende mate verkrijgbaar moeten zijn. bouwen ? Neen, om dichter te naderen", en dan nog niet tot den vrede, maar tot de voorbereiding ervan. Van den vrede zelf blijft men zoo nog een hetl eind af. Te meer, omdat er nog voorwaarden ge noemd worden, waarvan dat dichter na deren" afhankeiijk gesteld wordt. Welke voorwaarden dat zijn, verneemt men niet precies; wat men ervan hoort, is alleen dit: zij moeten overeenstemmen met de billijkheid en met den toestand van Europa". Tegen de overeenstemmi g-net de billijk heid zal geen rechtschapen mensch bezwaar maken. Maar de toestand van Europa" beteekent dat: de oorlogskaart ? Wil dat zeggen, dat Duitschiand alleen bereid is een vrede te sluiten, die rekening houdt met het feit, dat de Centralen een groot deel van het gebied hunner tegenstanders hebben bezet ? Indien dit de bedoeling is, houdt Duitsch land een slag om den arm, die wel eens eenige vademen lang kon blijken te zijn. Maar in een a'ider gedeelte van het ant woord getuigt de Duitsche regeering van hare begeerte om grondslagen voor den vrede te vinden in overeenstemming met" de bekende resolutie van de meerderheid van den Rijksdag, d.w.z, zonder annexatie en zonder politieke, economische of financieele onderdrukking, Zoodat men op de vraag, waar het ten slotte op aankomt: is Duitschland bereid Belgiëgeheel vrij te geven? nog altijd geen afdoend antwoord heeft. Men weet nog niet, aan welke overeenstemming de Duitsche regeering meer hecht, aan de overeenstem ming met de Rijksdagsresolutie dan welaan die met den toestand van Europa." Misschien zal de rijkskanselier die, zooals bericht werd, morgen het woord zal voeren in de hoofdcommissie van den Rijks dag de bedoeling van het antwoord verduidrlijken. Zoo niet, dan kan de Paus zelf daarom vrag'n. Gelukt het hem, aan de Duitsche regeering een stellige verkla ring te ontlokken, dat zij de door hem geHolland op klompen" Holland gaat op klompen loopen, Want we komen leer te kort, Schoenen zijn niet te betalen Als de boel nog duurder wordt. Grijze, deftige Meneeren, Schamen zich er niet meer voor, Ambtenaars, bankiers en klerken Gaan op klompen naar kantoor. Mooie, fraai gekleede dames Zien we naar de Schouwburg gaan Heel voorzichtig, angstig stappend Met hun nette klompen aan. Jongelui in rok of smoking Hosseklossen keurig rond; Als ze gaan applaudiseeren Beeft en davert heel de grond. Voor verliefde voetjes geven, Hebben we niet weer de kans, Op een bal- of avondfeestje Maken we de klompendans. Als een zeer lieftallig meisje, Ergens op een stoepje schreit Is ze niet haar teere onschuld, Maar haar linker klompje kwijt. Mengelberg kiest voor zijn teenen, Twee gelijk gestemde uit, Als hij staat te dirigeeren Maken ze een fraai geluid. Royaards draagt alleen klassieke, Waar hij stampend mee ontroert. En Couperus heeft ivoren Keurig met fluweel gevoerd. Enny Vrede, die draagt schotjes, Wit gelakt en met een strik, Posthuma, die is met groene, Treub met taaie in zijn schik. Troelstra roode, Kuyper zwarte, Passend bij zijn hooge dop, De owejers dragen gouden Met een diamant er op. Holland gaat op klompen loopen, In den zwaren oorlogstijd, Dat is nuttig en voordeelig En getuigt van spaarzaamheid. Als ons Landje moet gaan vechten, Geven wij ze op hun kop. En de opgewonden burgers Slaan er met de klompen op. J. H. SPEENHOFF H. VAN DOOREN & Cie. DEN HAAG - AMSTERDAM - UTRECHT DAMES HOEDEN en BONTWERKEN Abonneert U op Groot- Nederland Letterkundig Maandschrift voor den Nederlandschen stam onder Redactie van CYR1EL BUYSSE, FRANS COENEN en LOUIS COUPERUS. Prijs per jaargang f 16.50 Proefnummers zenden gratis de Uitgevers VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam noemde voorwaarden als basis voor onder handelingen aanvaardt, dan is hij om in den stijl van het Duitsche antwoord te spreken althans dichter genaderd tot de voorbereiding van den vrede." Maar aan die voorbereiding zal hij eerst toe zijn, wanneer ook de Entente zich toeschietelijk heeft getoond. Veel neiging daartoe heeft zij nog niet laten blijken. Trouwens, wat zou het ook baten, of zij al verklaarde de Duitsche koloniën te zullen teruggeven tegen de ontruiming van Noord-F'ankrijk en het volledig herstel van België? Elzas Lotharin gen blijft de sta-in-den-weg tegen een vrede door vergelijk. Op wat er zakelijks was in het voorstel van den Paus, gaf uitschland geen, of een dubbelzinnig antwoord. Maar met den idelen inhoud ervan betuigde het zijne be langrijke bijzondere sympathie." Die sympathie geldt dus: de toekomstige moreele macht van het recht, waarvoor de materieele macht der wapenen zal wijken; de scheidsrechtelijke beslissing van inter nationale geschillen, de beperking der be wapening; de vrijheid der zee. De vrijheid der zee! wel te verstaan: de vrijheid der zee in oorlogstijd; in vredestijd is de zee de volle" zee, die uitdrukkelijk genoemd wordt altijd vrij geweest. Vrij heid der zee was de eenige wanklank in de vredes-symphonie van den Paus; het overnemen van die leus was een concessie aan Duitsche begrippen, geen abstracte be grippen, maar begrippen met een zeer concreten, politieken inhoud. En al het andere: de moreele macht van het recht en wat er meer volgt - er is geen groote mogendheid, die deze leer durft verwerpen, er is er ook geen, die er naar wil handelen. Laat ze er dan in Godsnaam van zwijgen! De tijd is nog niet daar, waarop zij zulke woorden over hunne lippen kunnen laten komen, zonder te moeten vreezen, dat het vuur uit den hemel op hen zal vallen. 26 Sept. 1917 G. W. KERNKAMP