Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
6 April '18. No. 2128
DE GEEST VAN FRANKRIJK
Teekening voor De Amsterdammer" van Jordaan
ILS NE PASSERONT PAS!'
gaan mesten als hij ze nog krijgen kan!
Hij zal dan van dien waan genezen!
Opheffing der maximumprijzen is hier
hoogst noodzakelijk, wil niet ook de var
kensfokkerij absoluut vernietigd worden!
Met den naderenden zomer zou de varkens
stapel zich uitbreiden mits de maximumprijs
direct wordt opgeheven! Voor de eenheids
worst" kan men ten slotte de paar procent
varkensvleesch missen.
De rundveestapel is in den herfst en winter
door voederschaarschte in mageren toestand
en door de groote vraag ontzettend geslonken.
De naderende weidetijd kan iets herstellen,
maar er wordt een vél grooter aantal ge
slacht als ze mager zijn dan als ze vet zijn.
Om kort te gaan, een diepgaande bespreking
is onnoodlg en overigens in de geheele
landbottwpers te vinden, het is uiterst noodza
kelijk direct minstens drie vleeschlooze dagen
per week in te voeren. De meeste menschen
hebben die toch al en de meer-vermogenden
knabbelen op onrustbarende wijze aan ons
nationaal kapitaal! 2)
Geen kaas meer weg voor kolen! Geen
vet meer uit het land, geen crediet. Uit
stekende voedingsmiddelen die ons volk
voldoende kunnen voeden in den komenden
lllllllllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMIIIMMIItllllllltllllllnlItllllllllll
NEGENDE PRIJS
van onzen Hovellen-Y/eüstrijd
ONDER DE CARILLONS
(Etn Amsterdamscfie vertelling)
DOOR
S. SCHMIDT-PRYES
De Schrijfster.
Als een wilde,
golvende zee is
het felbewogen
l even i n de stra
ten der stad.
Nooit is daar
stilstand, rus
teloos voeren
de golven mee
wat zij eenmaal
hebben opge
nomen in hun
greep; desteen
wordt
gladgeslepen en ge
schuurd... maar
soms wordt hij
verbrijzeld te
gen de rotsen,
stukgeslagen in den maalstroom...
Midden in het drukste rumoer der straten
is een stille plaats, waar nochtans velen
door den stroom worden heengevoerd. Het
is een groot gebouw waar als in een brand
punt, de schitterende stralen van kennis en
beschaving uit het land samenvallen, en
waar bij de eindelooze rijen boeken de
intellectueel en de half-intellectueel en de
schijn-intellectueel elkander ontmoeten in
ernstig gezoek.
De deuren zijn groen en smal en hoog.
Ze openen zich wel langzaam en gaan on
verbiddelijk achter je dicht...
En Heintje had ze dikwijls gezien, die
deuren en ze was er altijd onberedeneerd
bang voor geweest... Zoo ernstig ziet dat
er daar uit, zoo angstig degelijk en deftig
en geleerd... Die daar komen moeten
knap zijn...!
En nu was ze er zoo waarlijk heen gedi
rigeerd, naar diezelfde groene deuren en
wat daar achter was, door den zoon van
winter, behooren hier te blijven, en wat een
vreemde natie ons gelieft af te persen op
ons angstvallig vragen, hebben v/ij niet meer
noodig.
Geen vertooningen op het slappe koord,
geen uiterst handige welsprekendheid over
duizend-en-een-maatregeltjes. met duizend
en-een foutjes, maar n krachtig geluid!
Een koninklijk woord!
Mijn volk moet besluiten op eigen beenen
te staan. Ik vraag het offer aan onzen groot
handel om gedurende n of twee jaar geen
winsten te maken. Ik vraag aan onze industrie
het offer eener tijdelijke onderwerping aan
het absolute staatsgezag en ook kleinere
winsten. Ik vraag aan onzen landbouw een
doelbewuste opbouw der meest noodige
productie en groote offers aan vrijheid en
winst. Ik vraag aan het geheele volk het
offer van een doelbewuste beperking in
levensomstandigheden. Dat alles voor onze
absolute zelfstandigheid en nationale eer!".
