I&#&**?F;^<!Ï& ' * i! ! 'f DE GROENE AMSTERDAMMER VAN p MEI 1931 No. 2814 Sea~Horse de allerbeste Moulwijn Jenever M.P.POLLEN fr ZOON ROTTERDAM STEUNZOLEN '. PROP. NOFFA/ HAAR MAAT FA J. A.M A S S l N G coMM.vcm CKZ.VOORBURGWAL 334 */? TIET eiMNEMGASTHUIS OOSTER5EEI Leverh uiteluirend aan paiïiculieren BEZOEKT DE Hollanilsclie Badplaatsen In het voorseizoen tot 15 Juli zeer verminderd tarief ZANDVOORT: HOTEL D'ORANGS en HOTEL DRIEHUIZEN" WIJK AAN ZEE: BADHOTEL en ZEE-DEPENDANCE. Weet U dat de boter van OUD-BUSSEM niet duurder is dan andere? THE AMERICAN LUNCHROOM Cy. K A L V E R S T R A AT 16-18 AMSTERDAM RESTAURANT A LA CARTE PLATS DU JOUR ** -r *_<« j f ???-**^^« .-* In den Boekh. en na postwissel bij RIËNTS _ m ^^^ BALT, Den Haag, jZelfond, 95 Ct f r. * -*-^£-1^<^» . Daguerrestraat 28. DEGELIJKE OPLEIDING, mond en schrift, aan bovenstaand adres. Voor Mad i, Ingewand c j^ Hart, enz. Jon$» Zomei en Wititcr. Zitktn en Ho\l.f>ro&yv.on ieder reisbureau ? , . ' H Vóór U zich vestigt in het land van de palmen ... vóór uw vertrek naar Indië.... uw leven ver zekerd bij de MIUMII 's GR AVE N H A G E Amsterdam-Utrecht-Rotterdam VICTORIA-WATER OBCRLAMMXTEIM Nederlandsche onderneming Tikblaadjes door Dr. R. Feenstra Veranderend KctiJ D K grooten zijn vaak te ondui delijk, te omslachtig, houden te veel slagen om den arm. Ken kleine kan het soms zoo sappig zeggen, zoo raak op den man af. Daar heb ik honderd opstellen van Keynes en Cassell, van allerlei economicali'eview-redacteuren gele/en over de wereldcrisis. Ik ben er geen biet wijzer door geworden; maar daar waait een snertvakblaadje op mijn lessenaar. Mitteilungen der Textil Industrie, Maartnummer uit Zürioh. En de brave Zwitser die het redigeert begint met Böcklins schilderij: Pest in de stad. Waarschijnlijk gaat hot de textiel-industrie beroerd; en zit de redacteur in zware zorgen. Maar zoo als hu deze schilderij analyseert; en dan interpreteert in wat er nu overal op de wereld gebeurt; het bij schokken wegbarsten van alle economisch fun dament, is hij m.i. een groote ver klaarder. Hij heeft toch heele mooie zinnen. Wat dunkt u van deze: Der eist unserer Zeit und damit der Geist unserer Wirtschaft ist müde, vielleicht verbraucht." Of van deze andere: ,,Unter den Maschinen wurde der Mensch selbst zur Maschine". ?> Maar met Pest ueber die Stadt" begint en eindigt hij. Het donkere gevoel, dat .daar een dreiging over onze, nu zoo schoon en veelbelovend ontbloeiende wereld waart, laat hem niet los. Hem den kleinen scribent niet; zoomin als het een grooten dichter als Duhamel loslaat. L'avenir de la France, de l'Europe, de la civilisation tout entière Ie tient en souci schreef nog deze week een groot criticus over hem. De dichters voelen de hamerslagen op de brandkasten van de kapitalisten blijkbaar het eerst in hun fijne zenuwenbestel. De pest komt. Maar vermoedelijk niet in de figuratie van Böcklins schoone doek. Is het de Ueber-machine, die ons den halfuurs-arbeidsdag zal brengen, en de grenzelooze verveling? Is het de Kozak, die binnen de twintig jaar weer op onze grenzen zal staan, maar niet om vetkaarsen te eten? Of moet een nieuwe oorlog" ein delijk de papieren weer doen rijzen; en opruiming houden onder de goe deren en de menschcn, waarvan er beide veel te veel zijn ? ? * * * Ik zet op den Kozak! Niet omdat ik onder den indruk ben van wat Prof. G'ombstoke schrijft, en alles wat in den verge vorderden maak is: 1. Magnitogorsk, het grootste staalbedrijf ter wereld, dat vier millioen ton per jaar zal afleveren. 