Een verhaal voor De Groene van Jan Mens Jan Mens, van wien De Groene" deze week een verhaal publiceert, is de schrijver van den roman Menschen zonder geld" die onlangs bekroond is met den Kosmos-Eerstelingen-Prijs KLAAS Veenboer kijkt met welgevallen z'n nieuwe woning rond, wrijft vergenoegd z'n handen. Ja, eindelijk is 't er dan toch van gekomen ! Weg zijn ze nu uit de oude straat, waar-ie zeker wel twintig jaar gezeten heeft. Twintig jaar waar blijft de tijd ! Klaas tuurt eens uit het venster, oogt naar de nog groene weilanden, die donker aangestreken worden door de ondergaande zon. Fijn uitzicht heeft-ie hier, hél wat anders dan op die ouwe woning. Daar kon je met permissie bij de buren op tafel kijken.... En dan, voor Jans is 't óók een heele verbetering, vooral nu de jongens grooter worden, 't Was daar behelpen en nog es behelpen geweest, tot je er benauwd van wier. . . . Donkerte valt de kamer binnen. Klaas' oogen volgen een spoortrein, die als een ver, vurig slan getje schuift door het duister. Voorzichtig knipt Klaas het licht in de schemerlamp aan, zacht, rood schijnsel dringt door de gebloemde kap, er brandt in den kamerhoek een krans van licht. 't Wordt al weer vroeg donker", zegt Klaas' vrouw, die met het theeblad met kopjes naar binnen schuifelt. Tja, de dagen worden korter", antwoordt Klaas, zijn pijp op den aschbak leggend. Enfin, 'k ben blij, dat we vóór den winter verhuisd zijn". Ik ook", komt Jans, en laat er vlug op volgen: Zal 'k je 'n bakje inschenken?" Welja, waarom niet. ... 'n Bakkie leut valt er altijd wel in !" Klaas slurpt behaaglijk z'n koffie, de handen rond den kop. Nou Jans", gaat z'n stem bijna teeder, hebben we hier 'n aardig woninkie of niet?" Ja, de woning is mooi", zegt Jans, en haar oogen blikken in het gedempte licht van de lamp. Zwijgen ligt tusschen hen, alleen de klok tikt in monotone regelmaat. Het leven ligt heel in de verte, klein en doezelig krimpt het te samen onder het zachte schijnsel. Kom", zegt Klaas opeens, en er is iets in zijn stem, waarmee men kinderen vermaant, kom Jans, nou moet je niet piekeren over die ouwe woning.... We hebben er genoeg moeten schar relen " Jans knikt. Ja, we hebben er zeker moeten scharrelen. ... en rg ook.. . . Maar 't was daar toch wel gezellig. De kinderen zijn er geboren, en 'k was gehecht aan de buurt. ..." Buurt!" schampert Klaas minachtend, nog al wat moois ! Kijk-op-de-tafel bij je buren ! En dan die beroerde alcoof waar we met z'n vieren moesten slapen.... En dat kouwe hok op zolder, waar Joost opgeborgen werd. . . . Nee Jans we zijn er stukken op vooruit gegaan." Maar 't scheelt 'n hél stuk in de huur", werpt Jans tegen. We verwonen hier bijna acht gulden.. . En weet jij wat daar aan belasting bijkomt? En al verdien je 'n tamelijk loon, zonder de kinderen zouden we 't toch niet kunnen betalen." Daar heb je gelijk aan", stemt Klaas toe. Als we de jongens niet hadden, dan waren we nooit verhuisd ! Konden we langer in dat alcoof j e blijven slapen? Konden we Joost nog langer genoegen laten nemen met dat zolderkamertje? Nee natuurlijk. Dat gaat goed, zoolang de kinderen niet zélf ver dienen. Maar als ze grooter worden, dan gaan ze eischen stellen.... Da's gewoon. Enfin, ze hebben nou allemaal een lekker, frisch slaapkamertje en zoo hoort 't...." Jans zwijgt. Ze weet: Klaas heeft gelijk, Klaas heeft altijd gelijk ! Haar heele leven door heeft Jans zich zoo'n beetje laten leiden. Door Moeder eerst, en later door Klaas. O, Klaas is een beste kerel, die zwoegt voor z'n gezin als een paard, maar Klaas houdt feitelijk de touwtjes in handen. En als hij zoo doorslaat dan zwijgt Jans maar. Peinzend glijden haar oogen door de ruime kamer. Groot is die, vél grooter dan haar ouwe kamertje vroeger. Moet je nou die ouwe meubels es zien staan, 't lijkt wel alsof ze verdrinken in de ruimte Alles zoo hol en ongezellig. Even krijgt ze verlangen naar d'r ouwe, knusse