DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 15 AUGUSTUS 1931 No. 2828 No. 2828 DE GROENE AMSTERDAMMER VAN 75 AUGUSTUS 1931 Schilderkunst In Memoriam C. A. van der Willigen ENKELE dagen geleden ia heen gegaan Cris" van der Willigen, de 81-jarige bloemeu-schildcres uit het Gooische I^aren en met haar wederom een van de laatste restjes schilderende vreugde. impressionis tische vitaliteit die nog van een, wereld, die reeds zoo ver achter ons lijkt te liggen, overbleven. Een wereld waarheen wij, levende als wij «loen in een tijd die ó3k, of wellicht juist, onder d«j kunstenaars overvol schijnt van ,,grüMetide redeneer-yekkcn" (spaart mij uw doem! ??het woord is van een.... onfeilbaar schilder z^lf i-n niét van een feilbaar criticus!) soms met zulk een heimwee naar kunnen terugblikken een- wereld ook, die ons, zoo nu en dan, in een van haar weinige overlevenden, nog zoo hartverheugencl kan aansteken met haar ongeremde levens- 'en kunst liefde. ..Kleur-e.rplosies" (ook al weereen woord van een kunstbroeder!) dat waren haar bloemstukkeu ? ex plosies van oen altijd jong hart. dat met dagelijksche nieuwe vreugde de bloemen tegemoet leefde en daar van van die vreugde, telkens weer met een vurige scheppings,-kreet getuigen moest l) DJze vreugde deze. tot vlak voor den dag van haar verscheiden, dagelijksch nog herhaalde kreet, heeft haar over ziekte, groot lijden, over den dood heen gedragen.. AVij hebben tegenwoordig groote talenten, grootere talonten misschien dan in een tijd toen er nog schilders waren, die zich, zonder omzien, in vreugden en kreten lieten gaaü.. Maar ik spreek hier niet over werk"; i*n schrijf geen kritiek. Ik vraag slechts: hebben wij heden ten dage nog wel veel talenten, die, als dat van Chris" van der Willigen, zoo onbedorvenspontaan, zoo rijk-gevend bleven, rijk-gevend niet alleen in het werk, maar ook rijkelijk moed en kracht gevend aan het eieen leven der dage lijksche menschelijkheid?.... Hebben wij niet al te veel verloren van die vreugde eu dien kreet?.... Hebben wij niet te vél groote, grootere en grootste talenten die niét of maar weinig als de7,e, tot het laatst toe, jonge impressionisto, de Schenkende Titfiend" hadden?.... Die óók niet, in de mate als zij het deed, in eigen leven waar maken Hegei's Woord, dat van de kunst spreekt als van iets dat kan. leiden tot de Reinigung des Geistes von der Unf reihei t"?.... A. E. VAN DEN TOL i. . " Vlamtnck, Pollment (Uitgave Stock, Paris) 1 De grootouders van den franschen schilder Vlaminck waren Vlaamsche boeren, die, waarom weet de schilder l)rOp de komende heristtetttoonstelling, van 8t. Lucas zal een eerc?avond" uun dit werk gewijd worden. , niet, naar Parijs trokken. Dit zou niet belangrijk zijn voor de levens geschiedenis zóó de kunst van Vla minck geheel-en-al afgeweken was van wat ge ddardoor kondt verwachten, en zóó ge ook in dit boekje niet trekken, eigenschappen erkendet, die ons niet zeer vreemd kunnen wezen. Het boekje heeft, inderdaad, en dat is de voornaamste bekoring ervan, een zekere nuchterheid naast een bepaalde teederheid. Die nuchterheid is onmisbaar in Vlamineks houding tegenover Picasso en in die tegenover Dérain en vooral in zijne beschouwing over den laatste treffen een aantal waarheden, die zóó maar niet op zij zijn te zetten. Diezelfde onmisken bare nuchterheid is in zijn oordeel over den