8 Nov. '19. No. 2211 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Restaurant Be Oude Doelen" TOURNOOIVELD DEN HAAG PLATS OU JOUR t»12.30 tot 2 uur ?? van 7 uur tot 1.80 Restaurant-CaféLa Réserve" Rernbrandtplein 44 bij de Vftrechtschestraat AHSTERDAn Huis van den Eersten Rang Prima Keuhen en Wijnkelder Le C06NAC MARTELL est garant! comme tant Ie produit naturel des vins récoltés et distillés dans larégiondeCognac. Koopman? & Bruinier WIJnhandelaren to Amsterdam ROTTERDAM AMSTERDAM De Eiwit Product Cacao (DE E.P. CACAO) Is oordeelkundig vervaardigd van cacao poeder mat eiwitstoffan van groota waarde voor da voeding, overtreft verder elke gewone cacao. Schrift, wanneer Uw winkelier gaan voor raad heeft mat opgav»van diens naam aan de E. P. AMSTERDAM Vraagt prijsopgave van Cognac Hennessy' aan Wijnhandelaren, ZWOLLE, X HOOFDVEBTEGEIWOOBÜ10EBSvooRNEDERLAND vAftHETOBFÈVQEPIE CMDISTOFLE SPECIALITEIT IN ECHTE BROMZEN EM -IIIIIIIIIIIIIIIIÏUIIIIIIIMMIIIIHIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIHIIHIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIUIIIUIIIIIIIIIIIIINIUIIMIUIIIIII- f 1 STARK'S OXYDOL" Ij (CHLORAS KALICUS TANDPASTA) II iNaaml. Vann. STARK & Co. - Chamlscha Fabrlak ,,'s-HAOE", 'a-Ormnhaga 11 iiiiitttiMiiimiiitmMiiiinititittitttiiiiittttttiiiiiniiiitimtiiiiitttiittiE i ii JAGERTJE' UTRECHT MOSTERD Beslist de bist Amsterdam ^r^^^^^^^^^^^^_ mm ELECTRICITEIT P. H. Kade 68 N. V. ALG. NED. ELECTR. MIJ. V/H GROENEVELD, RUEMPOL & Co. Briefadres A.N.E.M. - Tel. N. 4826, 4827, 7004 Electromotoren. Generatoren. Schakellessenaars. Hoogspanningsinriohtingen. Schakelkasten. Electr. Sirenes. ELECTRICITEIT OP ELK GEBIED. FJORD-LEVERT R AAN Prima Medicinale Noorsche Levertraan zonder vlschsmaak is verkrflgbaar bij H.H. Apothekers en Drogisten tot den prijs van ? 2.75 per halve Literflesch. Deze traan voldoet aan de eischen der Nederlandsche Pharmacopee en wordt gegarandeerd door Dr. J. BLOMBERG, Apotheker en scheikundige, Den Haag, Holland Import: Handelsrereeniging FJORD", Den Haag. VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE BERGPLAATS VOOR INBOEDELS Amsterdam, Frans van Mierisstraat 90. Telefoon Zuid 822 DEM HAAG ARNHEM Woatelnde 48 Parkstraat 52 JAC. URLUS HAVANA SIGAAR jiiiiiiiiiiiimiiiioiiiioiiiiiiniifflmiiiiiiiiiniiitë MEEREN MODE-ARTIKELEN I HEERENSTRAAT 12, GRONINGEN TELEFOON 1083 Spoors Mosterd WA.Spoorjr. Culemborg VERMO UT H FRATELLIGANCIA A Co. CANELLI HOOFDVERTEGENWOORDIGERS VOOR NEDERLAND VAM DIEPEN & Co., AMSTERDAM POSTBOX 628. TELEFOON No. 383. IIIMIIIIIIllltllllllllMllltllllllllllMIIllllllllllllllllllllllllllllllIllllllIllllllllllIIIIlIIIIIIIIIII iiiiiiiiiliii HUI iiuiiiiiimnimi iiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiMiiitiHiiiiiiittiiiiiiiiiniiiiiiiili lltlllllllllllllltltll lltlllllllltlllllllfltlllllllllllllllllllllllll Zóvat ik 't zelf op, en ik zou dat niet zoo ronduit zeggen, als ik niet overtuigd was, dat al onze ernstige critici, welke dan ook hun smaak, hun richting, hun tem perament zij, hetzelfde doen. Dat er desondanks zulke eenloopende critieken komen over een zelfde werk, wien die eenige kennis van menschen en wereld heeft, zal dit bevreemden ? En dan hoeveel zuivere literatuur dichte loof langs de stammen, plekte zonne bloemen op den grond; room-wit stond 't geiije in 't felle groen, en blauw-wit het huisje met de paarsche schaduwen der lin den, en de felle gloed van vuurpijlen en zonnebloemen er vór. Ik had mijn schets van gisteren geheel omgewerkt. En zóver diept zat ik, dat ik opeens met een schok merkte dat Pedro achter me stond. HQ kuchte even, dan met een grappig quasie-berouwvollc stem: ik dacht gisteren dat je geen ziel hadt, misschien... as ik je werk zoo zie ... heb je der ... wel ntje, of je vindt er ergens een, en daarmee maak Je .peilen", en je gooit die voor de zwij nen" ... hé? ... De meeste kunstenaars denken dat ze parels maken en 't zijn sui kerboontjes of glaskralen of kiezeltjes. Echte