Historisch Archief 1877-1940
U lïH U U l G H E D E M
Stadsinventaris
Politie-agenten
DE stad is niet compleet zonder
de politie-agenten, de gt
niformeerden die een agentuur hebben in
het bewaren van de goede orde en die
daarom op hun post staan. Die post
is een straathoek, een plein of een wijk.
De agent doet zijn wijk, daarom zijn
er menschen die de wijk nemen. Maar
dat zijn de menschen die een slecht
geweten hebben en verder niets.
De agenten zijn de onmisbare leven
de monumenten in de stad. Kinderen
zijn bang voor ze, de agent is een soort
boeman die almachtig is en je in een
donkere kerker sleuren kan als je op
het gras geloopen hebt. En er zijn ook
volwassenen die die angst niet
heelemaal verloren hebben. Als zij een agent
tegenkomen probeeren zij hun
allergewoonste gezicht te zetten, al hebben
ze dan een glashelder geweten. Je kan
immers nooit weten, er zijn wel eens
meer onschuldigen veroordeeld.
In de oogen van veel menschen is de
agent ongeveer de hoogste instantie
die denkbaar is. De dienaar van den
heiligen Hermandad héft iets van
een heilige, want soms is hij een
martelaar en altijd heeft hij een einde
loos geduld. Want in zijn wijk is hij
de vraagbaak voor iedereen, en hij
moet overal raad op weten. Agent,
m'n buurman snurkt zoo dat 't behang
er van scheurt. Wat mot je daar nou
tegen doen?" Agent, ik heb daar
een dubbeltje in gegooid en er komt
niets uit." Agent, ze hebben me
vullisbak gejat." Ken u me segge
waar de Miegel An Geelo straat is?"
En de agent is de levende encyclopedie
voor kleine ongerechtigheden en zoo
noodig de sterke arm der wet.
Zonder uniform is hij ondenkbaar,
is hij een gevallen godheid en gemoede
lijk huisvader tegelijk. Zijn kinderen
zijn meestal ondeugend, want gewoon
lijk woont vader niet in zijn wijk en
kan hij thuis niet bekeuren.
Er zijn ook agenten wier uniform
geen uniform is. Dat zijn de stillen,
maar die zie je nooit.
Tooneel
Lord Lister Legende
(Hollandsche Schouwburg)
VAN Defresne's detective-spel speelt
niemand minder dan Lord Lister
in eigen persoon de hoofdrol. Natuurlijk
hebben wij allen wel eens zijn adem
benemende wederwaardigheden ge
lezen, en natuurlijk klopt ieders hart
warm voor den legendarisch geworden
gentleman-boef wiens misdaden steeds
weldaden zijn en die het op
roofzuchtige geldmagnaten voorzien heeft
om de geplunderde kleine luyden hun
geldje weer terug te geven, pro deo.
Deze dankbare rol wordt gespeeld
door Wim Grelinger, die bijgestaan
wordt door Anton Burgdorffer als zijn
vriend Charley die het vak nog leeren
moet en zeer veel te slikken krijgt,
zooveel dat hij zich bijna verslikt.
Hardstone (Ben Groeneveld) is de
directeur van de Olie Maatschappij,
hij heeft veel geld, is bijaldien een
slecht mensch, en wordt door Lord
Lister ontmaskerd.
Tijdens het tweede bedrijf bevindt
zich op het tooneel een houten brand
kast waar de millioenen waard zijnde
effecten uitgehaald worden en elders
opgeborgen, omdat de safe niet safe
genoeg is voor Lord Lister die den
Oliemagnaat beloofd heeft ze te komen
stelen.
Terwijl de lord zijn slag begint te
slaan, wordt het huis omsingeld door
politie-agenten, zoo suggestief dat
men de agenten meent te hooren
schuifelen in de Plantage Middenlaan.
Weldra staat het tooneel vol agenten,
en de lord is gevlogen. Er is ook een
bedelaresje dat in een dame verandert
en vice-versa weer in een bedelaresje.
In beide rollen is Nelly Ernst raak.
Na allerlei griezeligs is de olieman
zijn geld kwijt. En omdat hij dan geen
geld meer heeft, blijkt hij eigenlijk
een goed mensch te zijn, zoodat het
stuk voor alle partijen en ook voor het
publiek een bevredigend eind heeft.
