24 Nov. '17. No. 2109^ . DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND HfWIRlll. fOlOUlMGEN wfdeu erjinomep tn betond dooi H .,!U .BltaJ ZONEN AMSTERDAM: Kloieniersbupal 70 ROTTERDAM: Boompjes43 ARNHEM: Nieuw Plein 6 ' UTRECHT: Wittovrouwensbaat 30 STAïtli'S 'QXYDOIi' (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) 45 oeat p. Tube. Innl. fin, STUK l b. Fabriek 's-ORAVENHAQE. HEEREN MODE-ARTIKELEN . HEKRKNST1U4T 12, GRONINGIW TXLKTOON 1088 PHIIIPPS Kunstspel Piano of Vleugel l Verschaft U het pianospel als werkelijke kunst. 1O j. garantie. NIEUWSTE VINDINGEN Vraagt catalogus G. M.F.SIIB DEN HAAG BREDA MAASTRICHT 2UMPOLLE Kalverstraat 69 - AMSTERDAM DEN HAAG -:- -:- ROTTERDAM ST. NICOLAAS-CADEAUX \ -i FIJNE LEDERWAREN Roomboter kost \\ 1.75 per pond Sardellenboter kost f 11.00 per pond Bij Roomboter vraagt Uw kind toespijs Sardellenboter gebruikt Uw kind als boter en toespijs tegelijk Maakt zelf Uwe conclusie ! Conservenfabriek HOLLANDIA BERGEN OP ZOOM N. V. Maas- en Waterweg Maatschappij tot bevordering van de vestiging van Industrieën te SCHIEDAM EN OMSTREKEN Lange Haven 8 Tel. 93 Schiedam Verleent haar bemiddeling bfj den Aan- en Verkoop vaa Panden en Industrieterreinen en het verschaffen van Bedrijfskapitaal. B.V.D.HEIDB '8-ftraTel.weg. Tel. 1160 ARTISTIEKE MEUBILEERING SPECIALE ONTWERPEN DE AMSTERDAM MER Weekblad voor Nederland kost slechts f 1.90 per kwartaal VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE. BERGPLAATS VOOR INBOEDELS. Amsterdam, Frans van Mierisstraat 90. Telefoon Zuid 822. LIBCRTY MeUBCLCN VAM DONK6R CeBCIT5T CIK6MHOUT BoeKers en TAFCLTje KRANTenHAMGeR «uuuRoe receu in DLAD 55/ir,HOO ARMSioeL RUG 2,~7:so HOUTDAK 887,, LAMG -32%,BR&eD-30X7 DI6R ?«.I7TSO VOUWBAAR rj. HAARD BAH KJ6 t-"£T LOS Kussen. 36 '/n, HOOG MCT AMSTfRDAM eenice veRTeceriwooRDiceRs in 500 gulden PREMIE voor wetenschappelijke uiteenzetting van bevrijding van slachtoffer van verstandelijke moordenaars betaaltschrljver?PubllclettertoC.S.' (openbare leeszaal) aan C. Scientistsv 11 ET AOUK8 VOOR HEERENKLEEDING H.J.LOOR,Utrecht iiiiiiiuiiiiiiimmiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii i i iiiiiniiiiiiiii iiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiimmiiitiiiimimiiiitmiiMiiH mmiii nu MUI mm m miiiiiiiiiiiii miiiiiiiii n i m iiimmimmmiii iiiiii.niiiiiiiiiiiiii i i uimiiniiii mi n H n m ti ui m u n» Racahout E.P. per flacon f 1.50 en f 0.80 wordt meer en meer gevraagd. itinmiiiimimiiiiiiimmmiiiniinniiii IMIllIlllllliiMtlllllllHIIIIIIIMinillllllllllllllllllllttlMIIIMMItllll Het Vluchtoord te Nunspeet Naar ons is gebleken, wekt het artikel over het Vluchtelingenkamp te Nunspeet in een onzer laatste nummers, eenen onjuisten Indruk ten aanzien van de gestie van den eersten regeeringscommissaris. Dit doet ons daarom des te meer leed, daar ook wij niet gaarne zouden te kort schieten in waardeering voor de niet geringe diensten, door dr. Muller in deze aangele genheid bewezen. Zij zijta helder aan den dag getreden in de bewoordingen, waarmede door de ministers Cort van der Linden en Treub, de laatste in zijn bekend werk .Oorlogstijd", die hebben gewaardeerd, en evenzeer in de bekend geworden adressen en pogingen van zijn officieren, ambtenaren en bevolking om hem te doen terugkomen op zijn besluit tot terugtreding in het ambtelooze leven. De daarmede strijdige epmerkingen moeten