KANTTEEKENIIVGEN Voorbereidingen links en rechts Gelijke prikkels behoeven niet altijd met gelijke sensaties in verband te staan. De juistheid van deze stelling wordt duidelijk wanneer men zich herinnert welke reacties zekere gebeurtenissen vorig jaar hebben opgewekt en welke reacties zij thans opwekken. Vorig jaar was ieder mobilisatie-bericht een nieuwtje; elke mededeeling over uitbreiding der militaire maatregelen leidde tot vergroote spanning. Soortgelijke berichten trekken op het oogenblik nauwelijks de aandacht van een wijder publiek. Dat schijnt te denken: Het is vorig jaar zonder oorlog afgeloopen, het zal dit jaar wel weer zonder oorlog afloopen". Ons thans niet verdiepend in de vraag of deze opvatting juist of onjuist is, dient in elk geval ge constateerd te worden dat de voorbereiding tot den oorlog op het oogenblik aanzienlijk verder is ge vorderd dan vorig jaar het geval was. Duitschland heeft binnenkort twee millioen soldaten onder de wapenen. De geheele Duitsche luchtmacht hield in het einde van de vorige week oefeningen, die prompt door de Engelsche luchtmacht zijn beant woord. Meer dan dertienhonderd vliegtuigen namen deel aan de ontzagwekkende manoeuvres die deze week boven West-Engeland zijn gehouden. Inmiddels zijn de militaire besprekingen te Moskou begonnen. De Fransche en Engelsche regee ringen hebben kundige militairen afgevaardigd, van Russische zijde nemen er de hoogste autoriteiten aan deel, w.o. maarschalk Worosjilow. Dat toont wel aan, dat het den Russen ernst is ! De mede werking die zij zullen eischen, zal stellig niet gering zijn. Een spoedig einde van deze ingewikkelde onderhandelingen is zeker niet te verwachten. Het zelfde geldt van de politieke besprekingen die eenigszins op den achtergrond zijn geraakt. Rome?Berlijn?Tokio De militaire besprekingen die te Moskou worden gevoerd, hebben hoewel zij, naar verluid tot Europa beperkt zullen blijven het door Chamberlain gevreesde effect gehad: de aandrang in Japan om zich nauwer bij de spil Rome?Berlijn aan te sluiten, wordt sterker. De gedachte dat Japan een formeel militair verbond met Duitschland en Italiëmoet aangaan, neemt reeds vasteren vorm aan. De invloedrijke ambassadeurs van Japan te Rome en Berlijn functionarissen die bij het tot stand komen van de driehoek Rome?Berlijn Tokio reeds een belangrijke rol hebben gespeeld hebben deze week geconfereerd te Como. Zij hebben Tokio voorgesteld toe te treden tot het DuitschItaliaansche militaire pact. Nu zal Tokio stellig niet over n nacht ijs gaan. Het voelt er weinig voor, aanstonds betrokken te worden in een Europeesch conflict, en van hun kant zijn Berlijn en Rome er niet op gebrand, Japan hulp te moeten verleenen bij een strijd die in het Verre Oosten uitbreekt. Dat wil niet zeggen dat onder den druk van leger- en vlootkringen de nauwere aansluiting bij Rome en Berlijn niet toch in den een of anderen vorm een feit wordt. Deze ontwikkeling van de politieke constellatie is voor Engeland niet aangenaam. Het komt, wat Japan betreft, steeds meer tusschen de stoelen" te zitten. Het wil niet met Japan breken, maar Japan glijdt voortdurend verder weg. Zijn eischen nemen toe, zijn toon wordt nog vrijmoediger dan hij reeds was. Geen wonder dat de conferentie te Tokio tusschen Britten en Japanners slechts matigen voortgang maakt. De anti-Britsche stemming in Japan groeit, ondanks de Engelsche concessies. En de laatste Engelsche concessie is daar nog niet in zicht. Het schijnt zelfs dat de uitlevering van het Chineesche zilver, dat in de Britsche en Fransche nederzetting te Tientsin aanwezig is, niet uitgesloten moet worden geacht. Engeland wil immers, aldus Halifax, met alle belangen" rekening houden. Men vraagt zich af, welke plaats de Chineesche belangen in deze formuleering innemen. De toestand te Tientsin wordt voor de aanwezige Britten steeds précairer. Binnenkort wordt daar zelfs een groote Pan-Aziatische anti-Britsche confe rentie gehouden, die tot doel heeft, de anti-Britsche gevoelens die in den loop der eeuwen in verschillende deelen van Aziëzijn opgewekt, te coördineeren en te activeeren. Ook aan de Britsch-Indische onafhankelijkheidsbeweging zou bijstand verleend wor den. Japan's doel is duidelijk: