laar van De Groene AANGENAAM, collega ! Wilt U instappen.... ja, nieuwe Ford, pas aangeschaft, de vorige, een Buick uit '32 liep nog best, n op zes, maar d'r ging te veel olie in, en daarom...." De oude arts, trotsch op zijn pas-verworven bezit, liet de wagen voortschieten langs de nieuwe macadamweg, die het stationnetje met het dorp in de verte verbond. U zult het hier niet moeilijk hebben tijdens mijn vacant ie. Weinig zieken, en maar n bevalling, over een week denk ik.. .. Néeen vroedvrouw hebben we hier niet. Brengt zoo wel wat meer op, maar je nachten, hè? Die schieten er bij in. Kijk" een hand woof naar een vervallen boerderijtje, scheefgezakt, een eind het land in daar gaan we vandaag nog even samen aan. Bronchitis. Knapt al weer op. En daarachter, bij die groote hooiberg, een beroerd geval, de vrouw heeft maagkanker. Heb 'r naar Utrecht gestuurd inoperabel. Tja.... dan krijg ik ze weer hier, om de moed erin te houden en morphine te spuiten als het noodig is. Drie jonge kinderen.. ..". Het dorp kwam dichterbij, de auto remde en draaide het hek van een betrekkelijk nieuwe villa in. De waarnemer stapte uit. Hij was nog jong, pas klaargekomen, en zonder direct te weten, in welke richting verder te gaan, had hij zich voor een waar neming opgegeven. Ervaring kwam je altijd te pas. Blij, dat de op den duur eentonige jaren op de collegebanken en als manusje-van-all es in de zieken huizen achter de rug waren, had hij de eerste gele genheid de beste om in een plattelandspractijk in te vallen, op zich genomen. De stad dat was toch niks gedaan tegenwoordig, een pakje watten, een hoestdrank óf meteen doorsturen naar den specialist.... de menschen vroegen er dadelijk om, deed je het niet, dan deugde je niet: twee weten toch mér dan n.... Hij stamde uit het Noorden, geboren en getogen in de vette klei. Er was veel verzet geweest tegen zijn plan om dokter te worden en ook hijzelf had vaak al zijn koppigheid noodig, om achter de boeken te blijven. Op de korte rit naar het doktershuis, beleefd luisterend en de aanwijzingen volgende, had hij mér oog gehad voor den stand van de rogge, het soort koeien, dat in de enkele weiden liep?veel zouden die wel niet geven, schrale grond... Het huis viel mee, zoo van buiten. O, dat was zeker mevrouw. Ja, goede reis gehad.... eerst even verfrisschen voor de lunch, warm in de trein en zoo een lange reis, hè? Op de logeerkamer had hij tien minuten voor zichzelf, toen naar beneden, aan tafel, praten over de proffen, of die-en-die nog niet dood was, 't werd anders tijd dat-ie wegging... 'sl^lIDDAGS gingen ze eerst bij enkele paI j tiënten aan. De meesten waren wel vriendelijk, wisten al dat dokter met vacantie ging. Zoo, is dat nou meneer de waarnemer.... Als-ie alleen gekomen was, hadden ze hem zeker niet voor een dokter gehouden. En dan dat pijnlijke voorval bij den laatsten patiënt. Dokter morrelde wat aan de kar en hij liep vast vooruit, achter om het erf, drukte de klink van de deur naar beneden, die maar niet meegaf, tot de boerin, gewekt door het gestommel, het bovenstuk openwierp en hem met het instrumentenkoffertje ziende, zei dat ze vandaag geen garen of band noodig had, koopman... Koopman ! Later had ze wat staan giechelen, je kon het een mensch zoo niet aanzien, en er kwam zooveel vreemd volk aan de achterdeur. Hij had ook maar meegelachen. Thuis verstreek de middag met het bezichtigen van de spreekkamer, het laboratoriumhokje en de apotheek. In de boekenkast zou-ie morgen nog wel eens snuffelen scheen zoo wel mee te vallen, niet allén Nederlandsch Tijdschrift voor Genees kunde en aftandsche leerboeken. Na het diner gingen dokter en Mevrouw weg: ze konden nog net de nachttrein naar Bazel halen scheelde een dag. De waarnemer