r r h 'r l l De hoofdingang van het bosch, met de finish van de roeibaan (links jf ooraan), Jbootenhuis en steigers (achtergrond) HET AA\S i I:IM»AA\S<:HU BOSCHPLAN Dr. Ir. J. T. P* Bijhouwer Docent Tuinfcunst Landbouwhoogeschool stedebouwkundig bekeken BUITEN Nederland' is er vrijwel geen ander gebied op aarde dat zoo geheel het werk is van de bewoners, waar het landschap in zoo sterke mate zijn verschijning, zijn be staan zelfs, te danken heeft aan den mensch. Het oude Engelsche spreekwoord drukt dit zeer fraai uit: God made the country; Man made the city; hut the Dutch made both". In de Hollanden, in Utrecht en de riviergebieden is deze menschelijkheid" van het landschap het sterkst uitgesproken, in het gebied dus waar de groote steden liggen, waar bijna de helft van onze bevolking huist. Daar vinden wij het cultuurlandschap dat zijn ontstaan en zijn voortbestaan dankt aan menschelijken arbeid zonder voortdurende bemaling, zonder onderhoud van dijken en weteringen zou het n groot Naardermeer wor den. ' In dit gebied wonen dus bijna vier millioen menschen, stedelingen meest, ver van alles wat ook maar zweemt naar ongereptheid, naar vrije natuur. Zelfs de vrije ruimte, de betreedbare landen zijn zeldzaam het kostbare bemalen land heeft een hooge cultuur waarde, het is omgeven door slooten en hekken, en bordjes-4Ói ont spruiten allerwegen. Toch heeft de stedeling een sterke oehoefte aan vrije ruimte, aan ont spanningsruimte, ter compensatie van de stadsbeslotehheid, van de onvrije steenwoestijn. De cultus van licht en lucht is groeiende, sport en spel ver overen alle lagen van de bevolking, sterker en sterker wordt de behoefte aan buiten zijn. Ten volle wordt in het algemeene uitbreidingsplan van Amsterdam deze behoefte erkend. In de nieuw gepro jecteerde wijken is open ruimte ten volle toegemeten, en, waar mogelijk, ontspanningsterrein gezocht voor de reeds bestaande stad. En daarnaast stond reeds lang op het program, als de groote toegift die de tekortkomingen van vroegere stedebouwers moest goed maken: het groote bosch aan de Nieuwe Meer, een geweldig complex, voldoende grenzend aan de stad om voor ieder Amsterdammer een zeer be langrijk element in zijn leven te worden. 't Is een onderneming, dit bosch, als geen andere ter wereld. Londen, Parijs PAG. 10 DE GROENE No. 3113 en Berlijn bezitten parken die niet veel kleiner zijn dan het toekomstige Amsterdamsche, doch deze liggen hoog en droog, ze bestaan uit resten van oude bosschen of overblijfselen van buitenplaatsen en kasteelparken. Alleen in Chicago vindt men vergelijk bare objecten: in het meer zijn hon derden hectaren land aangeplempt, elke boom in Jackson Park is geplant, alle bosschages zijn menschenwerk. Maar Chicago, de millioenenstad, bezit een 600 hectare oeverpark, van Lincoln Park en Grant Park via Eriksen Drive naar Jackson Park, terwijl Amsterdam voor de 800.000 inwoners bijna 900 hectare gaat tooveren. T COVEREN is het juiste woord van een paar uitgeveende polders, omgeven door vier a vijf meter hooge dijken, grenzend aan hooggelegen drassig boezemland en resten van oude veenplassen moet een ontspannings oord voor de stad worden geschapen. Groote menschenmenigten moeten er elk wat wils kunnen vinden; naast gebieden die bestand zijn tegen een intensief gebruik moeten er rustige, landelijke terreinen zijn die elke ge dachte aan de stad wegvagen, en dit alles moet het natuurschoon bieden en blijven bieden dat wij thans weten te waardeenen. Jaren lang is er gesproken van hef; Bosch. Maar bosch mag en kan het natuurlijk niet geheel worden. Het dichte bosch dat wij van de Veluwe kennen, van het Gooi ook, is een te kwetsbaar object. Het kan geen massabezoek velen, en het biedt bovendien te weinig variatie voor den oninge wijde. In het plan, dat thans gereed ligt en dat spoedig ten'toon gesteld zal worden/ is een veel juistere weg ge kozen. De dicht beplante gedeelten, bosch en bosschage, beslaan ongeveer de helft van het totale oppervlak. Toch nog een respectabele vierhonderd hectaren dus, ruim acht maal het ge heele Vondelpark. Daarin en daartusschen openen zich de ruimten, de groote weidecomplexen, opglooiend naar den heuvel, zich ont plooiend rondom de groote vijvervlakten, in zich opnemend de sport terreinen en speelweiden, de restau rants