onder het voorwendsel, Engeland's heerschappij te breken, wil het zijn eigen heerschappij over geheel Aziëuitstrekken. Polen staat op zijn stuk De herdenking van het feit dat vijf-en-twintig jaar geleden een kleine groep militairen het onder nam, de Poolsche onafhankelijkheid opnieuw te veroveren, heeft deze week geleid tot groote patriottische betoogingen in Warschau en de andere voorname plaatsen des lands. Maarschalk SmiglyRydz, opvolger van Pilsoedski, hield te Krakau een donderende redevoering waarin hij met vuist slagen zijn vastbeslotenheid onderstreepte, geen ver andering in den status van Danzig te zullen dulden. De Poolsche bladen lieten zich in gelijken geest uit. Merkwaardige verandering: Pilsoedski poogde de Poolsche onafhankelijkheid te herwinnen met Duitschen steun; nu wordt de herdenking van dat feit door den loop der gebeurtenissen een antiDuitsche demonstratie. De Duitsche pers heeft niet nagelaten, op deze tegenstelling te wijzen. Intusschen is hieraan weinig te veranderen zoolang men in Berlijn en Berchtesgaden van plan is, door middel van de annexatie van den geheelen Corridor (die door Polen reeds haastig om militaire redenen ontruimd wordt) Opper-Sileziëen wellicht nog enkele andere gebieden, Polen voor te bereiden op het lot dat reeds Tsjechoslowakije heeft getroffen. Te Danzig zélf neemt de spanning voortdurend toe. Nieuw oorlogsmateriaal wordt er geconcen treerd. De schermutselingen met Polen betreffende de douane-quaestie hebben tot een vrij gunstig resultaat geleid; men late zich hierdoor echter niet misleiden. De Poolsche douane-ambtenaren zijn thans gewapend, hetgeen de woede van Berlijn heeft opgewekt, en deze woede zal den wil tot door zetten niet bekoelen. Danzig verklaarde weliswaar, tot onderhandelen bereid te zijn, maar deze onder handelingen zullen slechts op deze voor Polen om politieke redenen onaanvaardbare basis gehouden worden: terugkeer van Danzig tot het Duitsche Rijk. Het heette dat Hitler deze week geconfereerd heeft met de legerleiding. Ook Greiser, de Danzig'sche Henlein, was te Berchtesgaden. Is het tijdstip thans vastgesteld? Of zal de spanning nog maanden duren, ondanks dat, dank zij een naar bericht werd geslaagden oogst de voedselvoorraad binnen" is? Dat is de vraag die men zich allerwegen, niet alleen in Polen en Duitschland stelt. Vooral te Londen volgt men den loop der gebeurtenissen met aandacht en bezorgdheid. Velen zullen er in hun hart hopen, dat Polen zijn kalmte" zal bewaren, m.a.w. toegeven. Het was echter niet zonder sarcasme, dat de Kurjer Polski in een geïnspireerd artikel schreef dat er wel eens een einde zou kunnen komen aan het Poolsche geduld, dat in het buiten land zoo werd bewonderd." De laatste die van deze bewondering openlijk getuigenis had afgelegd, was Chamberlain. Nieuws uit Spanje Na zeer veel moeilijkheden schijnt Franco ten slotte er in geslaagd te zijn, een kabinet te vormen. Het is een synthese tusschen vrij ver uiteenloopende stroomingen stroomingen waarop wij hier reeds meermalen de aandacht hebben gevestigd: de fascistische Falange die ook anarchistische elemen ten bevat, en de groep van reactionaire generaals, grootgrondbezitters en kerkelijke hoogwaardigheidsbekleeders. Franco heeft in zijn kabinet, waarvan hij zelf als premier zal fungeeren, enkele generaals opgenomen, maar de belangrijkste figuur (door zijn positie) is de minister van binnenlandsche zaken, zijn zwager Serrano Suner, thans leider van de Falange en opvol ger van JoséAntonio", den stichter dier beweging. De benoeming van Suner is van te meer gewicht, om dat de bevoegdheden van de Falange bij decreet zeer belangrijk zijn uitgebreid. Deze partij heeft thans recht van toezicht op de buitenlandsche politiek, het onderwijs, de pers en de propaganda en zal ook de vrouwenbeweging, den socialen steun, de oud strijders, de jeugd- en arbeiders-organisaties, justitie, verkeer en politie controleeren. Men ziet: ongeveer de bevoegdheden die de nationaal-socialistische partij in Duitschland heeft. Het is trouwens bekend dat in de Falange Duitsche adviseurs een groote rol spelen. De Nederlandsche kunstweek Het is waarlijk een verademing, in een rubriek die meestal zoo vol is van oorlogsgeruchten en