ft* / 23 Juni '23. - No. 2400 .DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE PRIMITIEVEN" OP DE BELGISCHE TENTOONSTEL LING TE PARIJS Het opstel van Mr. Hennus, dat zonder twijfel bij vele Nederlanders den lust zal hebben doen opkomen om deze zeer belang rijke tentoonstelling te gaan zien, geeft mij aanleiding om nog met een enkelwoord opnieuw van de 15e en 16e eeuwsche afdeeling te reppen, vooral omdat daar kunstwerken van zeer hoog gehalte te zien zijn die men niet licht weer zoo dichtbij huis zal kunnen aan schouwen, en tevens omdat men er, door de gelukkige naast elkander stelling van uiteenloopende typen van kunstwerken, zulke bij zonder sterke en onuitwischbare indrukken krijgt van de beteekenis hunner makers. Voor al is dit het geval met Rogier van der Weyden en Dirck Bouts. Van Rogier, den hartstochtelijken uitbeelder van tafereelen uit het lijden van Christus, is hier diens meesterwerk, de Afdoening van het Kruis, uit het Escoriaal te Madrid (zie de afbeelding). Zij is het aangrij pendste werk der Nederlandsche 15e eeuwsche schilderkunst, zij is de groote ontroering van deze tentoonstelling. Het coloristisch evenwicht, de grootsche lineaire kwaliteiten, de op schier onbegrij pelijke wijze weergegeven expressie van smart in de gelaatstrekken en houdingen, dit alles brengt een indruk teweeg, zóó onvergetelijk, dat men een ieder mag toewenschen, dien te mogen ondergaan. Ter weerszijden van dezen Rogier hangen de Adam en Eva van Jan van Eyck, onderdeelen van het Oentsch altaarstuk. Duidelijker dan ooit ziet men bij de vergelijking van zijn naakt met dat van Rogier, hoe van Eyck meer plastisch en schilderachtig van aanleg is, hoe zijn kunst meer noordelijk, meer sonoor is ten opzichte van den in Doornik geboren, meer naar de monumentale lijn en kleuren-vreugde verlangenden Roger de la Pasture. Van dezen is er nog een ander werk, dat men gewoonlijk ook al niet zoo gemakkelijk kan zien: het veelluik met het Laatste Oordeel, uit het hospitaal te Beaune, zeer belangrijk vooral om de portretIITHUTNIUL ANTIQUARIAAT - (Menno Herhbeiger) Singel 364. Tel. C. 4107. Amsterdam. Zoo juist verschenen en op aanvraag ver krijgbaar CATALOGUS No. 16: AMERICA - ASIA - AFRICA - AUSTRALIA. GEOGRAPHY - VOYAGES-TOPOGRAPHY. illlllllllfllllllllllll koppen en om de meesterlijke doorschildering van sommige details, terwijl men er tevens in ziet, hoe Menline's kunstopvatting alge heel uit deze van Rogier voortkomt. Treffender nog is, dat men in dezen hoek der tentoonstelling, opnieuw het essentieel verschil tusschen de Noordelijke en de Zui delijke elementen in de Zuid-Nederlandsche kunst kan onderkennen. Immers hier hangt, vlak bij den Rogier uit Beaune, het geheele Leuvensche drieluik van Dirck Bouts, het Avondmaal met de bijbehoprende vleugels. En zelden was er gelegenheid, zóó zuiver te ervaren, hoe de kunst van den te Haarlem geboren Bouts warmer en meer gebonden. geheel uit behoefte aan picturale eenheid geboren is, in tegenstelling tot het kleurige en lineaire van Rogiers werken. Wij willen na 't geen Mr. Hennus reeds schreef niet verder op deze tentoonstelling ingaan, maar kunnen toch niet nalaten, even nadrukkelijk te wijzen op het in het bovenvertrek tentoongestelde handschrift van 1446, waarin een verrukkelijke miniatuur voorkomt, die terecht beroemd is als het meesterwerk der Bourgondische boeksierkunst. Zij stelt Jean Wacquelin voor, die het boek (een vertaling van de Chroniques de Hainaut van Jacques de Guise) aanbiedt aan Filips den Goede, hertog van Bourgondië. Handschriften zijn, uiteraard, moeilijk toe