De Groene Amsterdammer van 1 Juli 1933 No. 2928 Uut Ui e t kladschrift van Jantje Dramatische kroniek Henrik Scholte Wilde's Salome in liet Kostverlorenpark te Zandvoort Er zijn menschen, die Zandvoort plegen te beschouwen als een achterbuurt aan zee. Zij hebben groot ongelijk. Er zijn in Zandvoort attracties, die men elders ter wereld te vergeefs zal zoeken. Er is bijvoorbeeld een soort badkuip op het strand, eigenlijk een teil voor de familiewasch. Het is ongeveer hetzelfde als wanneer men midden in de Alpen een kunstmatige heuvel zou aanleggen. Het is zeer juist gezien, want er zijn menschen die naar de zee gaan zonder er van te houden en zij moeten toch ook op tijd gewasschen worden. Dan zijn er verder tal van attracties, die niet in den Baedeker staan en men kan een heelen dag zich amuseeren zonder in Zandvoort ook maar een streepje van de zee te zien. Men heeft er ook duinen en een openluchttheater en het origineele is, dat men net doet of die duinen er niet zijn en op de plaats, waar de natuur om waarlijk openluchttooneel schijnt te roepen, in een duinpannëtje zoo beschut, dat men denkt dat het toch zomer is en met een achtergrond zoo liefelijk, dat de elfen uit den Midzomernachtsdroom achter de duindoorns verscholen schijnen, daar bouwt men een completen schouwburg zonder dak, hetgeen eigenlijk toch wel iets anders is dan een openlucht theater. Daar vertoont men, opdat de menschen zich niet al te veel zullen amuseeren en vooral aan den ernst van het leven en de gevaren van een slecht geleide jeugd zullen blijven denken, een loodzware tragedie, waarin alles tien maal op maat en rijm gezegd moet worden zonder daarom n keer geloofwaardig te zijn. Dat speelt men op zoo'n melodramatische manier, dat het als parodie onovertroffen is, maar als men lacht, roepen alle menschen kss !, hetgeen de fazanten opschrikt en niet goed is voor den familie-zin van de konijnen. Men moet ook niet lachen in de open lucht en aan zee, het is beter dat te doen op l Januari bij den Gijsbrecht". Boekdeelen zijn er vol geschreven over de geringe, maar niettemin duidelijk omschreven mogelijk heden van het openluchttheater, en er is geen plekje in ons land, dat niet tenminste eenmaal dienst gedaan heeft als speelterrein voor onze arme, des zomers hulpeloos, als een slak zonder KUNSTZAAL VAN LIER DOORLOOPEND TENTOONGESTELD ROKIN 126 = AMSTERDAM BEZICHTIGING VRIJ KUNSTWERKEN VAN J O N Q E HOL.LANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS huis rondlooperide acteurs. Des te verwonderlijker is het daarom, dat sinds een korten glorietijd van Verkade op F/ankendaal niemand meer op de gedachte gekomen is om in de vrije natuur tooneel te spelen met aanpassing van het spel, het decor en alle omstandigheden aan de plaats, waar zij speelden. De heer Anton Verheyen heeft twintig jaar in alle lustoorden van ons land gestaan en hij komt thans, op een oogenblik, dat men toch werkelijk voor Zandvoort wel iets had kunnen doen, met een spel, dat er net uitzag als een huis, waarvan door een cycloon de wanden weggeslagen waren. Tegen den achtergrond, tegen den onvergelijkelijken achtergrond van het Ho!landsche duinlandschap, waar nog de laatste nachtegalen tusschen de vele pauzen van den don derenden tekst doorzongen, bouwde hij een decor, zoo vlak, zoo houterig opgesteld als een schiettent of als een vroolijke keuken. Het was Judea en dat moest men gelooven. Er stonden palmen tusschen het duirigras en zij leken vergeten stoffers uit de rommelkamer, dat moest men niet gelooven. Opdat het vooral maar tooneel zou zijn was er een voetlicht, als zat men