De vraag moet niet luiden: Hoe krijgen
we wat, zonder een pak slaag op te loopen '
maar Hoe zorgen wij voor ons zelf!''.
Er leeft in breede kringen de absolute
overtuiging dat het gaan zou.
Het beetje dat wij nu krijgen, kost ons te
iiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiMiiniii
haar patroon, die een boek moest hebben,
een geleerd boek.
Nou, 't was toch fijn, dat ze uit mocht!
Want al moet je de naarste boodschap
doen, dat is toch nog prettiger, dan daar
in dat warme, broeierige hok, vlak onder
de dakpannen, den heelen dag te zitten
pieken. En wér een mouw inzetten en een
rok in mekaar naaien 'en voor de zooveelste
maal 'n stel drukknoopen... Je wilt nog wel
eens wat anders...
Maar op straat was 't óók warm! En dat
nog wel voor een voorjaarsdag. Heintje liep
in haar winterkleeren, als zoovelen nog.
Haar mantel was wat kaaltjes en de
zakingangen en knoopsgaten, uitgesleten en
groen, duldden geen bekijks. Haar zwart
vilten hoedje zag wat goor en grijs bij 't
lint, en de toppen van haar handschoenen
werden 't liefst verborgen gehouden. Maar
toch zag ze er, hoewel wat hoekig en
mager en bleek, vroolijk en leutig en kwiek
uit, zooals ze daar onbezorgd langs de straat
flaneerde, elk winkelraam het hare, nauwe
lijks uitwijkend voor fietsen; de trams en
auto's en rijtuigen met voorname minachting
bekijkend, als een troep snuivende
druktemakers, die haar te min waren om voor op
zij te gaan; soms achtertrippeld door een
heerachtig wezen dat haar een
teedersmachtend dag juffie" toefluisterde, welke
vriendelijke groet onveranderlijk
zijnjtegenhanger vond in een nijdig-toegevoegd:
.idiote gek!" of een verachtelijk gemompeld:
mesjogge is-t-ie!"
Zóó was Heintje, de haren 'n beetje zwie
rend uit haar matelotje; en terwijl het zon
netje op haar bleeke, sproeterige
ateliergezicht speelde, dacht ze dat het leven toch
fijn was, en dat zoo'n wandeling eeuwig
moest duren, en dat er geen nare boodschap
achteraan moest komen.
De groene deuren weken uit, zoo gemak
kelijk als je 't nooit gedacht had, en Heintje
zag voor 't eerst van haar leven wat daar
achter was.
Ge moet u deze spelonken, deze
schatkameren der wetenschap niet al te profaan
voorstellen : wie daar voor 't eerst binnen
treedt, laat alle vrijmoedigheid varen. In
hunne kerkachtige ruimten past een bedeesd
gefluister, een bescheiden sluipen. Je moet
daar opgegroeid zijn als een aardappel in
een kelder, om je er lekker te voelen.
Een half geleerd, half huiselijk uitziend
man in een soort van glazen kooi liep Heintje
voorbij: daar moest ze toch zeker niet wezen?
Een tweede Cerberus, te midden van hoeden
en jassen ging ze eveneens aarzelend, wei
felend langs. Toen bevond ze zich voor een
trap, waarop juist een donkere schim naar
boven gleed; die besloot ze te volgen. Na
eenige trappen en hoeken stond zij stil aan
den ingang van een wereld van wezens, die
N.V. PAERELS
Meubileenng MIJ.
COMPLETE MEUBILEERING
-: BETIMMERINGEN
:
Rokin 128 Telef. 4541 N
veel en de handel is te gevaarlijk, Wij
kunnen het zelf!".
Dat is het antwoord dat het beste deel
van ons volk zou eisenen van zijn vertegen
woordiging op zóó 'n koninklijke Bood
schap!".
Een nijver volk met het zelfbewustzijn
offers te brengen voor een groote zaak Den
strijdenden volken is die wereldtaak reeds
opgelegd, het Nederlandsche volk aanvaarde
dien taak!
Het is nu onze beurt voor offers bereid
te zijn!
En welke kleine offers nog vergeleken bij
België... enz.!
