JsL MILITIMM Mannen en vrouwen, oud en jong, boer en arbeider zijn te hoop geloopen ?< ling met de socia'.isten, die ve?l langzamsr maar degelijker door een jarenlange propaganda en een opvoeding der massa's in het gebied, dat als hun domein kon worden beschouwd, voor de moreele emancipatie der proletariërs evenveel deden als voor hun materieele vrijmaking. Althans vóór het ont-" staan der republiek. De anarchisten hadden vooral het materieele voordeel als eerste doel op het oog, om daardoor tot een hooger peil te kunnen komen. Hun actie was dus overeenkomstig. In de vakverbonden beider partijen kon men vroeger ook deze verschillen waarnemen. De anar chisten, opportunistisch, zich volkomen wars van elke politiek als partij in de burgerlijke maatschappij toonend; hun tegenstanders, de socialisten systema tisch zich van de macht op politiek gebied trachtend meester te maken. Want tegenstanders in den felsten zin van het woord zijn zij tot aan den huldigen bur geroorlog steeds geweest. Naast deze beide groote partijen, die sedert 1931 ook in andere gewesten van Spanje doordrongen, waarbij voornamelijk de socialisten als regeeringspartij en als zoodanig in het bezit van de vele machts middelen die het ministerschap en de bureaucrati sche hulp hun verleenden, de meeste successen boekten, zien wij ook de communistische partij zich langzaam ontwikkelen. Voornamelijk weer in Katalonië, daarna ook in het Noorden, o.a. Asturias. DUSDANIG was de positie voor 1931. Tot aan den burgeroorlog vonden echter wijzigingen plaats. Voornamelijk onder de socialisten werd lang zaam een splitsing zichtbaar. Het regeeren en de geweldige onnatuurlijke aanwas in korten tijd van deze partij verklaart dit. Een rechtervleugel onder Julian Besteiro, een centrum onder Indalicio Prieto en een linkervleugel onder Largo Caballero ont stond. Van den laatste beweerden zijn tegenstan ders, dat hij en zijn jeugdige volgelingen communistischer waren dan de aanhangers dezer laatste partij. Zijn streven was er op gericht een eenheidsfront aller proletarische partijen te vormen, een streven dat na de revolutie van October 2934 heftig door hem werd gepropageerd. De anarchisten echter, die onder het republikeinsch-socialistisch bewind herhaaldelijk de regeeringsmacht tégen zich zagen gebruiken, wilden hiervan absoluut niets weten. En in het centrum en den rechtervleugel zijner eigen partij wenschte men dit evenmin. Slechts onder de communisten vond deze gedachte aanhangers. Zij hoopten daardoor s&i kracht te winnen. Zij hebben goed gezien. Echter ook zij waren in middels verdeeld. Een orthodoxe groep, die met Trotzki sympathiseerde, scheidde zich af, terwijl de meer officieele russische groep der Spaanache com munisten de richting-Stalin door dik en dun volgde. Het zijn dus eigenlijk de anarchisten die als bijna onverdeelde partij het stadium van den burgeroorlog bereikten. Bijna, want eenige jaren van te voren, nog onder het bewind van Macia,als eerste president van Katalonië, had zich een kleine groep van leiders, de treintistas (dertigers) genoemd, omdat het 30 gezaghebbende mannen waren, afgescheiden en deel genomen aan het bestuur. Zij hadden het sys teem van oppositie tegen alles wat naar politiek zweemde laten varen. Hen volgden eenige niet be langrijke syndicaten. Nu zien wij gedurende den burgeroorlog in de eerste tijden, dat alle veetes vergeten zijn. Doch slechts voor korten tijd. De socialisten vereenigen zich in Kataloniëmet de communisten en vormen de partij PSUC (geunificeerde socialisten van Kata lonië) . De orthodoxe Trotzkisten vormen de POUM (geunificeerde marxistische arbeiderspartij). Ook in Valencia en Kastiliëtreden deze partijen aldus op. De anarchisten blijven wat ze zijn. Steeds bedacht op het ontplooien van hun macht, nemen zij zoo weinig mogelijk aan politieke aangelegenheden deel. Een greep naar de macht, naar de regeeringsmacht lokt hen eerst later, als de oneenigheid aan het front en in de achterhoede, met als uiteindelijk gevaar een verliezen van den oorlog en dus ook van de sociale revolutie, hen daartoe dwingt. Maar