stalles en omdat in het stuk over de maan gesproken werd, zeer veel over de maan, welke aldoor Freudiaansch ge nterpreteerd werd, en aangezien er dien dag geen maan was, moest' er een gemaakt worden: een lampje op zij, dat rood werd, wanneer Herodes zei Hoe zeer rood is de maan vandaag" en niet op tijd wit, als Salome het tegendeel beweerde. Achter een soort van eerepoort stond een gramofoontje, waar men een verkeerde plaat opzette toen het ballet moest dansen (want er was expressievelijk ballet in opdat het vooral maar opera zou zijn). Voor het begin wandelde een meneer door Judea, nam zijn hoed af en zeide dat het thans in Zandvoort om de hooge kunst ging, waardoor het laatste beetje van de in de openlucht toch al zoo moeilijk te concentreeren illusie verloren was; er waren gedienstige Zandvoorters, die na afloop leelijke bloemen aandroegen als had de natuur er daar niet genoeg en betere, en men miste slechts het gordijn, dat zakte en de engelenbak boven ons hoofd. * * * Het spijt mij, dat ik over deze goedbedoelde onderneming zoo slecht en zoo hatelijk moet schrijven, maar het is belangrijk genoeg. Het is daarom belangrijk omdat er iets verspeeld werd, omdat tenslotte een. mislukking als deze ons het zomerleven aan onze eigen kust tegenmaakt en omdat het de laatste en waarachtige kansen ruïneert, die onze spelers hebben om buiten het seizoen emplooi te vinden. Waarom kan men aan de Zuidkust van. Engeland en langs de heele Oostzee, in de bosschen van het Teutoburgerwoud en op de Liuieburgerheide, waar het des zomers HOOFIEN'S ROOMBOTER WORDT SPECIAAL BEREID toch waarlijk ook geen onbekommerde Hollywood-hemel is, wel openlucht-tooneel zien, dat tenminste anders is dan het slechtste tooneel binnenskamers, zuiver verstaan naar den aard van het spel in de openlucht en naar de te ver onderstellen aandacht van den in god's vrije natuur behagelijk rondwandelenden toeschouwer? Ik vraag mij trouwens af hoe men op de gedachte kwam om nu juist Salome" te spelen, een stuk, waar 20 jaar geleden een zeker soort aestheten en Libertyjuff rouwen voor op de knieën _ heef t gelegen en waar Bouteris zijn klankrijkst proza nutteloos aan verspilde, een stuk dat toch niets anders is dan een zwoele fantasie van heel burger lijke genoegens, dichterlijk verdraaid en pathetisch opgeschroefd. Een beroepsdanseuse in een dans salon die een netten ouderen heer, die er met zijn vrouw zit, om de kastoren hoed van een midder nachtzendeling op den achtei grond vraagt, wdk voorwerp dan a la jardinière opgemaakt op een dienbord van den eersten of den tweeden kellner wordt opgedragen onder toepasselijke opmerkingen van den eersten zatladder en den tweeden zatladder.... dat tenminste zou de letterlijke trans positie zijn van wat thans in de hooge dreven van een overleefde poëzie ongenietbaar geworden is en ongenietbaar bleef in het akelig chargeeren van den wild gebarenden Jules Verstraete en in het ijle, leege en als een schim vertolkte spel van Lily Green. Ja, als men bij wijze van her leving van Paul Morand's 1900 de ..Salome" nog eens streng traditioneel en met groote, doorleefde emphase gaf, een soort galmend gezang en dan waarlijk met de muziek van Strauss, misschien dat men dan nog zou kunnen voelen wat Wilde in zijn tijd wilde scheppen, zonder gelijk thans door den schoonen schijn tot op den mageren draad te zien. Maar ook dan op een historisch tooneelfeest in een wel besloten en goed-verwarmden schouwburg, maar in godsnaam niet in de openlucht, waar de vrije wolken van zee uit overheen varen en een frissche y.waluw zegevierend over de duintoppen scheert