Historisch Archief 1877-1940
UiT.H UIZIQH EDEN
Stadsinventaris
Grachten
ZONDER de grachten zou Amster
dam Amsterdam niet zijn. Want
de stad is ontworsteld aan het water
en aan de modder, en zij dankt haar
vorm niet aan de ligging der straten
maar aan de schakeering van de
grachten. Als het water stil is, weer
spiegelen de oude huizen zich er in,
dit is geen misplaatste ijdelheid maar
waardige zelfbewustheid van die hui
zen. Daarom weten de menschen die
grachten dempen niet, welk onrecht
zij den huizen aandoen.
Alle menschen waardeeren de grach
ten op hun eigen manier. Heel veel
menschen zien ze niet en vinden ze
hinderlijk voor het verkeer. Anderen
vallen er in. Toeristen laten zich rond
varen en fotografeeren. Baliekluivers
spuwen jaar in jaar uit kringetjes
die altijd weer rond zijn.
Teleurgestelden gooien er verscheurde brieven
en gouden ringen in, en als ze die niet
meer hebben, tranen. Gemakzuchtigen
gooien er clandestien kinderwagens,
fornuizen en andere dingen in, die
niet in de vuilnisbak kunnen.
De grachten zijn geduldig en diep.
Zeer diep als men de modder meerekent,
de modder die scherven van flesschen
en scherven van geluk omsluit.
's Nachts liggen die scherven midden
in het heelal, want de sterren zijn
even diep onder het water als hoog er
boven, 's Nachts zijn de grachten op
hun mooist omdat ze dan stil en diep
zijn. Maar zoodra de menschen er in
varen, spuwen of gooien, dan trekken
ze rimpels van bezorgdheid.
De grachten zijn de toiletspiegels
van het Amsterdamsch stedenschoon.
En deze spiegels verdubbelen het.
Vermaak
Bouwmeester-schouwspel Jolijt
(Stadsschouwburg)
IEDERE avond behelst de
StadsI schouwburg het Bouwmeester
schouwspel met Kaart en Buziau en
tevens het publiek. Het eene wegens
het andere, en het andere niet minder
wegens het eene.
De zaal is vol tot aan de nok, en
het tooneel ook, met spelers, girls en
machtige decors met lichteffecten in
alle kleuren, feeërieke landschappen
en verblindende toiletten van klater
goud.
Men zegt dat het tegenwoordige
menschdom niet meer romantisch is.
Ho maar. De romantiek viert hier
hoogtij, en u en ik vieren mee. Is
De verzonken Stad", waar het
Amsterdamsche Aquarium een punt aan
AAN INZENDERS VAN
MANUSCRIPTEN
wordt verzocht bij hun bij
dragen een gefrankeerd brief
omslag met adres van den
afzender in te sluiten. Op het
adres van stukken, voor de
redactie bestemd, vermelde
men gén namen van personen
kan zuigen, soms niet het summum
van de ouderwetsche sprookjesachtig
heid die wij buiten de schouwburg
hoogstens goed genoeg achten om er
onze kinderen mee zost te houden?
Goed, we hebben ons laten zoet houden,
en eigenlijk was dat wel prettig ook,
al zijn we dan natuurlijk geen kinderen.
Buziau en Kaart zorgen voor de
vroolijke noot. Buziau is de clown,
Kaart de meer op het tooneel passende
komieke acteur. Vandaar dat Buziau
zich zoo graag voor en naast het too
neel bevindt. Het witgekalkte gezicht
van Buziau is onvergetelijk. Vooral
op de momenten als hij het eerste
woord van een zin gezegd heeft en
zwijgt, het woord herhaalt, en weer
zwijgt. Het is het oogenblik tusschen
de woorden dat het hem altijd weer
doet. Dan lacht de zaal en het witte
gezicht krijgt een verongelijkte uit
drukking. Geef hem ongelijk....
Film
De blinde passagier (City)
WAT precies de werkzaamheden
van de sleepboot Fortuna"
zijn op deze reis over de Donau komen
wij niet te weten, maar er is ook
nauwelijks tijd over om iets te doen
na alle wederwaardigheden, die kapi
tein Attila Hörbiger en zijn bemanning
meemaken op hun tocht van Weenen,
via Budapest naar de Zwarte Zee.