voortdurend herkent men hun zin voor de werkelijkheid. Zij be ginnen er mede alle werknemers te verplichten tot een syndicaat te behooren, natuurlijk het liefst tot die van hun partij .Zij uiten zich zoo weinig mogelijk óver hun politiek doel en accepteeren slechts door het gevaar dat Madrid en daarmede heel het republikeinsche Spanje bedreigt een samenwerking met de geunificeerde socialisten, teneinde gemeenschappe lijk deelen van hun programma, als collectivisatie en socialisatie van bedrijven en industrieën, te kunnen bereiken. Hun massa's zijn en blijven, voorzoover het de oude medestanders nog zijn, gekant tegen elke deelneming aan een regeering. Want zij zijn tegen elk autoritair stelsel, zelfs in deze tijden. Daarentegen vertegenwoordigen de PSUC-menschen als socialisten en communisten de geestes richting der zuiver politieke partijen. Zij zijn het, die tezamen met dédemocraten optreden tegen te ' ver doorgevoerde extremistische wenschen, welke in deze tijden in democratische landen de sympa thieën voor het volksfront aan het wankelen zouden kunnen brengen. Zij protesteeren niet, als de regee ring te Valencia of Compafiys te Barcelona een lofPAG. 6 DE GROENE Ne.3116 lied op de democratische toekomst zingt. Zij, en vooral de communisten onder hen, zijn dan ook vol gens de Trotzkisten verkocht aan Rusland. Volgens deze laatsten willen zij een Sowjetrepubliek naar russisch voorbeeld stichten. De POUM waarschuwt daarom ook de anarchisten op hun hoede te zijn, opdat het lot der anarchisten in Rusland ook niet hun deel worde. De anarchisten echter antwoorden, dat zij onder de gegeven omstandigheden geneigd zijn, concessies te doen aan hun revolutionnaire principes en hun leiders houden betoogen voor mili taire discipline. De Trotzkisten zijr, verbitterd door hun isolatie en het verdrijven uit bepaalde regeeringszetels, tot een dergelijk fel offensief overgegaan, dat men hen splijtzwam in het volksfront scheldt en er zelfs van beticht in dienst van reactionnaire machten te staan. Precies dezelfde aantijging als tegen Trotzki is geuit. Hun felheid groeit daarmede en heeft reeds regeeringsmaatregelen tegen hen uitgelokt, zoowel als interventie van den russischen ambassadeur. Daarentegen beginnen de leiders der anarchisten, linker socialisten en communisten elkaar te naderen, wat weer speciaal in de stemming hunner syndicaten tot uiting komt. De vrees, dat de sociale revolutie zou kunnen verloren gaan en de democraten met centrum en rechtervleugel der socialisten, die niet verdwenen zijn, doch zich slechts op den achtergrond houden, een te gematigde staat of federatie van republiekjes zou kunnen doen ontstaan, heeft bewerktstelligd wat het gevaar van een fascistische over winning nog niet heeft kunnen tot stand brengen. Het oogenblik dat een nog innige samenwerking tusschen anarchisten en marxisten zal ontstaan is volgens velen nabij en reeds prepareeren sommige hunner leiders een samensmelting van enkele hun ner syndicaten. En mogen nu ook hun syndicaten CNT (anarcho-syndicalisten) en UGT (socialisten) nog verschillende namen dragen, het is niet buiten gesloten, dat zelfs die uiterlijkheden in bepaalde plaatsen zullen verdwijnen. Hoe deze unie op den duur zal plaats vinden is nog niet bekend, maar een groote propaganda wordt er vóór gevoerd. En als de objectieve meening over de huidige stroomingen onder de extremistische par tijen moet worden uitgesproken, zou men moe ten zeggen, dat men langzaam maar zeker den in vloed der politiek geschoolde krachten in de leiding der massa's herkent en dus dat het marxisme in het nog republikeinsche deel van Spanje, ten koste van anarchisme en ten deele ook van de burgerlijke partijen, absorbeerend heeft gewerkt. Zelfs in de oude veste der anarchisten, in Katalonië. l KRACHTEN DER CONTRA-REVOLUTIE BIJ de verkiezingen voor het Spaansche parle ment, die juist een jaar geleden (half Februari 1936) werden gehouden, kregen de rechtsche partijen die vijf maanden later de voornaamste strijdkrachten der contra-revolutie zouden leveren 148 van de 473 zetels, oftewel 31.3 pCt. De naar