P. H. BURGERS
1) Volgens een ernstige taxatie vermeld
in landbouwbladen, is b.v. in Brabant slechts
75 pCt. rogge uitgezaaid van de oppervlakte
in 1917!
2) Middelerwijl is rantsoeneering van
vleesch ingevoerd.
De partieële Reorganisatie van het
Post- en Telegraaf personeel
Het reorganisatieontwerp-Lely, waarbij
niet het geheele personeel, doch slechts
een willekeurig deel daarvan, dat men den
naam heeft gegeven van middelbaar perso
neel van eten kantoordienst, aan eene reor
ganisatie wordt onderworpen, zal ongetwij
feld, al moge het voor de lagere rangen
een succes in democratische richting heeter,
de animositeit bestendigen en vermeerderen,
welke reeds in zoo groote mate bestaat
onder de hoogere rangen van het personeel:
Commiezen-titulair en adj.-commiezen con
tra Commiezen.
005TER5EEK
MEUBlLEERttiQEN
druk fluisterden en gesticuleerden, of
heenen-weer liepen of schreven of lazen of staar
den of wachtten, en waarin de schim aan
stonds verdween.
Wat nu ? Waar moest ze heer, ? ... Bleeke
jonge mannen dwaalden daar, met
interessant-geknipte baarden, en schrale en kale
kantoorachtige jongelingen neusden er in
dikke boeken, terwijl nette gebrilde juffers
zware folianten torsten. Oude gebaarde
studenten keken er met een gevoel van meer
derheid rond, en jonge gladgeschoren pro
fessors bewogen zich haastig door het
zalenlabyrinth. En op al dit bescheiden en
beschaafde gewoel zagen in kalme ver
hevenheid twee wereldbollen neer, en leken
met hun ronde dikke geleerde koppen, Heintje
wel in een grijns toe te roepen: , Zeg, jij
dom menschekind, wat doe je hierï"
Aan 'n soort van toonbank, waar meer
deren wachtten, ging ze ten slotte ook maar
staan, 't Wachten duurde lang, want ze voelde
zich, onder al die mannen, bekeken en ver
legen. ..
Eindelijk gaf ze haar briefje. Daar
moet u binnen mee wezen!" zei de meneer
achter de toonbank. Ja daar, daar!"
riep hij ongeduldig, want't was gauw koffie
tijd, en er stonden er nog meer.
Heintje trad een zaal in vol schrijvende
menschen, die echter op dat oogenblik die
bezigheid staaktenom de nieuw-aangekomene
te bekijken. Tallooze paren oogen en lorg
netten werden op haar gericht. En je kon
niet door den grond zinken.
Dat boek vindt u daar aan dezen muur,"
zei de bibliothecaris. Neemt u dat trapje
maar, dat daar staat!"
Daar klom Heintje dan, onder al die oogen...
haar knieën knikten, 't schemerde haar...
Bom! klonk het, en daar lag een aantal
boeken op den grond. Was ik er maar
weer uit! dacht Heintje bevend... De vele
oogen lachten, 't Is zoo'n prettige afwisseling
als er op zoo'n studiemorgen eens iets ge
beurt ! Maar de warme stem van een jongen
man klonk bemoedigend naast haar: Ik zal
u wel even helpen, juffrouw." En toen was
ze in een ommezien geholpen, en de boeken
stonden weer op hun plaats, en niemand
keek meer en alles was ineens prettig.
Toen keken ze elkander aan.
Hé, die ken ik! dacht Hein.
Hé, die ken ik! dacht de jonge man.
Die heb ik weieens op vergaderingen
gezien, dat is die Jaap Van Ammers, die
zoo hard moet studeeren...
Die heb ik weieens op een vergadering
ontmoet, dat is die kleine Heintje...
En ze lachten allebei tegelijk. Wacht u
een oogenblik, dan loop ik 'n eindje met u
meü, als u 't goed vindt," zei Jaap.