Het begint met een komische
smokkelaffaire, waarbij een lid der bemanning
de Donau ingeslingerd wordt door
dezen Attila der sleepbootkapiteinen
en dan verschijnt Nicolas von K
rmendi, als verstekeling, die om der wille
eener erfenis eenige dagen onder water
wil blijven, wat bijna werkelijkheid
wordt en deze brengt, als hij in Buda
pest gepassagierd heeft, de lieftallige
Hilde Krahl aan boord, wat onrust
verwekt, vooral bij Attila. Dan wordt
de kokkin moeder en Hilde komt in
haar plaats, de rivaliteit neemt toe en
Nicolas von Körmendi koopt, als hij
Atilla Hörbiger en Hilde Krahl
de erfenis in handen heeft de heele
boot op om heer en meester te zijn
vooral over Hilde's cabine. Er is nog
een brand aan boord, de koksjongen
valt in het water en de rortuna"
loopt vast op een klip. En als u weet,
dat dit nog niet de helft is van alle
avonturen, dan zult u wel begrijpen,
dat er weinig tijd overblijft om ook
nog alledaagsch werk te verrichten.
Zooals u ook zult begrijpen, dat op
het einde der film de sleepboot van
naam verandert.
May Time (Corso)
WAAR werd oprechter trouw
dan tusschen Jeanette Mac
Donald en Nelson Eddv in de
iilmwaereld ooit gevonden ? En waar vindt
men die ouderwetsche aanhankelijk
heid tusschen het publiek en zijn
helden der dramatische illusie anders
dan in de bioscoop? Wie denkt dat
May Time" uitgedraaid is na zijn
long-run" in Alhambra en zijn zege
tocht door de kleinere theaters moet
maar eens in Corso gaan kijken vol
gende week. Misschien komt hij niet
tot het tellen van het bezoek toe, maar
laat hij zich weer meesleuren in de
tranen-romantiek van Marcia
Mornay's tragisch liefdeleven. Do you
Remember?
Jeanette aan het hof van Napoleon
III, haar rijtoer door slapend Parijs,
het ongedwongen samenzijn met de
studenten, de ontmoeting met Nelson
Eddy, liefde op het eerste gezicht en
Nelson Eddy en Jeanette MacDonald
dan de eerste Meidag, dien zij samen
doorbrengen, hand aan hand door
het rozenlaantje, elkaar al zingende
hun liefde bekennend; Jeanette voor
de keuze: liefde of carrière; kiest
carrière en trouwt haar impresario
John Barrynomore, wederzien van
de jeugdliefde op de planken van de
Metropolitan Opera en een liefdes
scène, die aan duidelijkheid niets te
wenschen overlaat, een jaloersche
John met revolver en Eddy stervend
in Jeanette's arm. Dat is romantiek,
die nooit dood zal gaan en dat is lief
desspel, dat ten allen tijde de zak
doeken in beweging zal brengen in de
bioscopen. En daarom zal Corso de
volgende week ongetwijfeld weer vol
zitten !
Wintersport en Minnebrieven
(Rialto)
ZOOALS Luis Trenker in zijn
vorige bergfihns vocht tegen
het graniet, de gletschers en de ver
raderlijke bergspleten, zoo vocht hij
ditmaal tegen de al te opdringerige
dames-touristen, die met valsche voor
spiegelingen door een handigen hotel
directeur naar St. Florian gelokt zijn.
Trenker verliest ditmaal en wel door
de verschijning van Carla Rust, een
animale schoonheid, die niet aflaat
tot de vrouwenhater in een ijverigen
minnaar is veranderd en op het einde
der film achter haar aanholt op ....
ski's. Want dit zou geen film van
Trenker zijn als zij niet in bergsport
symbolen was verloopen en niet hier
en daar de alpen er met de haren
Luis Trenker
bijgesleept had. En onder ons: dit zijn
de beste gedeelten, als Trenker alleen
gelaten is met de overweldigende
Zwitsersche natuur, ijstreden hakt in
een onbegaanbaren gletscher, een wed
strijd op ski's aangaat met den trein, of
een fakkeltocht door het sprookjes
achtige sneeuwland onderneemt om
een verdwaalden toerist te zoeken. Om
deze scènes is het Trenker te doen en
dat hij ditmaal een humoristisch aan
loopje noodig had om ze te kunnen
brengen, zij hem genadig vergeven.