parels groeien langcaam aan. Ze zeggen dat 't zlekte's zijn van de oesters, ziektever schijnsel", dat zeggen ze van mijn bochel ook, en toch is 't mijn kostbaarste schat, en zonder die zou jQ mfj niet aanzien. De parels die ik meen benne geen ziekte's, dat zijn trane, waar je doorheen gelachen hebt. Hoe grooter traan, hoe kostbaarder parel... Kan jij wel lachen ? ... jfl die daar giste ren zat met zoo'n lange lip, zeker een stem ming van je? jelie doet aan stemminge, dat is 't nieuwste hè? ... Zoo zat je ... ... c ..., en zijn hoofd scheef houdend trok hij de bovenlip in een halfrond naar omlaag. Ik schudde wat geërgerd het hoofd. Nee..., schrete mag je wel, schreiemot je tot je haast kapot bent. Maar as je bijna kapot ben, lach dan kerel om je zelf en je elge tranen. Jelle kunt niet meer schreien en jekunt niet meer lachen, je dreint alleen... De oude schilders, die konden lachen om de zon, om het leven, om hun lief en om de wereld, die toch zoo goddelijk mooi zou zfjn, als de menschen er niet waren, en nu ze der zijn nog meer om te lachen is"... Heb je veel schilders gekend, Pedro?" Maar n, die echte parels maakte, de anderen waren van dat soort dat glazen levert. Maar die eene was er een met een echte ziel, een raare was 't, die pakte 't leven bQ de kop en dreinde niet: jaap van Looy heette die. 'k Weet niet of aie rijk is geworden of roem heeft in de wereld. Als je 't allergrootste bent, hé, dan komt die roem eerst na je dood. En wat geeft zoo'n kerel om roem, daar zuchten alleen die om, die 'm toch niet krijgen, wat jij ?" Ik wou hem meer vragen, ever Van Looy, over hem wordt er geleverd ? Hoeveel Is er niet met uitgesproken of verholen strekking, waarop gereageerd wordt, niet door het artistiek besef, maar door eigen inzicht, overtuiging of sympathie? Wat zou het worden, juist voor die boeken en voor de gemiddelde literaire producten, die voor een groot deel eenvoudig school werk zfjn, herhaling van eigen procédéof onbewuste navolging van anderen, als er iimiiiiiiiitiiiiiiiiitiimiiiiiiiiiiiiii iiiiiitiiiiiiiiititiiui zelf, maar met de handen achter den bochel weg stappend, keek hfj slechts even over zijn hoogen schouder mfl aan, met een: 't werk wacht." Wat was zijn werk, wat was zijn leven ? Hem zelf zag ik de volgende dagen niet. In de herberg hoorde ik dat hij in hout sneed, en vooral antieke meubels opscharrelde, restaureerde, en in de nabfjzijnde plaatsen, waar vreemden logeerden, of aan schilders verkocht. Met zijn moeder was hij voor jaren in 't dorp gekomen. Wie zijn vader was wist men niet, zijn tweede, sedert gestorven, was in dienst van de gemeente geweest, waardoor de moeder het huisje achter de kerk gekregen had. Maar de bur gemeester had getegd, dat, zoodra ze dood was, hu den zoon uit het huisje zou zetten, als hij hem al niet vroeger gepakt had. De burgemeester beweerde dat hrj het Gezag ondermijnde", en daar was wat van aan, in zoover het Gezag" dat van den burge meester betrof die zijn postje aan protectie te danken had en van de rijke boeren de grootste woeker en Inhaligheid door de vin gers zag, terwijl de armen om 't minste gestraft werden. Een keer vór hem ge roepen toen hij een strooper geholpen had te ontsnappen, had hij gezegd: Edele bur gervader, jagen is een gunst, stroopen is een kunst. U houdt meer van de gunst en ik van de kunst." En vór de burgemeester met rijn ant woorden klaar was, ging hij voort: Wilt U mfj een gunst toestaan. Vraag de Koningin mr] tot rfjksveldwachter te maken, alle rijke dieven weet ik te vinden, de andere veldwachter heeft 't te druk met stroopers zoeken. Een andere keer zelf van stroopen verdacht, had hfj gezegd: 't spijt me voor U, ik ben niet handig genoeg. 