gankelijk. Welk een genot is het, hier dit ne, met die beroemde bladzijde, om haar, bewonderenswaardige, krachtig gekarakteri seerde koppen, om haar prachtig koloriet en haar verrukkelijke techniek zoo rustig ge nietend te kunnen bewonderen ! Zouden de Belgen ook hier te lande niet eens zulk een ten toonstelling willen organiseeren? Deze, te Parijs, sluit den tienden Juli. W. M A R T I N Rogier van der Weyden. De afdoeninghe van het Cruys. Door den Koning van Spanje ingezonden op de Belgische tentoonstelling te Parijs iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiilmiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiii "m i IIHIII iiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiii Op den Economischen Uitkijk Zorgwekkende indrukken Mijn collega in de rubriek Financiën en Economie" pleegt, als de veertiendaagsche toerbeurt aan hem is, over belangrijke handeisen nijverheids-ondernemingen, welker jaar verslagen den gang van zaken in het afge sloten boekjaar schetsen, het zijne te zeggen. Natuurlijk komt het in mij niet op, te gaan grasduinen op zijn gebied, maar wel zou ik, nu ik weder aan het woord ben, de aandacht erop willen vestigen, hoezeer de algemeene indruk van de meeste dezer jaarverslagen zorgwekkend is. Wij praten allen veel en gedurig over de malaise", haar oorzaken en gevolgen, over mogelijke (en onmogelijke !) middelen om deze crisis te boven te komen; dit druk geredeneer doet in zekeren zin velen menschen goed. De malaise", dat is door al die daaraan gewijde woorden bijna voor hen iets gewoons gewor den, een verschijnsel, dat zich nu eenmaal voordoet en van geen wijken wil weten; daar iedereen erover praat, schijnt dit ver schijnsel iedereen te treffen en daarin is een zekere troost gelegen: wij zitten nu eenmaal allen in dit schuitje.... ! Zoo geraakt men daaraan gewend en gaat deze diepe depressie beschouwen als iets, waarin men maar moet berusten: wij lijden allen er onder en wie kan daar eigenlijk iets aan doen?geduld en kalmte dus; wat baat verzet? Zulk eene stemming maakt zich altijd van sommiee (misschien van vele) menschen mees ter, wanneer een op zichzelf gruwelijk iets een taai leven blijkt te bezitten. Herinnert ge u de ontzetting, toen in den zomer van '14 de wereldoorlog uitbrak? En weet ge nog, welke paniek door die ontzetting werd ontketend? Maar zijn we zelfs niet aan dien gruwel van den wereld-oorlog gewend geraakt? Toen, tegen aller aanvankelijke verwachting in, dit noodlot zich voortspon, van maand op maand eerst, van jaar op jaar straks, toen werd het gewoon"; levendige belangstelling was voor velen bij zoo langen duur niet houdbaar. En ons oorlogswee: de vleeschlooze dagen, de distributie, de bonnetjes", ook daaraan waren velen reeds vrijwel gewend, toen dit alles 'n poosje tot de orde der dingen" be hoord had. Het gevaar van deze berusting is daarin gelegen, dat wij, in onzen dommel, niet meer beseffen hoe wezenlijk ongewoon dit gewoongewordene is en onder welk een rampspoedige conjunctuur wij voortleven, zoolang deze staat van zaken blijft duren. Hij, die aan een crisis als deze gewend geraakt, wiens belang stelling daarin verflauwt, geeft er zich geen rekenschap meer van, dat wij ailen onverpoosd en onvermoeid moeten streven naar alles, wat strekken kan om dit kwaad te verhelpen. De berustende stemming leidt tot gevoelloos heid en tot werkloosheid, terwijl het levendig besef van den ernstigen aard en de ernstige gevolgen der crisis prikkelt tot aanhoudend verzet, tot zoeken naar een uitweg, naar ver lossende daden. Wie kennis neemt van zoovele jaarverslagen, waarin