rechts neigende centrum-groepen hadden er 62 (13.1 pCt.), de linkerzijde, waarin het burgerlijk element overwoog 263 (55.6 pCt.). De geschiedenis leert, dat heftige schokken in het leven der volken de evolutie, die zich in rustiger tijden langs lijnen van geleidelijkheid voltrekt, uitermate plegen te versnellen. En toch verbluft ons die versnelling telkens weer, wanneer wij haar voor onze oogen zien gebeuren. Naarmate de tegen stellingen zich verscherpen, worden de menschen radicaler, feller, extremer in hun gedachten en in hun daden. Dit geldt natuurlijk evenzeer voor links als voor rechts. In dit artikel willen wij ons bepalen tot dat deel van Spanje, dat in opstand kwam tegen de wettige, uit de verkiezingen van verleden jaar voortgekomen regeering. In Februari 1936 was verreweg de sterkste rechtsche partij de door GilRobles geleide Accion Popular, die 99 van de bovengenoemde 148 zetels, twee derden dus, had verworven. Dat was al minder dan zij tevoren had bezeten de bloeitijd der partij lag in de jaren J933?1935 maar toch altijd nog een stevig totaal. Met geweld is de burgeroorlog over Gil Robles heengegaan. Een glad man was hij, een zelfs in het oratorisch-aangelegde Spanje opvallendbegaafd redenaar, die met na-ne de vrouwen wist mee te sleuren. Een soort Spaansche Degrelle. Trouwens, evenals deze, een Katholiek fascist, meer nog kijkend naar Weenen dan naar Berlijn of Rome, naar allen kant vage toezeggingen doende aangaande de herleving, welke een clericaal-corporatief bewind Spanje brengen zou. En nu? Zijn aanhang is geradicaliseerd, en Robles zelf sluipt, buitenslands, om den burgerstrijd heen als een kat om de te heete brij. Van de resteerende 49 zetels der rechterzijde vielen er 14 toe aan de agrarische partij, waarvan men niets meer merkt, en 10 aan de Basken, die in den burgeroorlog de zijde der regeering hebben gekozen, deels uit anti-fascisme, deels uit beducht heid voor hun nationale rechten, die zij bij de rebellen niet veilig weten. En 25 afgevaardigden ruim 5 pCt. slechts van het totaal der volksvertegen woordiging behoorden tot die extreem-rechtsere groepen, die thans, na zeven maanden strijd, onge twijfeld een leidende rol spelen in den opstand en de kern vormen van het Spaansche gedeelte van Franco's legers. ER zijn vier van die extreem-rechtsche groepen, maar slechts twee daarvan hebben scherpe contouren, een doelbewuste leiding en een massaaanhang. Dat zijn de apostolische partij", beter bekend als die der Carlisten of traditionalisten, met als partij-leger de rood-gemutste requetés"; en de Spaansche Phalanx", de organisatie der nationaalsocialisten. Beide zijn autoritair, maar terwijl de Phalanx met haar blauwhemden een verschijnsel is van den allerlaatsten tijd, wortelt de apostolische partij diep in Span j es verleden. Men zou kunnen zeggen, dat zij niet alleen tegen de Russische revo lutie strijdt, maar ook nog tegen de Fransen e. Het is thans de vierde keer, dat de Carlisten harde fanatieke strijders voor een absoluut koning schap onder clericale signatuur een geweld dadige poging doen om Span j es geschiedenis te corrigeeren. Thans is het dynastieke element nog slechts for meel aanwezig in het program der apostolischen". Zij zouden geneigd zijn, Alfonso XIII's zoon Juan als koning te erkennen. Hun hoofddoel is onver anderd: terugkeer naar het katholieke, door geen enkele volksmacht beknotte koningschap, zooals Spanje dat in vroeger eeuwen heeft gekend. Hun kern vormen nog altijd de gezeten boeren en feodaalvoelende landjonkers uit Navarre, maar van liever lede heeft al wat autoritair n clericaal voelt zich bij hen aangesloten of zich in hun richting bewogen. De Spaansche Phalanx, gesticht door een zoon van den mislukten dictator Primo de Rivera, heeft nauwelijks een geschiedenis. Een jaar geleden was zij nog maar een kleine groep, doch sinds de vorming der Volksfröntregeering kreeg zijt ienduizenden nieuwe leden, voor het meerendeel de vermaarde rabiat-gewordene Kleinbürger". Haar program ge lijkt zeer sterk op Hitler's onveranderlijke 25 punten". Hier niet, zooals bij de Carlisten, Katho