Qfebr. '18. No. 2120 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Vrouwenkiesrecht In verschillende landen II ENGELAND Na Amerika moet Engeland het eerst ge noemd worden onder de landen, die vooraan gingen in den Vrouwenklesrechtstrijd. Wel is waar elscht dit land voor zich de eer op het allereerst den strijd voor poli tieke rechten aangebonden te hebben, op grond dat reeds in 1792 door Mary Wollstonecraft een boek Vindication of the Rights of Women" werd gepubliceerd, waarin voor deze rechten een lans werd gebroken. En ook omdat later in 1825, door Wllliam Thompson, een zeer geruchtmakend beroep op de weldenkende Engelsche man nen werd gedaan om op te komen voor de rechten der verdrukte vrouwen, In ant woord op James Mill's beroemd artikel over .Government", waarin deze de vrouwen rangschikte onder de individuen, die be grepen zijn in andere individuen en daarom van politieke rechten verstoken kunnen blijven. Ook doken er sedert dien tijd in Engeland telkens hier en daar stemmen op om de politieke rechten der vrouwen te verdedigen, doch van eenen geregelden, georganiseerden strijd der vrouwen voor hare rechten kan eigenlijk niet vóór 1851 gesproken worden. Ofschoon deze strijd vanaf het begin den MARY WOLLSTONECRAFT (1759?1797) De eerste strijdster voor Vrouwen Kiesrecht, in Engeland steun en de sympathie van vele vooraan staande, hoogbegaafde mannen verkreeg, duurde het toch vele jaren alvorens er eenlg flink leven van uitging. Het was vooral de zoon van James Mili, John Stuart MUI, die van deze beweging de krachtige steun werd. Hij sprak er over in al zijne verkiezingsspeeches en toen hij in de Kamer verkozen was, maakte hij van zijne bevoegdheid onmiddellijk gebruik om een wetsvoorstel tot uitbreiding van het mannenbiesrecht zoo te amendeeren, dat ook de vrouwen het kiesrecht zouden krijgen. Dit geschiedde in 1867. Het amendement werd afgestemd, maar toch waren er toen reeds 75 mannen in het Engelsche Parlement, die er de billijkheid van erkenden en vóór stemden. Aan het hoofd der beweging stonden toen Miss Davies en Miss Qarrett. Deze laatste was ook degene, diestreed voor de toelating der vrouwen tot het medische beroep en die later de eerste vrouw-burgemeester in Engeland werd. Zij behaalde haar medische diploma's in Parijs, huwde later Mr. Anderson en stief eenige maanden geleden. Haar oudste dochter, Dr. Garrett Anderson, staat thans aan het hoofd van het zoo hoog geroemde hospitaal voor Engelsche gewonden in Parijs. In 1869 werd de zuster van Miss Garrett, Mrs. Garret Fawcett, tot presidente van de Vrouwenkiesrecht-vereeniglng gekozen en deze is dit tot op heden ten dage gebleven. Dz geschiedenis der VrouwenkiesrechtiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiMiiniiliiillililiiiiitiiMiiiiiliiiiiiiiiiiiii ELZENHOUT Een hoogst onwaar en zeer onbeminnelijk rijmpje zegt: .rood haar en elzenhout zijn op geen goeden grond gebouwd." Misschien Mrs. MILLICENT GARRETT FAWCETT Presidente van de National Union of Wpman Suffrage Societies, in Engeland beweging in Engeland, met hare up and downs, hare hoopvolle en hopelooze momen ten is waard om door alle vrouwen gekend te worden. In een kort bestek als dit kan er niet over uitgewijd worden. In het begin van deze eeuw was zij in een hopeloozen toestand gekomen. Men stond letterlijk op het doode punt. Een van de strijdsters schreef toen: Wij weten niet meer wat te doen. Wij hebben elk wettig en constitutioneel middel beproefd en geen van alle is doeltrtffend gebleken. Vele van onze beste krachten