had het rijk alleen. DRIE uur 's nachts, rinkelde de bel hem wakker. Ineens schoot-ie overeind. Moesten ze 'm nou al hebben? Na lang scharrelen had-ie het knopje van het licht gevonden Goddank, het lamme bellen hield op. Even wat wasschen, werd-ie frisch, en de kleeren aan. Had-ie nou maar gisteravond die knoop uit z'n veter gehaald. Krrats nou dan maar zóó. Of meneer dokter mee zou willen gaan naar Stevens, achter op het Heitje, de kleine Jan was gistermiddag al niet goed geworden en ze durfden den ochtend niet afwachten. Wat er aan scheelde? Tja als-ie dat zelf wist, had-ie den dokter niet noodig, maar hij klaagde over z'n buikje. Even kijken, of alles wel in het koffertje zat, stethoscoop, peeshamer, Record-spuit, ampullen. Ook nog dat doosje met Solvochine meenemen als het geen appendix was, was het natuurlijk longontsteking, dan kwam het goed te pas. Buiten was het vrij koud voor een zomernacht een blauw grijze streep in het Noordoosten duidde op den nieuwen dag. Naast elkaar fietsten ze, de boer en de waarnemer, eerst de weg, toen het rijwielpad, tenslotte het zandpaadje. Een olielamp verlichtte het lage vertrek in de boerenhofstee. De boerin, rood-omrand de oogen, zenuwachtig omdat het een vreemde dokter was, beantwoordde zijn vragen. Of Jantje vroeger al eens ziek geweest was, of-ie gebraakt had, of ze de temperatuur hadden opgenomen. Neeë, menier dokter. Af en toe verstond-ie de vrouw amper raar taaltje spraken ze hier. In de bedstee allemachtig wat een donkerte, daar moest je aan wennen lag het jongetje. De ademhaling ging snel, onregelmatig, af en toe kreunde hij. Ieder onderzoek begint met het voelen van de pols in gedachten hoorde hij de stem van de Interne-prof, terwijl hij een heet armpje van onder het dek te voorschijn haalde. Honderden-dertig slagen in de minuut. De temperatuur bleek boven de veertig te zijn. Het kind was zwaar ziek een appendix had toch niet zóó een koorts. Toch maar eens even naar de buik kijken. Met zijn zaklantaarn liet hij bijlichten, terwijl hij met het onderzoek begon. Inspectie, palpatie, percussie systematiek was toch maar alles. H'm, niet veel.... wel wat diffuze drukpijn.... Terwijl de moeder hemd en borstrokje ophield, besteedde hij zijn aandacht aan hart en longen. Wacht eens, was het niet wat gedempt in de oksel, enkele rhonchi meende hij ook te hooren.... Even hoestte het jongetje.... Nou, dat was zeker een centrale longontsteking, kwam over een dag of wat aan de oppervlakte, dan zou-ie wel wat meer vinden bij onderzoek. Zich oprichtend hoorde-ie z'n stem vreemd klin ken, net of het uit de verte kwam, Longontsteking, moeder. Hou-'m goed onder de wol, wat rechtop in de kussens, morgenochtend kan er een drankje gehaald worden, ik zal hem nu nog een inspuiting geven, dat bespoedigt het verloop. Gevaar is er niet voor het kind, maak je daar maar geen zorgen over." Beangst-aandachtig volgden boer en boerin het ritueel van de injectie, schrokken toen het ventje bij de prik even huilde.Meneer dokter zou het wel weten. Het was al bijna licht toen hij, rillerig, weer onder de dekens kroop. DEN volgenden morgen, tien uur, ging hij er heen om de tweede injectie te geven. Pols en tem peratuur waren wel iets beter, maar het kind was nog flink ziek. 