dreigende spanningen, ook eens aandacht te kunnen wijden aan een vreedzame gebeurtenis die zich, ver boven het geweld van wapenen verheven, voltrekt in de zuivere sfeer van kunst en wederzijdsche sympathie. Wij bedoelen de Nederlandsche Kunstweek, die Dinsdag j.l. te Maastricht geopend is, en die er toe zal leiden dat honderddertig deelnemers uit maar liefst zestien verschillende landen ge durende zeven dagen onder deskundige leiding van Nederland's kunstschatten zullen genieten. Belgiëkent dergelijke kunstweken reeds ge durende vier jaar. De directeur van dit instituut bij onze Zuiderburen heeft aan de voorbereiding van de Eerste Nederlandsche zijn, blijkens een hooge onderscheiding zeer gewaardeerde medewerking verleend. De inschrijving heeft tot een groot succes geleid: tal van deelnemers moesten afgewezen worden. Waarlijk, onze voor-vorige minister van O., K. en W. heeft wel eens het initiatief genomen tot ongelukkiger maatregelen! Hopen wij dat het succes van deze eerste Kunstweek leiden zal tot het scheppen van een geheele reeks van dergelijke festijnen ! Tsjechische herfst DAT men een volk zijn onafhankelijkheid, zijn burgerrechten, zijn kunstschatten, arbeids krachten en grondstoffen, maar niet zijn ziel ont nemen kan, wordt bewezen door de geschiedenis van het Protectoraat Bohemen en Moraviësinds Maart van dit jaar. Het Tsjechische volk trekt zich terug in zijn eenzaamheid en verzamelt daar de kracht die eens tot de wederopstanding zal leiden. Van deze kracht getuigt een bloemlezing bestaande uit achttien gedichten van de hand van achttien Tsjechische en Slowaaksche dichters. Deze ge dichten zijn geschreven en gepubliceerd in de maanden September, October en November van het vorig jaar. Het is slechts een dun bundeltje, niet in den handel, en uiterst moeilijk te verkrijgen. Op de titelpagina heeft Muzika een verwoest huis geteekend; de muren staan op het punt in te storten; op tafel ligt brood en een gasmasker. Een vrouw, in diepen rouw, knielt weenend voor het huis. De dood, door ons opgeroepen, is niet gekomen, Trots onzen wensch, te bezegelen met ons bloed Onze oude erfenis. Vergeefs waren de alarmklokken gegoten, De doodsklok klepte voor vergeefs gevallen dooden Thans kleppen de klokken voor ons. Zoo drukt de dichter Cassius zijn smart uit. De jonge Frantisek Halas zingt, verbitterder: De klokken van verraad hebben geklonken (In het Tsjechisch luidt deze regel, met indrukwekkende alliteratie: Zvoni zvoni zrady zvon zrady zvon) Wiens handen trokken aan het touw? De hand van Frankrijk en van machtig Engeland Nu schreeuwen onze velden van verraad! Door onze wouden glijdt n fluister schande.' Rivieren murmelen verraad! verraad.' En schande.' klinkt de roep van onze bergen. Olga Scheinpflugova, weduwe van Karel Capek wiens weerstandsvermogen door de smaad, zijn land aangedaan, ondermijnd was hij stierf 25 De cember j.l. , heeft een gedicht bijgedragen, ge titeld: A la dov.ce France. Het begint: Geen kind van ons of 't kende uw gedichten, Onze liefde droomde teeder van Parijs, Hoeveel Marseillaise's" hebben wij niet gezongen! Ter eer van Frankrijk dat zijn woord zou houden... Nu azen gieren op het heldenlijk, Zijn lijf was zwakker dan zijn diepe ziel; 't Land is verminkt, 't geloof is gansch vertrapt En in 't diepste van ons hart fluisteren we: Frankrijk.... Karel Toman, de grootste Tsjechische dichter van dezen tijd, mediteert op het kerkhof: Ik zal niet leven bij de nieuwe heerschers, Ik wil slechts liggen aan uw zachte borst, Verloren gaan in de asch der voorgeslachten Van 't Tsjechen-land. Hoeveel smart, schande en verbittering komt niet in deze gedichten tot uitdrukking. Het schijnt wel of alle hoop op een betere toekomst verslagen is. Toch niet! Diep in het hart van het Tsjechische volk leeft het geloof in de onverwoestbaarheid der nationale cultuur. Zij zal eens herrijzen. En, bijna symbolisch, besluit Jiri Zhor's Sursum Corda dan ook dezen somberen bundel in optimistischen klank: De waarheid heeft haar kracht nog niet verloren, Wij lezen de oude profetiën en gelooven in de wederopstanding In onze stille tuin zullen weer rozen bloeien De zon zal stralen, de verbrande tak bot uit.' MILOS SAFRANEK PAG. 6 DE GROENE No. 3245