verlaten ors en gaan zich voor ander werk interesseeren." Het was in deze periode dat een groep nieuwelingen het kiesrecht-strijdperk betrad. Met frisschen moed en nieuwe middelen, die in de eerste plaats geruchtmaking"ten doei hadden, zetten deze vrouwen hare strijdmtthóde in. Van af dat oogenblik, 1905, dateert de Suffragette-beweging. Hoe men ook over de handelingen van (deze vrouwen moge denken, het feit valt niet te loochenen, dat zij het waren, die deze be weging niet alleen in Engeland, maar overal in de wereld nieuw leven inbliezen. In korten tijd maakten zfj het vrouwenkiesrechtvraagstuk de vraag van den dag. De pers, die het vroeger geheel negeerde, stond er nu dagelijks vol van. Ofschoon Mrs. Fawcett, met hare groote landelijke vereenlging, van de strijdwijze der Suffragettes niets wilde weten en er zich vierkant tegen verklaarde, was zij toch eerlijk genoeg om te bekennen, dat ook haar complex van vereeniglngen er door met nieuw leven bezield werd. Van af dat tijd stip melden de voorstanders der beweging zich dagelijks in grooten getale bij de kalme, bezadigde beweging van Mrs. Fawcett aan. Boekdeelen, vol interessante gegevens, zijn te vullen uit deze periode van den Engelschen kiesrechtstrijd. Maar de suffragettes hadden het tegen over den toenmaligen Minister-President Asquith zoo bont gemaakt, dat van hem een voorstel tot invoering van vrouwenkiesrecht niet kon verwacht worden. Het zou den indruk hebben gewekt, dat hij voor het ge weld van deze vrouwen bukte. Het uitbreken van den oorlog bracht red ding in dezen aan beide partijen. De suffragettes, wier daden even vóór den oorlog een hoogtepunt hadden bereikt, meenden deze niet te mogen stopzetten, terwijl Minister Asquith van zijn kant, hoe ook daartoe aangespoord door leden van zijn Kabinet, meende niet te kunnen toe geven. Toen echter de oorlog de helpende hand der vrouwen zoo hoog noodig had, gingen Mrs. Fawcett en ook de suffragettes met Minister Asquith een compromis sluiten. De iitiiiiiiiiiuniiiiin iiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiniiiitiiiiiii is het wel van Jacob Cats. Net iets voor hem, om een embleem te maken van een toevallige doch schilderachtige gelijkenis. Ieder weet, dat geschild of gekapt elzenhout aan de lucht blootgesteld, een merkwaardig roode kleur aanneemt, die wel wat heeft van die van sommiger hoofdhaar, en wie veel wandelt heeft wel eens kans om tusschen de elzen in den modder te zakken, dat is alles. Dat neemt echter niet weg, dat elzen ook met het grootste plezier op zeer goeden grond groeien en als we het eens goed ver zouden zoeken, dan konden wede ontdekking maken, dat de els nog lang niet Elzenbosch met rietgrasbulten in den winter i! vrouwen beloofden gedurende den oorlog den vrouwenkiesrechtstrfjd geheel te zullen stopzetten en zich te wijden aan het oorlogswerk, terwijl Minister Asquith beloofde om, indien gedurende den oorlog eene kiesrechtultbreiding voor de mannen noodig mocht blijken, daarin dan de opname van een voorstel tot invoering van vrouwen kiesrecht te willen steunen. Dit compromis is van weerszijden eerlijk en ernstig nageleefd. Van het werk der Engelsche vrouwen in oorlogstijd gewaagt de heele wereld met lof. En Asquith heeft bfj zijn voorstel tot kiesrechthervorming het vrouwenkiesrecht krachtig gesteund. Den 12en Jan. heeft het Hoogerhuis in laatste instantie de wet goedgekeurd, waarbij aan pi.m. 6 millloen vrouwen bet kiesrecht wordt verleend. Hoewel dit nog niet het kiesrecht is, waarnaar de vrouwen in En geland streven, is