onderwijzer, die, met hun Roldaat-zijn mee, de jongens van het land, van den akker, opkweekt tot mislukkelingen in de stad (grooten deels ten minste) al is ook alle zuiver heid in zijn voornemens. Ironisch wordt die nuchterheid tegenover hen die minder dan dertig jaar zijn," maar .tevens blijft die beschouwing ook nuchter tegenover de ouderen, en vlijmscherp, zooals zij dat is tegenover den geldmagnaat Horton, die zich over zijn vertrouwelijkheèn (hij is heer over en slaaf van 't eigen geld) met den schilder schaamt. Nadruk legt de Vlaminck hoe eender overal de waereld wordt; hoe zelfs de dorpen overwonnen worden door het modern verkeer, hoe dit verkeer zijn eentonige eischen overal doordrijft. En zoo zijn er meer dingen in, het stukje over den paci fist; het stuk over den nationalistischen Mr. Mauve, beide niet eenzijdig weer, maar van iemand, die zich niet laat overrompelen. Daarnaast komen de teederheden. De dood van zijn oudste zusje. Hoe die dol was op de zoete gom, die uit de oude kersenboomen droop, en hoe .de kinderen de andere, ook de schilder, balletjes van die gom begroeven bij haar graf, daar waar zij dachten dat het hoofd lag. En zoo zijn er meer. Hoe klein de tuin uit zijn jeugd hem leek, toen hij groot geworden was; hoe de Vlaminck steeds ontroerd is om de dorpen, stil in de dalen in den stillen avend; hoe hij zelf buiten woont in het huis met de ouderwetsche werke< lijkheên des levens; hoe hij naar Parijs gaat voor inkoopen en hoe hij daar den avond ziet met al de draaien de van kleur verschietende reclames. Hel/ heelëboekje is zoudt ge moeten schrijven, aangenaam dagelijksch. De schilder staat niet dwars tegen onzen tijd in (hij is een fel auto-rijder), maar hij ziet zeer goed wat wij allen ver spelen zonder daartegenover; winsten, , evengroot te kunnen stellen. En dit alles is geschreven (het is Vlaminck's eerste boekje niet) eenvoudig als een gewoon gesprek maar het is echt. Dat is de bekoring: het boekje is eenvoudig un echt»' Meer niet; ook niet minder. PLASSCHAERT Naar eigen ontwerpen in onze werkplaatsen te Oosterbeek vervaardigd EUDELEN f F. SINEMUS L«ld»ohe>tra«t 20-22 AMSTERDAM C. Overhemden naar maat v« nat f 3*50 PRIMA COUPE Eigen Atelier. Sea~Horse de allerbeste Moué#ijn Jenever M.P.POLLEN 6- ZOON ROTTERDAM BE ZOEKT DE Hollandsche In het voorseizoen tot 15 Juli zeer verminderd tarief ZANDVOORT: HOTEL D'ORANGB en HOTEL DR1EHUIZBN" WIJK AAN ZEE: BADROTEL «n ZEE-DEPENDANCE. Maakt Uw tanden wit, dóór den tandaanslag te verwijderen* Gif die dit leest, borstelt natuurlijk Uw landen, maar dat betetkent nog niet. cfat i i v r!) van tandaanilag tijn. De uitwerking van diverse tandpasta'* l* fetitel vertctiilUnd. zooall wetenschap* gelijke cndcrzocxingen hebbrn bewezen. Ve'en hiervan schieten te kort In de voornaamste eitch waaraan een tand' pasta moet kunnen voldoen. De gevaar» l'jke aanslag moet verwijderd worden. Uw tanden worden door een kleverlgen «anslag bidekt. Hierin bevinden zich batterifn die bederf kunnen veroorzaken. Tandaanrlay bederft het uiterlijk der tanden, omdat deze voedieldetltjti en, rookrestanten absorbeert Hoe vaak hebt ge zelf reeds deze verklturing van het glazuur waargenomen. De zekerste weg on dezen g:va:tlijkcn aanslag te verwijderen is het gebruik van Pepfodent. Pepiodent bevat geen schurende h itanddeelen en heeft een uiterst Tactiv werking, die het glazuur niet aantast Hjt is dan ook geheel onschadelijk. Waarom xoudt U geen fraaie blinkende tanden hebben? Gebruikt Pepsodent. Koopt nog heden een tube bij Uw leverancier. , De Tandpasta die den aanslag verwijdert. 