Film
De drie Codona's (City)
DE film brengt ons in een circus,
en van het eene circus in het
andere. De drie Codona's zijn lucht
acrobaten, die na jarenlange training
en zelfopoffering wereldberoemd zijn
geworden. Beroemd en ongelukkig.
Ongelukkig in de liefde. Want als de
liefde er niet was, zou de film er niet
zijn. De koningen der lucht kunnen
iets dat in de variété-wereld nog niet
geëvenaard is, dat is de driedubbele
salto mortale. Hoog in de lucht zweven
en vliegen de trapeze-virtuozen heen
en weer, en zij vallen telkens niet.
Een der drie Codona's, Alfredo, is
verliefd op de beroemde lucht-acrobate
Lilian Leitzel en zijn liefde wordt
beantwoord, en steeds opnieuw beant
woord in telefoongesprekken van het
eene werelddeel naar het andere totdat
het noodlot een eind maakt aan deze
transatlantische liefdesverhouding.
Alfredo wordt onverschillig; de twee
andere Codona's vreezen hun onder
gang. Hij laat zich door een paar
gewetenlooze kerels omkoopen met
zijn troep de driedubbele salto zonder
net tusschen twee New Yorksche
wolkenkrabbers te doen om voor een
groot warenhuis reclame te maken.
De twee andere Codona's protesteeren
aanvankelijk, maar ze doen het. De
spanning stijgt ten top, er wordt met
microfoons en filmcamera's gesleept.
Het op sensatie beluste publiek (ook
dat voor, achter, rechts en links van u
in de zaal) houdt den adem in. .. .
Tenslotte blijkt dat de driedubbele
salto mortale niet zoo doodelijk is als
de liefde.
Meisjes in uniform (Rialto)
ZOOALS een landschap vaak het
mooiste is bij regenachtig weer,
zoo is het ook met de film. Met een film
waar het op regent omdat hij zoo oud
is en zoo dikwijls vertoond. Zoo'n film
is Madchen in Uniform", waar het
een beetje op regent omdat hij zoo vaak
vertoond moest worden, maar zulke
ouderdomsverschijnselen nemen we
graag op den koop toe. Jaren geleden
maakte deze tragedie van kostschool
meisjes grooten opgang, we hadden
innig medelijden met Manuela (Hertha
Thiele zooals u zich nog herinnert) en
met haar lotgenootjes. En een ontzet
tende haat welde in ons op aan het
adres van de afschuwelijke directrice
die we wel de oogen uit zouden willen
krabben. De directrice moest om zeep
gebracht worden en Manuela moest
voor haar lijden beloond worden met
het een of andere stralende geluk. Als
de film zoo afgeloopen was, waren we
hem niet voor den tweeden keer gaan
zien. Maar ons rechtvaardigheidsgevoel
wordt aan het slot toch op een redelijke
wijze bevredigd; nadat het groote on
heil voorkomen is, strompelt de direc
trice eenzaam weg met het inzicht dat
haar verouderde opvoedingsmethode
gefaald heeft. De film is indertijd knap
opgenomen. Hoe luguber is de hand
van de dirigeerende juffrouw als er een
koraal gezongen wordt, verstard en
automatisch zooals alles verstard en
automatisch is op de kostschool. En
het gekraak van de schoenen der direc
trice als zij de rijen van meisjes inspec
teert, is een ware obsessie. Alleen schoe
nen van zoo'n directrice kunnen zoo
afgrijselijk kraken.
De problemen in den film gesteld,
zijn in dezen tijd niet zeer actueel meer.
Dat neemt echter niet weg dat de film
een en ander zuiver in beeld brengt en
daarom de moeite van het zien, of nog
maals zien, waard is.
Vermiak
Caliente (Lijnbaansgracht)
ALS ge eens op een avond het nacht
leven wilt meemaken en u wilt
vermaken, kunt ge naar Caliente gaan,
dat sinds korten tijd bestaat en blijk
baar in de een of andere behoefte
voorziet. Het begrip vermaak" is
maar betrekkelijk, maar ge kunt een
poging wagen en langs de lange en
donkere Lijnbaansgracht sluipen ten
einde de deur te vinden. Als ge die
gevonden hebt, en als ze open gaat,
staat een vriendelijke uitsmijter u op
te wachten om u misschien te vertellen
dat ge niet toegelaten kunt worden.