besturen van allerlei naamlooze vennootschappen de fata hunner instellingen over 1922 hebben geboekstaafd, die heeft een goede kans opgeschrikt te worden uit den gewoonheids-dommel waarin hij zoo langzamer hand was weggezonken. Want uit hetgeen die jaarverslagen over 't algemeen ons leeren om trent de bedrijfsuitkomsten over 1922, kun nen wij de breedte en de diepte peilen van het gat, dat deze crisis geslagen heeft in ons zaken en bedrijfsleven. Natuurlijk zijn er ook hier, om den regel te bevestigen, afwijkende geval len, maar omtrent den regel en de regelmaat kan wel niemand in twijfel verkeeren. Er is in al deze documenten verscheidenheid van klachten, maar de klaagtoon klinkt door wel haast alle en de oorzaak der gevolgen, waar over men klaagt, is bijna altijd dezelfde. Die oorzaak is: de malaise in den lande, gevolg zijzelf weder van de wereld-crisis, die op haar beurt duren blijft, doordat de staatslieden en de regeerders van de Europeesche Rijken den weg niet kunnen vinden of niet willen gaan, waarlangs het ais herstel" of als reconstruc tie" aangeduide einddoel zal worden benaderd, den weg, die gevonden en gevolgd moet wor den, zal ooit de economische ontwrichting plaats maken voor terugkeer van het even wicht. Hiermee is uitgesproken, dat de hoofd factor van het voort-woekerend kwaad ligt buiten onze grenzen en dus aan onze werk zaamheid ontsnapt. Maar terwijl wij hier dus staan voor overmacht, behoorden wij a.ies te doen en niets na te laten, om den terugslag van wat anderen over Europa en ons brengen, voor ons te verzachten. Wat hebben wij te doen, als anderen, ook te onzen na' deele, de crisis-verhoudingen bestendigen? Onder de moeilijkste omstandigheden moet iedereen dubbel zijn best" doen, zich extraaanpakken, harder werken en zuiniger leven dan voorheen. Bij hoevelen onzer is het besef van dien plicht levendig en zet dat besef zich om in daden? Wijst onze Regeering ons volk dien weg? Stelt zij daartoe een voorbeeld? Stelt zij althans hen, die dezen weg willen volgen, daartoe in staat? Werkt zij mede tot verlichting van lasten, tot verruiming van voortbrengings-mogelijkheden? Of kan haar niet vaak het tegendeel worden verweten? Wie kennis neemt van zoovele jaarversla gen. ... zal daarin ook op vragen als boven staande dikwijls een antwoord vinden. Het kwaad, waaronder wij gebukt gaan, wortelt niet buiten Holland alleen, maar wordt door wat in Holland wordt gedaan en nagelaten, niet weinig verergerd. De bedrijfsleiders, die de ongunstige uitkomsten boekstaven, geven zich wel terdege rekenschap van de oorzaken dier uitkomsten. Malaise", ja, natuurlijk! maar waarom en waardoor en in welke mate? en hoe ware zij- te overwinnen en waardoor wordt zij verergerd? En: welk uitzicht is er op betere dagen? Ook hierbij richt zich de blik niet over de grenzen alleen, niet enkel naar de Roer en naar Rusland, naar Londen en Parijs, maar men vraagt zich ook af: of ons volk dan niet tot hef klaar besef zal komen van wat het door eigen krachtsin spanning zou kunnen doen om zooveel mo gelijk voor Holland ongedaan te maken wat anderen (zichzelven en) Holland aandoen; vraagt zich af ook: of onze Regeering zal voortgaan met k'eine middelen en groote woorden. Dit alles leest men ook wel tus schen de regels door in de jaarverslagen. Maar bovenal leest men daarin, hoe diep dit kwaad reeds heeft ingevreten in onze volks welvaart en hoezeer de bronnen van die wel vaart opdrogen. Hoeveel is er in de laatste jaren in den meest letterlijken zin van het woord verloren, hoeveel vernietigd en kapot gegaan? Hoeveel, dat nog wel