2. Dnjesprostroi, de grootste hydro-electrische krachtinstallatie ter wereld, met een productie van 2£ millioen kilowattuur; 3. de Oeralasbestbedrijven, de grootste ter we reld, die vier honderd millioen kosten; 4. de groote tractorfabrieken in Stalingrad, Tscheljabinsk en C'harkow, die reeds nu 50,000 tractors per jaar afleveren» tegen het vorige jaar nog maar 16 mille en het volgende reeds' 120, zoodat vóór afloop van het vijf jaarsplan een halfmillioen tractors over den Russischen bodem zullen rollen. Ook niet: omdat ik onder den indruk ben van oliecijfers, bietsuikercijfers, graanoogstcijfers, steenkoolcijfers; om dat in Engeland Russische gloeilampen tot idioot lagen prijs op de markt zijn verschenen; en in Ned.-Indiëgeweven stoffen. Maar daarom, omdat ik het eens ben met den textielman uit Züricli, die schrijft: Der Geist unserer Zeit und damit unserer Wirtschaft ist müde, viclleicht verbraucht. En om dat ik hier een energie een doel bewusten weg zie inslaan: een geest die jong is, niet verbruikt, die weet wat hij wil. Een geest die niet meer in den roes gaat van woorden of collectivistiche idealen; maar den keihard en privaatkapitalistisehen weg gaat. De grootste trust ter wereld, die over honderdtachtig millioen hongerbuifcen beveelt, gevangenissen, n honderdduizenden bezielde oogen. Die in de Sovjethandelsdelegaties over een luister apparaat beschikt, beter dan dat van Morgan of een Tweede Afdeeling van een oorlogsdepartement. Die overal, waar in den economischen mierenhoop een zwakke plek zit. zijn slurf van miereneter, de dumping, er in kan steken. Wat is het grootste kartel" naast het Rusland, dat sinds anderhalf jaarvoor ons zichtbaar is geworden; en met den dag zichtbaarder wordt, in zijn kapitalistische kwadraatsontplooi ing; en dat de groote zwakke stee van ons economische bestel heeft ont dekt; productie, niet naar behoefte; maar naar conjunctuurprijzen. En dat in die zwakke stee zijn hamer en sikkel drijft met een vernietigingswil, die klaarder is, dan zijn uiteindelüke economische bouwwil en bedoeling. * * * De Beschbosehnik, de goddelooze wét en zegt wat hij wil. Hij wil de mensch vrijmaken van een compen satie-psychose", die hij in een vroe gere antwikkelingsphase noodig heeft gehad. Hij kan de Isaacs kathedraal inrichten tot een antireligieus" mu seum. Hij kan de Paaschklokken tot zwijgen brengen; en alle schouwburgen op Paaschavond anti-religieuze stuk ken laten spelen. De politieke baas van dezen doorgewinterden idealist" heeft het zwaarder. Men kan makkelijker met Hel, He mel en pope afrekenen, dan met het internationale kapitaal. Men kan mak kelijker de Paaschklokken tot zwijgen brengen, dan het ontaarde en ont aardende geld. Toch dicht onze tijd hier een ver heven epos, dat van den communistischen" Bolsjewik; of misschien van Stalins Napoleonshersenen. Het rythme hiervan zwelt; het begint druk kend te werken. Misschien kan dit epos, als zoo menig ander, nog onder gaan in bloed; maar niet meer in dat van een paar witte legertjes. Dat van ons allen ware er vermoedelijk reeds mee gemoeid. Hopelijk komt echter alleen een andere wereldgeest onze müde verbrauchte" straks aflossen. f« F. SINEMUS Leld«ohe»traat 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden namr mmmt vanaf f PRIMA COUPE Eigen Atelier. No. 2814 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 9 MEI 1931 SCHILDERKUNST Htefnan CouwenbcPR MJ llernhetm Jeune te Parijs Wanneer wij het praecies willen ?