deze wet toch zoo samengesteld, dat daardoor vrouwen uit alle rangen der maatschappij kiesbevoegdheid hebben verkregen. Want deze wet verleent het kiesrecht aan alle vrouwen boven 30 jaar, die een stuk grond of een eigen huis bezitten, of die zelfstandig wonen, of de vrouw zijn van een man, die kiesbevoegd is. Alleen de vrouwen beneden 30 jaar en zij, die nog bij de ouders thuis zijn, benevens die enkele vrouwen, getrouwd met een man die niet kiesbevoegd is, vallen buiten het kiesrecht. Hoe groot de meerderheid in beide Regeerings-Huizen ook was vóór aanneming van het vrouwenkiesrecht, toch heeft deze aanneming op het laatste oogenblik nog ernstig gevaar bedreigd door de actie van Miss CHRISTABEL PANKHURST De eerste en meest bekende suffragette in Engeland de anti-klesrechtvrouwen. Zij hadden hunne vrienden in het Hoogerhuis aangespoord de wet af te stemmen en eerst een referendum er over in het land te houden en hadden Lord Curzon bereid bevonden deze actie in te leiden en te steunen. Lord Curzon heeft zich echter bij tijds bedacht, heeft de voorstanders van de anti-actie niet gesteund en heeft zich van stemming onthouden, door vóór de stemming het Huis te verlaten. Er zijn nog slechts enkele vrouwen in leven, die van het begin af dezen leeuwenstrijd hebben medegemaakt; voor deze weinigen is de nu behaalde overwinning een zachte balsem voor menige wonde in dezen strijd opgeloopen. ALETTA H. JACOBS Wat een bezoekster van Liefdadigheid naar Vermogen me vertelt uit den nood der tijden III De veelbelovende zoon stak juist met een zelfvoldanen blik op het kinderlijke gezichtje Moeder de tong uit, toen ik binnentrad. Lekker! Nu ziet Mevrouw het meteen l" Beschaamd kroop het zondige Bertje in een hoek. Het knaapje viel mee, u zult het met me eens zijn. De moeder vertelde me, dat hij haar zoohet ideaal van een moerasboom verwe zenlijkt. Daar kan ik echter thans niet ver der op ingaan, wel willen we even zoo'n groeiplaats op slechten grond bekijken. Eigenlijk is het nog heelemaal geen grond. In ons waterland groeien een aantal planten, die ieder op hun manier en pp hun beurt er toe medewerken, om water in land te ver anderen. Dit is het proces der veenvorming, dat in al zijn onderdeden een schatkamer is van onderhoudende wetenswaardigheden en in zijn geheel gerekend moet worden tot het meest grootsche wat er in de wereld gebeurt. Een van de merkwaardigste momenten in de wordingsgeschiedenis van het veen is de vorming van zoogenaamde belten of bulten. Planten van verschillende soort, maar vooral van de familie der rietgrassen, komen in den rietmodder opschieten of langs den oever, met rechtopgaande stengels die voort durend zijtakken vormen, welke vlak langs den oorspronkelijken stengel omhoog schie ten. Zoodoende ontstaat een slengelbundel die zich in den loop der jaren gaat voordoen als een dikke stam. Bovenaan ontplooien zich de bladeren en de bloesems. De riet grasbulten worden zelden hooger dan een meter; het schijnt, dat ze ten slotte evenver wegzakken in den modder als ze van boven aangroeien. Dikwijls groeien ze in talrijke groepen en dan ontstaat een merkwaardig landschap, zeer aantrekkelijk voor wandelaars met acrobatischen aanleg. Je springt van pol op pol, maar moet er op bedacht zijn dat eJke bult wobbelig staat in het veenmoeras en dat de modder er tusschen meters diep kan zijn. De problemen die de wan delaar op zoo'n hobbedob" krijgt op te lossen lijken wel wat op die van een gletschertocht en 't is nooit raadzaam, om geheel alleen een groot beltenstuk in het