Historisch Archief 1877-1940
K A N T T E E K E IV I N G E -N
"-%
t- '" ?
l,1-: ?'
v ?
Spanje
Op enkele punten na zijn de troepen van Franco
thans heer en meester in Catalonië. Het
republikeinsche leger heeft de wijk genomen naar Frank
rijk merkwaardig overigens: Frankrijk kon geen
enkelen Duitschen, maar wel tienduizenden
Spaansche vluchtelingen opnemen en de
republikeinsche regeering heeft op het oogenblik dat wij dit
schrijven, haar nieuwen zetel, Valencia, nog niet
ingenomen. Het heeft weinig zin, over de oorzaken
van den val van Cataloniëuit te weiden. Het is onze
overtuiging dat deze niet alleen aan het materieele
overwicht van Franco geweten moet worden, maar
ook aan een innerlijke uitholling van het gebied.
Eerst thans werd bekend, dat president Azana
reeds maanden" voor den vrede heeft geijverd
een vrede, die toch met een erkenning van Franco's
gezag gelijk zou staan....
Zal de strijd in midden-Spanje. worden voort
gezet? De Engelsche en Fransche regeeringen heb
ben gepoogd te bemiddelen. Een lofwaardig pogen,
maar succes zal het wel niet hebben, te minder nu
Franco de volledige overwinning in het zicht heeft.
Aan den republikeinschen kant zijn er stellig velen
die een einde van het bloedvergieten wenschen,
maar het leger wenscht, naar het schijnt, stand te
houden. Hoelang dat mogelijk zal zijn, kan men
niet precies zeggen. Plaatselijk kan langen tijd
weerstand worden geboden. Het tekort aan wapenen
moet echter op den duur fnuikend werken, niet
slechts op de uitrusting maar ook op het moreel
der troepen.
Wat dan?
De Fransche en de Engelsche regeering zijn er
nog steeds van overtuigd, dat de rechtgeaarde Span
jaarden aan de Italiaansche en Duitsche penetratie
een einde zullen maken. Onmogelijk is dat geens
zins. De Spanjaarden lusten" de buitenlanders
niet. Het is echter de vraag of deze gezindheid aan
gevuld zal worden door de reëele macht, zich van
den Italiaanschen en Duitschen bondgenoot te
ontdoen. Wij willen, om een ander voorbeeld te
noemen, grif aannemen dat ook in Tsjechiëde stem
ming nog fel anti-Duitsch is. Tal van berichten be
wijzen dit. Maar moet soms desondanks de Tsje
chische regeering niet dansen naar het pijpen van
Berlijn ?
Het is mogelijk dat het met de regeering van
Franco niet anders zal gaan. Straks knoopen Enge
land en Frankrijk dat senator Bérard bij Franco
op bezoek heeft gezonden officieele betrekkingen
met Burgos aan, maar de Duitschers en Italianen
hebben zich van groote gedeelten van het Spaansche
economische en administratieve leven meester ge
maakt. En of, ook zonder die buitenlandsche moei
lijkheden, in Spanje straks alles pais en vree zal
zijn? Het is weinig waarschijnlijk. Men zegt thans
reeds dat er in Franco-Spanje meer socialisten en
communisten zitten dan in het z.g. roode Spanje.
In een stad als Sevilla zijn in de straten om de hon
derd meter groepjes militairen geposteerd om de
burgerbevolking in bedwang te houden.
Frankrijk en Itali
Intusschen is de groote vraag: zal Italiëzijn troe
pen terstond uit Spanje terugtrekken, of zal hij ze
gebruiken als een pand dat de Fransche regeering
slechts tegen groote concessies kan inlossen?
Gayda, de spreekbuis van Ciano, heeft na den bijeen
komst van den grooten fascistischen raad geschreven
dat het Spaansche gebied plus zijn omgeving eerst
bevrijd moet zijn van den vernielenden invloed der
rooden". Men ziet: een rekbare formule. Zij werd
door denzelfden journalist gepreciseerd: Frankrijk
moet alle vluchtelingen met hun wapens terug
zenden, kunstschatten teruggeven, enz. enz. Vóór
alles echter moest de strijd in Spanje volkomen
geëindigd zijn. Wellicht beleven wij het dus dat
Franco een klein gedeelte van het geheele gebied in
het bezit der republikeinen laat, teneinde Mussolini
de gelegenheid te geven, zijn belofte weliswaar niet
naar den letter, maar wel naar den geest te schenden.
Ciano heeft ter geruststelling van Chamberlain aan
den Engelschen gezant te Rome medegedeeld, dat
Gayda, toen hij wees op de noodzaak eener politieke
overwinning, naast een strategische, slechts zijn
persoonlijke meening uitdrukte. Merkwaardig,
hoeVeel vrijheid slaafsche journalisten van tijd tot
tijd' onder een totalitair regiem kunnen genieten !
