No. 2687 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN i DECEMBER 1928 Onze buitenlandsche hypotheekbanken door G. A. Klaasse BEURSSPIEGEL DE Hollandsche belegger staat er voor bekend steeds angstvallig ervoor te hebben gewaakt om alle eieren in n mandje" te leggen. Een zeer intensieve risicoverdeeling, duizend gulden van dit en vijfhonderd gulden van dat, is immer hier het parool geweest. En slecht is men daarbij niet gevaren. Trouwens, deze neiging, die grooten<deels aan sentiment wordt toegeschreven, heeft p.ls de meeste dergelijke verschijnselen, een histoi isch-materieelen ondergrond. Ware ons land niet steeds rijkelijk met aardsche goederen bedeeld geweest, dan zou de prijs die in het eigen land voor kapitaal geboden word wol zoo hoog zijn geweest dat weinig of niets over de grenzen ging. Maar de. groote kapitalen welke hier in de laatste eeuwen, :sedert Holland's economische hegemonie, zijn verzameld zochten natuurlijk een uitweg. Voegt men daarbij de omstandigheid dat een wijdvertakte wereldhandel overal den Hollander een pied a terre bezorgde, dan is de keten gesloten. Aanvan kelijk kwamen vreemde potentaten hun berooide buidels hier weer vullen a raison van een behoor lijke intrest; daarna ging het Xederlandsche kapitaal ook zuiver commercieel emplooi elders ?zoeken. De lange lijst buitenlandsche fondsen, die reeds voor den oorlog dus voordat door bijzon dere omstandigheden een aantal Kuropeesche landen plotseling aan kapitaalarmoode werden prijsgegeven onze beursprijscourant sierde, is een bewijs te meer van deze strooming. Do wijze waarop de kapitalen naar buiten af vloeiden we.s in hoofdzaak tweeërlei. Of de buiten landsche kapitaalbohoevonden boden hier hun leeningen of aandeelen aan (men. deiike aan de Amerikaansche spoorwegen). Of wel een Nederlandsche financieelo instelling dood een beroep op de inheemsche kapitaalmarkt en plaatste de opge nomen, middelen zelve in liet buitenland. Dat laatste deed zich b.v. voor bij de in het buitenland werkende hypotheekbanken, die in het eind van de vorige en vooral in den aanvang van deze eeuw het levenslicht zagen. Vooral omstreeks 191(1 ontstond een ware Gründer-periode voor die ondernemingen. Het meerendeel zocht zijn arbeidsterrein in Noord Amerika, hetzij in do Vereenigde Staten of in. Canada. Die instellingen bestaan thans nog. maar in do laatste jaren zijn daarnaast soortgelijke bedrijven ontstaan, die echter zich hoofdzakelijk richten naar onze Oostelijke naburen. Die beide categoriën hypotheekbanken met elkander te verge lijken, is het doel van deze beschouwing. Hebben beide op het oogenblik in gelijke mate. reden van bestaan, is de eerste vraag die zich ?daarbij opdringt. Een oppervlakkige beschouwing zou ons suggereeren dat zulks niet het ge val is. Bij de oprichting van de in Amerika werkende instituten was het doel even ratio neel als die van de nu opkomende in Duitschland. In Amerika heerschte een kapitaalrente die boven de hier geldende lag. Daarom bracht Amerika hier ?zijn spoorwegwaarden, daarom zagen. Hollandsche financiers er een belang in een bank op te richten die in Nederland opgenomen geld aan gene zijde van den Oceaan zou uitzetten. Maar hoe is hot daarmede nu gesteld ? Do oorlog hoeft de f inancieele verhouding van Europa tot Amerika radicaal gewijzigd. Van debiteur zijn de Vereenigde Staten tot crediteur geworden, en de rentevoet is dan ook «venredig gedaald. Amerikaansche staatspapieren brengen ten huldigen dage nauwelijks 4 p('t. op, en goede spoorwegobligatiën ongeveer 1| p('t. In ons land is het gangbare rentetypo voor overheidsloeningen 4^ p('t. Kn toch /.ion wij in do jaarver slagen der in Amerika werkende hypotheekbanken, dat nog steeds hypotheken worden gesloten tegen Paviljoen Vondelpark" Tel. 24190-27595 Groote en kleine Zalen voor Déjeuners, Diners, Soupers, Bals en Recepties Huize ZOMERDIJK BUSSINK. een rent/e die enkele percenten ligt boven het hier te lande gebruikelijke rendement. Op die wijze is het voor deze bedrijven loonend de zaken gaande te houden, de uit aflossing vrijkomende middelen te herbeleggen, terwijl door sommige zelfs kleine posten nieuwe pandbrieven worden ondergebracht. De eenige verklaring voor de relatief hooge hypo