op onjuiste inlichtingen berusten. . , REDACTIE. IHIIIIIItlllMIIIMIIIIIIIIMIIHIIIIIIIlllllllllllllllltlllllllllllllllllinillllMIIIII EEN BOEK OVER MENSCHEN Aus den Jahren meines Exlls. Erlnnerungen eines Sozlallsten, vonEDUARD BERNSTEIN. Erich Reisz Verlag. Berlin. Menschen die zich met lijf en ziel aan een zaak hebben gewijd, hun heele leven er aan gaven, ook wel hun volle waarde, althans hun bekendheid, er aan ontleenen, verliezen soms iets van dat gewoon menschelijke, wat wij allen in ons zelf voelen. Er zijn bijvoorbeeld van die socialistische propagandisten der eerste generatie, wier leven zoo totaal vervuld is geweest van de party, van den strijd, van de vervolgingen en van de overwinningen, dat die partij voor hen de wereld zelf is geworden. Deze lieden stelt men zich haast niet meer voor als ge wone menschen, men zou ze niet aan boord durven komen met een praatje over dingen die de politiek niet raken, gesprekken met hen loopen altijd onverbiddelijk over een of ander onderwerp dat met de beweging waarvoor ze leven en waardoor ze gedragen worden, verband houdt. Zoo iemand was bijvoorbeeld Bebel, zoo iemand is Jules Guesde, zóó iemand schijnt Karl Marx geweest te zijn. Het groote publiek ziet echter de cate gorie voor veel talrijker aan dan ze is. Wie vele interessante persoonlijkheden uit het internationale socialisme heeft leeren ken nen, heeft zich telkens en telkens weer ver wonderd over het feit dat vele groote leiders en denkers, agitatoren en politici, als men ze als mensch naderde, dikwijs zeer gewone menschen bleken te zijn, met menschelijke zwakheden en deugden, kortom, menschen als gij en ik, lezer, die de een van een goed glas wijn en de ander van een Hef gezichtje houdt, een derde graag een mop tapt en de vierde dol is op operettes of op een goed middagmaal, een vijfde al deze liefhebbe rijen tezamen bezit. Terwijl menig politiek feit van beteekenis geweest is zooals het was omdat er bij deze menschen waren die een vriend niet wilden loslaten of een tegen stander de een of andere zege niet gunden. Memoires van lieden die wél tot de kategorie behooren, zijn politieke geschiedenis, ze onthullen soms 't een of ander dat men tot dan toe of niet, of anders begrepen heeft, maar we blijven al lezende in de beweging zitten, zaak en mensch zijn ineen geroeid, en waar de eerste belangrijker is dan de tweede, blijft van dezen niet heel veel over. Als Bernstein eenmaal zulke politieke memoires zal schrijven, zullen ze zeker in teressant zijn. Het voor ons liggende boekje bevat over politiek een minimum en toch is het interessant. Want, de schrijver zegt het in zijne Vorbemerkung" dat hij vervuld was van den wensch de indrukken te schil deren die hij van de menschen kreeg, in welker landen hij tijdelijk zijn verblijf moest houden. Nu en dan vertelt hij iets van een of ander stuk beweging, van een of ander stuk organisatie of propaganda, maar de hoofdzaak is van begin tot einde, gekeuvel van een goed opmerker en gezellig verteller, over menschen. Wie daarbij, als ondergeteekende, dan schrijver kent en weet hoe hij iemand is die bïj de eerste ontmoeting al dadelijk vertrouwen wekt en daardoor dengeen tot wien hij spreekt, spoedig be weegt tot meer openheid dan men gewoon lijk betoont, beseft ook dat deze schrijver bij uitstek in staat was door te dringen in karakter en gemoed van degenen met wie hij in