en bloementuinen, de twee nood landingsterreinen waarvan een als hertenkamp zal worden gebruikt. Ten volle komt dus het schoonste deel van het bosch; de böschrand tot zijn recht. Dit alles is, zooals het in Nederland betaamt, omspoeld en doorregen door water: de 2200 meter lange en 65 meter breede roeibaan, de groote vijvers, verbonden door smallere water wegen voor kanoliefhebbers en fuifroeiers, de stille wateren gesloten voor het verkeer, die dicht zullen groeien met waterlelies en fonteinkruiden. Het Boschplan is voor Nederland vrijwel iets1 nieuws. Het is geen bosch en geen park in den gewonen zin van het woord, het is geen sportpark, slechts ten deele een speelpark, geen cultuurlandschap en zeker geen na tuurreservaat. Eigenlijk is 't al deze dingen tegelijk, een eenheid van schijn bare tegendeelen, verweven tot een ontwerp, dat ver uitsteekt boven al wat tot nu toe in Nederland op het gebied van grooten parkaanleg is ge presteerd. Het bezit op vele plaatsen een prachtige ruime monumentaliteit zonder te vervallen in het strakke for malisme van de oude kasteelbosschen; de open ruimten van allerlei aard zijn van zeer goede verhoudingen en zij zijn op prettige, dikwijls ingenieuze DE Ponoromu van het damsche boschfilan, rechts boven: de omlijnde middenpartij vergroot wijze tot groote ruimtecomplexen aaneengeschakeld zonder dat de afme tingen te forsch worden en de menschelijke schaal verloren gaat. Alle traditioneele vormgeving is ver meden, het is werkelijk een ,,new departure". En met dit bewuste zoeken naar het nieuwe parklandschap zijn natuurlijk ook de moeilijkheden ge rezen. IN het gedeelte ten Zuiden van deroeibaan en ten Noorden van den Burgemeester Colijnweg, die Schiphol met de Kalfjeslaan verbindt, liggen de hoofd-ontspanningsterreinen. Daar verwacht men de groote massa van de bezoekers, op de dertig hectaren sport terrein bij den Amstelveenscheweg, op de speelweide bij den grooten vijver, rondom den heuvel, de theehuizen en in de vele fraaie doorzichten over de boschweiden. Veelsoortige terreinen dus, doorsneden door waterwegen, ge scheiden door boschcomplexen, onder ling gekoppeld door de open ruimten tusschen de bosschages. Dit is het moeilijkste, meest gecompliceerde deel van het ontwerp en het is iets te gecompliceerd gebleven. Wel waaieren l _;-j5* de verbindingswegen, paden, slooten en rijweg op fraaie wijze uit van de ingangen, wel ontplooien zich de uit zichten wijds van den heuvel en de omgevende hooge punten, toch is de totale indeeling, de onderlinge samen hang nog niet klaar en zuiver ge worden, hoewel weinig noodig is om een grootere overzichtelijkheid en een voud te verkrijgen. Deze klaarheid en eenvoud van grondplan met zeer sterke verfijning en afwisseling in de details, die in het midde'ste deel van het ontwerp nog niet geheel is bereikt, is juist wel aan wezig op andere plaatsen. Ten Zuiden van den Burgemeester Colijnweg, rondom het tweede noodlandingsterrein, is een argeloosheid van hoofdlijnen bereikt die weldadig aandoet. Daar vertoont het plan qualiteiten die wij terugvinden in de aller schoonste deelen van het Hollandsche landschap: het contact tusschen de simpel begrensde boschmassa's, de open weiden en het stelsel van slooten en kanalen rondom de oude groote buitenplaatsen. Daar herinnert het aan het wonderlijke spel van ruimte en boschmassa bij de Keukenhof te Lisse, bij 's-Graveland en Groenekan. Ook het Noordelijk deel, waar de waterwegen van het polderbosch, na de roeibaan te zijn gepasseerd, zich openen naar de Nieuwe Meer, waar de boezemlanden zijn gespaard en de be planting opener en ijler wordt, is van een zeer groote charme. Hier is een volkomen harmonie bereikt met de openheid en speelschheid van het typisch Hollandsche water-landschap, hier is alles aanwezig wat Vecht en Gein, Rijke Waver en Spaarne ons kunnen bieden. In de beste, en grootste, gedeelten van het Boschplan vinden wij dus de eenvoud en klaarheid die kenmerkend zijn voor ons geheele door menschenhand gevormde landschap. Inplaats van een bewust zoeken naar schilder achtigheid, een jagen naar landschaps effect, zien wij daar een schoonheid die voortkomt uit de speelschheid waarmee op een strak stramien kan worden geborduurd, het resultaat niet van. effectbejag, maar van liefde en eerbied voor