U i ."EV «pmmwrrawnm ^T^JÏJo'J. AmtttPilMntTUf van 1 Vvil 197? .* M* T ___ dit nummer verschijnt is .de werkbijeenkomst vanl den Internationalen Vrouwenraad in Stockhohn aan het beraadslagen over de agenda, Welfce óp het congres in Parijs het volgend jaar Bal worden behandeld. Het is voor de derde maal "dat-'Se Raad in: het Noorden bijeenkomt. Het eerste na-oorlogsch congres werd in 1920 in Oslo gehouden. Destijds waren de Duitsche vrouwen niet aanwezig omdat zij moties vreesden bij de bespreking waarvan moeilijkheden zouden kunnen ontstaan, maar een zeer belangrijk deel van'fiet zoo zware voorwerk dier 5-jaarlijksche bijeenkomsten was door haar ter plaatse verricht en in die dagen toen zij onder den heideren Noorsch«n"hemel met de vrouwen uit de twee jaar eerder 'nog vijandige" landen samen waren, hadtfèrtize allen gevoeld, hoe, over de misverstanden en hétat der volkeren heen, de vooruitstrevende vrouwen elkander wisten te vinden en waardeeren. Het' was de presidente van den. ontvangenden Vrouwenraad, de zoo hoog aangeschreven fabrieksinspéctrice Betzy Kjelsberg, die dat pok in de congfefecTagen tot uiting wist te brengen, zoo goed,, als fte steeds naar verzoening strevende Lady Aberdéen. Vier jaar1 later was het de Deensche Vrouwenlaad die de invitatie voor de werkbijeenkomst, welke het congres in Washington Voorbereidde, had flftgezonden, nadat m '22 Nederland de hoofdpersonen uit den I. V. R. in Ben Haag had samengebracht, óók voor een tusschenbijeenkomst". Toen moesten de Duitschen en Oostenrijksehen economisch nog op alle mogelijke wijzen tegemoet gekomen worden, in verband met de gedeprecieerde valuta, al had déinflatie op dat oogenblik nog niet zijn angstwekkend gigantische afmetingen aangenomen. Maar in Kopenhagen was alles normaal. De goudmark was weer ingesteld. Veel leed was ver geten, al droeg menig gezicht nog de kenmerken van wat tien jaar eerder in al zijn afschuwelijk heid haar levenslot had beïnvloed. Thans, nu het land van Frederika Bremer den'internationalen Raad binnen zijn landsgrenzen zal zien, zullen de. Duitsche vrouwen geheel odtbreken. Want op . 26 Mei bereikte ons de noodlotstijding dat fle Duitsche Nationale Vrou wenraad ontbonden' was. Het moest wel zoo komen. Van het oogenblik af dat de ziel der gematigde Dultschèvrouwenbeweging dr r Ger-, trad Baumer, een der weinige vrouwen die in Oenève tot de regeeringsafgevaardigden met volledige volmacht hebben behoord* die daar ook de sectie voor Kinderbescherming heeft gepresi deerd,.en_ die een leven van arbeid in dienst-van haar vaderland achter zich had, .uit haar positie van vorfcfagêndér Minisferialrat" (én titel ongeveer gelijkkomend me.t Referendaris voor Onderwijs aan- Bmiienlandsche Zaken) was ontslagen, viel het «rgste ie vreezen. Bn ttu dit. Hoeveel leyensarbeid vernietigd, ^ welle" een nieuwe ~ÉIap voor d beschavingsgeBchiedenis van hét eenmaal toch zoo hoog staande Duiteehland. TSr zaïrouw zijn in de harten van, de weiiflgen, aan wie déeconomische omstandig heden het nog toelaten naar Stockholm te gaan, rouw^öoral in het hart van de grijze Lady Aberdeen, die van het eerste oogenblik af den Duit. schëfi0*Vrouwenraad onder de constitueerende vereenigingen van den I. V. R. heeft gekendHoa Moeten op het oogenblik ook haar die schitteréfiêre dagen voor den geest staan, nu 29 jaar geleden, toen de Duitsche Vrouwenraad de QuinqueBÏdjÜ(Vijfjaariyksche) in Berlijn had voorberéiö,r' nfét alleen met Duitsche degelijkheid, maar ook met een Schwung", zooals we dat allerminst verwacht hadden in een land, waar men nog zoo kort te voren den vrouwen den voet dwars zette. Het was toen nog maar 6 jaar ge leden dat het bakende boek Die Akademische Frau-'-vérschenen was, een verzameling van beWrt te'v-'' !.«. v J» nsi^ Teekenlng B. van Vlijmen 1885. sucï'iïisé!K<»E< 1933. schouwingen van alle hpogleeraren, die er aan hadden willen medewerken, en die, vrijwel zonder uitzondering, als hun meening te kennen gaven, dat de vrouw volkomen ongeschikt was voor de studie van.... althans zijn- vak. Hoe de Duit sche vrouw daarop gereageerd) heeft, bleek mis schien het beste tijdens het 4V*shingtonsche Con gres toen haar'delegatie, jfr'jfcfc. w tenschappejijkonderlegd-zijn aangaat,- allen anderen den-loef afstak: geen,, der Duitsche^jjhiste den .doctorsl «J f i '% *i -'ff-"'- ? ) 'i' titel (^ .... - '.,< f Het Is" nog, g*éh eeuw geleden dat Lujsé'ötto.i Peeters &p- een vraag in de Vateriands. .EtötÉr: Hebben dévrouwen het recht'van deelname aah de belangen van den staat?1' 'onder het pseudo-. niem van een