theek-rente is, dat hypotheken in Amerika een riskante belegging worden geacht. K n niet ten onrechte. -Bekijkt men de koersen van de pand brieven der in Amerika werkende hypotheekbanken dan is het duidelijk dat de meesten er niet zonder kleerscheuren zijn afgekomen. De agrarische toe standen in Xoord-Amerika zijn sinds jaar en dag deplorabel, en landelijke hypotheken zijn juist het meest talrijk geweest. En al is nu nog een margo te behalen tusschen te bedingen hypotheekrente en de intrest der uitstaande pandbrieven dan nog moet het oneconomisch heeten het bedrij f duurzaam op die basis voort te voeren. Onder de huidige omstandigheden zijn deze ondernemingen een finaacieele anomalie, die slechts met onderschat ting van beleggingsrisico gemotiveerd kan worden. Kn hoe staat het met de in Duitschland werkende hypotheekbanken? Die hebben, ongetwijfeld een rentemarge uit te buiten, die niet steunt op het bijzondere risico van een speciale belegging. De algemeene rentevoet in Duitschland is ongeveer een drietal percenten hooger dan hiel' te lande. Maar nu komt er een andere vraag naar voren, ik vermeldde hierboven al dat op tweeërlei wijze kapitaal naar hel buiti'nland kan vloeien, liet buitenland kan hier mot fondsen aan de ninikt komen, of een inlu -einsche financieel;1 instelling kan zich als intermediair tusschen de beide kapi taalcontra .schuiven. Het hypot heekbankwezen was in de aanvang van de/e eeuw in Amerika zeel' rudimentair ontwikkeld, /oodat het voor de hand lag. hier een instelling te civëeren. die zich met «hit bedrijf zou ga.an be/ighouden. -Men vestigde dr.n ook bijkantoren tel' plaatse waar het operatie! ei rein wei-d gekozen, /oodat feitelijk die bedi ij ven uit groeiden tot een organisatie in het kapilaalvragciide land. -Maar wat nu Duitschland betreft lig! de /.aak heel andei's. Men heeft d;-;ir sinds eenige tien tallen jaren een geporl'oet ionnoerd systeem van hypotheekbanken, die. dooi- ervaring gesteund, in de materie volkomen govorseord zijn. Die instel lingen hebben zich een uitnemende reputatie verwol.veil. staan ondel- staatstoezicht, en genieten zoowel in Duitschland als elders volkomen ver trouwen. liet doet dan ook eeiiigermate vreemd aa,n dn! daarnaast nu lloliandsehe vennootschappen zijn opgericht die zich eensklaps moeten gaan inwerken in hel hypotheekbedrijf in Duitschland. dat toch niet geheel van voetangels en klemmen, ontbloot is. Vooial niet nadat de valorisatie'Wetten juridische moeilijkheden hebbon geschapen, en ook do taxatie. in verband met hiauwetgeving e.d., bij/oude,'o eischen stelt. Ken aantal grooto Duitsche hypotheekbanken heeft trouwens reeds paudbrieven hier ter markt gebracht, en vele beleggers prefereeren die fondsen hoven de pandbrie\ en van de l I< dlandsche i u Duitsch land welkende instellingen. Want niet aileori zijn de bedoelde banken jarenlang doorkiieed in het vak, maar zij bieden een hooger rendement aan. Kn toch is el' n factor, die spreekt in het voordeel der ,,l lollandsch-Di-itsche" banken. De inflatie-periode dit; op den oorlog is gevolgd heeft tot gevolg gehad dat men liet munt verval-risico is gaan oveischatteii. .Maat anderszijds is daardoor hel pi.bliek bekeerd van onderschatting waaraan men vroeger mank is gegaan. -Men zie de ervaringen niet do Donau-hypotheekbank. Tegen hot valulai-isieo van Duitsehe beleggingc-n is nu de houdt r van oen pandhriof eeiier l li ?llandsohe in Duitschland Wel kende bank in zoo\ ,-rre gevrijwaard al* het nietgestorte dokkingi-kapiti'al in gulden.- reikl. Ken enkele bank heeft zelfs een as-m oiiüe loopoii t eg.-n vaiul ?] risico '_.'pa;M'd ;!;m een ver/.ekering ti-nii (Tedii't :-i--;i-o. Ho! bonool'! w -i g vn betoogd;1.! zulkifondsen een bij/.ondi i-o plaats bokl-.'odeii. b t-, dorgelijks i loei /iel, b.\ . ;,«",? bij e.ell del' ] , "d:- \ ;' l, tooi- den ooi log stammende instellingen uit de/.' i-at.'j.iri.'. Ook II -l b. zw:" r '. .-<ii de k, i:-i--i i .ndi- ? e! ? \. n i 11 L.' . ;:! s 11 i i ?: \ 111. ? 