het landschap. Zoo kan en moet het ook zijn. Wij bezitten in Nederland de beschaving, misschien de eenige, die een cultuur technisch werk als ons eigen polder land kan opvoeren tot een levend, tintelend landschap van de aller grootste schoonheid. Die cultuur van landschap-scheppen is een kostbaar bezit, waartegenover de gewone, vrij wel internationale tradities van het parklandschap in het niet verzinken. In het Bosch van Amsterdam, de toe komstige ruimte voor het buitenleven van honderdduizenden, kan deze gave, het fraaie landschapsbeeld van den grond af op te bouwen, zich ten volle ontplooien. Dan zullen daar ontstaan de rustige harmonie, de schilder achtige orde en de gecompliceerde eenvoud van het cht Hollandsche. Doch dit alles moet nog groeien. Thans ligt nog slechts een ontwerp ter tafel, een plan dat toch reeds een der beste voorbeelden vormt van een groot park, ontworpen speciaal met het oog op de ontspanningsbehoeften van een stad. Is het eens uitgevoerd en vol groeid, dan kan het de kroon worden op het Hollandsche landschap, een waardig sieraad van de Stad Amster dam. TOELICHTING BIJ DE FOTO'S groote foto toont een overzicht van de maquette, gezien van den kant van het Stadion kijkende in de richting van Schiphol. Tusschen de Nieuwe Meer en de Roeibaan liggen de oeverlanden waarover Dr. Thijsse in een van zijn vorige ar tikelen over het Boschplan schreef. Links daarvan, tusschen den hoek Roeibaan?-Ringvaart en de Poel, de twee groote vijvers die in het plan zijn opgenomen. Even onder den tweeden vijver (op de detailfoto juist niet meer zichtbaar) is de top van den heuveï(witte vlek), die midden in het bosch wordt aangelegd. De twee lichte vakken bovenaan (maar nog in het bosch), waarvan er n half in de detailfoto is opgenomen, zijn nood landingsterreinen (noodzakelijk we gens de nabijheid van Schiphol). Op de detailfoto ziet men drie kleinere velden door een stippellijn omgeven: dit zijn sportterreinen. De hoofd ingang bevindt zich aan den Amstelveenschenweg tegenover de Roeibaan. Provincie Noordholland UITGIFTE van een 3V2 pCt. 32-jarige Obligatielening, groot nominaal ? 14.369.000, en van een 3 pCt. 10-jarige Obligatielening, groot nominaal ? 8.635.000, (van welke laatste leening reeds ? 4.200.000,?bligatiën op inschrijvingsvoorwaarden zijn geplaatst), in stukken van nom. /1000»?aan toonder. Ondergeteekenden berichten, dat de inschrijving op bovengenoemde leeningen zal zijn opengesteld te hunne kantoren te Amsterdam, Rotterdam en 's-Gravenhage op DONDERDAG 4 FEBRUARI 1937 van des voormiddag* 9 uur tot das nam'ddags 4 uur, voor de 3Vz pCt. 32-jarige leening, zoowel als voor de 3pCt. 10-jarige leening tot den koers van 10O pCt., op de voorwaarden van het prospectus d.d. 29 Januari 1937. Aan houders van de per 5 Maart 1937 af losbaar gestelde 4 pCt. bligatiën der Provincie Noordholland der leeningen 1908, 1912, 1914, 1916, 1930 en 1931 wordt bij deze inschrijving een recht van voorkeur toegekend op de ? 14.369.000,?31/, pCt. bligatiën, als nader in het prospectus omschreven. Prospectussen en inschrijvingsbrieven zijn bij de kantoren van inschrijving verkrijgbaar. HOPE i Cd. HEDfRUIDSCHE DE WEXTSCflE BANK W IIPPMUHH, ROSENTDAL Ho. lANOEL-MAAlSCHAPPIUV. lOTTiRDAMÜGHE AMSIEROHMSCHE BANK Hl BANKVlREEmGINÜN.V. AMSTERDAM, 29 Januari 1937. WINTERSPORT in OOSTENRIJK! ZELL AM SEE, 780 M. boven Zee. Ideale wintersportplaats. Prima hotels en verzorging in alle gewenschte prijzen. Academische wereld-winterspelen in Zeil aïn See van 2 tot 7 Februari 1937. SCHMITTENHOHEBAHN 2000 M to b» in het Wintersportparadijs ZELL AM SEE f Barfiochcen tt $.. Q Bergtochun 30 S. Door van de kabelbaan gebruik te maken kan m«n zonder vermoeiende bett|Jging dagelfj*' meermalen van het berg»tatlon (2000 M.) naar ZELL AM SEE van de 7 K.M. lange ikl-afdalinc genieten. Beste oefen* en tralriingemogelUkheld voor beginnenden en geoefenden. DE QOEDKOOPE WINTER8PORTBAAN VAN OOSTENRIJK. _ l sc Kg l 1377 m. Paznauntal, Tirol Wintersportplaats - Zomerverblijf Heerlijk* skitochten voor i i?r i ? i ? beglnnenden en geoéfenden SKISCHOOL . RODELBAAN - ZON - WINDSTIL Korate vtrbindfnj met K.L.M. Alpenhotel Post 99 centrale i verwarming, stroomend koud en warm water, voornaamste huls ter plaatse l v m B'A ?? m ;M PAG. II DE GROENE No. 3113