lage veen te willen doorvorschen. Tnsschen de sten gel massa's van die bulten hoopen zich weldra gioote hoeveelheden stof enafvalopen daarin kunren zaden van andere planten ontkiemen. Ook van elzen en dan onteven geslagen had, omdat ze kleine zus een enkele speen in den mond had gegeven zeggende: .daar ik heb geen melk meer, Engel." Goede Beit, hij was nog te jong om de zorg te vermoeden, die de arme moeder bij elke mislukte poging tot onderhoud van haar gezin leed. Sla jij moeder?" vroeg ik verbaasd. Nee, dat doe ik nooit," gaf hij kordaat ten antwoord. .Heb jij moeder nog nooit geslagen?" vroeg ik nu streng. .Nu ja, kwam er zich zelf vergoelijkend uit, n keertje met mijn nieuw wan del stokje, dat ik op mijn verjaardag gekregen had, maar toen was ik pas vijf jaar en ik wist nog niet, dat ik niet slaan mocht". Ik had moeite mijn gezicht in de plooi te houden. Ik zou hem wel hebben willen knuffelen, den zevenjarigen, guitigen, beeldigen krullebol, met zijn sprekende oogen en teeder belijnd gezichtje. En wat ik niet doen mocht, deed de beklaagde uit echt moederlijke aan drift. Ze omhelsde haar jongen teeder. Bert kreeg dus toch wat hem toekwam. Het gezin waarin ik u ga binnenleiden doorleeft een treurigen tijd. Het lijkt me hopeloos toe, het afdoende te helpen. De vrouw verdient toch zoo volle sympathie, Ze is reeds voor een deel het slachtoffer geworden en ze wordt het steeds meer, feitelijk... van haar adeldom des harten. Het leek alles zoo mooi. De knappe zeven tienjarige Sientje had hoogere aspiraties gekoesterd dan de straatnegotie, waartoe haar ouders haar hadden bestemd. Daar mede begon de verwijdering tusschen haar en het gezin. Ze ging naar een fabriek van suikerwerken om op de verpakafdeeling werkzaam te zijn, waar Jan Geesing, zoon van een gewezen assistentresident als chef was aangesteld, om ook in dezen tak de suikerindustrie te leeren kennen. Hij zeu later in een voor hem be stemde betrekking naar Indiëterugkeeren. Gewend als ze was, aan het ontevreden, armelijke, kefferlge gezin in het leeltjke be dompte steegje, werd de omgang met den weigemanierden, ontwikkelden Jan Geesing voor haar eelukzaligheid". Ze zou hém nooit iets hebben kunnen weigeren. Dat be greep Jan wel. Hij maakte er op ridderlijke wijze gebruik van. Reeds bij haar eerste binnenkomen was hij door de sympathieke verschijning als betooverd geworden. Aan haar, het flinke meisje, met de vastberaden toch liefdevolle oogen, de prachtige vormen, kortom hare bij zondere persoonlijkheid, waar door ze zich instinctmatig boven hare om geving had gevoeld, bracht hij binnen kort alles ten offer, geloof, geboorteland, de teederste banden. Na een half jaar trouwden ze, waarom de banvloek door wederzijdsche ouders over hen werd uitgesproken. Hij had toen een vast inkomen van dertig gulden per week. Vol blijde verwachting gingen ze het mooie leven tegemoet, op elk loon rekenende van hunne waarachtige, eerlijke liefde. Het noodlot wilde anders. Na drie gelukkige jaren begon Jan te sukkelen. Zeven maanden geleden stierf hij aan tuber culose en liet de arme Sientje met zes kinderen waarvan Bertje, haar afgod, de oudste en Nlni, kindje van zes weken de jongste was, in de meest zorgvolle omstan digheden achter. Beïnvloed door het opti misme van Jan teringlijders eigen had de hoop op zijn herstel haar nimmer ver laten. Ze had aan zijn verzorging, gezond heid en bezit geofferd. Niet n meubel was haar eigendom gebleven, de kommer volle nachtwaken hadden haar gestel onder mijnd. Toen ik haar onlangs bezocht, nadat