aanraking kwam. Wat zijn schilde ringen betrouwbaarder maakt. De bekende Duitsche sociaal-demokratische partijleider Eduard Bernstein is in 1850 te Berlijn geboren. Zijn vader wasén spoorwegmachinist. In 1878 werd de jonge man, die werkzaam was op een bankkan toor, door een gefortuneerd partijgenoot die een tijdschrift uitgaf en voor zijn gezond heid naar 't Zuiden moest, uitgenoodigd mee te gaan, ten einde als sekretaris van het tijdschrift te fungeeren. Bernstein nam de uitnoodiging aan en reisde naar Lugano, niet vermoedend dat deze overschrijding der grens het begin zou zijn van een ver banning die meer dan twintig jaar zou duren. Want nog in datzelfde jaar kwam Bismarck's Socialistenwet tot stand en Bern stein, dra In het werk betrokken dat in Zwitserland ten behoeve van de in Duitschland fel vervolgde en zwaar lijdende partij geschiedde, was weldra iemand die, kreeg hij het in zijn hoofd naar zijn vaderland terug te keeren, met niet malsche gevange nisstraffen zou zijn bedacht. Al dadelijk den eersten tijd van zijn ver blijf in Zwitserland, te Lugano, begonnen de ontmoetingen met interessante men schen. Italiaansche bannelingen van den Mazzini-opstand tegen Oostenrijk en ook enkele gevluchte communards van Parijs. De eersten meestal anarchisten, onder de tweede Benoit Malon, een hoogstaande figuur die op de vorming van het Fransche socia lisme veel invloed heeft gehad, En verder eenige Russen, waaronder Vera Sassulitsch en Anna Kulischoff, bekende figuren. Maar in 1879 komt Bernstein naar Zürich, waar de partijleiding der Duitsche sociaaldemokratie, doordien daar haar blad gedrukt werd, zoowat haar zetel had opgeslagen. Het blad was een weekblad en bedoeld als een bindmiddel voor de partijgenooten, het heette DerSozialdemokrat"eBmoestDuitschland binnengesmokkeld worden, een avon tuurlijk, prikkelend werk, waaraan men zich met groote hartstocht wijdde en waarbij door het uitdenken van steeds nieuwe trucs de geweldige politiemacht van den grooten Polizeistaat in de luren moest worden ge legd. Bernstein had daarmede niet direkt te maken. Voor dat werk had men den rooden Postmeester", Julius Motteler, in dit opzicht een beroemdheid. Bernstein was redakteur, met Volmar eerst, later met Llebknecht en anderen. Het Is daar toen In Zürich een interes sante boel geweest. Een in- en uitvliegen van de leiders die in Duitschland zelf den zwaren strijd voerden, _daar steeds de ge waarwording hadden n politiehand op den schouder te voelen en een stem te hooren die hun in naam der wet" toesiste, maar die wisten dat in het groote land duizenden en honderdduizenden met hen meeleefden en van plan waren vol te houden tot het eind, dat zoo was hun rotsvast geloof niet voor hen, maar voor de tegen partij een bitter eind zou zijn. Al verhalend in gezelligen stijl, maken we kennis met Liebknecht, Bebel, Vollmar, Auer, Grillenberger en vele anderen. In Zürich woonde geen zwaarmoedigheid, er werd gegeten en gedronken en gezelsd en gezongen, zooats het soldaten die van de overwinning zeker zijn, past. Men ontmas kerde politiespionnen en kostelijk is het verhaal van het eerste kongres in het slot Wyden, te Ossingen, gehouden, zonder dat iemand eenig vermoeden had wat soort menschen daar te samen was. En zoo gaat het voort. Van het tweede kongres, te Kopenhagen gehouden, welks in Duitschland terugkeerende deelnemers dade lijk