Vrouwen en Vrouwenleven Herinneringsfouten bij kinderen ALS ik me iets herinner, beantwoordt de inhoud van dat bewustzijnsproces aan de inhoud van een vroegere act. Is die overeenkomst er maar gedeeltelijk of bestaat die alleen in onze fantasie dan spreken we van herinneringsfouten of vervalsingen. Het is de bedoeling niet, om in te gaan op deze verschijnselen, zoals ze bij volwassenen veelvuldig voorkomen bijv. het Fremdfinden", de sensations de déja vu" e.a. . Dat zou in een paedagogische rubriek niet passen.... tenzij de belangstelling voor alles wat opvoeding betreft een dermate grote omvang aan zou nemen, dat zich de behoefte zou manifesteren voor een afdeling: zelfopvoeding voor de volwassenen ! Waarom we dan dit onderwerp aanroerden ? Omdat in de praktijk van de gezins opvoeding herhaaldelijk blijkt, dat de ouders er geen idee van hebben, dat herinneringsfouten bij het kind, op grond van z'n gebrekkige geestelijke ontwikkeling, zeer talrijk voorkomen en alszodanig aanleiding zijn tot evenveel onverdiende terechtwijziging en beschuldigingen. Nietwaar, alle vaders en moeders vinden het eenparig minder prettig bij hun kinderen leugenachtigheid te constateren overigens geheel ab stractie gemaakt van het feit dat ze zich doorgaans niet afvragen, hoe het met hun eigen oprechtheid gesteld is Kinderleugens zijn paedagogische stok paardjes, waar graag op gereden wordt! En inderdaad zijn echte leugens ernstige fouten. Goddank is echter het overgrote deel van wat als leugenachtigheid wordt betiteld, schijnleugen. Daar zijn verschillende psycholo gische verklaringsgronden voor aan te geven; n daarvan is de bovenbe doelde herinneringsvervalsing. Niet iedere bewering die met de werkelijkheid in strijd is, is een leugen. 'n Bepaald mens kan op een bepaald moment voor de waarachtigheid van zijn mening zijn hoofd willen laten, terwijl hij toch, objectief bekeken, de plank heel goed mis kan slaan. Alleen als we ons zelf er van bewust zijn dat we er naast staan, zijn we oneerlijk en dan is iedere bewering tegen beter weten in een leugen. Als we dit voor ogen houden is het te begrijpen dat Jean Paul ergens zegt: De eerste vijf jaren zeggen de kinderen geen waar en geen onwaar woord; ze praten alleen maar." Het zijn niet alleen de moderne natuurphilosophen die met het tijds probleem in de maag zitten.... voor een kind is het een minstens even moeilijk te doorgronden opgave. Het is namelijk met zijn tijdsbewustzijn maar heel povertjes gesteld. Het springt met de begrippen morgen, gisteren, vanavond, verleden week enz. even roekeloos en onbezorgd om als met zijn speelgoed. Z'n dag is rijk aan honderden be'evingen.... heel die rijkdom zakt in het verleden weg en het is daar een vrolijke chaos waarin niets een bepaalde plaats heeft, wat de tijd aangaat! Dat het mogelijk is de tijsdduur te fixeren in dagen, weken en maanden Verrassingen! Sommige modehuizen maken er een specialiteit van, kleeren met verras singen te ontwerpen. Een tijd lang zelfs, was het over de heele linie mode om allerlei grapjes te ver zinnen: een avondjapon met cape, welke laatste losgeknoopt kan worden en dan als een los pand achter de draagster aan sleept; een ceintuur die ook als sjaaltje gebruikt kan-worden; losse onder mouwen en een knooprok over een strandpakje heb ben zich zelfs een vaste positie veroverd in de modewereld, zoodat nie mand ze meer als nieuwigheidjes beschouwt, terwijl ze oorspronkelijk toch wel degelijk tot die groep be hoord hebben. Zoo zult