ze de hulp van L. N. V. reeds op eenige wijze genoten had, vond ik de moeder met haar kinderen op stroo in een slopjeopeen achterzoldertje, ondervoed en reeds eenigszins verwaarloosd. Ze was te zwak om den schepter nog te kunnen voeren. Oe kinderen liepen de straat op, ze kwamen in slecht ge zelschap. Toch sprak uit elk harer uitingen haar nobel karakteren de beschaving van Jan, welke laatste, ook de kinderen was deelachtig gewor den. Kort na Jan's dood hadden zijn ouders haar aangeboden de opvoeding van .Jan's" kinderen op zich te nemen. Ze zouden rijk zijn, een leven vol geluk zou hun deel zijn. Dit beloofden ze in den brief dien ze ontving. Ze stelden daar tegenover maar n enkelen eisch de wreedaards de Moeder moest geheel afstand doen van hare kinderen, ze zouden gedoopt worden, iets, wat de man, die haar lief had gehad niet van haar verBloei van den els staat het water-elzenbosch dat men den aller uitersten vorm zou kunnen noemen van het elzenbroekland. Of eigenlijk, het kan nog uiterster, want als die elzen grooter worden en dicht opschieten, benemen zij het licht van de zeggebulten, waarop ze gegroeid zijn en die gaan dan dood. De wortels van de elzen hebben intusschen door de bulten heen den bodem van het moeras bereikt en als nu de bulten geheel zijn weggestorven, dan komen de boomen als het ware op steltwortels midden in het water te staan. Der gelijke zeer ongewoon uitziende groepen kunt ge hier en daar aantreffen in de elzenmoerassen van het gebied van de Utrechtsche Veeht. Het zijn wel de meest ontoegankelijke oorden, die men in ons land kan aantreffen, want je kunt er noch met een bootje, noch met een polsstok, noch met planken terecht. De boomen tieren daar echter niet meer zoo best: de wortels worden niet behoorlijk van lucht voorzien. Wel trachten ze zich soms nog te behelpen, door in de lucht zelf een merkwaardig soort van ademhalingswortels te vormen wat ze ook wel op andere standplaatsen doen maar dat helpt toch niet genoeg. De boompjes gaan kwijnen en langd had. In een eerste opwelling wees ze het aanbod voor goed van de baad. Toen ze in zoo korten tijd de kinderen llchamelflk en zedelijk zag vervallen, schreef ze twee maanden geleden, dat ze er over dacht de kinderen binnen kort naar Indiëte sturen, wanneer er geen spoedige hulp kwam om hun nood te lenigen. Sinds lijdt de vrouw aan hallucinaties. Midden in den nacht springt ze uit bed, in haar slaap verschrikt. Ze meent dan, dat God haar kinderen komt weghalen, omdat ze haar geloof en moederliefde ontrouw is geworden. Ze doet zich dan de heftigste verwijten. Sientje vervalt met den dag. De dokter adviseert van zijn standpunt de arme moeder haar kinderen te laten. We zitten hier voor een groote moeilijkheid. Van alle kanten is ze om haar geloofsverzaking uitgestooten. Ook het Joodsche Weeshuis, waar we aanvraag hebben gedaan, heeft moeten weigeren, de kinderen op te nemen. De Joodsche wet tech, erkent alleen de kinderen uit het huwelijk door de Joodsche kerk bezegeld, als echte kinderen. Ze worden door haar dus als onechte kinderen van een Joodsche moeder aangemerkt en niet als weezen. Haar Bertie onecht l De moeder schokte in elkaar toen men het haar meldde. De voogdijraad vond geen termen aanwezig haar de moederlijke macht te ontzeggen. Kort na Jan's dood had het .leger des heils" de verzorging van de weezen op zich ge nomen. De moeder heeft toen nog door negotie, welker inkoop ze heeft gedaan met een renteloos voorschot haar door Lief dadigheid naar Vermogen verstrekt, de kleine