De Dritte im Bunde" was niet ver. Een
lang meisje stond op want de klokken
bulten sloegen twaalf-, dat in bijna alle
Het vermag niet de oorzaken van den
belangenstrijd tusschen deze groepen weg
te nemen, noch is het eene reorganisatie,
die de partijen tot elkander brengt, hetgeen
toch zoo noodig is voor een goed
functionneeren van de post- en telegraafmachine.
Het ontwerp, met zooveel spanning door
genoemde categorieën tegemoet gezien, doet
een verscherping vau den strijd verwachten.
Het ondemocratische element in dit ont
werp is, dat de democratische lijn niet
ver genoeg wordt doorgetrokken.
Aan eene billijke oplossing is, bij ontsten
tenis van overgangsbepalingen voor de
bestaande Commiezen-titulair en adj.-com
miezen, ten eenen male te kort gedaan.
De minister heeft in de veelheid van
rangen bij het post- en telegraafbedrijf ver
eenvoudiging willen brengen. Hij stelde n.l.
officieel vast het bestaan van drie groepen:
Hooger, middelbaar en lager personeel. Na
de commiezen-titulair en de adj.-commiezen
bij het middelbaar personeel te hebben in
gedeeld, wordt de democratische lijn aan
de laagste groepen voltrokken, ten koste
echter van hen, die reeds aan de spits van
het z.g. middelbaar personeel staan.?Tot
de middelbare groep rekenen zich voor
namelijk de categoriën kantoorbedienden en
telegrafisten, welke ambtenaren, eerst sedert
betrekkelijk korten tijd zonder of met geiing
examen aangesteld, den z.g. middelbaren
bond stichtten.
Het onbillijke nu van dit ontwerp voor
de Commiezen-titulair en de adj.commiezen
is het bij het middelbaar personeel indeelen
van een korps ambtenaren van plm. 7000
leden, waarvan In totaal n lid in den bond
van middelbaar personeel is georganiseerd,
en die krachtens afgelegde examens en
pres'alies dan ook niet in de middelbare
groep behooren.
Deze categoriën, die slechts vergeleken
kunnen worden met den naast hoogeren groep
der Commiezen en daarmede in afgelegde
examens weinig, in dienstprestaties nog
minder verschillen, moeten het aanzien dat,
waar alle rangen verbetering van perspectief
en salaris hebben te boeken, zij worden
genivelleerd met de van lager naar omhoog
komende groepen, naar lager plan dus, en
zouden zich deze moreele en materleele
drukking moeten laten welgevallen.
De categorie der Commiezen daarentegen,
voor wie alle hoogere functies openstaan,
zagen reeds hunne salarissen belangrijk
verhoogen, zoodat reeds elke verhouding met
de na hen komende groepen is verbroken.
Waar voorheen bij het maximum dienst
jaren een salarisverschil bestond van plm.
J 500, overtreft thans een Commies met 4
dienstjaren en met een salaris van ? 2000,
het inkomen van een Commies-titulair met
25 dienstjaren. Dit verschil wordt zeer zeker
niet gewettigd. Men oordeele:
Het verschil in ontwikkeling tusschen den
Commies, die met het diploma 5 j c. thans
zonder nader examen den dienst binnen
komt, en den bestaanden Commies-titulair,
die over het algemeen, in het bezit is van
het diploma 3 j.c. (de bezitters van het di
ploma 5 j.c. zijn thans in den Commiesrang
overgegaan) en bovendien een zwaar ver
gelijkend toelatings-examen had af te leggen,
waarbij zij dus hadden te concurreeren met
de bezitters van het 5 j.c. diploma, is niet
zóó groot, dat een indeeling van de laatste
bij de middelbare groep met gemis aan
perspectief en drukking der salarieering is
te rechtvaardigen.
Niet alleen dat dit ontwerp een bevoor
rechting schept door verbreeding der schei
ding, en de democratische lijn niet tot zijn
recht komt, maar ook is het in hooge mate
nadeelig voor de schatkist, omdat het voor
den duren rang van Commies eene afzon
derlijke recruteering bepaalt, welke de dienst
geenszins eischt. R. N.
opzichten een tegenstelling met Heintje
vormde. Bleek-lila overhemd, zwarte das,
onberispelijke rok, aschblond glad haar,
vriendelijke trekken bij flauwe oogep, en 'n
leeftijd die er voor een jong meisje nog
net médoor kon.
