12 De Groene Amsterdammer van 15 Juli 1933 No. 2928 ' i» Moet de Hooge Veluwe nationaal park worden? Prof. A. te Wechel Almer les arbres, c'est aimer la patrie." ,,... .il fattt de cJuique homme faire un ami des arbres." A. Jacquot, La Forét, Br wordt het Nederlandsche volk een kans geboden, zooals niet eerder is geschied en zooals waarschijnlijk nimmer meer geboden zal worden. De Overheid aarzelt De Begeering neemt een desbetreffend wets ontwerp voorloopig terug en laat het Nederland sche volk den tijd zich een meening ter zake te vormen. -Daarvoor is voorlichting noodig, vooral door de pers, onpartijdige voorlichting, om te komen tot een nationale" meening, die niet beïnvloed is door partij-politiek, zoodat onze Volksvertegenwoordigers voor een nationale zaak volgens de opvatting, die in het volk leeft, hun stem kunnen geven. In het hartje van ons land is in den loop der jaren het landgoed de Hooge Veluwe" tot stand gebracht' doordat verschillende minder omvang rijke bezittingen in n hand zijn gekomen en door aankoop en ruiling n groot geheel van meer dan 6000 ha is gevormd. Een landgoed van een dergelijke uitgestrektheid is in ons land wel iets zér bijzonders. Het bezit is van een ongekende schoonheid. Het omvat bosschen, bouwlanden, weilanden, heidevelden en zandverstuivingen. Een gedeelte in het Noorden gelegen (het voormalige 'bezit van wijlen Mr. C. J. Sickesz), is door den tegenwoordigen eigenaar belangrijk verfraaid. Er is een jachthuis gebouwd van zeldzame schoonheid, er is een park aangelegd met verrassende water partijen, er is een indrukwekkend standbeeld geplaatst van Generaal de Wet, terwijl tal van andere uitingen van fijnen kunstzin aansluiten aan hetgeen de natuur ons hier aan schoonheid biedt. Hier ligt voor het Nederlandsche volk een recrea tie-terrein bij uitnemendheid, terwijl de groote afwisselingen in grondgesteldheid en cultuur vormen allerlei mogelijkheden bieden, die er toe kunnen medewerken de huidige crisis te verzachten. A la koopsom wordt voor dit goed gevraagd n miljoen gulden, in 25 termijnen te voldoen, het geen overeenkomt met een contant bedrag van ongeveer / 840.006.?. Daarvoor komt dan de Staat hi het bezit van ruim 6000 ha grond, ongeveer 40 woningen, en een schitterend jachtslot, esn meesterwerk van onzen grooten bouw meester Berlage, en van den kostbaren inboedel, waaronder werkelijke kunstschatten (in dit land huis). Men kan deze transactie van twee kanten bekijken. Bekent men de waarde van jachtslot en andere gebouwen op een waarde, gelijk aan de kosten, die er aan besteed zijn, dan krijgt de kooper de 6000 ha ' grond stellig geheel gratis. Bekent men dat met de / 840.000.?de grond betaald wordt, dan krijgt de kooper alle bouw werken op den koop toe en betaalt voor den grond nog een absurd lagen prijs. Dit laatste hoop ik aan te toonen. De commissie, die zich onder voorzitterschap van Jhr. G. van Tets van Goidschalxoord, op initiatief van den heer J.H. van Straaten van Nes vormde, om door stichting van een nationaal park onze kweekers te helpen en tevens iets van blijvende schoonheid tot stand te brengen, berekende, dat de prijs per ha, bij een koopsom van ? 840.000.?, ? 142.?bedraagt. Deze prijs is, zelfs in den tegenwoordigen tijd, ver beneden marktwaarde. Het Staatsboschbeheer kocht in de laatste jaren ia Drente en Brabant, vooral met het oog op werkverschaffing, ruim 3000 ha heide en betaalde daarvoor gemid deld ? 