'k zou het anders zeker doen; maar wilt U Edelachtbare me opsluiten, ik heb maar een klein hokje noodig, en Ik ontsnap door een klein gaatje, net as de groote dieven door de mazen van de wet." Beter was zijn verhouding tot den goed moedigen predikant dien hrj zijn collega noemde, en evenmin spaarde. Jij geeft lange preeken, en ze slapen in, collega, ik zeg korte grappen en ze worden wakker". Ook gaf hem de haan van den toren aan leiding tot grappen: Waarom hebben de protestanten een haan op den toren collega? Omdat ie Petrus verraden heeft ? of is ie geen recensenten waren, die 't geduld hadden, om er telkens weer, met de fouten, het goede van aan te wijzen ? Zou men denken, verder te komen met de reclame-advertenties, die dan toch ook weer critiek" zijn, van de allerslechtste soort? Dan waren de schrQvers geheel over geleverd aan de eerlijke vinders". De eene mode-serie zou de andere opvolgen. En niemand zou de moeite nemen, de aandacht lllllllltlIllllllllllflIlllllllllllIIIIlIllllIllllllllllllllIIIIlllllIIIllllIlllllltlItlH zelf met zijn draaierij een beeld van Petrus verraaierij? of een andere keer: Jammer dat ie niet kraalt, je kon 'm van de spits halen om de gemeente wakker te kraaien". Maar toen, nadat in een gemeentezaak domlné's weinig vast karakter gebleken was, Pedro den predikant zelf met het haantje, dat met alle winden draaide, vergeleek, begon ook hi) dien Moppentrom" hinderlijk te vinden. Ik zat nog verscheidene dagen achtereen des morgens op hetzelfde plekje te schil deren. Pedro kwam niet. Wel zag ik hem soms even buiten het huisje bezig, maar nauw dacht ik naar hem toe te gaan, of hfl was weer binnen. Zijn moeder was ernstig ziek hoorde ik, en begreep dat dit de oor zaak was. Toen, met mijn schilderij gereed, besloot ik, vór het dorp te verlaten, zelf bij hem aan te gaan. Vór ik geklopt had kwam hij buiten, bezorgd gezicht, vinger tegen de lippen: Stil, ze slaapt... ik ga even met je 't plein om". Is je moeder erg ziek?" vroeg ik. Ja, 't licht gaat gauw uit." Je houdt yeel van der, hè?" Vraag ik jou, of je van je moeder houdt? Mijnheer die op het land komt en denkt dat ie van den boer alles vragen mag, Boer, hoe staan je kooltjes, hou je van je vrouw, en zijn je kindertjes zoet, en naar 't antwoord luistert hrj niet. En weet jij wat je dacht toen je 't vroeg, dat oude bruine vrouwmensch, jammer als 't sterft, om te schilderen wel mooi tegen 't witte huisje: wat oker en wat blauw, en een tlkkie chroom". Maar dat oude bruine vrouwmensch, dat is mijn moeder, en mijn dochter en mrjn koningin; bruin is ze, zoo bruin en leelijk as een pop van een rups, maar een koningsvlinder zit er in. Dan, met een diep bewogen droefheid in zijn stem: Ze zal wegvliegen, weg, nog deze week". En omfloersd keken zijn oogen in de verte. Na eenige seconden vroeg ik aarzelend: en jq? HQ antwoordde niet. Als je me noodig hebt, Pedro, dan... Daar brak opeens de spot-tinteling door het droomfloers dat even zfjn gelaat over schaduwd had. Noodig? heeft de kraai het kwikstaartje noodig, of de veldrat de hazewind?" Ik dacht dat je betere vergelijkingen maakte, Pedro." ]Q verbeeldt je 'n arend of koningstijger te te vestigen op het subjectieve, buiten de lf]n vallende kunstwerk, een taak die wij zonder aanzien des persoons en met liefde verullen. De heer Van Raalte en zijn talrijke mede auteurs mogen het gelooven, dat 't voor den critlkus, die in zijn werk andere satis facties zoekt dan het honorarium en de eer, zich gedrukt te zien, de grootste voldoening is, zieltjes te winnen voor een boek, dat iiiiiitifiiiiiiiiiimumiitiiiiiiiiiiitiuiiitiiiiiiiimmtHiiimimiiiimiiimi zijn! Ik geloof der niks van. Misschien zullen ze je er voor houden later, te erger voor jou. En, wat jij, zouden arend en tijger soms kraal of veldrat beschermen ? " Dan, ge moedelijk: maar je meent 't goed, dank je, nee, alleen me moeder had ik noodig, anders geen. Ik kom met m'n moppentrommel en m'n oude viool de wereld wel door. Alsz| heen is, ga ik ver weg, uit de benauwdheid hier, over de duinen, over de zee... tot ik m'n moeder weervind. Wees stil, ik hoor haar l" We waren rondgaande weer aan het huisje aangekomen, waarin hij na een wuiving met de hand verdween. Na ongeveer twintig jaar kwam ik