11 \-riiu-id. L. < i d i d ." ; i i ? :;.! luurlijk iiauv.vlijk-Donderdag, Z» BEcrvember MEN" krijgt den indruk dat de markt voor petroleumwaarden zich door niemand en niets wil laten afhouden van de optimistische stemming, die daar nu reeds eenige maanden heerscht, en die nog steeds de koersen, geleidelijk omhoog voert. Wanneer een jaar geleden de berichten omtrent de vorderingen dor synthetische benzineproductie waren gelanceerd, die nu op de brandstofconferentie te Pittsburg bekend zijn geworden, dan zou dat de koersen een flinke duw omlaag hebben gegeven. Maar nu heeft het publiek ?zich er zoo goed als niets van aangetrokken. Waar uit men al weer kan. opmaken dat ook de effectenmarkt in hooge mate afhankelijk is van sentiment. Dat men voor do aandeden dor mineraal-olie maatschappijen o]) het oogonblik geen vrees koestert in verband mol deze vooruitgang van de kunstolie-nijverheid is toch wel begrijpelijk. Aller eerst is in den jongst on tijd duidelijk gebleken dat er nauwe samenwerking tusschen beide groepen bestaat. Van oen vijandige houding is geen sprake. 11 et-.',,".?11 ons niet behoeft te verwonderen. Do groot e olie-concerns zijn geen te vorwaarloozeii concurrenten. 7ij hebben trouwens zorg gedragen oen vasten voet te krijgen in de chemische olie, on do patenten aan zich te binden. Waarbij nog een factor komt. die misschien wel oen der voornaamste is. Do oliemaatschappijen hebben in de laatste jaren ?zich oen distributie-organisatie geschapen, die nauwelijks in een anderen tak van bedrijf haar wedei'ga vindt. Do benzinepompen zijn overal ver spreid, en dal wapen, zal men misschien nog meer hanteeron dan da! der prijspolitiek. De producen ten van het kunstproduct zijn alleen reeds uit dien hoofde aangewezen, samenwerking te zooken met de groo(e o-liegroepen. Ken va.n de i edeni'ii deienorme uitbreiding van het pompstelsel is juist geweest zulk een. gewapende vrede 1 e handhaven. Hel bestuur van de Xed. Mij. tot Ontginning van Steenkolenvelden, waarvan do obligatiën. voor eenigeii tijd plotseling een duikoling v;m oeiiige tientallen percenten maakten, heeft oen communi québekend gemaakt, /ooa.ls Ie verwachten was /.ij n do tegenslagen in de laatste jaren groot geweest. Veel wijzer is men dooi- do niededoelingen niet geworden. Krg overtuigend is de mot ievcoring van liet achterwege laten der b'ilo-nspublieat ie niet. M au r men krijgt in elk geval den indruk dat de best minieren de behingen dor obligal iohoudors \oortdurond hebben overwogen. Kn die overwe gingen zijn all hans voor liet' oogenblik niet van dien aai-d. dat de hoop op integrale betaling van hoofdsom en intrest behoeft te worden opgegeven. Wel zal van het aandoelenkapitaa,! oen groot deel verloren blijken. Maar na ernstig beraad is het bestuur \ an mconing voor het komende jaar do ronlebelaling op de obligatiin Ie moeten voort zetten. Door do vele uitbreidingen word cenorzijdsde waarde der hypotheek voortdurend grooter zoo lozen wij. terwijl ook de kans steeds beier werd om op don duur uit de opbrengst van de mijn rente en aflossing op de obligat ioloeiiing regelmatig (o kunnen betalen. Hopen wij thans dat spoedig do moeilijkheden, om de balanscijfers, mot benaderend juiste waardeoi'ingen. te pubüceeren. zijn over wonnen. Duitsch'and begint weer moer en meer een beroep te doen op do buitenlandsche kapitaal markten. \\ el is de omvang dier emissies nog niet aangegroeid tot het peil. dat voor do beperking in don herfst van I!t27 werd bereikt, maar do hangende overeenkomsten zijn weer aanzienlijk belangrijker dan voor eenigon tijd. De Berat ungsst olie schijnt we,-r wat liberaler in haar opvattingen te worden. Do klank van (olbert's waarschuwende stem is weer wat verflauwd, on men is dus geneigd weer gauwer het verband tusschen oen leening en haar export-stimuleerende werking te zien. Voor klaar blijkelijk improduetievc leeningen kan weliswaar ipnder de huidige omstandigheden de goedkeuring il'P:; niet worden verkregen. Maar /.ooals ook in andi'i'e op/.iehleii do strenge lijnen wat vervaagd zijn zal hot wellicht c PI pk hieru'aan. Heeft DuiisoliJand ei- niet politiek on l'inanoiccl belang b,j in hol buitenland zo.pvoi'l mn^eiijk in het krijt te staan'.' Kn .''l /j:lh-n vnorloippii; 1-1-1 ht-t reek~clio i_-emoon1 el 'eliingi-li Mi i_ Wel t i n d i ? ' H i /.on 11 ?'H 11 uell behoorell. i,ii gillen \;0i L.il'1 i-e.-n! '.:? !i-i! die illdilvi-t toch a,II). /.?dl.'H ,?!? U "l ''. "e! i 'l'iiu'i'l di " 'l-i.lippi li C. K.