U op het eerste gezicht stellig gemeend hebben, dat onze illustra tie een mantel voorstelde. Dat is niet juist, al zullen de zakken, het stevige wollen materiaal en de breede ceintuur tot dit misverstand aanleiding hebben gegeven. Het is n.l. een japon met jupeculotte," (in het Hollands, oneindig minder elegant, broekrok geheeten) van aubergine-kleurige wollen jersey, met leeren cein tuur in dezelfde tint en zwarte hoed en hand schoenen. Een sportief geheel, dat, mits goed van snit en door een bijzonder slanke jonge dame gedra gen, ongetwijfeld het gewenschte effect zal maken. is een ervaring en een wetenschap, waaraan hij nog niet toe is. Dat kan aanleiding geven tot inge wikkelde complicatie's, die eindigen met: ,,mag jij zó jokken?" NEEM het volgende geval maar. Freddie maakt 's Zondags z'n traditionele wandelingetje met Opa. Hij ziet onnoemelijk veel belangrijks en schoons onderweg; maar z'n kinder lijke aanhankelijkheid en bewondering zijn en blijven in eerste instantie voor de bootjes in de haven en de goudvissen in de parkvijver. Nu wil het toeval, dat Opa op zekere Zondag van de vertrouwde route af wijkt om een vriend te bezoeken. Ook dat vindt Freddie prachtig en met volle teugen slokt hij alle nieuwe sensatie's op.... Opgetogen komt hij thuis en zegt aan Moeder, op haar vraag wat hij wel allemaal gezien heeft: bootjes.. ..", mooie visjes .. .." , ,Maar Freddie mag j ij zó j okken ? .." Freddie reageert met onverschillig heid en niet begrijpen....; je kunt toch ook niet verwachten, dat zijn gedrag schuldbesef zal laten zien, als hij geen notie heeft van schuld.. . . ; nóg minder is hij in staat moeder duidelijk te maken, waar de schoen wringt. Immers als hij z'n excursie met Opa heeft beëindigd, dan hoort die, met al de vorige, onherroepelijk tot n en hetzelfde verleden, dat weinig structuur of regelmaat ver toont. Komt Moeder nu met dezelfde vraag als de vorige Zondagen, dan komt daar nog in enige mate suggestie bij en Freddie antwoordt met iets dat hij op ,,'n" wandeling, die tot het ver leden behoort, heeft gezien. Er is geen sprake van, dat hij jokt. Het is een fout, een vergissing van zijn herin nering, waarvoor hij niet verantwoor delijk is. Het is het gebrekkige tijds bewustzijn, dat hem parten speelt. Dat kunnen we hem evenmin kwalijk nemen, als bijv. de eenjarige, dat hij nog niet praten kan. EEN andere herinneringsfout, die aan de kinderlijke constellatie te wijten is en die eveneens tot verkeerde conclusie's leidt, treedt op door het gebrek aan aandachtsconcentratie. Vrijwel alle kinderen hebben tot op zekere leeftijd dat ongedurige, steeds wisselende in het schenken van hun aandacht. Hun geest wipt vluchtig over alle nieuwe en bekende ervaringen heen ze nemen vél waar, maar alles oppervlakkig, gauw vervliegend, zon der diep in hun innerlijk door te dringen. Vandaar dat de resten en flarden. die van hun belevingen in de herinne ring over blijven, weinig volledig en weinig betrouwbaar zijn. Alleen hetgeen sterk lust-betont" is de ervaringen die ze rg prettig gevonden hebben bezit wat meer reproductieve kracht. Al het andere zakt weg in volkomen neutraliteit en onverschilligheid, naar het verleden, waaruit maar moeilijk iets is op te diepen. Daarbij komt nog, dat de pro ducten en beelden van een willige en levendige fantasie dikwijls sterker zijn dan die van de realiteit zodat de resten van werkelijke ervaringen nog meer in het gedrang raken. Anneke's muts is zo'n onbestemde herinneringsflard. Ze