gearresteerd werden. Daaraan ontsnapten echter Bebel en Bernstein. De tweede stond hij reisde met een valschen pas op 't station Hamburg op een trein te wachten toen hij een hand op den schouder voelde en de woorden im Namen des Gesetzes" vernam. Hij keerde zich om. Het was Bebel die hem deze poets bakte. Bernstein kwam onbeschadigd te Zürich terug. Maar het verdroot de Duitsche regeering daar in Zwitserland een broeinest te weten van revolutionaire gezindheid en ze wist de Zwltsersche regeering te bewegen het heele personeel van DerSozialdemokraf'overde grens te zetten. Men deed het op kiesche wijze, maar men deed het. Twee Zwitsersche ministers traden af bij wijze van protest, maar het gebeurde werd niet ongedaan gemaakt. Eenige weken later is Bernstein in Londen en in een geheel nieuw milieu voert hij ons thans. Het is 1887. Vier jaar geleden is Marx gestorven, maar Friedrich Engels leeft nog en het is vooral in zijn woning dat Bern stein ons brengt om er menschen van be teekenis te leeren kennen. Vele internationale bannelingen, Duitschers, Franschen, Russen, maar ook Engelschen, John Burns, Belfort Bax, Hyndman, Bernard Shaw, toen nog geen bekend tooneelschrijver, William Mortis, Keir Hardie, de familie van Karl Marx. de dochters Eleanor en Jenny, Paul Lafargue en Charles Longuet, beide schoonzoons van den grooten voor ganger. Verder Vera Sassulitsch, Louise Micfiei, Kropotkine en vele, vele anderen. Van ieder hunner vertelt Bernstein ons iets, over sommigen b.v. over Engels zelf en over John Burns en over Eleanor Marx heel veel. Menschkundige opmerkingen, anekdoten, taalbizonderheden, ja wat al niet! We hebben hier te ? doen met een boekje van een ervaringrijk man van hooge beschaving en een scherpen kijk op menschen en zaken, iemand die fouten mild weet te beoordeelen, en die, hij geeft er vaak blijk van, van de menschen niet meer vraagt dan ze geven kunnen. Hij geeft daar o.a. blijk van waar hij het verhaal doet van zijn Zwitsersche pension houdster, die hem, toen hij door de Zwitser sche regeering werd uitgebannen, veel langer kostgeld deed betalen dan hij blijven kon, doch die, toen hij had gedokt, plotseling in tranen losbarstte omdat haar dierbare kommensaal haar verliet. En hij geeft er blijk van bij de beoordeeling van de karakters van vele der kleine groote menschen met wie hij te doen kreeg. Er zit in dit eenvoudige boekje een boel levenswijsheid en wie ook van den schrijver ooit kwaad wil spreken, dat hij een menschenvriend is zal niemand ooit durven ontkennen. Een leven als dat van Bernstein is een kleurenspel. Licht en donker wisselen snel en grillig. Maar hij zelf heeft aan den voor avond van zijn ouden dag, hij nadert de 70, genoeg levensfrischheid behouden om te doen voelen dat wie een goed werker wil zijn aan de betere toekomst, het geloof in en de liefde tot de menschen moet hebben, zonder welke men geen vastgeloovend en nimmer wanhopend demokraat kan zijn. Want de demokratie is het tot beginsel en tot methode verheven vertrouwen in het goede in den mensch. Amsterdam. W. H. VLIEGEN De Schepenteekenaar Lensselink Van verschillende zijden is ons gevraagd, naar aanleiding van het artikel van Friso: Scheepsteekeningen van Lensselink, in ons ?nummer van 10 November j.l., naar het adres van den schepenteekenaai R. Lensselink. Dit is: Santpoorterstraat 38/-, Haailem. MUMVATU 0000 OC «IMUU VQMM