16 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2553 B I O S C O P Y ,DOOR L. J. JORDAAN DE FRANSCHE FILM Ménilmonlant" Princesse-Schouwburg Den Haag ET begon nogal ongelukkig. De administratie en controle van het Haagsche schouwburgje had kans gezien een dusdanige verwarring te scheppen, bij het toelaten van den anderhalven man publiek, dat het dik over tweeen was eer wij binnen Waren. Maar nadat wij met al de geanimeerdheid van kippen /.onder kop tnsschen de verschillende loket ten hadden heen en weer gedraafd strookjes hadden gekregen met / 2.50 erop waren teruggestuurd bij de controle om andere strookjes te halen, eveneens met / 2,50 erop in een file van hoogstens vijf of zes personen, twintig minuten hadden gewacht werden wij eindelijk toegelaten en zaten in enkele dunne rijen uit te zien naar de dingen, die komen zouden. Dit was alzoo toute la Haye", bijeengekomen om onder auspiciën van de groep Wij nu !" het evan gelie der Fransche filmkunst te hoor en verkondigen deze luttele schare, vrij burgerlijk uitziende, belang stellenden, slechts spaarzaam gelardeerd met een indrukwekkenden flambard een braveerend zwart hemd?een Mnrger-baard of andere ,,Wij-nu"-igheden. En temidden van dit alles de eenzame figuur van een bekend kunst-verslaggever, die het revolteerende projectie-doek met schuwe, onrustige blikken bestaarde.... ! De lezer, die de film-vertooning zon inleiden, begon en het was duidelijk te merken, dat hij door langdurig verblijf buitenslands met zijn moedertaal op eenigszins gespannen voet stond. Jammer want de algemeene strekking van zijn beschouwingen over de Fransche filmkunst, was hierdoor moeilijk te volgen. Maar tenslotte was daar de film-vertooning en dat bleek een openbaring te zijn. I'aseai" m.k i rspn nueiük arakterluu/e ..reveil" der de giuute Hoe voel irei lelijk en In e mcrkwaaidig meuten uit Gribichc" en ,,.\iathici; I'as waren - -? hoezeer zij zich doi r hun i aspect onderscheidden van liet slappe, Salammbó", dat ons indertijd als de Fiansche filmkunst werd voorgezet gebeurtenis was ,,A'éni!mi ntant ". De film Ménilniontant" is doi i een gesteld en de hoofdrol is in handen van een Kussin. Het menswaardige assimilatie-vermogen \an den Rus ten aanzien van den (Jallischen geest bleek ecliter ook hier: de film is zuoFransch als ik ooit een werk zag. Nu is er in deze rubriek herhaaldelijk gewezen op de groote verdiensten der Duitsche cinegrafisten, die totnogtoe het artistieke element in de film het hoogst en het zuiverst hebben gehouden. Dat zij hun eigen taal spraken dat zij het zware, grüblerische van het Dtiitsche volks-eigen in hun kunst tot uiting brachten wij hadden het te eerbiedigen en te aan vaarden al droomden wij in stilte van een open baring der Fransche ziel op liet witte doek. En zie in Ménilmontant" leeft het eigenaardige ick-enweet-niet-wat, dat alle Gallische kunst kenmerkt de fijne voorname geestes-hotiding, de superieure eenvoud, welke men aantjett bij alle Fransche kunste naars of zij Stein'en heelen, dan wel G,peau Anatole France of Debussy. liet leeft in het lichte en toch strakke rhvthme der handeling - - het leeft in de gemakkelijke en niettemin machtig suggestieve compositie het leeft in het sublieme, nergens ge forceerd aandoend ctair-i hscur - het leeft, niet het minst, in het spel, waarin al de simpele groot stilheid al de ontroerende gratie a! de IK.hele zelf-beperking der Franschc kunst zich openbaart. Ménilmontant" heeft eigenlijk geen intrige, l let is een stuk apachen-leven zo.,als het zich dagcüiksch i i de metropool voordoet, een gedramatiseerd gemengd bericht maar liet heeft niet meer noc dig i m een kunstwerk te zijn. Het is blijkens de aankondiging ?