DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD- VOOR NEDERLAND 26 Oct. '18. No. 2157 SCHILDERKUNST-KRONIEK VAN DER STOK, IN DE ZONNEBLOEM", DEN HAAG Er is in den Haag, en meer dan eens heb ik er op gewezen of spelenderwijs er op geduid, een eigenaardige beweging in de schilderkunst te constateeren, die, meer be paald uitgaand van n persoon en van diens geformuleerde en geopenbaarde over tuiging, zich niet tot Willem van Konijnen burg bepaald heeft, maar direct of niet onmiddellijk, zich tot andere schilders heeft uitgebreid; zuiver soms, soms met bijmenging. Tot hen die eigentlijk zuiver den invloed hebben ondervonden, behooren Van den Berg, Goedvriend, nu en dan, en Bautz. In den laaUten tijd is dezelfde invloed hier en daar bf] Albert Roelof s te erkennen (in de teekenwfjze van het haar etc.). Het is een nawerking van de Renaissance ten eerste, maar er zijn verschillende dingen in opge lost. Het is een neiging naar het mytholo gische, of het daarmee verwante; naar den Faun en de Nymph, naar de niet-natuurIfjke (?) voorstelling, naar den Kentaur, boogschietend, of met zijn buit... Deze laatste dingen vindt ge bij Van der Stok. Ook daar pijpt de Faun en staat de Nymph naakt en luistert zonder schroom; ook daar is de buit gevonden, schoon of niet schoon, of ook daar is de Nacht zoel, en zijn groote tijgers, speelsch van amou reusheid. .. Het kenmerk van deze richting is altijd een zucht naar de welgebouwdheid van het gegevene; een strenge mathematische her haling en verdeeling. Dit vindt ge in de houtsneden van Van der Stok. Dikwijls, maar niet altijd. De vlotte technikus, die hij is laat nu en dan zijn hand vrijgaan, en het strenge wordt tot het speelsche. Van der Stok mist de groote achtergron den van Van Konijnenburg, die bij desen laatste zoo sterk zij n van intellectueele over winning. Hij mist den diepen zin; hij is niet zoo vol herinnering, maar meer con ventioneel ; hij is echter een houtsnijder van talent, aangenaam en lenig, wél-versierend, vruchtbaar; geen wonder, maar rap, kundig, en wel eens meer... _. WITSEN'S LAATSTE WERK. Bloemstukken en naakten vormen Witsen's laatste werk. Het zijn dingen, die in n adem maklijk genoemd worden, want n naakten n bloe men zijn van uiteen standpunteenvoudig-weg te bezien; beide kunnen ze zijn tecdere kleur, en een kleur, die even over de randen der vormen lijkt te gaan. Het is, zoo bedacht, een doen vol bekoring. Maar deze bekoring wordt ten eenenmale in Wltsen gemist. De bloemstukken zijn tegen hun dooden bruinen achtergrond, schijnbaar sterk, inderdaad valsch en hard; ongevoelig als een steen. Het naakt is van dezelfde hoedanigheid, in de teekeningen, in de schilderijen. Er is geen lust in, geen kleur, geen adem; de stof is niet uitgedrukt noch is de vorm zoo fel en krachtig, dat daarom de uiting moet worden gewaardeerd. GLAS VAN DE LORM; DEN HAAG.ZONNEBLOEM Het glas van De Bazel en dat van De Lorm wordt in de fabrieken, onder directie van Cochius, te Leerdam gemaakt. Het is mijn gewoonte de namen te noemen, wien om 't een of ander initiatief deze openbaarheid moeielijk mag worden onthouden. En dat is hier het geval. ledere steun, die juist werkt, mag niet vergeten worden... Het glaswerk, door de Bazel gemaakt, sierlijk, rank, luchtig van materiaal, zal een onderwerp zijn voor een