138.?, dus praktisch hetzelfde als thans gemiddeld voor de hectare van de Hooge Veluwe wordt gevraagd. Van laatstgenoemd landgoed zijn ongeveer 2400 ha beboschhare heide, voor verreweg het grootte gedeelte vél gunstiger gelegen dan de bedoelde heiden in Drente en Brabant. Neem ik evenwel voor deze heiden eenzelfde waarde aan, dan kom ik op ruim ?330.000.?voor 2400 ha. Zeventien honderd hectaren zijn bosch van 30 80-jarigen leeftijd. Het is bekend, dat landgoederen, die geheel met zoodanig bosch bezet zijn, een waarde vertegenwoordigen van zeker ? 1000.?per ha. De totale boschwaarde van de Hooge Veluwe is dus / 1.700.000.?De slechte houtprijzen echter in aanmerking nemende in dezen crisistijd en daarom den prijs ? terugbrengende op ? 600. per ha, kom ik tot een minimale waarde van het bosch van ongeveer / 1.020.000.?. Eenige honder den hectaren zijn bouwland, tuinen enz. Tegen zeer lagen prijs berekend zijn deze toch zeker voor een ton gouds realiseerbaar. Heide, bosch en bouwland vertegenwoordigen dus zeker een reëele waarde van ongeveer f 1.450.000.?. Wanneer de Staat der Nederlanden deze gronden koopt voor minder dan 60 % van de waarde (voor / 840.000.?), krijgt hij op den koop toe", behalve alle reeds g|9ioemde gebouwen nog 1700 ha stuifzanden van ongekende schoonheid, een object, dat door zijn ong^üeptheid, door zijn grilligheid, door zijn steeds ^isselend aspect bij wisselende belichtingen, bij de bezoekers indrukken wekt, die nimmer vergeten kunnen worden en die rust bieden voor den werkzamen geest in dezen materialistischen tijd. , Men vraagt zich af, waarom dit aanbod niet met beide handen is aangegrepen? Ik mag niet ont kennen, dat daaraan de Regeering niet geheel onschuldig schijnt. Het Nederlandsche Volk, dat in de eerste plaats belanghebbend is, werd niet voldoende ingelicht over de verdere financieele consequenties van een aankoop van het landgoed. Wel wordt er door den Minister in de toelichting op de Nota van Wijziging van het tiende Hoofd stuk der Bijksbegrooting voor 1933, op gewezen, dat het nadeelige exploitatie-saldo door de com missie is becijferd op ongeveer ? 70.000.?per jaar, met dien verstande, dat zoowel de baten als de lasten in de eerste jaren geringer zullen zijn, maar hoe groot die lasten zullen zijn, juist in de eerste, d. w. z. in de crisisjaren, wordt niet vermeld. Ik meen, dat zeer velen dit gaarne zouden wiLen weten, alvorens zij zich een oordeel vormen over de wenschelijkheid van aankoop. Het is verder jammer ik gebruik liever geen ander woord dat de Begeering het rapport, dat door een voor dit doel ingestelde ambtelijke commissie werd uitgebracht, niet geheel of voor het belangrijkste gedeelte heeft overgelegd bij de hooger bedoelde nota van wijziging. Het is op de griffie van de Tweede Kamer ter inzage van de leden gedeponeerd. Het is dus niet geheim, maar toch niet toegankelijk voor belangstellende nietkamerleden. Ik ben overtuigd, dat openbaarheid van zulk een rapport, waardoor openbare gedachtenwisseling over een zoo bij uitstek nationale zaak mogelijk zou zijn geworden, de plannen nader tot hun verwezenlijking zoude hebben gebracht en evenzeer ben ik overtuigd, dat de plannen verwezenlijkt zullen worden, indien de Begeering alsnog zal aantoonen voor ieder, die er belang in stelt, dat de aankoop geen overwegen de moeilijkheden voor het kloppend maken van de toekomstige begrootingen met zich zal mede brengen. Over een uitgave van ? 840.000.?, die bovendien nog in 25 jaartermijnen kan worden voldaan, komen wij, ook in deze moeilijke tijden, wel heen. Daartegen kunnen ook nauwelijks bezwaren be staan, aangezien toch gronden zullen moeten worden aangekocht voor werkverschaffing. Kun nen 2400 ha van zulke gronden verkregen worden in de nabijheid van Schaarsbergen en Arnhem voor eenzelfden prijs als ergens in Brabant of Drente, d. w. z. voor ? 