Toerisme
Per omnibus langs den Amstel
DAT hadden we niet gedacht, dat
'we nog eens de gelegenheid zou
den krijgen met een echten
ouderwetschen omnibus te rijden. En dan
nog wel langs den mooien Amstel
naar het Kalfje; dat is een mooiere
rit dan die welke het historische
treintje verleden jaar op de Spoorweg
tentoonstelling maakte. Daarbij komt
nog dat de omnibus het authentieke
voertuig is waarmee onze voorouders
tusschen de jaren 1872 en '83 vanden
Dam naar de Plantage reden. Het ding
is een beetje opgekalfaterd en de twee
oude knollen zijn inmiddels door
nieuwe vervangen omdat het anders
een beetje veel gevergd zou zijn.
's Middags en 's avonds vertrekt
de omnibus op ieder vol uur van de
Berlagebrug. Bij het gezellig
wielgeratel, een geluid dat de met
achtcylinders en Diesels verwenden niet
meer kenden, zitten de reizigers vis
a vis op de twee lange banken. En zij
die het traag voorbijhobbelende land
schap meer in vogelvlucht zien willen,
kunnen dos a dos bovenop gaan zitten
als zij tenminste het smalle gedraaide
trapje op durven klimmen.
En na op de pleisterplaats Het
Kalfje" een poosje getoefd te hebben,
gaat het weer terug naar de stad. Als
ge op uw oude plaatsje gaat zitten,
ziet ge de andere helft van het land
schap; en eenmaal aan het reisdoel
(het beginpunt) gekomen, kunt ge de
nuchterheid van lijn 25 binnenstappen.
Nachtbraken
Het Sterretje
DE sterren zijn de rerjuisieten van
den nacht, en voor minder per
manent poëtische naturen, uitgefuifde
feestgangers, chauffeurs, aapjes en
hun plicht verzakende
nachtveiligheidsdienders, is er Het Sterretje",
aan het Waterlooplein. Van vier uur
's ochtends af is het open.
Weinig plaatsen zien er 's nachts
zoo verlaten uit als het overdag zoo
bedrijvige Waterlooplein. De sfeer
van lompen en vodden blijft er in het
donker hangen. Maar in Het Sterretje
straalt het van licht en van leven, al
heeft dit leven dan iets verzopens.
Er zitten van branie brallende
onverzadigbaren die koffie of worst ver
slinden ; er zitten aapjes die hun zwarte
lange overjas aan den muur hebben
gehangen en er in hun bruine ietwat
sjofele pakken ietwat koddig uitzien
omdat ze hun hooge zijden ambtshalve
opgehouden hebben. Buiten stampen
de paarden in de ochtendschemering
die nog niet goed wil lukken.
Aan enkele tafeltjes zitten eenzamen,
mannen die overdag arm zijn en 's
nachts niets bezitten. Zij weten noch
van tijd, noch van kesumsie, ze grin
niken om dingen die ze niet verstaan,
ze denken aan niets en verwarmen hun
ziel aan het geroezemoes.
Telkens worden er kerels die zich
niet voldoende weten aan te passen,
uitgesmeten, maar even snel komen er
weer nergens-vandaan-komenden bin
nen. Een man legt zijn op n na de
laatste liefdesverklaring af aan een
vrouw die geen andere charme heeft
dan kringen onder haar oogen die
niet meer goed open zijn. Broederlijk
naast elkaar zitten mannen die drie
uitsmijters met ham eten en oude
zwervers die zich de luxe permitteeren
van een cadeau gekregen sigaar van
vier cent.
En naarmate het licht wordt, ver
dwijnen deze menschen als sneeuw
voor de zon.
PAG. 15 DE GROENE No. 3293