Want alleen de uitverkorenen die lid
zijn, mogen deze tempel van muziek
en dans betreden. Het is een goede
gedachte van den directeur, de heer
Kols, geweest, de tempel gesloten te
houden voor ontwijdende elementen.
Het gaat er warm toe, in Caliente.
Afgezien van de consumpties, die met
inachtneming van het tarief zeer goed
zijn, staat er een dame te zingen, en
speelt er een hot jazz orkest. Waarbij
dan gedanst kan worden. De ietwat
een beklemmende, of zoo ge wilt een
intieme sfeer gevende gewelven worden
beschenen met ultra paars en infra
rose licht dat aan peerdrups bij mane
schijn doet denken.
Ik ben altijd een beetje achter
dochtig ten opzichte van alle mogelijke
vormen van maneschijn, en ik houd
niet van peerdrups sinds mijn elfde
jaar. Maar smaken verschillen.
Eten
Het poffertjestentje
in het Vondelpark
IN de uitgestrekte contreien van het
Vondelpark bevindt zich, in het
verre Westen, een pleisterplaats voor
vermoeide en vooral hongerige wande
laars. Het is de poffertjeskraam. Eigen
lijk is het geen kraam, maar meer een
houten huisje met wat glazen schotten
tegen den wind en voor het uitzicht.
Wie van den Amstelveenscheweg komt
valt direct met zijn neus in de boter,
maar het is sportiever om de eet
gelegenheid van het Leidscheboschje
af te bereiken.
Als je er zit, dan is het uitzicht niet
mooier dan elders in het park, maar
het uitzicht is officieeier als het omlijst
is door spijskaarten, limonade-recla
mes en andere woorden van welkomst.
Poffertjes met suiker kosten 20 cent
per portie. Met vanjllesuiker 25 cent.
Met rhum 30 cent. Die poffertjes met
rhum zijn sensationeel, met hun aro
matische smeuigheid die den eter in
een dusdanige extase brengt, dat hij
niet merkt dat zijn stoeltje ietwat
wankelt. Natuurlijk kunt ge ook poffer
tjes zonder rhum krijgen, maar rhum
zonder poffertjes krijgt ge niet, van
wege het verlof voor alcoholvrije
dranken.
Wetenschap
De Oudemannehuispoort
DE weg naar de wijsheid leidt door
de Oudemannehuispoort naar de
Universiteit. Maar ook zonder Univer
siteit kan men wijsheid vergaren uit
de boeken. De groote boekenmarkt
van Amsterdam is de weg naar de
wijsheid, de Oudemannehuispoort. En
de meeste menschen zijn pas wijs als
ze een oud man zijn.
In de poort worden 2e, 36 tot en met
zooveelste-handsch boeken aangebo
den, tegen prijzen die afhankelijk zijn
van ouderdom en netheid van het boek
werk. De keuze is enorm. Broederlijk
naast, op, en door elkaar liggen Jules
Verne, Heine en Ivans, Browning,
Lefferstra en Timmermans. Ge kunt
er een als nieuwe Andree's Handatlas
krijgen uit 1913, de orgelwerken van
Bach of een plaatwerk van Steinlen
of Dik Trom. Voor waardelooze boeken
kunt ge veel betalen, en de grootste
kostbaarheden kunt ge u verschaffen
voor een krats. Dat hangt van uw
beurs en uw handelsgeest af, maar in
ieder geval kunt ge voor een gering
bedrag uw boekenrek opvullen met
mooie aandoenlijk ouderwetsche band
jes die rood of blauw zijn met gouden
krulletjes.
Als ge een uiterst zeldzaam boek
zoekt, zoo'n boek waarvan er misschien
nog maar n exemplaar bestaat,
wendt u dan tot een der kooplieden.
Hij zal u begrijpend toeknikken en
zeggen dat hij het boek gehad heeft en
juist verleden week verkocht en dat
hij het wel voor u zal opsnorren en dat
u nog maar eens langs moet komen en
of hij uw adres mag hebben opdat hij
het u kan sturen en of u niet interesse
hebt voor dit of dat andere
prachtwerkje, juist iets voor u en niet duur,
een gulden vijftig maar, goud op snee,
echt kalfsleer, niet meer te krijgen.
Tenslotte gaat u naar huis met een
heel ander boek.
PAS. 14 01 GROENE No.3M7