heeft 'm niet op als ze thuiskomt Moeder vraagt en Anneke be weert hem stellig niet verloren te hebben. Hij hangt bepaald nog aan de haak op school . Ja, daar is hij beslist hij vi l nog wel toen ik 'm ophing toen heb ik het elastiekje om de kap stok gedraaid" Anneke gaat gauw naar school terug.... keert weer zonder muts. Dan heeft 'n ander hem per ongeluk mee, die komt vanmiddag dan wel weer terecht. Even later vist Moeder de muts in kwestie op uit de paraplubak.... dus Anneke ging en kwam blootshoofds. En dat elastiekje dan, en dat vallen .. . . ? Och, het hoort zo bij de bezigheden van iedere dag, de muts op te hangen, op te rapen als hij valt en dan de be middeling van het elastiekje te ge bruiken dat gaat zo maar, onbewust, vluchtig, zonder aandacht wat zou je van een herinneringsbeeld willen verwachten ? Als Moeder vraagt, denkt Anneke, dat ze hem op gehad heeft en dan zal de gewone gang van zaken zich wel afgespeeld hebben. Vage herinnering suggestie makkelijke fantasie bepalen de lotge vallen van Anneke's muts. Ze jokt niet ze is zich immers helemaal niet van het tegendeel bewust ! Herinneringsfouten verklaren een deel der kinderleugens er zijn nog andere explicatie's mogelijk. Sis HEYSTER Kinderen Weltschmerz en gebakken visch ACH....", zegt Zus en werpt zich met een onhebbelijke plof in een luien stoel, wat is het leven eigenlijk? Niks dan narigheid.... !" Ze heeft een sombere bui, want niet alleen wacht haar den volgenden dag een Duitsche repetitie, waarbij bijzonder de nadruk op de schwere Wörter" gelegd zal worden, maar ze heeft bovendien wér een lange ladder in haar nieuwste kousen gehaald, en vreest moeders dreigement van nu allén maar fil d'écosse-kousen (die zij ouwe-vrouwenkousen noemt) te moeten dragen. En dan regent het buiten met straaltjes en alles wat aan vacantietijd, vacantiereuk en vacantiegezelligheid doet denken, is verre. Zus heeft Weltschmerz en is ieder moment van den dag bereid om een boom van onmogelijke lengte en dikte op te zetten over ieder denkbaar onderwerp, van den Neanderthalmensch (die toch óók is doodgegaan !) tot het gemeene van magnetische mijnen toe. Natuur lijk zijn vader en moeder de eerste slachtoffers van deze wilde boom woede en als ze zich tot prozaïscher werkzaamheden terugtrekken wordt Zus nijdig. Ja hè," zegt ze, volgens jullie hebben kinderen geen problemen! Al wat een kind denkt, komt er niet op aan, hè? Daar breken jullie je het hoofd niet over. Maar als je maar niét denkt, dat je iets van ons begrijpt.. . ." Moeder denkt aan Misunderstood" en de tranen, die ze daarbij geschreid heeft, toen ze uitgehuild was over School-idyllen" en zij perst met geweld een lachje terug. En Zus verlaat met een dramatische zucht de kamer. Als ze vijf minuten later weer binnen komt, straalt ze. Dol, dólletjes dat we gebakken visch eten ! 'k Heb juist een piezeltje uit de pan gesnoept bij Fien. Fijn, moeder, je bent soms toch wel een aardig menschje. En weet je wat ik óók ontdekt heb: dat ik nog drie stuivers in mijn portemonnaie heb, drie stuiver van onbekende herkomst. Zeker gespaard in een bui van blinde spaarwoede ! Drie reepen met mokka en noot ! Of anderhalf saucijzenbroodje aan het snelbuffet ! Daar trakteer ik mezelf op als ik Kiers schwere Wörter" zonder ongelukken heb doorstaan." Even later hoort moeder haar boven met lange uithalen galmen: J'attendrai toujours.... Ie jour et la nuit.." Hartige gebakken visch-lucht heeft Weltschmerz verdreven. ERICA PAG. 12 DE GROENE No. 3276