kamertje met de beste spullen: ronde tafel, rood-bekleede stoelen en de gezellig-glimmende chiffonnière.... Die stond daar zoo echt te pronken, met de antieke beeldjes er bovenop.... Haar oogen zoeken het oude meubelstuk. Ja, daar staat 't, tegen dien langen wand. Maar 't is net, alsof 't hier niet thuis hoort, alsof 't zóó maar is neergezet, om straks weggehaald te worden.... En de andere boel staat hier óók niet, vél te ouderwetsch.... Ach ja, ze weet wel: 't ging daar niet langer, de kinderen werden tégroot. Maar toch onbewust sluimert in haar verlangen, verlangen naar 't oude nest.... Ach ja, we hebben hier een pracht-woning", zegt ze, instemmend knikkend. Maar. . . . maar 't is hier zoo ruim, hé, alles staat hier nog zoo vreemd. Net of die meubels hier niet goed uit komen. ..." Daar heb je gelijk aan, Jans", zegt .Klaas lachend. Eigenlijk moet je op een moderne woning óók nieuwe spullen hebben. . . . En wie zegt, dat wij die niet krijgen? Joost brengt nu kostgeld in, en Dirk en Jan verdienen al flink. ..." Wel ja, vooruit maar", onderbreekt Jans opeens. Nog nieuwe meubels óók ! Eerst de verhuizing, dan al die onkosten voor zeil en gordijnen.... Waar wil je dat allemaal van betalen?" Nee, eigenlijk weet Klaas dat ook niet. Nou ja, 't hoeft niet direct", vergoelijkt hij, als geschrokken van zijn denkbeeld. Maar toch, 'n mensch kan nooit weten.... Misschien krijg 'k nog wel een paar extra goeie weken, hé, en dan zullen we wel es kijken Je kunt al voor weinig geld van die nieuwerwetsche bullen krijgen. ..." En wat wou je dan met onze ouwe meubels doen?" vraagt Jans geschrokken. Weet 'k nog niet. 's Kijken, wat een gek er voor geven wil.. . . Of, weet je wat we brengen al die ouwe rommel naar een verkooping." 't Is zonde", vindt Jans. En wat wou je dan met die chiffonnière doen?" Die ouwe kast?" Minachtend trekt Klaas z'n schouders op. Nou, 't zou me wat waard zijn, als 'k die kwijt was. . . . Hoelang hebben we al tegen dat ding aangekeken?" Hij is nog van Moeder", zegt Jans zacht. Dan wordt 't tijd, dat ie es opgeruimd wordt", meent Klaas, misschien is ie wel antiek, en dan kunnen we er nog geld voor maken. . . ." Opeens krijgt Klaas een idee. Weet je wat? We brengen 't heele zaakje naar de verkooping, en dan schaffen we voor die centen ons wat nieuws aan... ." Je wil m'n chiffonnière toch niet. ..." wil Jans zeggen, maar Klaas gaat luchtig verder: Ja, we ruimen de ouwe boel op, en koopen fijne, nieuwer wetsche spullen. ..." Reken maar niet, dat onze ouwe meubels vél zullen opbrengen", werpt Jans tegen. Veel of niet, weg gaan ze ! En dan koopen we zoo'n buffet met geslepen spiegels en van die bokkepooten ! Deftig gewoon ! En stoelen met pluche ! Op de Schans heb 'k laatst zoo'n stelletje zien staan, eenig, hoor !" 't Zal nog wel een jaartje aanloopen", meent Jans, het koffiekopje iets te hard neerzettend. Enfin, je begint maar met goed zuinig te worden.. . Geen sigaar, geen glaasje bier. ..." Er is iets in haar stem, dat Klaas hindert. Hij voelt wel: Jans gelooft er niet veel van ! Wel ver dorie ! Als hij gezegd heeft, dat er nieuwe meubels komen, dan komen ze ook ! Even staat hij in twijfel. Dan opeens: Als ik geen contant geld heb, dan koop 'k ze desnoods op afbetaling. ..." Je bent gek", valt Jans uit. Ja, ze zal daar meubels op afbetaling koopen ! Jans met haar ouderwetsche degelijkheid ! Om je dood te schamen voor de buren ! Niks hoor", weert ze vreemdresoluut af. Daar moet 'k niks van hebben ! Stel je voor, dat 'k geen geld heb, om te betalen. . . . Om door den grond te zinken." Phoe, de buren. . . .!" meent Klaas. Dacht je, dat die alles Jantje Contantje kochten? Ik zou wel es willen weten, hoe die allemaal aan d'r deftige spullen komen. . . . En wat maakt 't eigenlijk uit? Of je nou vooruit gaat sparen, of dat je ze meteen in huis krijgt? Dat blijft toch zeker 't zelfde ! 