kosten, daarvoor verlangd, kunnen verdienen. Haar zwaktetoestand en de nood der lijden die de kleinhandel haast onmogelijk maakt, heeft het gezin in de wanhopige ellende gebracht, waarin ik het den laatsten keer aantrof. Onomstootelijk werd voor mij de gedachte, ik moet, ik zal, ik wil hier helpen, die Liefdadigheid naar Vermogen als leids vrouw voert bij haar werken. Bertje heeft me beloofd zijn moeder nooit meer te slaan, welke belofte ik met een even hoopvolle van mijn kant bezegeld heb. In afwachting daarvan tracteerde ik hem van middag alvast zijn koningsmaal." We hebben de lekkerste bruine hompen in het buurkeldertje uitgezocht. Opvoedkundig?... maar Bert liet mijn arm niet los, drukte zich zoo vertrouwelijk tegen me aan, alsof ik hem jaren lang gekoesterd had. Ik laat mijn Bertje ook niet los!" Dat nesluiperlje kan wellicht toch een goeden invloed hebben op zijn ontvankelijke ziel. Liefde vermag wel veel... hier is liefdadigheid een onmis bare medefaclor tot afdoende hulp. Liefdadigheid naar Vermogen heeft het moeilijk, hél moeilijk, in den nood der tijden. E. W. A S S C H E R EEN VRAAG De vrouwen veranderen omdat de mannen niet deugen. Het huiselijk leven verandert omdat de dienstboden niet deugen. De knechts veranderen omdat de heeren niet deugen. Namen veranderen omdat daden niet deugen. Moraal verandert omdat wetten niet deugen. Godsdienst verandert omdat menseden niet deugen. Zal ik nu mijn voeten veranderen omdat mijn schoenen niet deugen? HANNA VAN LINGEN 000 Verzoeke alle stokken voor de rubriek Voor Vrouwen" in te zenden Koninginneweg 93, Haarlem. lUIIIIIIIIIIIIIMIIIIIilllllllllllllttllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIMI TER WEE THEE ZAAMOAM 'tnamelt diJZgeUturtt foto'sinhetdlbum DE WATERSNOOD"I9I6 worden ten slotte opgeruimd door golfslag, stormwind of ijsgang, wat allemaal op de Loosdrechtsche en Kortenhoefsche plassen te zien is. Onder sommige omstandigheden kunnen elzen ook medewerken tot het ontstaan van nieuwen bodem. Ze zijn nog al rijk aan afval, en die vormt zelfs in vrij droge boschjes mettertijd een venige massa, vooral waar de bodem zelf nog begroeid is met een soort van mannetjesvaren, de stekel varen. Een zeer bijzonder, met name be kend staand veenmineraal, het fimmeniet, dankt zijn ontstaan zelfs bijna geheel aan de stuifmeelkorrels van de els. In weinig weken zullen we den bloei van onzen boom weer kunnen bewonderen en ons verbazen over de enorme massa's stuifmeel, die bij die gelegenheid worden gebracht. Een bloei end takje is voldoende om een heele kamer onder 't gele stof te krijgen. Het minste zuchtje blaast wolken stof uit de lang ge rekte katjes. Bij milliarden komen de kleine hoekfge korrels terecht in het water, waar ze, in tegenstelling met de zaden, spoedig bezinken en nu kunnen op sommige plaatsen in den loop der tijden zulke opeenhoopingen van elzenstuifmeel ontstaan, dat daar een gelijkmatige speciale veenmassa gevormd wordt, waarin na jaren de afzonderlijke korrels nog herkend kunnen worden. Ook berken en hazelaars kunnen aan die vorming deelnemen. De turf, van dergeiqke veenmassa's afkomstig, wordt in Oldenburg en Hannover LeuchttorI" genoemd, want ze brandt met een vlam zoo helder als een kaars, wat ze te danken heeft aan een aan zienlijk gehalte aan harsen en vetten. In drogen toestand drijft ze zeer hoog op het water. Ik moet eens navragen of onze verveners ook afzonderlijk van deze elzenstuifmeelturf of Fimmeniet melding maken. Ze zou heel mooi kunnen branden in open haarden. JAC. P. T H ij s s E