Mjl en Imlus Zij hebben Turkije als bondgenoot verworven. Het Turksche leger is de rugdekking van de Balkansta ten. Een leger der Geallieerden dat in FranschSyriëis samengetrokken, is de rugdekking van Tur kije. De Fransche generaal Weygand, die eind September j.l. in diep geheim te Damaskus aan kwam, heeft tezamen met zijn Britschen collega Wavell van 19 tot 21 October besprekingen gevoerd met den Turkschen generalen staf. Daar zijn de plannen opgemaakt om aan eiken aanval, van welke zijde ook, het hoofd te bieden. Weygand's en Wavell's modern uitgerust leger heeft tot taak, in de eerste plaats de petroleumvelden van Mosoel en de Per zische Golf te dekken. Het heeft in de tweede plaats tot taak om het Roode Leger in de flank aan te vallen wanneer het door Armeniënaar Ankara zou oprukken. In het Nabije Oosten immers is op het oogenblik de Sowjet-Unie de groote tegenspeler der Geallieer den. Hitler en Mussolini zijn geëlimineerd .... Hitler is Mohammedaan" Jarenlang heeft men gedacht dat bij het uitbreken van een conflict de Fransche en Engelsche macht in het Nabije Oosten het zwaar te verduren zou krijgen tegen de as-mogendheden. Deze immers hadden geld noch goede woorden gespaard om de Arabische wereld naar zich toe te halen. Men wist ook dat de beide dictatoren op belangrijke gebieden in die wereld een begeerig oog hadden geslagen. Men vermoedde dat Mussolini, toen hij in de Italiaansche Kamer luidruchtig liet demonstreeren voor de annexatie van Nice, Corsica en Tunis, in werke lijkheid Syriëen den Libanon op het oog had: de Franschen hebben de Libaneesche kust in het aige-» loopen jaar dan ook duchtig versterkt. Maar zij be hoeven thans voor Mussolini niet meer bevreesd te zijn. Deze heeft zich door zijn inval in het Mohammedaansche Albaniëde sympathie der Ara bieren, voorzoover aanwezig, verspeeld. Hitler leek een gevaarlijke vijand. Reeds van 1935 af hebben de Duitschers het Nabije Oosten grondig bewerkt. De extreem-nationalistische jeugdbewe gingen kwamen veelal onder Duitschen invloed te staan. Van Afghanistan tot Egypte werd het Nabije Oosten overstroomd met Duitsche handelsaanbie dingen en -agenten. Handelsagenten die van politiek niet altijd afkeerig waren. Hun actie richtte zich vooral op het centrum van het Nabije Oosten, op Syrië, Irak en Palestina. In Syriëheerschte groote ontevredenheid tegen het Fransche bewind dat de beloofde zelfstandigheid op de lange baan schoof, in Irak waren groote groe pen Arabieren fel gekant tegen de Engelsche advi seurs"; in Palestina tenslotte was een reactionaire groep Arabische grootgrondbezitters bereid te revol teeren tegen het Britsche regime. Brandstof genoeg ! De Duitsche actie zette in op ideologisch gebied. Door de Duitsche legaties te Cairo en Bagdad werden enorme hoeveelheden Duitsch propagandamateriaal verspreid De dagbladen in het Nabije Oosten kregen gratis copy en matrijzen uit Berlijn. Jonge Arabieren werden naar Duitschland gehaald; op den Kurf rstendamm verrees een Arabische Club. Arabieren waren aanwezig op den Partijdag van 19,8 en het heet dat Göbbels daar n hunner heeft verzekerd dat Hitler en zijn paladijnen waren toegetreden tot den Islam in 't geheim natuurlijk; er mocht dus niet over gesproken worden. Het bleef echter niet bij de Duitsche propaganda. Tastbaarder hulp werd niet versmaad. Men twijfelt er bijvoorbeeld op het oogenblik niet meer aan dat de Palestijnsche opstandige Arabieren Duitsche wa penen hebben ontvangen. Jamal al Hoesseini, neef en rechterhand van den Moefti van Jeruzalem (de ziel van den opstand) is na het Deelings-rapport naar Berlijn geweest. Daarna kwamen de wapenen, naar sommigen beweren: van officieren