Chamberlain heeft Maandag in het Lagerhuis
verklaard, dat de solidariteit der Fransche en En
gelsche belangen zoodanig is, dat iedere bedreiging
van de vitale belangen van Frankrijk, Engeland
aan de zijde van zijn bondgenoot zal stellen. Een
openhartige verklaring, dat dient erkend. Maar
wat zijn vitale belangen ? Is Djibouti een vitaal be
lang voor Frankrijk ? En de Abessijnsche spoorweg ?
En het Suez-kanaal ? De deur voor kleine, maar daar
om niet minder pijnlijke concessies blijft open staan.
Men heeft in deze verklaring een tegenwicht ge
zien tegen die van Hitler, die bij zijn jongste rede
voering verklaarde in elk gewapend conflict aan
de zijde van Italiëte staan. Zoo mag men haar
stellig interpreteeren. Echter, de vraag is niet:
wat gebeurt er, wanneer de oorlog uitbreekt? De
vraag is juist: wat gebeurt er, wanneer (en opdat!)
er gén oorlog uitbreekt! Beziet men de zaak zoo,
dan is er, met Tsjecho-Slowakije voor oogen, geen
reden tot een absoluut optimisme.
De ronde-tafel conferentie te Londen
Zondag is in Palestina door de extremistische
Arabieren een algemeene staking uitgeroepen.
Engelsche militairen omsingelden een dorp in
Samaria; bij het gevecht sneuvelden twee Arabieren.
Maandag werd in Jeruzalem weer een curfew"
afgekondigd, en werden bij Haifa en Jaffa twee
Joodsche arbeiders vermoord. Dinsdag is te Londen
de reeds in November bijeengeroepen Ronde-tafel
conferentie over Palestina begonnen, waaraan ver
tegenwoordigers van de Engelsche regeering deel
nemen, naast hen die door de Jewish-Agency, door
de politieke stroomingen der Arabieren in Palestina
en door de Arabische staten buiten Palestina af
gevaardigd zijn.
Ronde-tafel" is hier in dubbelen zin beeldspraak.
Ten eerste zal de conferentie-tafel wel niet rond
zijn; ten tweede zijn er twee tafels, want de Joodsche
en Arabische delegaties confereeren gescheiden.
Ene nieuw hoofdstuk begint van de ontzaglijke
moeilijkheden waarvoor de Engelsche regeering in
Palestina gesteld is, beter misschien: zich heeft
laten stellen. Chamberlain deed in zijn
openingsspeech een beroep op den goeden wil van beide
partijen. Prins Moneim, de leider der Arabieren,
uitte de hoop dat Chamberlain zijn aloude vredes
politiek zou voortzetten. Prof. Weizmann, het
hoofd der Joodsche delegatie, herinnerde den pre
mier aan den persoon van Lord Balfour wiens
declaratie den Joden indertijd een woonplaats in
Palestina" waarborgde aan welke herinnering
wellicht een zekere beduchtheid niet vreemd was,
dat de Engelsche regeering de Joden tot grootere
concessies zal dwingen dan de Arabieren.
Er heerscht overigens, in het Arabische kamp,
weinig eenstemmigheid. De Palestijnsche Arabieren
zijn verdeeld in gematigden, aanhangers van
Nasjasjibi, en extremisten die den gewezen Moefti van
Jeruzalem volgen, terwijl ook buiten Palestina de
verdeeldheid grooter is dan zij wel schijnt. Het is
de Kalifaatsquaestie, de vraag wie der Arabische
vorsten tot Kalief zal worden uitgeroepen niet
onwaarschijnlijk zal dat Faroek van Egypte zijn
die de tweedracht aanwakkert. De Engelsche regee
ring zal dat niet ongaarne zien.
Wachten wij intusschen af, wat de conferentie
zal opleveren.
Roosevelt's verklaring
Er is zoowel binnen als buiten de Vereen igde
Staten veel te doen geweest over de verklaring die
president Roosevelt in de legercommissie van den
senaat zou hebben afgelegd, Hij zou daar, ook vol
gens een zoo betrouwbaar blad als de New York
Times", gezegd hebben, dat de grenzen der
Vereenigde Staten in Frankrijk lagen". De president
heeft naderhand verklaard dat dit bericht een
opzettelijke leugen" was. Mogelijk was het dat.
Mogelijk was het ook een proefballonnetje dat hij
opliet om de reactie in binnen- en buitenland te
leeren kennen. Afgezien echter van de motieven
die tot de sensationeele uiting hebben geleid en
waarover zooveel strijds wordt gevoerd, waren op
zichzelf deze reacties buitengewoon interessant.
Nauw verholen woede in Italiëen Duitschland,
schelden op de Joodsche minderheid in de Vereenigde
Staten, die naar oorlog heette te drijven. Alsof deze
minderheid niet weet, dat zulk een oorlog be
ginnen zou met een bloedbad onder hun nog in het
Derde Rijk wonende geloofsgenooten ! Tevreden
heid kon in Frankrijk en Engeland geconstateerd
worden, hoewel de regeeringen zich hoedden, deze
openlijk en onverholen te uiten.
