Historisch Archief 1877-1940
«o ea
der Twentsche textielnijverheid
K. W. L. Bezemer
^ J»e «eer J. H. van Heek huldigt af
wijkende opvattinnen; volgens hem
!? een devaluatie van. den gulden
" wenscnelljk en onvermijdelijk
' ' *Eoen de interviews betreffende de moeilijk
heden in Twente werden opgezet, leek eerst een
bezwaar, dat de ondervraagden in groote lijnen
wél*ngeveer hetzelfde te vertellen zouden hebben.
-De-«orzaken van liet in een ongehoord tempo
fcwggloopen van den export zijn voor alle bedrijven
Zou men dus met het interviewen
een of twee prominente Twentsche
textielfiguren niet kunnen volstaan?
-< DS bezoeken aan Twente leerden echter, dat
een breedere opzet gerechtvaardigd was geweest,
omjflat de inzichten nogal blijken uiteen te loopen,
zoodra het er om gaat de middelen aan te geven,
wa$rjloor men meent het zieke deel van Twente.
?te-Binnen cureeren. Sterk sprak zulks bij hét
onderhoud met een der oudere Twentsche
industrieelen, den heer J. H.--V-an Heek van de firma
O. J. van Heek & Zonen.
r>
*
?»;?
fei
heer van Heek, ziet onze export-industrie
.,. in wente te gronde gaan, tenzij .er zeer bijzondere
maatregelen worden getroffen welke zichzelf opdrin
gen. Zijn opinie echter omtrent hetgeen te doen
staat wijkt belangrijk af van meer. gangbare op
vattingen in Twente, hoewel in den laatsten tijd
in overig 3federJand meer stemmen opgaan, die
hetzelfde bepleiten als de heer van Heek, n.l. het
ai^ftpEioilnaken van «||^ galden van ha»jp*KJ- .
Het is zeer merkwaardig om tezeljjder tijd, dat d
Nederlaodeche Regeeriog en haar meest uitge
lezen vertegenwoordigers en deskundigen vechten
voor behoud van den gulden op het bestaande
goudpeil, een lans te hooren breken voor een
zich weder bij bat pond aanpassende devaluatie van
den gulden. Merkwaardig ir het, omdat men in
Holland juist pp dit puat vrijwel unaniem de
opvatting van de Regeenng mét haar experts
deelt. (Pas in den. aÜerlaatsten tijd verheffen
zich enkele stemmen meer, die zich ia gelijken
geest uitspreken).f Niet aldus de heer.van Heek;
hoe eerder de waarde van onzen gulden wordt
teruggebracht t$& «egge twee derde van zijn
huidige, hoe béte» volgens hem. Toen in het
' najaar van 1831 het Bngelsche pond viel, had ik
hierover een gesprek met den heer Deterding en
- *Èj| beiden waren het reeds op dat oogenblik er
t»ver eens, dat h#t loslaten van onzen gulden, het
depreciéeren vaa ons betaahniddel, eenig redmid
del zou zijn uit de benarde positie, waarin Holland
nu onvermijdelijk steeds meer zou geraken. Toen
reeds voorzag ik hoe buitengewoon moeilijk het
voor 'alle exporfbedrijveri in ons land zou worden,
Wanneer onze veel téhooge gulden op zijn oor
spronkelijk peil werd gehandhaafd. Alle landen
om ons heen (mét uitzondering van Zwitserland,
hetwelk in dezelfde moeilijkheden verkeert) hebben
?iW'gedeprecieerde valuta en wij kunnen den
strijd niet volhouden als eenigen, die de waarde
van hun betaahniddel op oorspronkelijke basis
handhaven."