krachtig schijnt of althans niet zwak, staat wankel en zal straks vallen, als nog een stootje" erbij komt? Hoeveel is er nog te verhoeden door tijdig ingrijpen? En welke kans op ingrijpen bestaat er ten onzent onder de huidige om standigheden en de heerschende verhoudingen? Er zullen, meen ik, niet vele jaarverslagen te vinden zijn, waarin een hoopvol antwoord op die laatste vraag wordt gegeven. Want de mannen, die aan het hoofd van groote zaken staan en zorgvuldig letten op de teekenen der tijden, zien nog nergens eenig licht aan den gezichtseinder dagen; wij zullen zoo oordeelen zij nog door diepere inzinkingen heen moeten, voordat wij de lijn weer zien stijgen.... Natuurlijk zal het licht eenmaal dagen; in economischen zin gaat ons land niet onher roepelijk en onherstelbaar te gronde (tenzij heel Europa door een vloedgolf van revolutie werd overweldigd). Maar het vooruitzicht dat eenmaal betere tijden zullen aanbreken, kan slechts een vage troostgrond zijn, zoolang wij in de duisternis der ontreddering wande len. Wij moeten de komst dier betere dagen verhaasten, omdat onze werkloosheid, onze tegenwerking die komst vertraagt en omdat elke vertraging nieuwe verliezen van volks welvaart aan de reeds geledene toevoegt en omdat het herstel zooveel te moeilijker is, zooveel langzamer zich voltrekt, naarmate de crisis langer heeft geduurd en alweer meer van wat nog staande had kunnen blijven, heeft neergeslagen. Daarom mag die zoo vaak ver nomen troost: eens moet toch het einde der misère komen" er ons niet van afhouden de misère met alle macht te bekampen. Uit de geschiedenis van een eeuw geleden weten wij hoe lang de weg is tot herstel, wan neer eenmaal de volkswelvaart is aanfetast, hoe ontstellend zwaar de taak is, haar bron nen weer te doen vloeien ! Na de teistering van ons land door het Continentaal Stelsel zijn vele decenniën voorbijgegaan, voordat wij tot den voorspoed gekomen waren, dien wij vóór den oorlog van 1914 kenden. Hoe lang zal nu het wachten zijn? S M I S S A E K T VRAGENRUBRIEK voor Algemeene Wetenswaardigheden A. S. V. te A. Vanwaar stamt de gewoonte dat de voorzitter van de vergadering een hamer hanteert? Naar men wil ziet men in den hamer, als teeken en middel van gezag, een overblijfsel uit den oudgermaanschen tijd, toen een hamer bij verschillende heilige of plechtige verrich tingen, b.v. akktrdeeling, grensbepaling, tot wijding of bekrachtiging gebezigd werd. Van daar de hamer in de hand van den voorzitter van een lichaam of van eene vergadering: het middel waarmede hij zijne woorden be krachtigt, waarmede hij tot de orde roept, enz. iiiiiiiiiiii mini Hm iillimmiiilllillliiiiiiiiiiimi* IIIIIIIIIIIIIHIIIIIIII BE TWBTSCRE BAH Amsttrdan. Rottirdam, 's-Bravmhaga, Dordrecht, Utrecht, Zaandam. Sniert kapitaal f 35.500.000.?Reser»en: circa f 12 000.000. ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEIN (S Co., 55-56 Threadneedlestreet London B.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Bulten)., Vreemde Munt, Coupons. Incasseering op Binnen- en Buitenland. Rembourscredleten. In en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlti. Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credleten aan Handelaren en Industrleelen bij hare afdeeling CREDIETVEREENIGING, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij in blanco. Rente voor DEPOSITO'S Direct opvorderbaar IV»% TIen dagen opzegging l l* Een maand vast , . 1 op nader overeen te komen Een maand opzegging ? voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 3 % ) Vanaf den dag der opZes maanden 3J [ zegging wordt l % Een jaar 4 J minder rente vergoed. Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G RAVENHAOE, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4J% en 5% PAIDBIIEVEI TEStl BEUISXOEIS In itullii ui f 1,000.-, 1500.- n f 100.-, MET VEIPLICHTE IUILI1KSCHE VITLOTIII, niiiniindt 1021. Oi Olrutk:Mr. O.VAN HOUTEN. Mr. J. 0. TEN BRUGGEN CATE. Hypotheekbank voor Amerika 's-GRAVENHAGE 6°0 Pandbrieven Opeischbaar na 10 jaar a pari. OHTTAHIr n BETAA1KAS IJIBII Doilinilrnl 20-22, lutirdin Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging VA pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. SAÏE DEPOSIT INRICHTING geopeid t opWerkd.v.83/4V.m.tot4Yauurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per Jaar) en hoogerte huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Sluit uwe posten bij The hm lis. Ej, Lini, Bijzondere voorwaarden voor alle soorten Brand-, Diefstal- en Transportverzekering. Hoofdagentschap: Heerengracht 124/128 AMSTERDAM. Telefoon JM. 329. Levensverzekering Maatschappij flrribem verzekerd bedrag: ruim 70 millioen gulden Residentie Hypotheekbank 's-GRAVENHAGE Anna Paulownastraat 97. TRUBTBB'I BN ACCOUNTANTSCONTROLE 514°/o Hypotheekbrieven tegen 99/2 2 'o Oaolmohhaa* nanl na IO /aren* Directie: K. E. ABBINO. D. VAN OORBT. Binnenl. Vaart Risico Sociëteit. Tilel. i. 10281.7321 Amsterdam, Heerengracht 260. VERZEKERINGEN op alle Binnenwateren van Neder land, België, Duitschland Frankrijk, enz. VERZEKERINGEN op S c h e p e n, S c h u 11 e n tn S t o o mbo» t en. VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels, enz. geladen in Schepen, Booten enz. VERZEKERINGEN te LAND door getj;1 Europa per ipoor, Wagens, enz. VERZEKERINGEN per POST enz. op Effeiten, Bankpapieren, Edelgesteenten, enz.doorgeheelEuropa, naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz. VER7EKERINGEN op PASSAGIERSGOEDEREN. De schade In de Hotels enz. wordt vergoed. All risks verzekeringen. IEIEIUIDSCIE lUia-IUTXUrfl Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.?. Statutaire Reser re. .... f 19,445,211.?. Buitengewone Reaerre ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-GRAVENHAGE. RENTE VOOR DEPOSITO'S: % % Direct opvorderbaar ........ I l maand vast of opzegging .... 2 3 maanden vast of opzegging. . . 3 % 6 ..... 3V, % 12 ........... 4% % Voor andere termijnen en groote bedragen nader overeen te komen, te ROTTERDAM Directie: Mr.H. H.C. CASTBNBIJK en I. MOSSBLMAN Oe Bank geef t onder contröli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantooi 5% Pandbr. tegen 95%. De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van I 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. Roltird. Hipstliiikbank HOI Nideilarri Opgericht In 1864 Volteikind MutithippilijK Kipltul f5.000.ODt Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Oed. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Dir.Mr.W.v.RossuM.Mr.Tn. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. ii EEN POLIS bij de AMSTERDAMSCHE GEEFT VOLKOMEN ZEKERHEID Soliede grondslagen-Voorzichtig beheer. Qpoofe openbaarheid. Vfoagt jaarverslag. - A'dam.N.Spiegeisfraaf 17. De Haarbsche Hypotheekbank Directie: Mr. A. S. MIEDEMAcS P.H. CRAAND1JK Kapitaal f 2.500.000 Reserves f 510.239 Hypotheken f24.299.910 Pandbr. f 24.079.300 SpCl. PaniJbrienn IIOBR laatstee ksleidamschen Beurskoers. Sluit Uwe G-las ver zekering: hl/ de Nederlandsche Phoenix Speciaal tarief voor Woonhuizen voRvrnAM & co Prinsengracht 197 Amsterdam llhistratlednik-papier van de Firma C G. A. CORVEY, Keizersgracht 285, Amsterdam, Tel. N. 1202 en 555