vergezeld. Deze wapenen zijn eerst via Syrië, later via de Roode Zee Palestina binnengesmokkeld. Hitler dreigde in het Nabije Oosten een belangrijke macht te verwerven ! Want ook in Arabiërees zijn ster. Een afgezant van den machtigen en geheimzinnigen Ibn Saoed van Arabiëheeft in den zomer van het vorig jaar een bezoek aan Berchtesgaden gebracht. Wat er besproken is, weet men niet. En in Irak hadden de Duitschers zoo veel invloed dat zij, toen de snelheidslievende koning Ghazi bij een auto-ongeval het leven verloor, het gerucht konden rondstrooien dat de British Intelligence Service" dit verscheiden op het geweten had. Een razende menigte steenigde daarop den Engelschen gezant te Mosoel. Zou de Arabische wereld ster en halve maan ver geten voor het hakenkruis? Zoo liggen de dorpen in de woestijn Een overzicht von Beersjeba in Palestina Waar Mozes liep, snelt nu de auto Men besefte in Londen en Parijs dat men voorloopig voor een afvallen van de Arabische wereld niet bevreesd hoefde te zijn. Daarvoor heerschen er tusschen de genoemde staten teveel tegenstellingen. Maar men besefte ook dat men niet bij de pakken kon neerzitten. In elk geval moesten maatregelen genomen worden om aan alle mogelijke moeilijk heden het hoofd te kunnen bieden. Vóór alles moest de militaire macht der Geallieerden in het Nabije Oosten versterkt worden. Groote legers waren daar voor niet noodig. Van een kleine, goed-gemoderni seerde krijgsmacht zou reeds voldoende invloed uit gaan. Mits deze krijgsmacht zich snel zou kunnen verplaatsen. En daarvoor is nu gezorgd. Door de woestijn waarin de Joden veertig jaren rondzwerven, loopt nu, kaarsrecht en glad, een auto weg die den modernen soldaat in acht uur tijd van de Roode Zee naar Jeruzalem brengt. Twaalfhonderd arbeiders hebben in de brandende zon dezen zomer met koortsachtige haast aan dien weg gewerkt. Het doel der Engelschen is: n goeden weg te krijgen van den Nijl tot den Indus. Kaïro-Jeruzalem is bijna ge reed. Trouwens, in geheel Egypte zijn, ook om aan een Italiaanschen inval beter het hoofd te kunnen bieden, de wegen belangrijk verbeterd. Aan een tweede belangrijke etappe van den weg Nijl-Indus wordt hard gewerkt: dat is de etappe Haifa-Bagdad. Evenwijdig aan de petroleumleiding waardoor de Mosoel-petroleum naar de Engelsche tankbooten in de Middellandsche Zee vloeit, komt over een afstand van duizend km (Amsterdam-Marseille) een geasfal teerde weg te liggen, dwars door de brandende woes tijn. Deze weg heeft een aftakking naar Syriëen den Libanon. Behalve het wegen-, wordt ook het spoorwegennet in het Nabije Oosten snel uitgebreid. De befaamde Bagdadspoorweg, droom van den Duitschen keizer, nachtmerrie van alle Britsche staatslieden, is nu tot stand gekomen. In alle stilte. En onder Britsch beheer. De Bosporus en de Perzische Golf zijn ver bonden.Tevens heeft Turkije een belangrijke spoor weg gebouwd naar Armenië, die doorloopt tot aan den Kaukasus. Ook in Iran loopt nu van Noord naar Zuid, van Kaspische Zee tot Perzische Golf een spoorweg. Tenslotte is het geheele Nabije Oosten overdekt met een net van Engelsche vlieglijnen. Midden in de woestijnen liggen Britsche vliegvelden. En op de Bahrein-eilanden is een vliegveld aangelegd dat, naar verluidt, het grootste ter wereld is. Het zou geen toeval zijn: onder de Bahrein-eilanden ligt immers zooveel petroleum dat de Britsche vloot er met haar huidige behoeften eenige eeuwen op kan varen. Een nieuw, rijk petroleumgebied is nu weer ontdekt op het Arabische vasteland bij deze eilanden. De petroleum daarvan wil men per pipeline" via Bagdad naar de Middellandsche Zee leiden: een afstand, gelijk aan die van Amsterdam