''?'Vt'Onze export gaat op deze wijze onvermijdelijk
te gronde en wat zooiets beteekent voelt men
nergens schrijnender .dan in Twente, hoewel
scheepvaart, land- en tuinbouw, en andere van
" *" iland afhankelijke takken van bedrijf er'
; beter voorstaan. Nog andere maatregelen
echter genomen moeten? worden en
betreft het hier een ingrijpen, dat Vnen
olland nog niet ten volle'aandurft, n.l.\het
heffen van «ftfferentieele rechten in
NedarLIndië. Voor onze katoenexportindustrie b.v.
verwapbt ik meer heil van het heffen daarvan,
dan van?- in mijn oog in beginsel onverdedig
bare contingenteering. Als uitgangspunt waye
de band tusschen moederland en koloniën nauwer
aan te halen. Met tact en overleg dient gezocht
te worden naar de mogelijkheid van het in het
leven roepen van een groot-Nederlandsche im
peria! preference".
Geen enkel land ontziet ons eigenlijk op
eenigerlei wijze. De verstgaande iutarkische maatregelen
worden er rondom ons getroffen en waarom moeten
wij dan zoo schuchter zijn desgelijks te handelen,
wanneer het dringend noodig lijkt? Misschien dat
op deze wijze van den Twentschen export nog
iets te redden valt tegen de door verschil in levens
peil en sociale lasten niet op te nemen concurrentie
met de Japansche industrie, die op allerlei wijze
van overheidswege gesteund wordt. De eco
nomische invasie van Japan, welke zich op elk
gebied in Ned.-Indiëdemonstreert, zal na verloop
van tijd overgaan in politieke bemoeiing. Dat
mag ten deze nog wel eens door de Nederlandsche
staatslieden overwogen worden. Over den toestand
hier behoef ik u niets meer te vertellen en ik
acht het vrijwel vaststaande, dat er van de groote
export-bedrijven blijvend het grootste deel moet
worden afgekapt.
Waar hét er niet naar) uitziet, dat de vraag
ook maar eenigszins zal toenemen voor de stapel
artikelen, waarop de Twentsche fabrieken zijn
ingesteld, legt Twente zich zooveel mogelijk op
andere artikelen toe. Daarvoor zijn echter bedrijven
van ongeveer een derde van die van den huidigen
omvang vermoedelijk voldoende."
Resumeereude gaf de heer van Heek mij als
zijn meening, dat er van herstel der
exportnijverheid slechts sprake kan zijn:
Ie. wanneer Nederland door devaluatie van
den gulden 1) weder in eenigszins gelijken tred
met de omliggende landen op gebied van
loonen levenspeil, maatschappelijke en sociale lasten
is gekomen.
2e. wanneer en dit in het bijzonder wat
aangaat de textiel-export-industrie door een
elkaar steunen der onderdeden van het groote
Nederlandsche imperium, deze industrie eenigen
ruggesteun ontvangt tegen de alles doodende
concurrentie van Japan.
De jongste cijfers (die nog niet beschikbaar
waren ten tijde van mijn eerste bezoek aan
Twente) leeren ons wederom, dat het steeds bergaf
blijft gaan met den uitvoer van katoenen manu
facturen. Over de eerste vijf maanden van het
jaar 1931 exporteerden we daarvan nog bijna 11000
ton, tegen een waarde van ongeveer 24 millioen
gulden; over hetzelfde tijdvak van 1932 waren
die cijfers al teruggeloopen tot 6300 ton en ruim
12 millioen gulden; terwijl ze over 1933 luiden
3900 ton tot een waarde van ongeveer 6.5 millioen
gulden t
De enorme achteruitgang, uit deze cijfers blij
kend, wordt vóór alles verklaard door het
practisch gesproken verloren gaan van de Oostersche
markt, van Java in de voornaamste plaats. In
enkele jaren tijds heeft Japan de Twentsche pro
ducten op Java er volkomen uitgedrukt. Er
was nauwelijks sprake van strijd; in de eerste
ronde kreeg Twente al de knock out en kon het
worden uitgeteld, maar wanneer we in deze beeld
spraak voortgaan, Holland werd de facto onder
den gordel" aangevallen en geraakt zonder dat
n arbiter in staat is de, van Westewch stand
punt beschouwde unfalre, tegenstander te
dis, qualificeeren ! . ?