--- inconnnercieei" en vi nul dus een smadelijke uitzondering op de coulante apachut-i'ilms, vul sigaretten-rook, luifelpetten, p.iiitie-invallen en naaktdanserij -? -waarvan velen mijner collega's /uu Miiciiiig kunnen veitel'en. De stads-wijk is hier gedramatiseerd tot een levend organisme, krud en iiartsl- chtcüik tragisch en uitgelaten maar pülscerend in een heftige, vitaliteit, lin verloren in d.e daverende branding van het groote-stadsleven voltrekt zich het noodlot van enkele nietige menschenzielen een zwak accoord in de machtige symphonie van het massa-bestaan. Alles speelt mee in dit gesynthetiseerde drama en krijgt volop gelegenheid te zeggen, wat het te zeggen heeft: een teere meisjes-glimlach het wentelen van een auto-wiel, nergens vandaan, nergens heen het tragische, verregende plaveisel een hartstoch telijke omhelzing het obsedeerende draaien van een seconden-wijzer.... niets is onbelangrijk, niets is ondergeschikt. En zoo wordt het doode, witte beeldvlak een levende physiognomie, navrant en boeiend. De dichter van dit prachtige stuk Parijs heet Dimitr iKjrsanoff en als alle millioenen, die de heer Cecil. B. de Mille noodig heeft voor zijn wurldproductions" zullen zijn weggesmeten, zal men zich zijner herinneren. Het geheele werk kostte nog geen /25HO.... ! Ken andere merkwaardigheid is het ontbreken van alle bijschriften. Nu is het waar, dat proeven met tekst-looze films reeds eerder zijn genomen, maar het doel Was dan zuiver negatief: het elimineeren van de storende tusschenscliritten. Hier is ecliter naar iets anders getracht ? - naar iets hoogers gegrepen. Kirsanoff heeft blijkbaar gezocht naar een vereen voudiging?naar een purifieering van den cinematografischen expressievorm. Hij heeft gevoeld, dat de tweeslachtige aard der uitdrukkingsmiddelen: het beeld en het \vnord, de bevrijding der film tot onaf hankelijke kunst in den weg staat. Hij heeft ingezien, dat al het streven van den modernen cinegrafist in de eerste plaats hoort gericht te zijn op liet visueeldramatische karakter van het lichtspel - niet omdat de tekst de gesloten opeenvolging der beelden onder breekt, maar unidut ://' die bcelden-:clf beïnvloedt en tot op zekere hoogte denatureert. Zoolang de emanci patie der film van den tekst, nog geen voldongen feit is - zoolang is zij, in den grond genomen, niets anders dan top-zw'are illustratie. .Als zoodanig ik zeide het reeds - was Ménil montant" een openbaring. Het duet niets ter zake, dat de logische gang der handelingen nog allesbehah e duidelijk was en moeilijk te volgen -- hoofdzaak is. dat alles, ook liet verhalende element, tot uiting kwam door de visueele impressie. Kn het verrassende was, dat zij oneindig sterker werkt, dan het geschreven woord. Als Voorbeeld haal ik hier aan de scène (volgens mij de schoonste van het heclc werk) waar de arbeider en de jonge, ongehuwue nn eder naast elkaar < p de 'itten. De uude man nuttigt zijn piaeide en schijnbaar uitgeput en In ngerig. /i tue en w end.t het hm Ui hen hen in,i p de bank,!;;. a i wissel in:., . ,i;i'; s /-a u: IK dat den teik'n sir i-rtui nt en den kr zich ui t s r' jectie-vi UIT HET KLADSCHRIFT VAN JANTJE ld tus.-cM' P van d kauwt . . . . ! hr»ud alleen ve z.'ioals hel leeft in hongerende. ! Jan liet naar haar tue subliem m ziin ee brood gegrepen de ougeii dm.r trane den verweerden ko n en kauw t .... uet stupide -tuk s overspannen brein du' nis i va u de u u la ti. die lel een rust ie-, uebaar als de juiigi \ r< uw i;,r den ni"nd gebr; verblind zien wij n g eeiu van den ouden werkman recht vuur zich uilstaart en kauwt . . . . ! Zie, dit drama in zakformaat is at en compleet. zooals het ons door \istieele impressies gegeven wordt en geen proza, hoe treffend uuk, /uu het kunnen verbeteren, (ken pen kan den indruk weer geven veroorzaakt door liet verschijnen van hel. in zijn doode onverzettelijkheid, zoo beteekeiiisvulle stuk brood op liet doek dm r de gestie van de knoestige, vereelte hand. Dit is filmkunst in den absoluten en scboousten zin. Vanwaar toch de vloek, die schijnt te rusten op alle officieel geprotegeerde kunst?' ,,l.e miracle des loups"en ,,Salammbó" werden met rijks-geld gesteund en vertoond in de Opera, in tegenwoordigheid der autoriteiten en hun middelmatigheid was ver pletterend. Dit wonderlijk mouie werkje werd be kostigd met de moeizaam hiieengcsappcldc duiten van een arme Russische student en ternauwernood vindt het in Holland de enkele rijen belangstellenden Waarvan ik u sprak ! Uit de Rolprent v;m deze1 week : Klassieke films" Een n.->;?i/V,,uK/. De wonderen van het Heelal De SterreknnJe en Je C,/fK'Hi,ifi\//\j//V. In een auto naar Montenegro door Hïins Belliye.