In de Vereenigde Staten zélf liepen de reacties
ver uiteen. Voor zoover het ons mogelijk is, de
situatie te beoordeelen, had de bedoelde uiting
een goede, maar geen uitstekende pers. Vandaar de
ontkenning van den president? Het is heel wel
mogelijk. Voorloopig zal dan ook van een wijziging
der neutraliteits-wetgeving in een voor de totali
taire mogendheden ongunstigen zin wel niet veel
komen. Een groot deel van het Amerikaansche
volk zegt: Wat interesseert ons de verwarring in
Europa? Laat men het daar zélf maar uitvechten !"
Men heeft dat in '14 ook gezegd, en in '17 zijn de
Vereenigde Staten toch den oorlog ingegaan.
Absolute waarde heeft de isolationistische stemming
dan ook niet, te minder omdat er in breede krin
gen diepe afschuw heerscht tegen het Duitsche
régime. Toch lijkt het ons nuttig te waarschuwen
tegen te groote verwachtingen omtrent steun, die
de Vereenigde Staten reeds thans aan de democra
tieën zouden geven.
Dat zij een der gevaarlijkste, misschien wel de
gevaarlijkste tegenstander van Duitschland zijn,
is aan geen twijfel onderhevig.
ZILVEN l BEEKHUIZEN l STAMEREN
(.OENEN (VEL.)
MAARN (U.)
VAN DE
Zwart op wit
EIGENLIJK zou ik het U,
lezer, het liefst zacht in het
oor willen fluisteren, zoo dat nie
mand anders het kon verstaan en
het een intiem geheimpje werd
tusschen U en mij, waarover niet
gesproken doch slechts gezwegen
mocht worden. En dan nog ben ik
haast bang om het U te bekennen.
Het is zoo gênant: ik begrijp het
niet, die moreele en geestelijke
herbewapening. Voila. 't Is er uit...
Alle goede dingen die er over
geschreven zijn, heb ik nagelezen.
Ik begrijp het niet. Mag ik even
preciseeren, wat ik bedoel? Dat
menschen de onzelfzuchtigheid
willen nastreven, is een loffelijk
ding wie zal het ontkennen?
Maar moet men zich daarvoor
moreel en geestelijk herbewape
nen? Een actie zonder concreet
doel, zonder concrete plannen,
zonder concrete daden wat is
daar de zin van?
Ik begrijp het niet.
Ik begrijp het te minder sinds
ik in Volk en Vaderland las, dat
de nationaal-socialisten met
vreugde" de boodschap van de
moreele herbewapening hadden
vernomen. Deze was hun zelfs
uit het hart gegrepen" en het
heette dat er onder hen waren die
daarvoor reeds meer dan zeven
jaren hun beste krachten gaven".
Ook 's heeren Arnold Meyer's
Zwart-Front beweging was blij
kens het laatste nummer van het
gelijknamige weekblad bereid als
zijnde" (dat is ook voor de
Charivaria bestemd!).... als zijnde de
ware Christelijke en Nationale
Beweging zich geheel voor de mo
reele herbewapening te geven".
Zoo stond het er. Zwart op wit.
Ook al geestelijke herbewapenaars,
de heeren die, dezen dag in dag uit,
genen week in week uit, haat
zaaien onder het Nederlandsche
volk en hopen op een schoónen
oogst van onschuldigen !
En nu begrijp ik het niet meer:
die arme leuze, die links en rechts
wordt aangepakt en leeggeschud,
waar iedereen vóór is als zij in
gewoon Hollandsch wordt ver
taald, die dan even vanzelf spreekt
als twee maal twee is vier" en
die ik nu moet leeren zien als hét
van hét.
Ik begrijp het niet.
Ik begrijp ook niet, waarom de
geestelijke en moreele herbewa
penaars dien griezeligen term
herbewapening" uitgekozen heb
ben voor hun zachtzinnig doel.
Als ik hun was, had ik van ont
wapening" gesproken. Dat blijft
tenminste in stijl.
Ik begrijp het niet.
Weest U eens heelemaal eerlijk:
begrijpt U het? Het antwoord
moogt U me toefluisteren
KANTEKLEER
Met de 3 Dampo producten bestrijdt U alle verkoudheden
zoowel bij U zelf als bij Uw kinderen. Dampo-verkoudheids-balsem, hiermede 's avonds keel, borst en rug inwrijven, dit lucht op en 's morgens
is Uw verkoudheid weer verdwenen. Pot 50. Tube 40. Doos 30 et. Dampo-bonbons bij schorheid, pijnlijke keel en hoest. Doos 25 et.
Dampo-neusdruppels bij neus-catarrh en verstoptheid in het hoofd. Flacon met druppelspuitje 60 et. Uw waarborg: 't Komt van Mijnhardt!
PAG. 6 DE GROENE No. 3219