/eggen (en nooit is anders onze wil) «lan hebben wij van Couwenberg te «eggen, dat het laatste werk, uit l UU l, het begin van /ijn schildersluopbaan kan beteekenen. Het werk, dat daarAan vooraf gaat is een scholing van een laten beginner. Het is, dat spreekt bij de meesten niet van zelf, eer ,,kaal"; ge gevoelt, naast de studie, een lust erin zich te onthouden. En wel zich te onthouden, van overtol lig» en onechts; van een nadruk, die «een ernst achter zich heeft. Het ge baar ia niet grooter dan de kracht, die, gestremd, het drijft. Dit is een fatsoenlijkheid, en ik begrijp, dat zoo iets het autokratischo in hem werd genoemd. Het is in allen gevalle oen afkeer van luide drukte. Maar in het laatste werk lijkt de tijd van het enkele leeren overwonnen.... <ie ziet dat dadelijk aan een vrouweportret enz. De soberheid bleef, maar y.ij is levendiger; de kleur is met meer vrijheid neergezet; zij doet den gang van het manuaal zien; zij is spontaan en'meer beeldend. Zooals het werk is uit den allerlaatsten tijd is er on getwijfeld mogelijkheid tot, het be schaafde portret. PLASSÜHAEHT Ittrenhtsche Jongeren la ..Voor de Kunwt" te Utrecht De Vereeniging Voor de Kunst" t» Utrecht, die in de stad der jaar beurzen oogen en beurzen, behalve voor niauwe artikelen en verleidelij ke offertes, ook voor de beeldende kunst, doormiddel van veelal zeer goede tsntoonstelüngen en lezingen tracht ts openen, heeft ditmaal in haar gebouw aan de Nobelstraat, waar zij over een voortreffelijke expositie-ruimts beschikt, werk bijeen gebracht van een dertiental Utrechtsche jongeren". De meesten van deze exposanten zijn inderdaad in Utrecht geboren of hebben er enkele jaren gewoond en gestudeerd: en de meesten zijn ook ,,jong" van willen n streven, zooal, niet jong naar leeftijd, die uien gemiddeld gesproken wel middelbaar mag noemen. Iets meer dan een min of meer handiggekozen verzamel-naam, die den Utrechtschen burger via zijn plaatse lijk chauvinisme (hij heeft nu ook. wis en waarachtig, zijn eigen, kunst-jon geren!) tracht t» lokken, behoeft men dan ook niet achter dezen titel te zoeken. Alphabetisch genomen moet dan, onder deze Utrechtsche jongeren, als eerste (t«vens, toevalligerwijs, als '.iO-jarige. ook verreweg de jongste !) genoemd worden F. H. Abbing J r., d-ie in Teteringen geboren, van 1902?? 1017 te Utrecht woonde en er teeken en schilderlessen van J. Gabrielse ont ving. Zijn eigenlijke vorming onder ging hij op de Amsterdamsche Aca demie voor Beeldende Kunsten, waar hij in de decoratief-monumentale afdeeling, die onder persoonlijke leiding staat van den directeur prof. R. X. Holand Holst, een der begaafdste leerlin gen bleek. H ij ontwikkelde zich de laat ste jaren voornamelijk als glasschilder; op deze tentoonstelling kan men hem als zoodanig alleen indirect leeren kennen doormiddel van een drietal ,.cartons" voor glas-iti-lood-vensters, aangebracht in de Engelsche kerk aan den Amst?rdamschen Groenburgwal. Leo Brom, die in de werkplaatsen van zijn vader werd