2529 VICTORIA-WATER Sedert 1887 OBCRLAHMSTCIM Nederlandsche onderneming ! Witte Tanden: Chlorodont l ? de heerlijk verfrisschend smakende pepermunt tandpasta Tube 35 cent en 6O cent Uit de Natuur Onze jonge Vogels door Dr. Jac. P. Thijsse Jonge Scholeksters in het duin HET is altijd prettig, om te toeven waar bosch grenst aan weide of bouwland, vooral wanneer, zooals het behoort, de woudzoom is besloten door allerlei gewas van heesters. In deze weken kan het er bijzonder levendig en bekoorlyk zijn, want nu worden allerlei jonge vogels zelfstandig en gaan zij op eigen wieken do wijde wereld in. Natuurlijk zijn de broedsels van Maart en April er reeds lang van door, maar het zomercontingent raakt nu pas goed in be weging. . r. ? De ontwikkeling der insecten bereikt nu een hoogtepunt^ zoodat er geen gebrek is aan vogel voer en nu zitten allerlei spitsbekkige vogels, ja zelfs stompbekken ook, in de zonnige luwte van den boschrand op den loer naar wat er leeft op het pas gemaaide gras of in de versche stoppels. Het rijpend graan en de rijpende onkruiden verschaffen voedsel aan de zaad eters en zoodoende kunnen op sommige plaatsen zeer merkwaardige vogelverzamelingen tot stand komen. Een heel geschikte plaats om daar iets van te zien, is het bouwlandperceel de Lappendeken in de bosschen van het Natuurmonument Hagenau. De moeste drukte komt nu van de vliegenvangertjes. Een enkele zie je nog wel door een oude gevoerd worden, maar het meerendeel is jong goed, dat al voor zich zelf jaagt en dat dik wijls nog tamelijk onhandig. Jonge roodstaartjes nog met vlekkïg gevederte, doen ook mee, maken haast dezelfde soort van bewegingen en daarnaast wordt uw aandacht getrokken door prachtige groengele vogeltjes, meest jonge fitissen maar ook tjiftjaf jes, fluiters en enkele spotvogels. Meezen zijn ook van de partij en ook jonge vinken, die hier jacht 'maken op insecten, maar in gezel schap van ringmusschen, groenvinken en geelgorzen ook al overgaan op de melde en de herik en de andere onkruiden. De groenvinken zingen nog, ook de f itisjes ? en de tuinfluiters, de boschduiven en de zwaluwen. En jonge nacht gaaltjes knorren achterdochtig. Dag aan dag is dat gezelschap op dezelfde plaats te zien, maar de samenstelling verandert wel en wanneer we dat, zooals we hopen te doen, eens flink stelselmatig gaan onderzoeken, zal wel blijken dat menige vogel er niet langer blijft dan enkele dagen en dat wij hier te doen hebben met den doortrek der jonge vogels. , Ik zou daar zoo graag meer van willen weten. Hoelang blijven de jonge vogels bij hun ouders? Dezen zomer waren wij in de gelegenheid dag aan. dag een scholekstergezin gade te slaan: twee ouden en drie jongen. Merkwaardig genoeg bleven 7.e vier weken achtereen in dezelfde tamelijk kleine en tamelijk kale duin vallei. Daar zagen we, hoe donsjóngen aanvankelijk tamelijk passief wachtten, tot de ouden ze kwamen voeren. Na eenige dagen gingen ze meeloopen bij het zoeken naar voedsel, keken toe, terwijl de ouden hun roodon snavel in den grond boorden en deden al gauw die bewe ging na. Onderwijl verwisselden ze het donskleed voor een vaal eerste jeugdkleed. Ze groeiden enorm