i«sS WESSEM Ifng van de eer in het m te A'dam productie van het blaasinstrument te regelen en te varieeren had men, om deze verschillende intervallen te ver krijgen, veel verschillende blaasinstrumenten noodig met tonen van verschillende toonhoogten. Het strijkinstrument blijft voorloopig nog achterstaan bij het blaasinstrument, strijkinstrumenten met n of meer snaren komen wel voor, het monochord en de vedel, doch zij zijn nog lang geen violen, zooals wij die thans kennen. De trompet is de leidende stem in het ensemble, naar het hooge timbre van zijn geluid: het blaast de melodie, de andere instrumenten begeleiden. Men kan zich niet geheel voorstellen wat voor een soort muziekgenot dit fiog Voor de late Middeleeuwen was, deze ensembles van niet getempereerde instrumenten. Voor de ooren van dien tjjd klonk zulke muziek echter verrukkelijk. Verheerlijkt men niet in 1545 een bruilof tsmuziek van den Hertog van Wurtem.-.'.. berg de Middeleeuwen zijn net een eeuw voorbij aldus in dichtmaat: Da ging's erst recht gewaltig an Mit schreiend Pfeiffen und Schalmeien Mit Heerpauken und Trompeten Das einem das Herz erfreuen mocht, Durch alle Gewölb durchdrang der Klang. Doch ook de toetseninstrumenten kregen hun tijd van opkomst, vooral toen zij huisinstrument werden, hakkeborden, clavichorden, virginalen en het staart stuk", het clavecimbel. Hier betreden wij eerst waarlijk de cultuur". Schilders penseelen tafereelen op de wanden en deksels, rijke versieringen, soms van ingelegde edelsteenen, zetten luister bij aan den bezitter. Het nuttige en aangename vereenigen zich bij het instrument. Men ziet in de verzameling Scheurleer een clavecin, dat tevens een kabinet is, met in- en uitschuif bare laden en een klein tafelklaviertje, dat .dienst kan doen ook als naaikistje, met een speldenkussen, enz. Meer fantastisch &r' d» glasharmonica, die bespeeld werd met een natten vinger, gestreken langs, ' door een trapper in wenteling gebrachte, op een bepaalde toonhoogte gestemde kommen^ een instrument van zoeten klank* waarvoor Mozart zelfs een partij heeft gecomponeerd doch het verdween weer uit het gebruik, als niet geheel doelmatig wat betreft de bespeelbaarheid. Als wij de zaal der toetseninstrumenten zijn doorgegaan, van het clavecimbaal naar de gewone huis-, tuin- en keukenpiano, den vleagel en het chromatische Janko-clavier (dat, hoewel het' zekere vergemakkelijkingen in de speeltechniek bracht, ook niet stand hield) komen wij ten slotte in de zaal van den koning onder de Europeesche instrumenten: de viool. Ook hier een ontwikkelingsgang van goed naar beter en best, van groote gevarieerdheid naar steeds bruikbaarder eenvoudigheid, totdat wij bij onze hedendaagsche viersnarige viool zijn aan geland, het wonderinstrument van een Paganini, een Kreisler, een Menuhin.... De verzameling Scheurleer biedt een groote ver scheidenheid aan violen uit alle tijden, en eert ook de Hollandsche vioolbouwers met hier aanwezige werkstukken van hun hand. En dan staat nog in een der zalen het hoogste product van menschelijk vernuft en kunnen: de kunst-nachtegaal. In zijn kooitje zit het opgestopte vogeltje doodstil en onbeweeglijk, totdat met een groote sleutel zijn ziel" wordt opgedraaid, zijn kopje heen en weer gaat en er een nachtegalenconcert aanvangt, zoo echt en zoo langdurig, dat het is om er voor altijd een afschuw vrm nachtegalen door te krijgen.... J3*(. -ff**K £ '' IfA ?#* i<