opgeleid, is alleen vertegenwoordigd met oen re liëf portret in brons (van Dr. Alphons Ariëns) dat een sterke karakteristiek geeft ou voorbeschikt schijnt aJs nobel. gedistingeerd medaillon oen moderne muur te sieren. \V. van Leusden zou men. in zeke ren zin, een soort, "in het stereometrische getransponeerde Mondriaan kunnen noemen. Ook zou men. naar aanleiding van zijn ..compo sities", kunnen spreken van een Torn Tit, niet ..in de huiskamer" ditmaal, maar in de teekenkamer. D. van Luyn kan. in vergelijking met van Leusden, een welhaast vol maakte tegenstelling heeten: hij kent geen ..uitslagen" naar t-.vee uiterste Stefaan Couwenberg Portret ELECK VORÖS SPEELT MET ZIJN HONGAARSCH ENSEMBLE IN CAFÉ.RESTAURANT T R I A N O N" AMSTERDAM GORDUNEN K geen overdrijving maar de volle waarheid In geen 2*zaalc in Amsterdam vindt U zoon uitgebreide sorteering zooals by on? terwyl onze prijzen buitengewoon voordeelig zyn !! =^ KOMT U MAAR EENS OVERTUIGEN NEERI. GPOOTSTg SPECIAALZAAK 'NEEM EEN TAXI indien Uw tyd beperkt is Wy vengoeden U de kosten by inkoop bcwen P10.IBIIDERD'JKSTR. 77-65^SMSTERPAMI l ONZff MAC ZUN ceoPCNa TOT 6 UUR ) | ZATüftDACS VAN 9-12 CV 2- lQ>a l zijden, maar blijft in zijn teekeningen en hout-sneden doorloopend een voudig-gezond, wat echter, zooals hier lilijkt. op zichzelf niet voldoende is. die hoogste opgave, het portret, ftan te kunnen. maar in meer simpele dingen, zooals in de eerste plaats zijn teekening: Atelier (niets dun een doodgewone werktafel op schragen, met daarop teeken-utonsilieën) een weldadige zuiverheid doet ontstaan. D. van der Zweep tracht ons door expressumistisch-helle. enkelvoudige kleuren. van zijn diepere" be doelingen te overtuigen. Zonder veel succes echter. H. IJkelenstam treft men hier aan met een van zijn, ook in het Amster damsen milieu gewaardeerde, sneeuwtafcreolen, een ,.Compositie van be sneeuwde daken" hetwelk dit keer wel wat hél erg blauw is uitgevallen en met enkele stillevens, zuiver en open van kleur en mooi van stof uitdrukking. J. Sjollema ziet men het aan (in zijn olieverf-stukje op paneel: Profiel, ??interieur met figuur bijv.) dat zijn aandacht uitgaat naar grooter vlakken ter vulling dan die van het schilderij, binnen welks grenzen hij zich blijkbaar slecht thuis voelt. Wat hij evenwel als wand-schilder. die hij zich in de eerste plaats voelt, presteert, kon men hier niet gewaar worden. Plastiek is er van Jo en Stof l'iterwaal: beiden wvrken expressi onistisch. In de' afdeeling Architectuur en (ïebruikskimst vindt men tenslotte enkele goede voorbeelden van moderne meubelen van Klaarhamer en Hietveld; de laatste exposeert veider o.m. enkele, m.i. voortreffelijke -mo dellen, van een moderne ..Minimum-woning." een dokters-woning. enz. voorbeelden van de gelukkige wijze, waarop deze kunstenaar een juiste economie, moderne technieken scht.onheids2.in elkander de hand laat reiken in ..natuurlijken eenvoud" (het thema dat hij .overigens bij de opening van deze tentoonstelling in een rede, theoretisch, heeft uitge werkt). Van W. Maas is er dan nog eeii .?axiometrische" perspectief-teekening van zijn bouwplan voor do H.K Kweekschool voor Onderwijzers te Zeist, terwijl Ir. S. van Ravesteijn fotos van zijn zuiveren, modernen utiliteitsbouw laat zien. A. E. VAN DEN TOL Nederlandsche Munt Holland't beate 10 ceate rigaar \ . »