snel, kregen op tijd hun slagpennen en staartpennen en waren eindelijk zoo groot als hun ouders. Nog altijd werkten ze in de duinvallei, meestal in twee partijtjes: n oude vogel met n jong, de andere met twee. Dat het gezin zoo lang op dezelfde plaats bleef, was natuurlijk te danken aan het overvloedige voedsel, dat er in den grond zat, hoofdzakelijk larven van langpootmuggen. In Mei waren duizenden van die dieren bezig geweest met eieren leggen, de scholeksters zorgden er voor, dat we het volgend jaar geen emeltenplaag zullen hebben. Al dikwijls heb ik er op gewezen dat de scholekster, die het best bekend is als strandvogel, van zeer groot nut kan zijn als insecteneter en dat we in de Zuiderzeepolders moeten zorgen voor broedplaatsen voor hem en zijn kornuiten. Maar, om nu op die jonge scholeksters terug te komen: zij zijn nu verdwenen. Waarheen? Naar een andere plaats, waar ze de kost kunnen vinden en meestal komen ze terecht aan stranden en slikken. Daar vormen zich dan . vaak de groote troepen, zoo goed bekend bij de vrienden van de Wadden-eilanden en van de Zuid-Hollandsche en Zeeuwsche stroomen en die het langst blijven op de plekken, waar het meest te eten valt. We moeten ons voorstellen, dat in dezen tijd van het jaar veel jonge vogels zonder bepaalde richting of voorkeur rondzwerven. Dikwijls zijn in de troep ook oude vogels aanwezig, die de goede plekjes kennen en dus onwillekeurig leiding geven. Maar ook kan het voorkomen, dat voedselgelegenheid verdwijnt of nieuwe voedselgelegenheid ont staat bijv. baggerbergplaatsen, pas opgespoten terreinen, versche polders, vloeivelden. Het is merkwaardig, zoo spoedig als die terreinen ont dekt worden en menig zwerveling weet het volgend voorjaar zoo'n Luilekkerland weer te vinden, om er te gaan broeden. Nieuwe Uitgaven Dr. J. Suis. Leo Sje&totc's Protest tfc/en de Rede, De Intellectueele Biografie van een Russisch Denker. N.V. Seyffardt's Boek- en Muziekhandel. Amsterdam. In dit boek wordt een karakteristiek ontworpen van den Russischen essayist-filosoof Leo Sjestow, wiens geschriften na zijn uitwijking uit Rusland door vertalingen voor een grooteren en E ropeeschen lezerskring toegankelijk zijn geworden'en die al spoedig, dank zij zijn geprononceerde oor spronkelijkheid, een aparte plaats in het Europeesche geestesleven heeft ingenomen. De ver breiding van zijn invloed blijkt uit het feit, dat reeds ongeveer de helft van zyn werken zoowel in het Duitsch als in het Fransch is vertaald, en dat van zijn laatste groote werk tegelijk met de Russische uitgave een Duitsche vertaling versche nen is. Te opvallender is het, dat de literatuur over hem, met deze gebleken belangstelling geen gelijken tred houdt. Slechts enkele korte studies zijn tot dusver in Europa aan hem gewijd en ook een samenvattende studie van Russische zijde ontbreekt. De oorzaak van deze ongelijkmatigheid is vermoedelijk hierin te zoeken, dat Sjestow's persoonlijkheid even suggestief en treffend, als moeilijk te naderen is, pn dat hij zich niet goed in n van onze rubrieken of categorieën laat onderbrengen. In Leo Sjestow's Protest tegen de Rede" de eerste aan Sjestow gewijde volledige monografie heeft Dr. J. Suys nu gepoogd om, tegen den achtergrond van het Westersche" geestesleven, Sjestow's figuur zoo te karakteriseeren, dat haar beteekenis zich voor ons ontsluit, en tegelijk de barrière van het ongewone en vreemde, voor ons meevoelend begrijpen, bezwijkt. GOOSEN SWAGEWIAN TELEF.