U loopt toch ook nu-e, juffrouw
Clingenbos?" vroeg Jaap vriendelijk.
Zonlicht en straatrumoer; op de brug liep
't druk van scholieren, die naar huis gingen.
Vreemd, dat ik hier nu zoo loop met die
twee, dacht Heintje. Haar metgezel beviel
haar wel. Schrandere bleeke kop, steil, zwart
haar, levendige oogen... Dat zoo'n geleerde
met haar wou loopen! Hij was maar
broodbezorger, dat wist ze, maar hij studeerde
boekhouden en Engelsch en stond als hél
knap bekend.
Ja, naar die vergaderingen ga ik altijd,"
zei Hein, in antwoord op een vraag.
Dus dan zie ik u vanavond," zei Jaap
vroolfjk. Jammer dat u niet kunt, juffrouw
Clingenbos/t zal zoo hél interessant wezen!"
ja... ja, ik... ik kan ióch wel..." zei de
aangesprokene met een verlegen glimlachje,
en toen nam ze afscheid op de gewone
plaats van scheiding, en ze keek nog even
naar de twee, die daar gingen temidden der
volte...
* * *
Mia Clingenbos was een eerlijke, degelijke
meid. Ze kon het niet helpen, dat ze in
weelde geboren en getogen was, maar ze
wist, dat ze haar schuld aan de maatschappij
te voldoen had. Ze werkte hard en leidde
een van die levens van plicht en getrouw
heid in het kleine, die ons voor de angstige
vraag stellen, waarom ze toch niet met wat
meer geluk beloond worden. Dat zijn van
die natuten, die het geluk schijnt te schu
wen. ,. Ook hier had het streven om goed
te zijn" geen bevrediging gebracht en een
nieuw, een egoïstisch verlangen naar geluk,
niets dan geluk, was bescheiden komen
aankloppen...
Die stille flinke jonge man, waar ze door
een toeval mee had kennisgemaakt en met
wien ze sedert geregeld opliep bij 't ver
laten der leeszaal, had het zoete
geluksverlangen bij haar gewekt... En ze omringde
het met een aureool: zij zou als vrouw den
moed toonen, in haar voornamen kring voor
den man harer keuze uit te komen ze
zou met iedereen breken desnoods, armoe
lijden... Maar de argelooze Jaap wist van
dit alles nog niets...
Leest de Volksstem! De Dageraad! 'n
Nieuwe brochure! De stemmen der
colporteurs galmen luid door de hooge ruimte.
En het stroomt door de tourniquets. Bekende
gezichten ontmoeten elkaar. De vaandels
gloeien in warme kleuren als 'n groet, aan
het eind der zaal... En alles tesamen, de
dingen en de menschen, het vormt weerde
HOLLAND'S WARE VIJAND
Nederland, vergroot uw akkers
Zaai nu graan en suikerbiet,
Ga gelaten honger lijden
Voor een andermans verdriet.
Laat ze kalm elkaar vermoorden
Tot hun waanzin is gedaan,
Zorg met ploegen en met eggen
Voor uw heerlijk volksbestaan.
Laat u niet lot oproer brengen
Door een volks-geweldenaar,
Buitenshuis hebt ge geen vijand
Binnenshuis dreigt u gevaar.
Let op al die vrijheids-jankers
Stop ze snel het tuchthuis in,
Steun de ware vaderlanders
Schaar u rond uw Koningin.
Katholieken, Protestanten
Kweekt de eerbied voor God's Huis,
Want uw allerf eiste -wapen
Is uw krachten-gevend Kruis.
Mocht de nood nog hooger stijgen
Houdt dan zeer gestreng de wacht,
Slaat ze neer, die volksmisleiders
In uw tweedracht zit hun macht.
Met het vleien van de armen
Brengt men u tot haat en nijd,
Hoedt u voor hun schrander praten
Wantrouwt hun weldadigheid.
Laat geen een van al die wroeters
Naar uw Tweede Kamer gaan,
Want ze willen u regeeren
Om er centen uit te slaan.