's Avonds onderzocht hij weer de longen eigenlijk niet veel aanknoopingspunten voor longontsteking, het kind hoestte ook maar weinig. Het kwik wees weer boven de veertig.... Enfin, nog twee dagen, dan had je hopelijk de crisis en was alles voorbij. Toch voelde hij zich niet heelemaal gerust, bij het naar huis fietsen een kinderarts kon hij morgen allicht laten komen.... Daagsoaarna stond de boerin, zenuwachtig hui lend, 'm al op te wachten: het kind lag zoo raar en een kwartier geleden was er zooveel vuil uit een oortje gelopen. Bleek en gehaast constateerde hij het, de pus uit het oortje, de nekstijfheid, de Kernig de hersenvliesontsteking, ontstaan uit een niet herkende middenoorontsteking. Buikpijn bij kin deren dat kan op alles wijzen.... zelfs daarop: de zin in z'n dictaat, onderstreept nog wel, zag hij voor zich. Als bezeten vloog hij naar het dorp, kwam terug met de eenige taxi, die er te krijgen was, nam het doodzieke jongetje, in een paar dekens gewikkeld, zélf mee naar het kleine ziekenhuis in de naburige stad. Onderweg, hij moest er toch langs, stopte hij bij het doktershuis, liet de dienstbode vast de specia list telefonisch waarschuwen: alleen een spoed operatie kon het kind nog redden. Een paar uur later, terug, wee van de emoties, den somberen blik van den chirurg, het gejammer van de moeder, kon hij niets door zijn keel krijgen, legde werktuigelijk de paar andere visites af. Op het avondspreekuur was-ie maar half erbij, vroeg twee, driemaal de namen van de bezoekers, die er het hunne van dachten.... Ook een rare.... Negen uur, belde hij het ziekenhuis nog eens op... Iets beter, dokter, nog wél erg ziek. Zal een zware dobber hebben de chirurg overwoog een tweede operatie.... Zélf woog-ie de luminal af, waarzonder hij niet in zou slapen. En deze marteling duurde voort, met nu eens iets betere, dan weer somberder berichten. In den middag van den vierden dag ontving hij dejobstijding: Johannes Stevens, oud twee jaar, was ondanks her operatie, prontosil en serumtherapie overleden. Trillend over alle leden legde hij de telefoon op den haak. De eerste patiënt bij wien het er op aankwam dood, dood.... door zijn schuld.... In de fauteuil achter het doktersbureau snikte hij het uit, brak de zenuwspanning van de laatste dagen. Zijn schuld ! God.... Wat was-ie een kaffer geweest.... Cen trale longontsteking !.. .. Een dokter is ook maar een mensch.... iedereen kan fouten maken, mag het desnoods, uit onwetendheid, als het om moeilijke dingen gaat.... Maar hij, hij had zwaarder ge zondigd .... hij had het kind niet heelemaal onder zocht. Met een electrische oorspiegel in zijn tasch notabene, had hij verzuimd niet n, maar drie, vier keer, om naar de trommelvliezen te kijken, of die soms ontstoken waren.... Alle gevoelens van vroeger, teleurstellingen tij dens de studie, het verdriet dat-ie, als dokter, z'n vader aandeed, en onbewust ook, zijn verlangen naar het oogsten, de komende bietencampagne, de dagelijksche zorgen van boer op de klei temidden van zijn bezit, kwamen na het voorval onweerstaan baar opzetten. Terug naar Utrecht, naar z'n kast, die hij zoolang aangehouden had dat beteekende een nieuwe waarneming ,een eigen practijk, de kans om van enkel-, meervoudig moordenaar te worden.... Was het geen teeken voor hem, den boerenzoon, dat het met z'n eerste patiënt zóó was afgeloopen.... Afwezig vervulde hij zijn plicht als waarnemer, de resteerende dagen, ontweek zooveel mogelijk de donkere hofstee, dreigend, achter op de hei. Toen de dokter thuis was gekomen, druk, bruin, hield-ie zich zoo goed mogelijk, verzweeg uit schaamte z'n stommiteit. Hij zag er wel raar uit, zoo bleek.... Ja, wat last van hoofdpijn, verder alles goed gegaan. Allemachtig, hij had het nog gezegd ook. Morgen zou de dokter wel beter weten... Of-ie vanavond nog weg wilde, er was een mooie verbinding om tien voor half acht. Als het moge lijk was.... Over zevenen reed dokter hem naar het station. Nog even ving-ie een glimp op van de boerderij, waar zijn idealen schipbreuk hadden geleden. Hij deugde d'r niet voor .... ENKELE reis derde naar Winschoten, chef". Alsjeblief, dokter". De trein kwam al aan, in de verte. WOUTER VERMEER CHAMPAGNE PAG. 18 DE GROENE No. 3257