Hard tegen hard Over béton in het algemeen en rijwiélblokken in het bijzonder BIJ het betreden van de terreinen van de betonfabriek De Me teoor" in de Steeg in Gelderland, bleef ik enkele oogenblikken stil staan, onder den indruk van den enormen omvang van dit bedrijf. Slechts weinigen in Nederland hebben een idee van de werkzaamheden van een dergelijke fabriek en het is speciaal daarom dat wij dit artikel aan deze belangrijke industrie wijden. Allereerst werd mijn aandacht getrokken door een arbeider die bezig was met een beitel fraaie groeven in graniet te hakken. Ik bleef staan kijken. Bewonderend want het is grappig hoe een grof, grauw, oninteressant oppervlak, levendig, ik zou haast zeggen: boeiend gemaakt wordt door reeksen onaanzienlijke groef j es. U moet de tegels nog zien," zei mijn begeleider. Uitstekend," zei ik en volgde hem. Niet voor mijn genoegen. De gewone platte straattegels waarop u loopt, die bleeke plakken van gestandaardiseerd model en formaat dertig bij dertig worden vervaardigd uit betonspecie. Een arbeider schept deze specie in een vorm, strijkt het glad, legt er een plaat op de vorm draait om, komt onder een hamer te liggen, een hef boom wordt overgehaald, en de hamer gaat hameren, misschien tien maal per seconde, misschien wel meer. 't Gaat in den letterlijken zin des woords, hard tegen hard, en 't maakt een razend lawaai, vooral als er vijf van die roffel batterijen naast elkaar staan opgesteld. Hoort u dat nog?" schreeuwde ik tegen een arbeider. Hij verstaat me niet. Hóórt U dat nog?" nog har der. Nee meneer, we zijn er aan gewend...." Hup de hamer staat stil, de roffel is uit. De vorm wordt door gedraaid en de tegel wordt te voorschijn getooverd. Volgende maand loopt U er misschien over heen. ONZE aandacht was gevallen op het bedrijf, dat wij bezochten, door een verschijnsel dat wellicht fietsend Nederland, maar in elk geval fietsend Amsterdam bekend zal zijn: de fietstegel. Vroeger zetten wij onze fietsen tegen een muur, waarmee wij het trottoir versperden, of plaatsten wij ze in een rek, of, erger, tegen een boom op de gracht hebt U eenig idee, hoe veel fietsen het water in zijn gewaaid? tegenwoordig echter laten wij voorof achterwiel rusten in de practische gleuf van een fietstegel. Toch 'ns zien, waar die dingen ge maakt worden," dacht ik op een keer, misschien de duizendste, dat ik er langs liep. Het Hoofdbureau van Politie ver wees mij naar de betonfabriek De Als U geregeld losse koopt .... nummers hebt U kans dat juist het nummer dat U speciaal interesseert U door een of andere oorzaak ontgaat. NEEM LIEVER 'N ABONNEMENT! Meteoor" in De Steeg, Gelderland. Een vriendelijke meneer wist me, terwijl we daar over het enorme fabrieksterrein liepen dat tusschen IJsel en spoorlijn gelegen is, te vertellen dat de fabriek al jarenlang bezig is met de fabricage van deze practische tegels. In Nederland liggen er al meer dan honderdduizend. Amsterdam heeft er bij duizanden gekocht en daarmee het goede voorbeeld gegeven aan tal van gemeenten in binnen- en buitenland, want de tegels stroomen over de lands grenzen. Men vindt ze tegenwoordig voor het hoofdbureau van Scotland Yard evengoed als inde Bahnhofstrasze te Zürich als op Passar Baroe te Batavia. De duurzaamheid ispractisch on beperkt", zei hij, Dat komt omdat de tegel van gewapend beton is gemaak.t" U moet weten dat beton een zeld zaam hard product is. Eeuwen geleden hebben de Romei nen een aquaduct gelegd van den Eiffel naar Colonia agrippina het heet thans Keulen . Dat aquaduct was gemaakt van beton, inferieur be ton. Maar ondanks deze inferioriteit werd het door de middeleeuwers w ggesleept om er burchten en stadspoor ten van te bouwen. Deze steenen zijn sindsdien al ruim vijfhonderd jaren aan de weersinvloeden blootgesteld geweest: orkanen en sneeuwjachten hebben er aan gerukt en gesjord, de heete zon heeft er op staan branden, strenge vorst heeft ze in zijn greep genomen. Desondanks zijn er geen noemens waardige verweeringsverschijnselen aan te ontdekken ! Zoo is beton. En van dat beton zijn onze fietstegels gemaakt. NU moet men dat beton haast nog zacht-als-boter noemen, verge leken bij een ander product dat mij tegelijk door den trotschen employ werd getoond: de Stelcon bedrijfs vloer. Zoo'n vloer bestaat uit tegels. Die tegels bestaan uit beton, waar van de bovenkant voor een dikte van 5 m.m. bestaat uit staalsplit m;t cement. Het geheel vormt een onver brekelijke eenheid. Kei- en keihard. En bovendien waterpas-vlak. Een kind kan er bij wijze van spreken een slee perswagen met een vinger over voortduwen. U moet de voordeelen van deze vlak heid niet onderschatten ! In Glasgow was een havenloods met een hobbelvloer. Per jaar werd daar voor een kleine honderdduizend gulden gebro ken, alleen al aan eieren, dat is meer dan het kostte om een gladde tegel vloer aan te schaffen ! Een Fransche glaswaren-fabriek had een vloer die van dien aard was, dat aan eiken kant van de transportwagen een man moest meeloopen om de voorwerpen die door het gehobbel op den grond dreigden te vallen, tegen te houden. Deze lieden moesten over een sterk hart beschikken! Tegenwoordig ligt er een gladde tegel vloer. Nog een voorbeeld. Bij een grooten houthandel annex kistenfa briek, konden de transportwagens met plankjes voor kisten slechts halfvol worden geladen. De rest zou er toch door den slechten vloer af denderen. Er werd een nieuwe Stelcon vloer ge legd. Gevolg: Men kon op de wagen tjes tweemaal zooveel laden, kon er twee maal zoo vlug mee rijden en had geen jongen meer noodig om de lading in evenwicht te houden. Artistone een soort van Sierbeton, ook zoo'n interessant product. Van binnen beton, al of niet gewapend, Archief foto Boven : Parkeerplaats Rokin, Amsterdam. Midden: Tasveld van faetonzuilen voor de Zuider zeewerken. Onder: Een gedeelte van het artistieke tasveld. van buiten natuursteen. Dat kunt U krijgen in den vorm en in den kleur die U wilt. Voor de kleur zorgen het labo ratorium en de mengafdeeling; voor de vorm zorgt de smid of de timmerman. De specie wordt in den vorm gestort en dan maar stampen, met pneu matische stampers. Is het geheel aangestampt, dan worden de vormen los gemaakt en een recht of krom stuk Aristone komt te voorschijn, als een zandtaartje uit een vormpje op het strand in Zandvoort. ,,De Meteoor" Archief foto maakt vierhonderd kleuren en samenstelllingen van die zandtaartjes. Ze dienen voor afzooming" van gebouw en, voor wat men de apprêtise" van het bouwbedrijf zou kunnen noemen. En dit kunstmatige product is in som mige gevallen harder en duurzamer dan natuursteen. Wat zei men vroeger ook weer? Natura vincit artem" ? De natuur overwint de kunst? Deugt niet meer voor de twintigste eeuw. Althans niet voor beton en béton-producten. PAG. is DE GROENE NO. 3303