uitvoerige bespreking; hier wordt alleen in 't kort den aard van De Lorm's productie aangeduid. In 't algemeen is de begrenzende lijn bij De Lorm gezochter dan bij De Bazel; niet zoo eenvoudig-op^aand. Dat spreekt vanzelf; de Bazel is verfijnder, zekerder persoonlijkheid. Hij is meer; en het best in zijn rimpelloos glas. De Lorm heeft meer rechtstreekschen invloed van het buiten sporige, hedendaagsche; soms gaat hij daardoor te keer tegen eenvoud, en materie. Niet altijd. Een waterkaraf lijkt me van deze betere dingen een der beste; ze is als een druppel water zelf. GRAADT VAN ROGGEN, IN DEN ROTTERDAMSCHBN KUNSTKRING. Schilderijen, teekeningen (al of niet ge kleurd), litho's en houtsneden geven een overzicht van wat Graadt van Roggen, de bekende al of niet reproduceerende etser, wil en wenscht, en kan. De duinlandschappen, doen, in hun IQnenformatie, denken aan het werk van Lebeau. Ze zijn echter minder. Ze zijn niet met zoo weinig zoo veel; ze zQn minder beheerscht, minder gekend. In de gekleurde teekeningen, evenals in de schilderijen blijkt deze bekende etser hetluministischete zoeken; een groote sprong is dus gedaan door den liefhebber van zwart en wit. Hij is niet geslaagd in de meeste, tot nu toe; zijn schaduwen zijn niet zuiver tegenover de kleur in het licht. Toch is er een enkel landschap-schilderij, waar niet alleen de lijnen, als in de teeke ningen zoo expressief mogelijk hem werden, maar waar de kleur voldoende blijkt. In zijn houtsneden vindt ge Millet terug. GESINA BOEVÉ, TEN HUIZE VAN HASSELT, ROTTERDAM. Behalve om de uitdrukking in een' kop van een oude dame, goed in vergelijking met het overige dan, is deze tentoonstelling meer als een familiegebeurtenis te beschou wen, en, wellicht als zoodanig van den eersten rang. HYNCKES, IN DEN PROTECTOR, TE ROTTERDAM. Ge vindt hier in Rotterdam den bekenden Hynckes, luministisch, niet onvaardig, met werk, waaruit ge begrijpt, dat hij een vlot affiche kan teekenen, en allicht een rapontworpen decor. Deze Belgische schilder zoekt gaarne de Zuiderzeekust, en vereen i gt dan land en water tot een vrij-teeder ge schakeerde voorstelling, soms is hij heviger als in de Oude Boerderij. Soms is zijn werk niet een witten kop van een meerpaal als begin, soms zijn rooden en paarsen hem hoofdzaak. Een opmerking heb ik tenslotte te maken. Een enkele maal ontdekt ge, dat hij als lijn gevoeliger kan zijn, dan hij meestentijds dat wenscht. Dat is voor de noodige schakeering in de toekomstvan dit werk een niet te vergeten teeken. PLASSCHAERT O VRAOENRUBRIBK voor Algemeene Wetenswaardigheden Men gelieve de vragen voor deze rubriek in te zenden aan het RedactTebureau, met op den omslag bet motto .Leekensplegel", en onder opgave van naam en adres (die als vertrouwelNk zullen worden beschouwd.) L. C. v. R. te R. Ik heb hier op mijn vrije veld veel kamille staan. Kan ik die in kui tuur brengen ? Is de kamille ook te gebruiken voor thee-ersmtz of om met echte thee te vermengen? Moet ik dan de knoppen na het afvallen van de bloemblaadjes drogen? Volgens ons verstrekte inlichtingen kun nen kamille zonder twijfel in cultuur gebracht worden, en worden dan ook reeds gekweekt voor pharmaceutische doeleinden. Wanneer de zaadjes rfjp zijn kunnen ze gedroogd worden en zal een aftreksel daarvan wel als thee-ersatz