lieke mystiek, maar ras-echte bloed enbodem'Meer. Terwijl de apostolischen" in hun feodale gedachtenwereld om zoo te zeggen nog niet aan het kapita lisme toe zijn, om van het Marxisme te zwijgen, be vecht de Phalanx naar bekend recept het gróótkapitaal, het roode beest, het demo-liberalisme, het Jodendom (in Spanje, waar men de Joden met een kaarsje zoeken moet!) en de vrijmetselarij, zich tevens aanbevelend als de brengster van de ware democratie en het ware socialisme. De kerk wordt nuttig geacht als bewerkster der geesten, maar zij moet zich, naar het oordeel der Phalangisten, liever met wereldlijke zakeh niet ophouden. Hier gaapt de diepe klove tusschen de twee massa-organisaties bij de opstandelingen: de kerk moet zich juist met aüe dingen des levens bemoeien, meenen de Car listen. ER zijn nog andere krachten bij de opstande lingen dan die, welke in de politieke partijen zijn georganiseerd, en dat zijn stellig niet de minst belangrijke. Zeer machtig en uiteraard sterk contrarevolutionnair is het grootgrondbezit 25.000 landheeren, waarvan de kerk in haar diverse vor men verreweg de rijkste is, bezitten tezamen 2,3 van Spanjes grond en verzetten zich uit alle macht tegen een ,,Bodenreform", om van een agrarische revolutie niet eens te spreken. Dan is er de kerk als geestelijke n economische machtsfactor: eigenares van veel land, maar ook diep doorgedrongen in nijverheid, handel en scheep vaart. Het is niet juist, wanneer men, alle geeste lijken en kloosterlingen over n kam scherend, zegt dat heel de kerk aan de zijde van den opstand .staat. Er zijn, niet alleen in het Baskenland, waar de lagere geestelijkheid de regeering steunt, ook anderen. In een artikel van prof. Gallegos Rocafull, kanunnik aan de kathedraal te Cordoba,' zag men als ideaal gesteld: Een arme kerk zonder andere middelen dan de almacht van het gebed en van het offer, een kerk die dóór en vóór den geest leeft en de zielen herovert." Maar de ma-htigste factoren in de kerk, en met name in de kloosters, hangen wél aan het stoffelijk bezit; zij zeggen van het kapitalistische stelsel: Dieu Ie veut! en steunen den opstand. ' En dan is er de officiers-kaste, numeriek zwak, maar uit den aard van haar positie beschikkend over menschen en wapens, en dus feitelijk sterk. Zij heeft een traditie van macht-in-den-staat, en van muiterijen om die macht te handhaven. Tij ens de monarchie had het leger zelfs een positie, ge lijkend op die va.i het Japansche (afgezien natuur lijk van de gevechtswaarde): buiten regeering en parlement om hadden de generaals direct contact met den koning. Pleegde Primo de Rivera zijn staats greep niet in overleg met Alfonso XIII ? Numeriek zwak noemden wij de officierskaste, rraar ander zijds was er een belachelijke verhouding tusschen het aantal der officieren en dat der soldaten; tijdens de uitroeping der republiek in 1931 telde het Spaan sche leger 105.000 man met ruim 13.000 officieren, waaronder 630 generaals! Eén officier voor acht man; n generaal op de 166 soldaten. De republiek heeft gepoogd van dien staat in den staat het normale kader voor een normaal leger te maken. Doch, evenals in Duitschland: de monarch was gegaan, doch de generaals waren gebleven; zij waren ervaren in pronunciamientos; en zij hebben die ervaring gebruikt. Zij zijn het ook geweest, die voor den opstand den daadwerkelijken steun van Duitschland, Italiëen Portugal hebben verkregen. Maar dat hoofdstuk valt buiten het bestek van deze beschouwing. Wij vatten samen: de krachten der Spaansche contra-revolutie zijn geenszins op eenzelfde doel gericht. Zij zijn veeleer gebundeld op termijn. Allen roepen eendrachtig Aruba Espana" (Spanje om hoog) doch zij bedoelen niet allen eenzelfde Spanje. Welk een Spanje uit een overwinning van Franco zou voortkomen, dat kan men zelfs niet vermoeden. MR. J/H.'HENDRIKS v ^ \ Officier van het leger der opstandelingen Marokkaansche soldaat van Franco's troepen Jonge vrijwilliger uit het regeeringsleger Militiana uit het regeeringsleget houdt een toespraak SPAANSCHE TYPEN UIT TWEE KAMPEN d*i ?«!!* M* uujvvrinv vcxir t