't Is net als met Dirk's fiets: je betaalt 'n daalder per week, en de kous is af. ..." EN werkelijk, het idee laat Klaas niet los. Wat is er eigenlijk op tegen, om je óók es nieuwe spullen aan te schaffen? Nu hij er zoo op let, staat de krant vol met van die advertenties. Betaal uit uw inkomen ! Onze voorwaarden zijn nog gemakke lijker dan gemakkelijk ! Spreek met Van Dalen en 't komt voor elkaar ! Alles op afbetaling. . . . Kijk hier es wat een lap van een advertentie, een heele pagina: Bestelt de Wónder-serie! De Oostersche vrouw en haar hartstochten ! 6 Dikke deelen ! De eerste honderd inteekenaars ontvangen een gratis premie ! Verdikkie-nog-an-toe, als je dat zoo leest, dan lijkt 't wel, of geen mensch iets contant koopt! En dan Wouter Kersemakers, die knul op z'n werk, heeft die laatst niet een pracht van 'n radiotoestel gekocht? Tweehonderd guldentjes meneer, en vijf procent extra. . . . Maar nou héft ie wat degelijks, 'n toestelletje, waar ie al z'n buren de oogen mee uitsteekt! En Klaas zijn besluit is: Nieuwe spullen, en.... op afbetaling ! Op een Zaterdagmiddag heeft hij Jans mee getroond. Allén maar om te kijken, hoor ! En als ze voor den winkel van Van Dalen staan, duurt 't niet lang, of ze zijn binnen óók. . . . En Jans, ja eigenlijk vindt ze 't wel leuk, zoo als een echte mevrouw behandeld te worden ! Tjonge, wat zijn die verkoopers een beleefde menschen. O, als mevrouw eens wist, hoe discreet de firma handelt! En de kwitantieloopers, nu die zijn volkomen ge nstrueerd, nee, daar kon niemand wat van merken... En de levering geschiedt met gesloten wagens, zonder reclame of zoo.... En als mevrouw eens wist, wat voor rste klas families hun huisraad van Van Dalen betrekken.... Nou, daar zou me vrouw van opkijken.... En Jans, Jans laat zich door den galanten verkooper volkomen inpalmen. Mevrouw, bekijkt u nu eens dit schitterende ameublement.. . . stijl Queen-Anne. . . . Prachtige afwerking, eerste klas materiaal, moquette bekleeding. . .. Prima, prima ! Wij verkoopen minstens tien van deze origineele ameublementen per week, alleen door recomman datie. ... Duur? Goedkoop, mevrouw! Dressoir, stoelen, crapauds, tafel samen maar 350 gulden ! Makkelijk te betalen, 5 gulden per week. In ander half jaar is mevrouw eigenares van een vorstelijke inrichting ! Och, eigenlijk kan mevrouw er nog wel zoo'n pracht-theemeubel bijnemen. Met draaiende kleppen en geslepen ruiten.... De groote mode van 1939...." EEN paar dagen later brengt Klaas de oude meubels naar het verkooplokaal. Want den volgenden morgen zal de nieuwe boel komen, en dan moet er ruimte zijn. Jans heeft de chiffonnière leeggeruimd, en alles, wat daar uit gekomen is, op een hoop gelegd. Peinzend zit ze bij de tafel, en haar vingers streelen de lang-vergeten dingen. Een paar vergeelde portretten van gestorven familie leden, en warempel: daar is een foto van haar en Klaas in trouwcostuum. Ach ja da's meer dan twintig jaar geleden, waar blijft de tijd? Nóg ziet ze Klaas en Vader de chiffonnière boven brengen, dat pronkstuk, waar Moeder zoo trotsch op was, maar dat ze tóch wegschonk bij hun huwelijk... . Vader en Moeder zijn dood, al jaren. Ja, ja alles gaat voorbij, nou gaat de ouwe chiffonnière óók weg. ... Teeder gaan haar vingers over een klein, wit doosje, en voorzichtig maakt ze het deksel open. 't Is een klein lokje blond haar, van Jans' eerste kindje, een meisje was 't. Vijf maanden is 't geworden, en 't heette net als Jans' Moeder, Lena.... Tranen druppen op haar handen, en ze legt 't doosje opzij. Voorbij is dit alles. . . . Leeg wordt het nu in de kamer. Dirk komt thuis, en die kan meteen een handje helpen, vindt Klaas. Samen dragen ze de oude chiffonnière naar be neden. Boven luistert Jans, hoort, hoe de kast tegen de muren bonkt. Daarbovenuit fluit Dirk schel Violetta. ..." 't Is, of er een dooie wordt afgedragen....", mompelt Jans, en snikt het uit in de leege kamer.... PAG. 16 DE GROENE No. 3225