Noel Coward G. Simons Componist, Dramaturg. Blijspeldichter, Auteur, Acteur, Regisseur De Engelschman Noel Coward, wiens ,,Design for Living" thans met stormachtig succes in het Ethel Barryrnore Theater te New York wordt gespeeld, is een volmaakt acteur en een dramaturg die weet wat het publiek eischt. Hij moet ongeveer 35 of 36 jaar oud zijn. Het succes dat hij in Engelsch sprekende landen met zijn 24 of 25 tooneelstukken, revue's, drama's enz. beleefd heeft, is phenomenaal. Er zijn critici die zeggen, dat, ge' durende de laatste honderd jaar, alleen Disraeli, Wilde en Shaw op dezelfde wijze, d.w.z. met niets, begonnen zijn en later het geheele Britsche rijk veroverd hebben. Bij dat trio voegt men thans Noel Coward. In New York is Coward's naam een leuze. Hier heeft hij, voor zijn succes, alle desillusies beleefd die tobbende jonge dramaturgen, componisten en acteurs het bestaan vergallen. Maar Ooward liet zich nimmer door zijn noodlot vellen. Hij overwon den tegenstand en de barre New Yorksche onver schilligheid voor onbekende grootheden. Op schitte rende manier heeft Noel Coward revanche genomen. Thans worden in een seizoen twee tooneelspelen van hem opgevoerd en twee werken gaan in de cinema. Een daarvan is Cavalcade, een soort episch cyclorama, of historische beelden van hoofdgebeurtenissen in de Engelsche geschiedenis, beginnend met den Boerenoorlog en eindigend in 1930. Het cinemabeeld kreeg een zeer goede pers. Het theater waarin het beeld vertoond wordt, is tweemaal per dag uitverkocht. Waar hij in 1931 32 ter wereld ook vertoefde, behalve dan in de Brasiliaansche jungle, was hij gedwongen naar de populaire en charmante melo dieën te luisteren uit zijn succesvolle musical comedy Bitter Sweet". Coward heeft met zijn eigen twee handen, zijn ovalen kop met de scherpe etsgroeven, zijn sierlijke rappe voeten, zijn aardige stem en zijn eigen ge schreven en gecomponeerde ,,This Year of our Orace" (1928?29) een fortuin gemaakt. In Londen bezit hij een staf die voor hem door het vuur gaat en zijn uitgebreide zaken administreert. De leden noemen hem the Great White Father". Hij tracht niet, zooals Oscar Wilde, zijn bezoeker onmiddellijk te pateeren met spitsvondigheden en zinsneden vol afgrijselijk diepe bedoelingen. Coward is in het daagsche leven een gewoon, vriendelijk, eenigszins geblaseerd mensch. Hij is geen syphon vol geestigheden. Provoceert geen tegenspraak door collega's neer te halen. Hij looft graag het werk van anderen en is een van de weinige beroemdheden die er geen adyertentie-man (pressagent) op na houdt. Hij veronderstelt dat zijn werk morgen morsdood zal zijn. De sardonische lach die over zijn dunne lippen rolt, verraadt zijn diep verborgen verach ting of verbergt zijn leed. Zijn bleeke gelaat toont de sporen van overwonnen verdriet. Twee snijdend scherpe lijnen krassen van de beweeglijke neus vleugels naar de mondhoeken. Maar de oogen kijken zoo sceptisch de wereld in, dat men beter doet met ook zijn gelaat niet al te ernstig te nemen. Zonder verbitterd te zijn, voelt men toch de scherpe ironie die achter sommige tranchante zinnen verscholen ligt. Coward werd, evenals een andere grootere Engelsche tooneelschrijver, aan den oever van de Theems, in Teddington, geboren. Zijn moeder hield een pension; schraapte de laatste pennies bijelkaar, om, met haar jongen Noel, af en toe naar den schouwburg te gaan. Op tienjarigen leeftijd kende het emotioneele ventje reeds den reuk van de lijmverf der coulissen. Hij werd naar de tooneelschool van Italia Conti gestuurd, de beste leeraresse op dramatisch gebied in Groot Britanje. Daar was een andere leerlinge die het ver zou sturen, de thans zoo beminde actrice Gertrude Lawrence. Mme Conti vertelde: De kleine Noel Coward was een schuw, bedeesd knaapje. Hij zat in de loge graag op mijn schoot, waar hij naar hartelust kon huilen. Hij had verschrikkelijk heimwee naar zijn