De volgende cijfers .illustreeren treffend het
verloop van een scène uit een groot drama in vele
acten, dat steeds verder zal worden gespeeld,
en waarbij telkens weer Westersche onderne
mingen, Westersche handel en industrie, Wester
sche ondernemingsgeest het opr de Oostersche
markt zullen moeten afleggen tegen de in sterkte
Ia dMte «mie I»te*rlewe,
be-tref¥end« de utoellljÏEÏieden en
a.chter*ltganff,der VweaqUcne
textloUttdiietrle, Yerèchenim
vraag?g«*pr«kfcen me* 4e he«r»n. H. L
ede'b.eer, firmant In- de firma
v*n Heek A Co., vóorfcltter van de
fabr Ikantenver eenigtngteE nschede
en E. va n-H e e k, directeur van
deS. V.Boekeloache BtóombleekerlJ.
Hiernevens vinden de lezer» de
meening van den heer J. H. van
Heek, firmant in de firma G. J.
van Heek en Zn te Rigtersbeek.
In volgende artikelen
publlceeren wij Interviews met de
heeren:
Joan Gelderman, Iri firma
Gelderman & Zn te Oldenzaal, lid
van de Eerste Kamer ; <S. van
der M u e l e n, Directeur van de
N. V. Koninklijke Stoomweverij
te Sijverdal" te Almelo; Jon.
ten C at e, in firma ten Cate te
Almelo en O. R e n g el ing, Voor
zitter van den Algemeènen
Xederlandschen Bond van textielarbei
ders te Amsterdam.
en omvang fabuleus wassende producenten uit het
verre Oosten zelf.
Ziet hier dan de afgeronde cijfers, die betrek
king hebben op de Japansche importen van ge
bleekte manufacturen op Java.
In 1929 invoer totaal 4.4. millioen yards; in
1930 7.3 millioen yards; in 1931, 12.3 millioen
yards; in 1932, 31.1 millioen yards; in de eerste
4 maanden van 1933, 26.5 millioen yards.
1) De heer van Heek meende erop te moeten
wijzen, dat ook hij een overtuigd voorstander van
stabilisatie der valida's op vaste goudbasis is.
Doch eerst nadat de gulden op een lager niveau is
gebracht, ter aanpassing aan den toestand rondom
ons land.
Vertaalde boeken
Bij de N.V. Van Loghum Slaterus'' uitgevers
Maatschappij te Arnhem is, in de vertaling van
Titia Jelgersma, verschenen: De Vrouw in
SowjetRualand, door Fannina W. TïaBe.
De overtuiging, die aan dit boek teh grondslag
ligt, is: dat zich in Rusland een scheppende arbeid
van verre strekking voltrekt, in zekeren zin een
vermenschelijking van vele millioeneii. En hoe dit
proces ui zijn historische ontwikkeling ook mag
verloopen, n duig is, naar de meening der
schrijfster, reeds bereikt: de menschwording der
vrouw.
De schrijfster in Rusland geboren en
opgegroeid, jarenlang een ijverig studente op
het gebied der oude Russische kunst geeft hl
dit van ernst en toewijding getuigende boek van
442 pagina's een verslag van den tegehwoordigen
stand van zaken aangaande deze poging van
wereldhistorische beteekenis: beiden geslachten een gelijk
recht te verleenen om hun leven in te richten naar
eigen inzicht.
Dit belangrijke boek is met ruim honderd
voortreffelijke foto's geïllustreerd.
Jaarverslagen
Jaarverslag 1932, Levensverzekering-Maatschappij
N.\'.BotterdamscheVerzekering-Sociëteit(B.V.S.),
gevestigd te Botterdam.
Examen gedaan
en niet geslaagd
Kennis voldoende, maar te nerveus geweest.
Waarom niet tijdig Mijnhardt's Zenuwtabletten
gebruikt? Hierdoor blijft men kalm en helder
van geest. Ze zijn verkrijgbaar bij Apoth. en
Drogisten in kokers van 75 cent.
yt.
u '