>/"««, KRONIEK Kunst voor het Volk EEN Duitsch blad gaf dezer dagen een ver makelijke beschrijving van een eigenaardige kunst....industrie, die heden ten dage in Berlijn floreert. Daar zijn de Bevorderaars van ware Kunst voor het Volk", die geregeld tot dit respec tabel doel kunstverkoopingen houden, waar de reeds beroemde stukken vooral van Munchener meesters onder den hamer komen, echter voor prijzen, die de 200 Mk. meest niet te boven gaan. De burgerman of ,,het Volk", dat de kunst be vorderen en tevens zijn huis versieren wil, kan daar op den duur zeker een meesterwerk bemach tigen, want de concurrentbieders doen dat maar voor den schijn. Zij behooren tot den staf" van den kunstverkooper en dienen enkel om voor den echten aspirant-kooper den prijs wat op te drijven. Het is niet wenschelijk, dat men kunst werken te goedkoop krijgt, al wil men dan den cliënt het vel ook niet over de ooren halen, wijl immers die zelfde werken vrij gemakkelijk te produceeren zijn. Heele families toch werken er aan en verdienen er een schamel stuk brood mee. De prima waar omvat stillevens, landschappen, vruchtenstukken, die wel O a 7 Mk. per stuk inbrengen. De tweede soort dient meer het genre: wijnproevende monniken, rookende boeren, politiseerende boeren, jagers gereed voor hun schot enz. Grootte 18 bij 24 of 24 bij 32 c.M. Tenslotte de derde soort, bekend onder den algemeenen naam Hoenderstukjes", vertoont vervallen boerenhofsteden met pluimvee, hoenderhoven, paddestoelen met dwergen, enz. briefkaartformaat. Een ijverige familie, voor wie de vader na jarenlange oefening van de hoenderstukjes tot de Houtvesterkoppen" zoo heet de tweede soort en van deze tot de stillevens en landschappen is opgeklommen, alles .streng naar model, telt allicht wel een zoon, die het reeds tot de genrestukjes bracht, terwijl zijn ver loofde haar talent scherpt op de Hocnderstukjes, Dat brengt dan alles tezamen, bij hard werk, een redelijk weekgeld op, want alleen de vader kan, als het wat meevalt, per dag wel twee stillevens produceeren. Eu kippenstukjes, briefkaartformaat, worden bij eenige verkregen handigheid in dozijnen vervaardigd. Maar zij brengen ook niet veel in. Alle deze meesterwerken, waarvan ook de signatuur nauwkeurig is voorgeschreven, worden dan op de boven bedoelde wijze onder den hamer en aan den man gebracht, op de solide grondslagen van menschelijke bêtise en snobisme. Want wie hier koopt, doet het grootendeels uit ijdelheid, om vriend en magen te overbluffen en zichzelf een kunstbeschermer te meenen. Hij denkt bovendien waarschijnlijk een goeden slag te slaan en zijn kapitaal voordeelig te beleggen. Als hu later zijn vergissing merken mocht, is het verlies nog niet onoverkomelijk en zoo zijn met deze industrie" werkelijk beide partijen gebaat. Het geheel echter levert een curieus beeld op van den eigenaardigen kultuurstaat onzer maatschappij, waar de Kunst vóór de massa werkelijk niet meer is dan een woord en haar beoefening meest ijdele bluf. ? ? ' '?' ' ' '". '? '. '' ? ?' ' F. V. Verandering van Lucht kan vooral de eerste dagen op reis storend op Uw stoelgang werken. Zorgt daarom bij U te hebben een doosje . Mijnhardt's Laxeertabletten Deze werken zacht en zeker. Verkrijgbaar bij Apoth. en Drogisten, Per Doos 60 cent.