te gebruiken zijn, al zal de smaak wel wat scherp zijn. H. A. K. te A. Zou.it u mij ook het ver schil kannen opgeven tusscheneenAlgemeenen maatregel van bestaur en een Koninklijk be sluit? Bestaat er verschil tusschen een Alg. maatregel van bestuur en een Alg. maat regel van inwendig bestuur? Algemeene maatregelen van bestuur zijn bindende bepalingen voor de bevolking in het algemeen of een groep daarvan, b.v. tot aanvulling van bepaalde wetten. De grondwet geeft niet aan wat onder alge meen e maatregelen van bestuur moet wor den begrepen. Alleen is bepaald dat de maatregelen van bestuur geen bepalingen zullen kunnen bevatten welke door straffen kunnen gehandhaafd worden. Van 1815 tot 1887 werd in de wet gesproken van algemeene maatregelen van inwendig bestuur." Bij de grondwetsherziening van 1887 heeft men het woord inwendig er uit gelaten omdat men het onjuist gekozen vond, omdat er bij de behartiging van bultenlandsche aangelegenheden even goed als bij de binnenlandsche aanleiding kan bestaan tot het nemen van een algemeenen maatregel. Tot 'skoning's uitvoerend gezag behoort ook de afkondiging der wetten en de algemeene maatregelen van bestuur. Het besluit tot afkondiging van een wet of een maat regel van bestuur is dus een Koninklijk Besluit. G. J. R. te 'sG. B(f alle Godsdienstoefen ingen in de N. H Kerk wordt, in strijd met alle regels van eerbied en plechtigheid, steeds onder zang en f reek gecollecteerd, terwijl in de vrijzinnige kerken de bezoekers in de ge legenheid worden gesteld bij het verlaten van het gebouw hunne gaven uit te roken. Kunt u mij iets mededeelen van waar dit verschil, of hoe die belde methodes zijn ontstaan? Het collecteeren onder den dienst hangt nauw samen met het offerbegrip. Af geschei den van materieele overwegingen dat zoo doende de opbrengst een grootere zou kunnen zijn, is het zinrijker zijn liefdegaven te storten als onderdeel der plechtige handelingen dan afgescheiden daarvan. In de godsdienstoefeningen der kerkere nootschappen, die zich historisch vrijer gevoelen tegenover het voorvaderlijke kerkbeginsel, zal men er daarom eerder toe overhellen het sterend collecteeren onder den dienst op een minder hinderlijk oogenblik te doen plaats hebben. Men leze hierover het hoofdstuk Van de collecten" in Onze Eeredlenst van dr. A. Kuyper, Kampen 1911. Het vermoeden is ook geuit dat het op halen der giften veor kerk of armen gedu rende het gezang plaats heeft, om den eenigszins muzlkalen kerkgangers eene af leiding te bezorgen. v. J. te A. Wat beteekent B- mol en Bduur in het Muziek onderwijs" vandeNed. Hervormde Kerk? Het muziek onderwijs voor de psalm-uit gaven heeft thans, geen practische beteekenls meer. Het zijn zie J. W. Enschedé, Ge schiedkundig overzicht van hetNederlandsch Hervormd Kerkgezang in Barger, Ons Kerk boek, Ie druk, en het artikel over Cornelis de Leeuw van denzelfde in Tijdschrift voor Muziekgeschiedenis deel 7 een paar muziekregels, overgebleven uit het muziek onderwijs door Cornelis de Leeuw gepubli ceerd in zijn versie der gereformeerde psal men, eerste editie 1649. Alleen in verband en samenhang met zijn uiteenzetting zijn deze regels te begrijpen. De Leeuw redigeerde zijn notatie in e;n tijd dat de moderne dat zijn de hedendaagsche muziekbegrip pen hier te lande begonnen door te