330.000.?, dan is dit een buitenkansje. Met de rest van de koopsom (/ 840.000. / 330.000.?= f 510.000.?) kan dan het bestaande bosch, tezamen 1700 ha, betaald worden, hetgeen neerkomt op ? 300. per ha, d. i. hoogstens de helft, waarschijnlijk echter slechts een derde van de reëele waarde. Maar niet alleen omdat het zoo goedkoop is, is de aankoop van het bosch verantwoord, maar in hoofdzaak omdat dat bosch in de allereerste plaats een object voor werkverschaffing is, en wel in indirecten zin, t. w. door den boomkweekers in Boskoop de gelegenheid te bieden hun, door de crisis onverkoopbaar, materiaal daarin uit te planten, hetgeen, zooals de ondervinding leerde, zeer goed mogelijk is. Dit uitplanten en de daarvoor noodige grondbewerking verschaft veel arbeid, maar van meer belang is, dat daardoor ook in Boskoop en andere kweekerscentra opnieuw werkgelegenheid ontstaat op de dan eindelijk leeg komende kweekerijgronden. Het schijnt nüj geheel onjuist te veronderstellen, dat hierdoor voor de Boskoopsche kweekers wederom een gouden tijd zal aanbreken; het zal hun slechts mogelijk worden hun arbeiders aan het werk te houden en de voorschotten, die zij volgens de onlangs aangenomen steunwet ontvangen, geleidelijk af te lossen. Twee zaken van groote sociale beteekenis ! Indien tot aankoop mocht worden besloten, ligt het in het voornemen, onder deskundige leiding van een onzer beste tuinarchitecten, het bosch te onderplanten, onder wetenschappelijke leiding een arboretum aan te leggen, dat hoogst waarschijnlijk een Europeesche vermaardheid zal krijgen, en een deel van het bosch ter beschikking van de Landbouwhoogeschool te stellen voor leerhóutvesterij, om daardoor een einde te maken aan den uitzonderlijken toestand, dat Nederland het eenige land is waar hooger boschbouwonderwijs wordt gegeven, zonder dat de daarvoor bestemde hoogeschool over een leerbosch kan beschikken. Verder zou op het meest woeste gedeelte van het landgoed een ongeveer 900 ha groot wildpark in stand kunnen worden gehouden, waarin de grootste in het wild levende zoogdieren in ons land, de herten, naast reeën en veel klein wild, een ongestoord bestaan zouden vinden. Ten slotte rest ons de mogelijk- heid om van de 2400 ha heide een zeer groot gedeelte te bebosschen zonder aan het natuurschoon afbreuk te doen, terwijl deze bebossching voor de werkloosheidsbestrijding van buitengewoon grootebeteekenis is. Wij vragen ons echter wel af, of dit alles inder daad ? 70.000.?per jaar moet kosten en hoe men aan dit bedrag gekomen is? Wij vragen of hierop misschien nog bezuiniging mogelijk is en of dit bedrag in de toekomst mogelijk geringer belooft te worden, als de bosschen grootere op brengsten gaan geven en huren van woningen, een concessie voor een landelijk hotel, eventueel entrée's e. d., de inkomsten zullen doen stijgen. Wij weten dit alles niet. Om ons daarover een juister inzicht te kunnen vormen, is meer open hartigheid der Regeering noodzakelijk. Wij ver zoeken daarom het noodige uit het rapport van de departementale commissie openbaar te maken. Het wil ons voorkomen dat voor deze nationale zaak het Nederlandsche volk er recht op heeft, zoo volledig mogelijk ingelicht te worden. KUNSTZ AAL VAN LIER DOORLOOPEND TENTOON Q ESTELD ROKIN 126 = AMSTERDAM KUNSTWERKEN VAN J O N O E HOLLANDSCHE EN BUITENL. MEESTERS