weer in dezelfde streek terug. Hoe had ik mQ er op verheugd, al had de mare dat de streek zoo vooruit was gegaan" mij angstig ge maakt. Ja, vooruit gegaan bleek de streek, erger dan ik dacht. Optrekje naast pension, pension naast uitspanning of hotel, gansch den vroeger eenzamen boschweg langs. Inplaats van het kwinkeleeren van vogels, uit n pension piano-getingel, uit een ander het schorre gezang van een gramaphoon. Nu moest ik voor een motorfiets, dan voor een auto uitwijken. Maar het dorpje zelf, het kerkplein, het oude huisje waar Pedro de Nar met den moppentrommel woonde, dat zou, stelde ik me voor, nog zijn zooals vroeger. De herinne ring aan dien vroegeren tijd, aan Pedro's zonderling wezen en z'n grappige en ernstige gezegden, ze kwamen, naar ik het dorp naderde, mij al helderder voor den geest, en telkens moest Ik denken, hoe zou hij nu in dezen 11] d van opperste dwaasheid, stof voor humor gevonden hebben l" Ook toen een auto langs kwam met personen, blijkbaar behoorende tot de nieuwe menschensoort, waarvoor een andere Pedro den naam O.W.er" heeft uitgedacht, verkneu kelde ik me, wat toepasselijke grappen hfj dezen toegevoegd zou hebben. Zoo kwam ik eindelijk in het dorpje aan, langs den kerkhofmuur, die in nieuwen steen met een ijzeren hek er op, herbouwd was, den gerestaureerden kerktoren langs, en daar, in de verte stond, neen niet het oude huisje, maar n dat zoo pas nieuw in Oud-Hollandschen stijl met trapgevel gebakken scheen met het jaartal 1580 en den naam Oud Holland" er onder. Eenige jonge dames zaten er ter zijde in niet door tendens, pikante" of andere bij komstige dingen de openbare aandacht trok. H. J. STRATEMEIJER iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiMiiiiiii SPAAN3OH, EN O ELS O H, FRANSOH, DUITSOH e t O. Borlltz-School Hoorongrmoht 4&1 - H. 3288 Praet, OndarwQs door bultanl, laararan iiimiiiiiiiiiiimiiiiiii een anachronistische veranda, andere speel den op een tennisveldje er naast. Er vór stond de familie, die me in de auto voorbij getuft was; een rood-verhitte heer, in 't bruin, sigaar scheef in den mond, wijdbeens, handen in de zakken, auto-bril op de muts; een oudere gezette dame, die in boerinnekostuum zeker een flinke verschijning was geweest, puffend in satijnen, bont-omzetten mantel, en twee jonge dames met orchideeën in 't knoopsgat van de geel-zij den tailormade, en de voeten gekneld in te nauwe hooggehakte witte schoentjes, een livrfjknechi je er achter met een sjaal van mevrouw over den arm. Stem en taal waren mij vol doende bevestiging, dat de deftige hoogheid van zeer recenten datum was. Van het gesprek hoorde ik slechts eenige hoogst onaangename woorden tusschen dochters en moeder, waarvan de hoofdzaak scheen, dat de laatsten veor soo'n pension bedankten," heelemaal niks sjiek" en de prijzen veels te laag." En opeens zag ik weer het oude vervallen huisje er vór Pedro, die voorzich tig zijn zieke moeder op het s t o e l e n-b e d j e legde. Toen ik dien nacht sliep in het nieuwe hotel, dat op de plaats van het oude her bergje stond, had ik een vreemden droom: Uit de verte, een open eindelooze ruimte, hoorde ik schieten, en ik zag in nevel een ontelbare menigte ellendigen, die te schreien schenen. Uit hun midden naar den voorgrond verscheen Pedro, niet in zijn armoedig pakje, maar in schitterend narrencostuum, en hem wachtte vlak bij mijn bed, een groote figuur met een koningskroon op het hoofd, in wien Ik den burgemeester van oudtijds, meende te herkennen en sprak: Pedip, ik stel je aan als eerste officieelc nar, het is een nieuwe, zeer noodlge be trekking in onzen tijd." En Pedro haalde zijn moppentrommel van den rug en deelde moppen rond in den vorm van groote ver gulde en verzilverde pillen, aan den rijk gekleeden kring van heeren en dames, waaronder ik die van dien middag her kende. En ik richtte mij op in bed en zei: Eet ze gerust, ik weet het b| ondervinding, de bittere werking komt achterna, maar brengt zeker genezing."