tot Athene.... Het tegenoffensief der Geallieerden Deze en dergelijke militaire maatregelen hebben in het Nabije Oosten hun uitwerking niet gemist. Men beseft er dat Frankrijk en Engeland niet van zins zijn, er hun machtige positie zonder slag of stoot op te geven. Speciaal het verdrag dat zij met Turkije . hebben gesloten het schijnt dat prominente ver tegenwoordigers der Palestijnsche Joden de totstand koming er van sterk bevorderd hebben heeft een goeden indruk gemaakt. Turkije weet nu dat het voor Russische dreigementen niet uit den weg hoeft te gaan; het kon de mysterieuze onderhandelingen die in October van het vorig jaar te Moskou werden gevoerd, rustig laten afspringen. Sindsdien zijn de Turken niet bevreesd, den Duitschen invloed te keeren. Bij de ,,Türkische Past", een Duitsch blad dat te Istanboel (Constantinopel) verscheen, is een groote hoeveelheid Duitsch propaganda-materiaal in beslag genomen. De pers heeft reeds in begin December de regeering aangespoord, maatregelen te nemen tegen de Duitsche ambassade. De redacteur van de Yenisabah dreigde bij die gelegenheid, een vertaling te publiceeren van Von Rintelen's De duistere indrin ger", een boek waarin verhaal werd gedaan van Von Papens activiteit in de Ver. Staten tijdens den we reldoorlog. Von Papen is, gelijk bekend, ambassa deur te Ankara.... Men ziet: de Duitsche invloed taant. Aan de kleine groepen opstandige Arabieren is een rugge steun ontvallen. De roerige Moefti heeft reeds eindSeptember een gematigde loyaliteits-verklaring af gelegd, de hoofden van de met Engeland verbonden staten hebben allen te Londen hun trouw bezworen. De Sjeik van Bahrein heeft Engeland .£ 30.000 over handigd, en verklaard: Als ik een leger had, zou ik het ter beschikking stellen van de Geallieerden." (Het is intusschen geen toeval dat hij ge;n leger heeft.. ..) Aldus zijn op het oogenblik de politieke verhou dingen in het Nabije Oosten gestabiliseerd ten voordeele van Engeland en Frankrijk. Iran, Turkije, Irak en Afghanistan, die in 1937 onder den indruk van Italië's aanval op Abessynië, het door Engeland begunstigde Pact van het Nabije Oosten te Saadabad hebben gesloten, beseffen dat een aanval op n van hen een aanval op allen is. Met dit gestabi liseerd verbond zijn Saoedie-Arabiëen Jemen via een verdrag met Irak los verbonden. En het typeerendste symptoom der weergekeerde rust is wel, dat er plannen bestaan voor het zenden van een J oodsch-Arabische economische delegatie naar Londen teneinde den citrus-export te bevor deren. Een half jaar geleden was deze samenwer king tusschen Joden en Arabieren nog ondenkbaar. Nu voelen de laatsten dat zij van Engeland afhanke lijk zijn, en anders dan in den wereldoorlog heeft Engeland de militaire hulp der Arabieren niet noo dig. De goed-uitgeruste, mobiele Britsche troepen zijn van belang; evenzoo het Joodsche leger dat in Palestina ontstaat. Aan antieke Arabische benden is geen behoefte. Tot zoover het politiek aspect. Wat deze oorlog het Nabije Oosten nog zal bren gen, is niet te zeggen. Maar merkwaardig is het hoe door dezen verdelgingskrijg de grondslagen worden gelegd voor nieuwen opbouw. De wegen waarover zich thans troepencolonnes bewegen, zullen straks de economische ontwikkeling van het Nabije Oosten dienen. En evenals in Egypte en Britsch-Indiëhet geval was, zal deze ontwikkeling begeleid worden door een sterker streven naar politieke ontvoogding en cultureele zelfstandigheid. Merkwaardige histo rische dialectiek: de maatregelen waarmee Enge land thans, en zoo succesrijk zijn macht versterkt, dreigen toch op den langen duur zijn macht te ondergraven. . . L. DE JONT,. PAG. 5 DE GROENE No. 3270