moeder. Noel was een pienter ventje, maar ik heb hem nooit voor normaal aangezien. Hij kon zoo Noel Coward (aan tafel) in een scène ontzettend emotioneel zijn.... maar aan zijn heldere hersens scheen niets te mankeercn. Wie denkt thans nog aan Cowards jeugd en aan de moeilijkste perioden uit zijn bestaan? Geen sterveling. Zijn naam prijkt in enorme lichtletters op Broadway en in zijn zijstraten. Geld vloeit hem toe als water. Twaalf jaar geleden kon men Coward in of voor de kantoren der tooneelagenten vinden. Hij maakte de trieste ronde die men hier den kruisgang noemt. Overal hetzelfde energiedoodende bescheid: Er is niets voor u ! Compo neerde liedjes die geen uitgever wilde drukken. Schreef revue's, een en drie acters die ongelezen teruggestuurd werden. Hij dorstte naar eer en roem. Om zich op zijn schamelheid en onbekend heid te wreken, dineerde hij als hij een pond in zijn bezit had, in de Savoy ,de C'laridge, of de Kitz Carlton. Luchtte zijn bitterste sarcasmen over de geraffineerde bezoekers en bezoeksters in dure avondtoiletten, die daar iederen dag konden dineeren en soupeeren, alsof zij de goudvoorraad van the Old Lady" tot hun dispositie hadden. Maar ziet, hoe hij die jongensschuwheid overwon, zijn energie staalde en zijn werken opgevoerd kreeg. Excentriek, emotioneel, rad van tong en bijtend scherp. Bizar! hoe hij, omdat de kleur van zekere bloemen hem verveelde, in een aanval van woede, bloemen en vaas uit het venster wierp. Volg hem. op zijn zonderlinge loopbaan, tot hij plotse ling met the Vortex" zijn eerste groote auteursen acteurssucces behaalde. De daarop volgende drie jaren moet hij in oen. soort scheppers-delirium geleefd hebben. Ifij schreef Easy Virtue", Pallen Angels", liay Fever", This was a Man", Home Chat", The Marquise", the Queen in the Parlour". Hay Fever" beleefde ook hier een groot succes. De meeste comedies hadden iets met elkaar gemeen, namelijk den invloed van het Europeesche Continent op het stok conservatieve Engeland. In zijn verschillende werken kan men de vroolijkste beschimpingen lezen op Britsche eigendommelijkheden. Vele zinnen splijten van spitsvondigheden. De schrijftechniek van Coward voor het tooneel lijkt oogenschijnlijk doodeenvoudig. Maar vergist u niet ! Een Amerikaansch tooneelrecensent consta teerde dat Coward in zijn Hay Fever (hooikoorts) 158 zinnen van drie woorden, had gebruikt. De Grieken noemden dat stichomythy, een dialoog met zinnen van drie of vier woorden. Wanneer zulke zinnetjes van Cowards eigen lippen komen, klinken zij knetterend als machinegeweervuur. Droog, macaber, vluchtig, accuraat. Hij bereikt het effect zonder moeite, zonder aanloop, telkens wanneer zijn dunne mond met lippen als scheermessen zich opent. Hij onderstreept liet woord met een los gemakkelijk gebaar. Bij het lezen laten die zinnetjes weinig of geen indruk achter. Maar luister goed wanneer hij ze afschiet: er zit arglistigheid in, op wreedheid af. Het publiek heeft de/elfde onberekenbare luimen als een prima donna wier eciste jeugdsuccessen in 't verleden liggen. liet bezit dezelfde pretenties en ijdelheden, wispelturig en boosaardig. Zonder eenig grondig motief, kreeg het Londensche theater publiek het plots in 't hoofd, om dezen vernuftigen, eleganten, satirieken acteur en tooneelschrijver plotseling te behandelen als een zakkenroller, die op heeterdaad betrapt wordt. Het kan zijn, dat hij in een moedelooze bui in een interview met een of anderen reporter, enkele onaangename dingen heeft gezegd, over het kitteloorige Engelsche publiek, 't Is ook mogelijk, dat de toen nog excen trieke jonge man zich de woede van zekere snobs op den hals had gehaald, omdat hij in een chic nachtlokaal verscheen in een mauve polo jumper. Misschien vielen de sarcastische opmerkingen over de bestaande zakelijkheid, die hij af en toe maakte, niet in den smaak. Niemand weet de eigenlijke oorzaken. (Slot op pag. 14)