dringen. Vandaar dat zijn systeem gedeeltelijk nog steunt op de middeleeuwsche opvattingen en zonder uitvoerige uiteenzetting niet in een paar woorden te behandelen is. Weest even zuinig op UKIuU nis ISKOOl» en rookt sigaren van J O JU AM «l. BOOT Sarphatistraat 22, Amsterdam - Tel. Z. 5429 en Z. 6976 = HDAIIXA/ IR :: Ateliers voor :: . r HUW J . MODERNE GLASBEWERKING. SPAARNWOUDESTRAAT 13 HAARLEM. Glasreclame Is de meest blijvende en mooiste Reclame* ttOUTrlANDCL CN TIMMCBFADBICK fADOX' «VBK2JQAAT <$7 ICL MAAö2636 t. GCAVCNJTAat nOÜTCN GEBOUWEN * SIMMER's ELEGTRO'TEGHNISCH BUREAU Heerengr. 359, A'dam TELEFOON CENTRUM 28OO en 2748 Electriciteit op elk Gebied Deze maand verschijnt HET MOOISTE BOEK van dit seizoen: DE SCHOUT VAN AMSTERDAM Roman uit den tijd van Karel V door J. EIGENHUIS Ong. 3OO bladz. - Prijs ingen. f 1.9O; geb. f 2.5O (plus 5 uCtm toeslag volgens hesluit van den Uitgeversbond) Zatt-Bommel - Uitg.-Mij. v h P, M. WIMK NI. HENDELS Jr. Kalverstraat 111. AR T l Kunstzalen: KENNES, DE GRAEF&COX 's-GRAVEHHAGE, HoordÉde 10 ? TEL. 6824 Van 19 Oct. tot 9 liov. TEN TOON S TELLING PIET v. d. HEM Prima Wollen Tressor Blouse Hoog en laag te , , sluiten, (// Y/v in div. effen kleuren M en dezelfde met gekl. kraag en manch. f14.75. ZIE ONZE SPECIALE ETALAGES. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechis f 2 25 p. kwartaal N.V. CONCERT- EN THEATERBUREAU J. H. L. BOSSARD NEDERLANDSCHEVEREEKIGING TOT ONTWIKKE LING DER MODERNE SCHEPPENDE TOONKUNST AMSTERDAM J Conc.geb. KI. Z. MAANDAG ^ NOVEMBER, 8 u. Ibachvleugel van fa. C. C. Bender. ROTTERDAM |- NUTSZAAL DINSDAG «* NOVEMBER, 8 u. Bechsteinv'eugel: Gebr. Rijken & De Lange. 's GRAVENHAGE o DILIGENT1A WOENSDAG 8 NOVEMBER,8 u. Broadwoodvleugel: Mossel & Versteege. Uitppvoerd worden werken van: SEM DRESDEN WILLEM PIJPER DANIËL RUIJNEMAN B. V. D. SIGTENHORST MEIJER ALEX VOORMOLEN HENRY ZAGWIJN Medewerkenden: Rosa Spier Harp A. Kubbinga, J. Brandsma, J. Dresden Zang Louis Schnitzler.... Piano A. Klasen Fluit Ch. van Isterdael. . Violoncel J. v Kempen, J. Ph. Care. Zang Eenige instrumentalisten onder leiding van Sum Dresden. Rookt Minister Treub Sigaren ROZENGEIJR a I5O «uiden per IHILIJG prima Sumatra-aigaar. J0MAW J. BOOT SarpMatisÉraat 22, Amsterdam TELEFOON Zuid 54X9 en Zuid «97« DE SSWS. Tentoonstelling ffleubileerkunst. 15 Oct-15 Ho». AMSTERDAM, Frederiksplein 10. XXXXXXXXXX DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 2.25 D. kwartaal xxxxxxxxxx -2] [rülüa £3 |Hil £3 iHOns Eigen Land Kalender voor 1919 met 53 bladen in PHOTOGRAVURE 3e Jaargang Gewone Uitgave f 1.9O Luxe Uitgave . . 2.25 Verkrijgbaar bij den Boekhandel Uitg. WEENENK & SNEL, DEN HAAG m m lul' m frü; m IÏI LÜll Ir 1M Inii LUv m IM liül STENCILS SCHRIJFMACHINES CARBQNPAPIER enz. Uit voorraad leverbaar bij Eerste Nederlandsche Schrijfmachine Reparatie Inrichting TEL. c. 44 FRANS L E M. AMSTERDAM Landgoed Groot-Wolfheze" Groot ong. 165 H.A. Gelegen onder de gemeenten Oosterbeek, Arnhem en Doorwertn. Fraaie boschrijke en heuvelachtige terreinen; beschikbaar voor het bouwen van Landhuizen en Villa's. Het door den Architect Ingenieur JOS. TH. J. CU1PERS ontworpen exploitatieplan aan te vragen bij C. OGTEROP, Directeur der N.V. Hotel-Maatschappij De Tafelberg" OOSTERBEEIC CENTRIFUGES VO'OR CHEMISCH EK BACTERIOLOGISCH