Saksisch meisje" het antwoord zond: Het is niet alleen een recht, maar een plicht der vrouwen". Drie jaar later in 1847 gaf zij de Lieder eines deutschen Madchens" uit, welke haar den naam van Lerche des V lkerfrühlings bezorgde. Zij dichtte, o.a. wat men een pendant van het Lied van het Hemd zou kunnen noemen en waaruit we deze passage vertalen: Ziet ze zitten aan het kantknuppelkussen De wangen bleek en de oogen rood, Ze sloven zich af voor eéschamele bete, Een schamele bete van het slechtste brood. Destijds wilde echter de arbeidersbeweging nog niets van vrouwenarbeid hooren. Tijdens het kleermakerscongres in 1848 eischt men dat aan de vrouwen niet alleen het vervaardigen van mannen- maar ook van ; vrouwenkleeren zal verboden worden. In Saksen, waar nog . geen Gewerbefreiheit bestond, mochten vrouwen geen arbeid in eigen huis, maar «leehts bij anderen verrichten. Zij mogen zich: ;niet Schneiderinnen,; maar Kleiderverfertigerjinnenj noemen. : Het zou ons te ver voereii om. uitvoerig in te gaan op het ontstaan van de Duitsche vrouwen beweging, die andera- dan bij. ons aanvanke lijk socialistisch georiënteerd was, iets waar Mina Kruseman nooit over gedacht heeft. Maar op den duur heeft Luise Otto-Peeters met haar arbeid het geheele terrein bestreden. Uit haar oeuvre, dat meer dan 60 werken omvat, en .dat ze aan vankelijk onder den schuilnaam Ottd Stern uit gaf, noem ik o. a. het in 1864 verschenen Madchenbildung'aus der Gegenwart" en het 2 jaar later uitgegeven Das Recht der Frauen auf Erwerb". In hét jaar daartussohen heeft ze een Frauenbildungsverein opgericht en tegelijkertijd roept ze, samen met Lina Morgenstern, Henriette Goldschmidt 'en Augustë- Schmid^;iep den ver jaardag van den slag bjj $<§pBig feö^AJUggmeine Deutscher Frauenvereitf* in 'tleven^jjie de oercel geworden is van de later zoo ver om zich heengrijpende burgerlij k-liberale vrouwenbeweging. In de levensherhmeringen van Helene Lange wordt de grondlegster van déDuitsche Vrouwenbeweging met dankbaarheid herdacht. Het programma van de A. D. F. bevatte het recht der vrouw op ontwikkeling, op arbeid en op vrtje beroepskeuze. Thans is na 89 jaar Ook aan - het werk van' Luise Otto-Peeters een levensgevaarlijke 8la£':toegebracht. Toch hebben ons reeds uit Duitseh land berichten bereikt dat men de fakkels hooptdoor te geven, al is het middelpunt vernietigd. Met haar volle sympathie behoort iedere Nederlandsche vrouw, ook al- wijdt zij zich slechts aan haar huis, te staan aan de zijde van haar ? die dit ontzettende doormaken. Dit ontzettende, huismoeders van een land, waar nu nog de vrijheid heerscht, ligt waarlijk niét alleen in het kapot-maken van een beweging, waar toe gij u misschien nimmer aangetrokken voeldet, maar waarvan uw dochters dan toch de vruchten plukken, en waaraan ge het-'wel degelijk zélf ook te danken hebt dat geen wespentaille uW gezond heid meer bedreigt. De ellende ligt óók in de algemeene geesteshouding in hét land ten Oosten vaa het onze tegenover alle vrouwen, die den vooruit gang, het internationalisme en de vredesbeweging dienen. Ellende voor haar persoonlijk leven n dat harer kinderen. Misschien, als al het voorgaande u nog koud liet, spreekt het dan wél tot u, dat dr. Marie Elisabeth Lüders, die op voet van gelijk heid met een man als dr. Colijn, destijds door haar regeering naar de economische Volkenbonds conferentie werd afgevaardigd en die ondanks haar gi'oote kennis zoozeer vrouw is, dat ze eenigö,jaren geleden een weeskind als het hare aannam, thans als moeder getroffen wordt, omdat haar zoontje overal op straat in Berlijn wordt nagejouwd, om de maatschappelijke overtuiging zijner pleeg moeder. ' ':'..:.'. :.v:'.": -::::.- ~ " ' Wij staan hier machteloos, maar we kunnen ons ernstig voornemen, dat hoe ook de crisis zich ver-der ontwikkelen moge, wij in ons vrije Nederland ons nimmer aan dergelijke euveldadBn zullen schul dig maken. Sonnet van Hij daalde van den hemel en bezocht rechtvaard'ge hel en berg,-, van boetelingen om weer te gaan tot God-en te-bezingen het ware licht, dat hij aanschouwen mocht. O, schitterende ster, waarop nu pocht het nest *) van mijn geboorte i doch geen dingen der wereld kunnen prijs zijn voor dat zingen, maar Gij alleen, die haar eens hebt gewrocht, Dante bedoel ik; onbegrepen bleven zijn groote werken door het volk, ondankbaar, dat gunst ontzegde aan rechtschapen menschen. Mocht ik hem zijn l Want het gelukkigst leven op aarde, was zifn kunst 'voor -mfj bereikbaar zou ik voor ruwe ballingschap niet wenschen. *) Florence Vert. P. A. v. d. LAAN