Luistert niet naar hunne leugens
Spuwt op hun vervloekt geschrijf,
Schudt die vaderland-bespotters
Net als luizen van uw lijf.
Socialen, Liberalen,
Clericalen, werkt en bidt,
Weert met uw intelligentie
Heel die baantjes-jagers-klit.
Nederlanders kent uw vijand,
Hij bedreigt uw ideaal,
Hij verkoopt u en verraadt u
In uw eigen land en taal.
J. H. S PEEN H o FF
Openstelling van den rang van Commies
voor den naast lageren rang van
Commiestitulair is een eisch van democratie en
oeconomisch beheer. Overgangsbepalin
gen voor den bestaanden Commies-titulair
zijn bovendien eischen van billijkheid en
dienstbelang, noodzakelijk, terwijl de
materieële en geestelijke behoeften van beide
groepen nagenoeg gelijk zijn, ook ter be
slechting van den strijd tusschen de Com
miezen en de naast lagere groepen, die thans
eene goede verhouding en dienstuitvoering
onmogelijk maakt, zeer tot schade van den
dienst.
S.
DEN HAAG - AMSTERDAM - UTRECHT
DAMES-HOEDEN en HOUTWERKEN
heerlijke oude, geestvplle omgeving, waar
een stadskind, hongerig van ziel, in gedijt
als een mot in 't licht...
Het is wonderlijk met hoe weinig middelen
een arm meisje er nog aardig weet uit te
zien. Het ciême-wollen blousje van Heintje
zou Mia bij nadere beschouwing zeker op
de vodden gegooid hebben, en toch... Jaap
vond het prettig om naar haar te zien, nadat
hij haar gevonden had, en nadat Mia hem
had gevonden, en ze bij elkaar zaten.
Welk een genot voor Heintje, maar de
vurige sprekers te luisteren, toe te juichen
of af te keuren wat ze zeiden, en alles in
zich op te nemen, om er dan later met enkele
ateliervriendinnen, de club", zooals ze
genoemd werden, fel over te discussieeren.
Dat was pas leven, en ze genoot met haar
jonge krachtige ziel van die bewogen
atmosfeer.. , l
Zacht zongen de menschen, toen ze,
saamgedrongen, de breede deuren uitgingen, in
de heerlijke frissche avondlucht. Het was
donker en de verlichte trams tinkelden en
zoemden, en onze drie gingen samen, langs
de vroolijke winkellichten, midden door de
drukte der late wandelaars, en over de
bruggen der stille, donkere grachten.
Maar wie kan werkelijk weten, of het
socialisme komt?" zei Heintje peinzend, het
gesprek voortzettend.
Wat ;s socialisme?" vroeg Mia. Het is
zoo vaag, wat ze er onder verstaan, en zoo
verschillend..."
Ja", zei Jaap met zijn diepe, warme stem
en een licht glansde uit zijn oogen. We
weten niet wat er komen zal, maar we
kunnen toch werken en ons best doen en
als we onszelf maar mooier maken en flinker
en ontwikkelder, dan moet dat toch wel
goed zijn voor datgene wat komt..."
Heintje zag op naar dat intelligente, be
geesterde gezicht. Wat is dat mooi, dacht
ze, en goed...
Ik vind, als je maar je plicht doet," zei
Mia. Ieder zijn sociale werk..."
Plicht, dat is zoo koud, zoo dor..."
zei Heintje.
Er is mér dan plicht," zei Jaap. Er
is liefde..."
Toen was 't oogenblik van scheiden ge
komen.
Waar de huizen breed zijn, hooggestoept
en rustig, hunne voornaam-grijze gevels
weerspiegeld in de donkere gracht, waar
de lage bogen der bruggen welven over 't
water, waar langzaam vaart de zwaarbe
laden schuit, daar woont Mia.
De lieve, eenvoudige kamer, aan 't eind
van de royale gang, is voor haar alleen.
Ze opent het raam en ziet in den
roerloosstillen, vochtzwarten tuin. Van deraampost
lekken droppels. Het leven is te droevig
zelfs om te weenen. -. een peilloos zwart...
En nog in haar slaap blijft dat
onbegrijpe